КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
740 Пар.: Teckenberg W. Das Leben in sowjetischen Stadten. I. Einige sozio-demographische Aspekte. II. Konzeption und Realitat des Mikrorayons // Osteuropa. Zeitschrift fur Gegenwartsfragen des Ostens. 1982. Bd. 32. S. 87-99, 213—225; Ruble B. A. From khrushcheby to korobki П Russian Housing in the Modern Age. Design and Social History / Ed. by Brumfield W. C., Ruble B. A. Cambridge I New York, 1993. P. 232-270; Boym S. The Archaeology of Banality: The Soviet Home II Public Culture. 1993-1994. Na 6, P. 263—292; Gerchuk I. The Aesthetics of Everyday Life in the Khrushchev Thaw in the USSR 1954—64 // Style and Socialism. Modernity and Material Culture in Post-War Eastern Europe I Ed. by Reid S. E., Crowley D. Oxford I New York, 2000. P. 81-99. 741 Пар.: ч. V. 3. 6. частку жыхароў прыватных дамоў складалі кватаранты з часовай прапіскай (табліца 31). Хоць указ Прэзідыума Вярхоўнага Савета СССР ад 26 жніўня 1948 г. дазваляў будаўнііігва і куплю аднаі двухпавярховых прыватных дамоў плошчай да 60 кв. м і да 5 пакояў742, у Мінску ў 1960 г. з болып чым 20 тыс. дамоў налічвалася толькі 22 дамы вышэй аднаго паверха743. 3 суадносін уладальнікаў, дамоў і кватэр відаць, што ў 25% усіх выпадкаў гаворка ішла пра двухкватэрныя дамы. У сярэднім у кожнай дзяржаўнай кватэры было болып за 2,3 пакоя, а ў кожнай кватэры, якая знаходзілася ў прыватнай уласнасці, — болып за 2,4 пакоя; плошча кватэр у дзяржаўным сектары ў сярэднім складала 53 кв. м агульнай плошчы, у прыватным сектары — 36,5 кв. м. Інтэрнаты не ўлічваліся пры падліку шчыльнасці заселенасці: індывідуальная жылая плошча складала 5,7 кв. м у дзяржаўным сектары і 5, 8 кв. м у прыватным сектары, што было нашмат ніжэй санітарнай нормы ў 9 кв. м. Калі да карыснай плошчы дадаць кухні, калідоры і санвузлы, то ў дзяржаўных кватэрах на чалавека прыпадала 8,4 кв. м, а ў прыватных дамах — 7,8 кв. м. У дзяржаўным сектары на кватэру прьшадала ў сярэднім 6,3 чалавека і 2,7 чалавека на пакой, у прыватных адпаведна 4,7 і 2 чалавекі (табліца 30). Табліца 30. Жыллёвы фонд г. Мінска на 1 студзеня 1960 г.* Катэгорыі дзяржаўны сектар прыватны сектар Дамы 6547 20059 — асабістая плошча 2106751 кв. м 746135 кв. м агульная плопіча 3135516 кв. м 959412 кв. м Жыхары 371 224 123491 — асабістая плошча / чал. 5,7 кв. м 6 кв. м — агульная плошча / чал. 8,4 кв. м 7,8 кв. м Кватэры 59123 26281 агульная плошча 1893100 кв. м 746224 кв. м плоіпча / кватэра 32 кв. м 28,4 кв. м Колькасць пакояў 137368 60912 Сярэдняя плошча пакоя 15,2 кв. м 12,2 кв. м Колькасць жыхароў у разліку на пакой 2,7 2 * Без уліку інтэрнатаў агульнай плошчай 209 тыс. кв. м на 47 756 чалавек (гл. дадатак, табліца XVII). Крыніца: ДАМВ, ф. 1035, воп. 1, спр. 638, арк. 63-64. 742 Жнлінцное законодательство. Мннск, 1961. С. 70. 743 ДАМВ, ф. 1035, воп. 1, спр. 638, арк. 95-96. Табліца 31. Плошча і заселенасць прыватных дамоў у Мінску на 1 студзеня 1960 г. Плопгча Уладальнікі Дамы Кватэры Пакоі Жыхары Плошча (кв. м) пастаянна часова < 30 кв. м 6468 6751 7040 10883 24407 3137 129025 30—60 кв. м 13759 11132 14382 38083 61352 10723 454505 60-100 кв. м 3899 2009 4294 11522 17764 3393 143040 > 100 кв. м 485 167 571 1494 2221 494 19565 Усяго: 24611 20059 26287 61982 105744 17747 746135 Крыніца: ДАМВ, ф. 1035, воп. 1, спр. 638, арк. 98. Беларуская прэса ў