КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Ва ўсіх гэтых зямлях быў высокі ўзровень жыцця, ў параўнанні з суседзямі. Напрыклад, у горадзе Наваградак былі двухпавярховые і нават адзінкі трохпаверховые дамы з шклянымі вокнамі і дымаходам. Гэтага яны дамаглісь за кошт паспяховага рамеснічаства, а таксама гандлярства па Дняпро — ПрыпяцкоНеманскага шляху ў яцвягоў, і па Дняпро — Заходнедвінскага хляху ў крывічоў. У трынаццатым сталецці спрэчак меж князямі ў гэтых зямлях не было, ў адрозненне ад суседзей. На захадзе ранейшае моцнае адзінае полянскае княство пад уладай Казіміра, пасля яго смерці падзялілась на шмат княств варожасць меж якімі большая, чым з іншаземцамі. На поўдзене і на ўсходзе русіны таксама змагаюцца з суседнімі русінамі больш, чым з іншаземцамі. А на поўначы ў жамойтов быў вельмі замкнуты лад жыцця, без рамеснікоў, без гандляроў, без гарадоў, без магчымасці ваяваць. Да іх звярталісь яцвягі, крывічы, земгалы, латгалы, ку- роны якіе мянялі вырабы сваіх рамеснікоў на іх пушніну, мёд, воск. Таму яцвягі і крывічы іх не асцерагалісь. У пачатку трынаццатага сталецця полабскіе славянскіе князі яшчэ захоўвалі традыцыі і абрады шматбожцаў, але ўжо былі вымушаны таксама выконваць абрады лацінскага хрысціянства. Пасля 1204 лета полабскіе князья ўжо выпрабавалі на сабе моцны ціск прапаведнікоў лацінскага хрысціянства. Сярод тых хто з гэтым ціскам не пагадзілся былі абадрыцкі князь Ростака Рынгольд і его сыновья: Доўспрунк і Міндоўг. Ад наваградскіх і гародзенскіх гандляроў яны атрымалі запрашэнне ў сваі княства. Для князя Рынгольда і яго сыноў гэта запрашэнне шматбожцаў спадабалась тым, што ў запрашаемых быў вялікі ўзровень жыцця, аднолькавая гаворка, жаданне і магчымасць абараняцца ад лацінскіх хрысціян. Для малодшага сына Міндоўга гэта быў добры шанец праявіць сабе ў якасці моцнага ваяра і князя. Наваградскі князь Ізяслаў дапамог князю і ваярам з Ростака пабудаваць замак побач з Наваградкам. Тое, што Міндоўг быў малодшым сынам князя, пры спадчынам праве маярат, садзейнічала таму што ён з малолетства быў вымушан засяродзіцца на набыццё майстэрства рыцара. Яго настаўнік у гэтым рыцар Эйсмант навучыў яго быць не толькі моцным ваяром, а і моцным ваяводай. Абставіны склалісь так, што ён усі сваі здольнасці змагчы праявіць у чужынскай зямлі, але сярод шматбожцаў да якіх Міндоўг быў схільны ўсё сваё жыццё. Пераканаўшысь у здольнасці Міндоўга быць добрым ваяводам і князем, наваградскі князь ажаніў яго на сваёй адзінай дачке. У гэты час, Міндоўг стаў воруцкім князем, пасля смерці Рынгольда, і атрымаў ад князя Ізяслава ў валоданне чатыры паселішча. Атрымаўшы некалькі перамог, ён быў прынзачан яцвяжскімі князямі самым моцным вайсковым князем. Па запрошанню гэтых князёў, Міндоўг навучыў іх ваяроў майстэрству змагання на мечах і іншай вайсковай працы. Ён не толькі ўзмацняў абараназдольнасць яцвяжскіх княстваў, а і быў прапаноўцам заключэння дамовы з уплывавым паўднёвым русінскім княствам. Гэтай дамовай Міндоўг садзейнічаў зменшэнню напрамкаў пагроз да Літвы, і засяродзіўся на пагрозе ад лаціскага хрысціянства. Ён ніколі не запамятаваў з-за чаго Міндоўг з князем Рынгольдом быў вымушаны сысці з сваіх зямель. Таму змаганне з рыцарамі лацінскіх хрысціян былі галоўнымі для яго. У гэтыя часы для Рымскага Папы пашырэнне падуласных зямель і распаўсюджванне лацінскага хрысціянства на паўночна-ўсходнем напрамку было галоўнымі. Для паспяховага пашырэння хрысціянства ў гэтыя зямлі лацінцам перашкаджалі толькі моцныя ліцвінскія ваяры. Ведаючы што ліцвінскія князі з яцвяжскіх зямель не толькі моцныя ваяры, а і багатыя, Рымскі Папа арганізаваў паход вялікім войскам на Літву. Але гандляры загаддзя паперэдзілі Міндоўга аб гэтым паходзе, і ён накіраваўшы сваіх разведнікаў у Рыгу, падрыхтаваў сваё войска каб у вырашальным баі ў зямлі земгалаў знішчыць лацінскае войска. Праз два лета, вялікая пагроза для ліцвінаў і сяброўскім крывічам узнікла з усхода. Далёкая на ўсходзе ваенная імпэрыя Арда, захапіўшая шмат зямель тартар і шмат зямель, якія на поўдні, захапіла русінскія зямлі на ўсходзе, а потым і на поўдні, і наблізілася да крывічоў. У гэтых умовах ліцвінскія князі аб’ядналісь і