КНІГІ ОНЛАЙН

Мур

Жан-Поль Сартр

Выдавец: Мастацкая літаратура

Памер: 231с.

Мінск 1991

53.66 МБ

класціся на матрац. I яшчэ хоча, каб я спала ў яго ў абдымках; буду адчуваць, як ён пахне; увогуле, мне падабаюцца яго грудзі — яны такія шырокія, загарэлыя, але ж на іх цэлы лес валасоў; як бы мне хацелася, каб у мужчын не было валасоў на целе; у яго яны такія чорныя, мяккія — як мох; часам я іх нават люблю палашчыць, але бывае — аж млосна робіцца, я ўсё стараюся ад яго адсунуцца, а ён так і лепіць мяне да сябе. Захоча, каб я спала ў яго ў абдымках, і будзе ціскаць мяне сваімі рукамі, а я буду чуць, як ён пахне; а калі ўжо зусім зробіцца цёмна, да нас будзе далятаць шолах мора; ён такі, што здольны мяне пабудзіць сярод ночы, калі яму толькі захочацца; я з ім, напэўна, ніколі спакойна не высплюся, хіба што толькі калі ў мяне пачнуцца мае справы — тады ўжо, прынамсі, ён не будзе да мяне лезці; але, па-мойму, ёсць мужыкі, якія здольныя на гэта, нават калі жанчыны не схільныя, і пасля ў іх на жываце застаецца кроў, чужая кроў; напэўна ж, яна і на прасцінах, і паўсюль — як гэта брыдка; і навошта нам наогул гэтыя целы? »
Люлю расплюшчыла вочы, на фіранках ляжала чырвонае святло, што сачылася з вуліцы, чырвоная пляма адбівалася ў люстры; Люлю падабаўся гэты чырвоны колер; фатэль, што стаяў насупраць акна, вымалёўваўся на яго фоне вычварным ценем. На падлакотніку віселі складзеныя Анры штаны, шлейкі звісалі ў паветры. «Трэба купіць яму новыя вушкі да шлеек. О! He хачу, не хачу я ехаць! Будзе там цалаваць мяне цэлымі днямі, і я буду належаць яму — буду яго ўцеха, а ён будзе зырыцца на мяне ўвесь час і думаць: «Вось мая ўцеха, я мацаў яе там і там і Ma­ry памацаць яшчэ, калі захочацца...» А тады, у ПорРуаяль!..» Люлю некалькі разоў дала нагамі па прасціне: яна ненавідзела П’ера, калі прыгадвала, што было ў Пор-Руаяль. Яна зайшла тады за плот і, вядома
ж, думала, што ён застаўся ў машыне, разглядае карту, і раптам глядзіць: ён па-воўчы падкраўся ззаду і падглядае. Люлю выпадкова трапіла нагой у Анры: «Зараз прачнецца». Але Анры толькі буркнуў: «Уф-ф-ф!» —і не прачнуўся. «Як бы я хацела пазнаёміцца з нейкім прыгожым маладым чалавекам, чыстым, як дзяўчына; мы ніколі не дакраналіся б адно да аднаго: гулялі б па беразе каля мора, трымаліся б за рукі, а ўвечары клаліся б у два аднолькавыя ложкі, побач, і ляжалі б, як брат і сястра, і гаманілі б да самага ранку. Ці лепей нават было б жыць з Рырэтай; жанчыны, калі адны,— гэта ж так цудоўна; у яе такія таўсмаценькія, гладзенькія плечыкі; я, без маны,— сапраўды адчувала сябе няшчаснай, калі яна кахала Фрэснеля, ажно сумна рабілася, калі думала, што ён яе лашчыць: мякка так, паволі гладзіць яе па плячах і па баках, а яна ўздыхае. А цікава, які ў яе твар, калі яна ляжыць уся голая пад мужчынам? I адчувае, як яго рукі гуляюць у яе па целе? Я дык ні за якія грошы ў свеце да яе не дакранулася б, ды я і не ведала б, што з ёй рабіць, нават каб яна сама захацела, каб сказала мне: «Я хачу, калі ласка»,— я не ведала б; затое каб я была невідзімка, я хацела б пабачыць, як з ёй займаюцца гэтым, і паглядзець на яе твар (не думаю, каб яна і тады выглядала Мінервай), а я ціхутка лашчыла б яе рассунутыя калені, яе ружовенькія каленкі, і чула б, як яна енчыць». 3 ссохлага горла ў Люлю вырваўся кароткі смяшок: «Бываюць жа часам такія думкі»., Аднойчы яна прыдумала, што П’ер хацеў згвалціць Рырэту. «А я быццам яму дапамагала, трымаючы яе за рукі. А ўчора. Як у яе гарэлі шчокі, калі мы сядзелі ў яе на канапе, зусім побач, яна нават ногі сціснула, а мы сядзелі і маўчалі; вось мы заўсёды сядзелі б так і маўчалі». Анры захроп, і Люлю свіснула. «Я тут ляжу, не магу заснуць, нервуюся, а ён храпе, дурань. He, каб абняў, папрасіў, сказаў: «Ты ў мяне