пачатку 1960-х гг. апісвала мікрараёны як месца, якое змагло ўвасобіць у сабе калектыўны лад жыцця савецкіх людзей. Пад гэтым мелася на ўвазе, у прыватнасці, “далейшае развіццё і ўдасканаленне калектыўнага выхавання дзяцей у дашкольных установах, групах падоўжанага дня і школах-інтэрнатах; сістэмы грамадскага харчавання і бытавога абслугоўвання шляхам выцяснення непрадукцыйнай дробнай хатняй гаспадаркі шырокай сеткай сталовых, дамавых кухняў, устаноў бытавога абслугоўвання; аховы здароўя, спартыўных пляцовак і стадыёнаў і інш.”744. Такім чынам, мікрараён стылізаваўся пад новую ячэйку “сацыялістычнага горада”. Аднак гэта было толькі на словах. У наступных дыскусіях сацыяльныя эксперыменты болып не абмяркоўваліся. Пры планаванні гаворка ішла ў першую чаргу аб рашэнні тэхнічных праблем745. Для мікрараёнаў беларускіх гарадоў была запланавана тэрыторыя 20—70 га з чатырохі пяціпавярховымі панэльнымі дамамі на 7—24 тыс. чалавек. Пры арганізацыі мікрараёнаў выкарыстоўваліся наступныя прынцыпы: па-першае, акружэнне тэрыторыі магістральнымі вуліцамі, якія забяспечвалі б доступ да ўнутрыгарадскога руху; па-другое, такая сістэма дарог. якая, з аднаго боку, не дазваляе скразнога руху, а з другога адкрывае доступ да ўсіх дамоў; і, па-трэцяе, наяўнасць культурных устаноў і прадпрыемстваў бытавога абслугоўвання, а таксама паркаў, сквераў і спартыўных пляцовак746. Спраектаваны 744 Мнкрорайоны Белорусснн / под ред. В. А. Короля. Мннск, 1963. С. 3. 745 Пар.: Аннкнн В. Н. Жнлой район крупного города: Опыт Белорусснн. Москва, 1987. 746 Мнкрорайоны Белоруссші... С. 10, 16. ў 1958-1959 гг. мікрараён па вул. Валгаградскай (да 1961 г. вул. Сталінградская) на паўночным усходзе Мінска быў прататыпам і паказальным аб’ектам беларускага гарадскога планавання. Размешчаныя на тэрыторыі 38,2 га семдзесят шэсць 4— 5-павярховых дамоў з роўным дахам і чатыры 8-павярховыя інтэрнаты былі разлічаны на 12 200 чалавек. Кожныя пяць жылых дамоў утваралі двары з дзіцячымі дашкольнымі ўстановамі, а ў тарцы паміж дамамі размяшчаліся крамы (іл. 32). Усяго было запланавана 4732 кватэры, у тым ліку 1765 аднапакаёвых (37,2%), 2527 двухпакаёвых (53,45%) і 440 трохпакаёвых (9,3%)747. Нягледзячы на прыгожыя абяцанні планавання, даўнія праціўнікі не прынялі гэтай канцэпцыі і праз дзесяцігоддзі пасля з’яўлення мікрараёна працягвалі наракаць на манатонныя пабудовы і неспрыяльныя ўмовы жыцця (іл. 33). Акрамя таго, крытыкавалася плошча кватэр, якая не адпавядала патрэбам сем’яў748. Як паказваюць вынікі апытання 1982—1983 гг., жыллёвае асяроддзе мікрараёнаў задавальняла іх жыхароў. Мікрараёны Зялёны Луг-5 і Масюкоўшчына-2, якія складаюцца з шматпавярховых дамоў эпохі Брэжнева, структурна падобныя адзін на аднаго (іл. 34). Яны знаходзяцца на паўночна-ўсходняй і паўночна-заходняй ускраінах горада, кожны мае зялёныя зоны. Будаўніцтва жылога раёна Зялёны Луг з сямі мікрараёнаў, разлічанага на 92 тыс. жыхароў, пачалося ў 1962 г.; аднайменная вёска была ўключана ў склад горада ў 1976 г. Недалёка ад вёскі Масюкоўшчына ў 1976 г. паўстаў жылы раён з двух мікрараёнаў на 22 400 жыхароў. Згодна з вынікамі апытання, уласная кватэра была вырашальным фактарам для добрага маральнага стану жыхароў. Дом і двор займалі другое месца. 