выбралі Вялікім князем Літвы Міндоўга, а крывіцкія князі запрасілі яго на пасаду вайсковага князя крывіцкіх княстваў. Адразу Вялікі князь Літвы прыняў меры па выяўленню і знішчэнню ардынскіх разведнікаў, і па ўзмоцненню абараназдольнасці ўсіх ліцвінскіх і крывічскіх гарадоў. Пасля таго як ардынцы прызначылі прывелеі хрысціянскім царкоўнікам перад іншымі русінамі, а таксама па аналізе падзей з удзелам Арды і Нікеі, Міндоўг пераканаўся што паміж імі заключана дамова аб узаемадапамоге. Такім чынам, Рымская Царква з’яўляясь унутрыхрысціянскім ворагом Нікеі, стала ворагом Арды. Шмат гарадоў з лацінскім хрысціянствам падвяргаліся знішчэнню ардынцамі. Калі ліцвіны і русіны знішчалі атрады лацінцев, то гэта было да спадобы Ардзе і Нікеі. Але галіцка-валынскі князь Данііл Раманавіч вырашыў пародніцца з прыхільнікам лацінскага хрысціянства вугорскім каролём, а таксама ахрысціцца ў лацінскае хрысціянства, прыняць тытул караля русін, і атрымаўшы дапамогу лацінскімі рыца- рамі заменіць Міндоўга з Вялікага князя Літвы на сваего сына. А потым з аб’яднаным войскам ліцвінаў і яго русінаў, а таксама лацінскіх рыцараў вызваліць усіх русінаў ад ардынцаў. Але яго план не спраўдзіўся ад таго,што Рымская Царква не дапамогла яму рыцарамі. Зразумеў што дапамогі ад лацінцаў не будзе, Данііл Рамановіч стаў больш пакорным Ардзе. Хітрасцю вырашыўшы сваі часовыя цяжкасці, Міндоўг сваімі перамогамі над лацінскімі рыцарамі, актывізаваў супраціў лацінцам сярод шматбожцаў прусаў, куронаў і земгалоў. Пазашлюбны сын Міндоўга Транята рукамі нальшанскага князя Даўмонта, забіў свайго тату, а потым забіў магчымага суперніка на тытул Вялікага князя Літвы Таўцівіла, сына старэйшага брата Міндоўга Доўспрунка. Па шматклікім просьбам, старэйшы сын Міндоўга Войшалк змяніў манаскі сан на свецкага ваяра і ўзначаліў барацьбу супраць Траняты. Траняту забілі ў лазні былыя конюхі Міндоўга. Нальшанскаму князю Даўмонту выказалі недавер уплывовыя людзі Нальшан, і ён быў вымушаны накіравацца ў тые мясціны, дзе змагчы і ў далейшым змагацца з лацінскімі рыцарамі. Да жамойтаў ён не пайшоў, таму што не ведаў іх гаворку, і таму што яны з іх нізкім узроўнем зброі не змагчы быць моцнымі супернікамі лацінскіх рыцараў. Ён накіраваўся ў Пскоў, бліжэйшы да лацінцаў русінскі горад. Войшалк перадаў правы на Вялікага князя Літвы Шварну, ў якога жонка была дачкой Міндоўга. Але ў іх не было сыноў, а толькі дачкі. P.S. У пачатку восені 6807 лета (1299 па хрысціянскаму календары), калі ў пакоі Вялікага князя Літвы Віценя абмеркавалі супрацьдзеянне лацінцам, паўстаў служка і паведаміў, што з’явіўся ваяр з Пскова, які прагне змагацца супраць лацінцаў. Яго запрасілі да Вялікага князя. Калі ён зайшоў і назваў сабе, то твары шмат прысутных пабарвавелі ад злосці, а трое схапілісь за дзяржанне меча. ЗМЕСТ Глава 1. Уводная 3 Глава 2. Пасвячэнне ў рыцары 8 Глава 3. Усходнія землі 26 Глава 4. Ворута 49 Глава 5. Паход 85 Глава 6. Князь Рынгольд 107 Глава 7. Перамены 125 Глава 8. Размова з гандляром Міхайла 150 Глава 9. Дагавор з паўднёвымі русінамі 164 Глава 10. Весці з поўдня 180 Глава 11. Яшчэ адна пагроза 193 Глава 12. Радаснае папаўненне 229 Глава 13. Даўмонт 250 Глава 14. Бітва пры Саўле 260 Глава 15. Ардынская пагроза 275 Глава 16. Знешнія адносіны 322 Глава 17. Унутраныя адносіны 351 Глава 18. Цяжкія часы 370 Глава 19. На дапамогу 411 Глава 20. Пераможца 436 Глава 21. Князь Даўмонт 462 Глава 22. Заключная 465 Валер ЖЫГМАН МІНДОЎГ Гістарычная хроніка Падпісана ў друк 20.01.2021. Друк лічбовы. Умоўна-друк. арк. 29,5. Наклад 100 асобнікаў Мінск Выданне аўтара 2021 Кніга прысвечана Міндоўгу стваральніку Вялікага Княства Літоўскага (ВКЛ), і гісторыі так званай «летапіснай» (або «сапраўднай») ЛітвыўХПІ стагоддзі. Хронікі і летапісы тых часоў вывучаны недастаткова, а тыя што вядомыя даследчыкам, прадстаўлены ў скажоным выглядзе. Аднак крытычны аналіз пісьмовых крыніц, археалагічных і этнаграфічных дадзеных, тапонімаў ды гідронімаў дазволіў аўгару даволі падрабязна растлумачыць абставіны стварэння ВКЛ і галоўных падзей з жыцця Міндоўга першага і апошняга караля старажытнай Літовіі. Кніга разлічана на беларускіх чытачоў, якія цікавяцца гісторыяй Айчыны.