ўсё, Люлю, я кахаю цябе, не едзь!» — я, можа, і зрабіла б дзеля яго такую ахвяру, засталася б, а што — засталася б з ім, на ўсё жыццё, каб зрабіць яму гэтым прыемна».
II
Рырэта села на тэрасе ў кавярні «Каля сабора» і заказала порцыю порта. Яна адчувала сябе стомленай і злой на Люлю: «...і ад порта ў іх пахне коркам. Люлю — зразумела, ёй на гэта напляваць: яна п’е толькі каву; але ж нельга, урэшце, піць каву, калі час аперытыву; а гэтыя тут толькі каву і п’юць цэлы дзень, ці каву з вяршкамі — на іншае ў іх грошай няма; як ужо іх у кавярні гэта, напэўна, даводзіць, я дык дня не вытрымала б, выклала б ім усё проста ў твар, гэта ж не тыя людзі, з якімі трэба цырымоніцца. He разумею, чаму яна прызначае сустрэчы заўсёды на Манпарнасе; не, каб у «Міры» ці ў «Пам-пам», ёй жа гэта таксама побач, а мне не трэба было б так далёка цягнуцца ад працы; проста выказаць не магу, які сум глядзець увесь час на гэтыя пысы. Толькі выпадае хвілінка, абавязкова я павінна бегчы сюды; ну, на тэрасе яшчэ куды ні йшло, а ўсярэдзіне — там жа смярдзіць ад бруднай бялізны; цярпець не магу няўдачнікаў. Дый на тэрасе ніякавата, я ж усё-такі ў чыстым; вось ужо людзі, напэўна,— лраходзяць міма і дзівяцца, што я раблю ў такой кампаніі; яны ж нават не голяцца; а жанчыны? — наогул невядома на што падобны. Усе вакол, мусіць, думаюць: «Што яна тут робіць?» Я ведаю, улетку сюды часам завітваюць даволі багатыя амерыканкі, але цяпер, відаць, з гэтым нашым урадам яны толькі да Англіі і даязджаюць — таму і гандаль раскошай не ідзе, сёлета я прадала аж напалову меней, чым летась за такі ж час, а што ўжо казаць пра ін-
шых: я ж у фірме найлепшая, мне сама пані Дзюбеш казала; шкада гэтую нябогу Ёнэль — зусім не ўмее гандляваць, за гэты месяц, мусіць, і гроша не выйграла болып за свой тарыф; пастаіш так цэлы дзень на нагах — так потым хочацца трошкі расслабіцца, пасядзець дзе-небудзь ва ўтульным месцейку, каб усё было прыгожа, камфортна, выгодна, каб абслуга была выхаваная, хочацца заплюшчыць вочы і ні ў чым ужо сябе не стрымліваць, і яшчэ было б цудоўна, каб была музыка, ціхуткая такая, прыглушаная, і дарэчы, не так ужо гэта і дорага — можна часам і ў дансінг «Амбасадор» схадзіць; а тут гэтыя гарсоны — ну такія нахабныя: адразу відаць — важдаюцца ўвесь час з рознай драбязой; хіба што гэты брунецік, што мяне абслугоўвае,— нічога такі, прыязны; а Люлю дык, відаць, падабаецца бачыць вакол сябе гэтых тыпаў, яна ўвогуле напалохалася б, каб ёй спатрэбілася пайсці ў якое шыкоўнае месца; яна ж ніколі ў сабе не ўпэўненая, і заўсёды, як толькі мужчына з добрымі манерамі, дык яна бянтэжыцца. Луі, напрыклад, ёй не падабаўся; але ўжо тут, я думаю, яна адчувае сябе цудоўна, некаторыя ж тут нават без накладных каўнерыкаў, такі ўжо жабрацкі выгляд, сядзяць са сваімі піпкамі, а яшчэ так на вас і зіркаюць, і нават не падумаюць, каб хоць не так яўна было, адразу відаць, што ім нават за жанчыну няма чым заплаціць, хоць у гэтым квартале такога дабра хапае, аж брыдка; здаецца, зараз так вас і праглынуць, нават няздольныя культурна паказаць, што яны вас жадаюць, каб хоць павярнуць усё неяк, каб вам прыемна было».
Падышоў гарсон:
— Ваша порта, паненка, сухое, як і прасілі.
— Ага, дзякуй.
Прыязным голасам ён дадаў:
— Надвор’е якое сёння, цуд!
— Ды даўно ўжо пара б,— адказала Рырэта.
— Ваша праўда, здавалася, зіма ўжо ніколі не скончыцца.