3-за аднастайнасці комплексаў шматпавярховых дамоў многія жыхары адчувалі цяжкасці з арыентаваннем. На карысць Зялёнага Луга сведчыла блізкае размяшчэнне да вады (іл. 35), супраць Масюкоўшчыны — найбліжэйшая пустка. Зялёны Луг, як болып гамагенны жылы комплекс, болып заахвоч- 747 Пар.: Громов П. А. н др. Планнровочные прннцнпы опытно-показательного мнкрорайона в Мннске II CHP1ICA 1960. № 3. С. 139—151; ён жа і інш.: Прогресспвные прнёмы застройкн жшіых террііторнй II СНРІІСА 1961. № 5. С. 30-44. 748 Громов П. А. Формнрованне жнлніцной среды в новых мнкрорайонах Мннска II Преобразованне городской среды. Тезнсы докладов республнканской научно-техннческой конференцнн (10-11 мая 1973 г.). Мннск, 1973. С. 97—98. ваў да прагулак, чым Масюкоўшчына (табліца 32). Характэрна, што ў апытанні не згадваўся былы лагер для ваеннапалонных у Масюкоўшчыне. Табліца 32. Апытанне жыхароў мікрараёнаў Зялёны Луг-5 і Масюкоўшчына-2 у 1982—1983 гг. (станоўчыя адказы ў %). Пытанне |3ялёны Луг-5|Масюкоўшчына-2 Паводзіны Ці агледзелі Вы ўвесь мікрараён? 81,2 72,6 Ці гуляеце Вы ў вольны час па мікрараёне? 97,0 18,2 Ці ёсць у Вас сябры, знаёмыя сярод суседзяў? 25,7 34,2 Ці можаце Вы паказаць дарогу ад Вашага дома да прыпынку? 58,5 47,6 Намеры Ці хочаце Вы пакінуць мікрараён? 0,0 4,8 Ці хочаце Вы, каб Вашы дзеці потым жылі ў гэтым мікрараёне? 91,4 60,5 Стаўленне да навакольнага асяроддзя Ці падабаецца Вам дом, у якім Вы жывяце? 59,3 41.3 Ці падабаецца Вам двор побач з домам? 27,8 25,8 Ці разглядаеце Вы двор як “Ваш”? 53,0 35,1 Моладзь 57,9 27,8 Пенсіянеры 57,1 6.6 Ці баіцёся Вы ісці ўвечары адна дадому? (пытанне да жанчын) 32,3 79,4 Крыніца: Хачатрянц К. К., Пономарева Е. С., Колонтай A. Н. О соцнальной эффектнвностн архнтектурной компознцнн мнкрорайонов Н САБ. 1984. Ч. 2. С. 6—11, тут с. 7. У рэчаіснасці масавае жыллёвае будаўніцтва азначала для сем’яў жыццё ў цеснаце ў маламетражных і малагабарытных кватэрах. 3 1961 да 1972 г. колькасць кватэр у Мінску вырасла з 85 900 да 219 400. У той час як доля двухпакаёвых кватэр павялічылася з 43,1% да 52,6%, доля трохпакаёвых кватэр скарацілася з 27,1% да 20,7%. Амаль на адным узроўні заставаліся долі аднапакаёвых (21,4% і 19,2%) і чатырохпакаёвых кватэр (8,5% і 7,5%) (гл. дадатак, табліца XXI). Недахоп больш зручных для сем’яў трохі чатырохпакаёвых кватэр адлюстроўваецца ў выніках даследавання Інстытута будаўніцтва і архітэктуры ў 1967—1968 гг. Даследаванне ахоплівала 29 400 кватэр у Мінску, заселеных у перыяд з 1964 да 1966 г. На 874 500 кв. м жылой плошчы пражывалі 106 тыс. чалавек, пры гэтым на кожнага прыпадала 8,2 кв. м. Амаль кожная кватэра адпавядала адной сям’і749, дзве трэція сем’яў складаліся з 3—4 чалавек (табліца 33). Больш за тры чвэрці кватэр мелі толькі 1—2 пакоі (табліца 34). Табліца 33. Склад сем’яў у кватэрах Мінска ў новых дамах у 1967-1968 гг. (у %). 1 чалавек 2 чалавекі 3 чалавекі 4 чалавекі 5 чалавек 6 чалавек іболей 3,7 14,3 30,0 35,0 13,0 4,0 Крыніца: Громов П. А. Формнрованйе структуры городского жйлого фонда й условйя его заселенйя // Архйтектура й градостроіггельство / глав. ред. В. А. Король. Мвнск, 1972. С. 69-73, тут с. 71. Табліца 34. Колькасць жылых пакояў у новабудоўлях Мінска ў 1967-1968 гг. (у %). 1 пакой 2 пакоі 3 пакоі 4 пакоі і больіп 26,0 56,0 17,3 0,7 Крыніца: Громов П. А. Формйрованяе структуры городского жйлого фонда й условйя его заселення // Архйтектура й градостройтельство / глав. ред. В. А. Король. Мйнск, 1972. С. 69—73, тут с. 71.