Ён пайшоў, і Рырэта правяла яго позіркам. «Падабаецца мне гэты гарсон,— падумала яна,— умее трымацца на сваім месцы: і не фамільярны, і заўсёды знойдзе патрэбнае слова, кожнага ўважыць».
Яна заўважыла, што на яе настойліва пазірае нейкі худы і гарбаваты юнак, і, паціснуўшы плячыма, павярнулася да яго спінай. «Калі хочаш строіць жанчынам вочкі, навучыся спачатку мяняць бялізну. Так яму і скажу, калі толькі надумае прычапіцца. I ўсё-ткі цікава, чаму яна дагэтуль яго не кіне? He хоча, каб Анры пакутаваў. Вясёленькія рэчы — жанчына не мае права псаваць сабе жыццё дзеля нейкага імпатэнта». Рырэта цярпець не магла імпатэнтаў — фізічна іх не выносіла. «Яна павінна з’ехаць,— падсумавала яна,— тут вырашаецца яе шчасце! Так ёй і скажу: нельга гуляць са сваім шчасцем. He буду я ёй нічога казаць, усё, кончана, сто разоў ужо казала, чалавека немагчыма зрабіць шчаслівым, калі ён сам гэтага не хоча». Рырэта раптам адчула ў галаве абсалютную пустату: яна была вельмі стомленая, вочы ў яе апусціліся і ўтаропіліся на налітае ў кілішку порта, клейкае і густое, як распушчаны цукар; нечый голас бесперастанку паў* тараў у ёй: «Шчасце, шчасце»,— і слова здавалася такім прыгожым, пяшчотным, важным, і яна падумала, што, каб на конкурсе газеты «Пары-Суар» у яе спыталі, што яна думае, яна сказала б, што гэта найпрыгажэйшае слова ў французскай мове. «Ці хто думаў пра гэта? Яны ж адказвалі: энергічнасць, смеласць — а ўсё таму, што там былі адны мужчыны, а трэба было спытацца ў жанчын, бо менавіта жанчыны і могуць знайсці такое; наогул трэба было даваць дзве прэміі — адну мужчынам, і найпрыгажэйшае слова ў іх было б Чэсць, а другую жанчынам — і я яе выйграла б, я сказала б: «Шчасце»; Чэсць і Шчасце, нават гучыць
вельмі падобна — забаўна. Вось я і скажу ёй: «Люлю, вы не маеце права выпускаць свайго шчасця. Вашага шчасця, Люлю, вашага Шчасця». Я дык, напрыклад, лічу П’ера вельмі добрым: па-першае, гэта сапраўдны мужчына, а галоўнае — разумны і, што таксама не лішняе,— мае грошы, ён жа зможа ўлагоджваць яе ва ўсім. Па-мойму, ён наогул з тых мужчын, што ўмеюць згладзіць усякія дробныя цяжкасці ў жаночым жыцці, а жанчыне гэта так прыемна; мне заўжды падабалася, калі мужчыны ўмеюць загадваць, тут трэба мець такую асаблівую струнку: вось ён — як умее гаварыць з гарсонамі, з рознымі там адміністратарамі ў гасцініцах, і яму падпарадкуюцца! Я называю гэта — «мець самавітую постаць». А Анры гэтага, мусіць, больш за ўсё і не стае. I апроч таго — трэба ж пра здароўе падумаць, асабліва пасля таго, што ў яе было з бацькам, трэба ж пасцерагчыся, a то цудоўна, вядома, быць такой худзенькай, што аж свецішся,— не есць ніколі, не спіць, прыкархне на чатыры гадзінкі за ноч — і давай подбегам па ўсім Парыжы, ды цэлы дзень, каб толькі дзесь уваткнуць якую новую замалёўку тканіны; а ёй патрэбны строгі рэжым: няхай нават есць мала за раз — калі ласка, але ж тады часта і заўжды ў прызначаны час. A то як засадзяць у сухотную лячэбніцу — тады парадуецца».
Няцямным позіркам Рырэта ўтаропілася на гадзіннік на скрыжаванні Манпарнас, стрэлкі паказвалі адзінаццаць дваццаць. «Не разумею я гэтую Люлю, вось ужо ў каго дзіўны тэмперамент, ніколі не разбярэш, падабаюцца ёй мужчыны ці ёй з імі брыдка; але ўжо з П’ерам, прынамсі, яна мусіць быць задаволеная, хоць крыху можа забыцца пра таго леташняга свайго тыпчыка — Рабу. Рабы, як я яго называла». Успамін развесяліў Рырэту, але яна не дазволіла сабе ўсміхнуцца, заўважыўшы, што худы юнак па-ранейшаму глядзіць на яе,— яна злавіла яго позірк, калі паварочвала га-