КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Задумаўшыся над гзтай рэзалюцыяй, прыходзіш да высновы, што барацьба за яе ажыццяўленне распачалася... больш чым праз 70 гадоў пасля прыходу да ўлады Саветаў. Рэзалюцыі з’езда, і найперш дакумент аб неадкладным утварэнні Усебеларускага Савета Рабочых, Салдацкіх і Сялянскіх Дэпутатаў, які часова сганавіўся на чале кіраўніцтва краем, падаліся балыпавікам як непрызнанне Савецкай улады ў Беларусі, імкненне рэстаўрыраваць капіталізм... 17 снежня, 1917 года Саўнарком Заходняй вобласці, канстатаваўшы, што з езд спраоус вырашыць лёс беларускага народа без яго волі і згоды, забараняе яго работу. Ордэр Камісарыята ўнутраных спраў Заходняй вобласці за № 1425 падпісаў К. Ландэр: «Оцепнть зданне, где пронсходнт заседанне Белорусского С’езда, арестовать Презнднум с’езда a равно нзбраннын нм орган краевой властн, отозвать co с’езда тт большевнков н стояіцнх на точке зрення Советской властн н самын с езд об явнть распуіценным...» Члены прэзідыу-ма тым не менш, гэтаму рашэнню не падпарадкаваліся, і на тупны дзень на падпольным пасяджэнні быў утвораны Выканаучы камітэт Савета а'езда. Старшыней Рады абрм“ прафесара Івана Сераду. <»оралі He здолеўшы заваяваць на свой бок большасць дэлегатаў “аіМ -й™»™ фарміраваані: Язэп Лёсік, які займаў ужо ў Беларускай сацыялістычнай грамадзе значнае становішча і як рэдактар «Вольнай Бе?арусЬ> як здатны прапагандыст і трыбун партыі, працаваў на яё не КЮЧЫ ₽УК?пустошаная’ разбураная вайной' і Голадам Бсларусь можа знансці выратаванне не ў Савецкай уладзе a v Гнума^Тн^з^^ СВаёЙ ~ сцвярджала газета ан£ ТамТтп^ ЯС поглядбалыпавіцкая ўлада прынесла ‘ Р ’ . амУ тР-эоа падумаць аб выратаванні нацыі, і кожны народ павінен патурбавацца за сябе (Вольная Беларусь 1917 19 Заходняй вобласці яна абвінавачвала ў якога Sn Н/С1льным Разгоне Беларускага з’езда, скліканне якога нібыта было дазволена народным камісарам па справах нацыянальнасцен Іосіфам Сталіным (Вольная Беларусь 1918 17 пацвердзіць гэты факт дакументальна не ўдалося I ЛеХ\1лТ^НеЙ~^ студзсня 1918 года за подпісам У. 1. леніна была прынята спецыяльная Цэнтральнага выканаўчага камітэта аб цыйнымі спробамі з боку каго б там функцыі дзяржаўнай улады. Гэтыя адпаведнасці з пастановай « • « пастанова Усерасійскага прызнанні контррэвалюні было прысвоіць сабе шяўнымГў Са пас™ай’ павінны бь^аДгадаўляодаЯ™ўсікй ўзбгюенай сіл^ Я^н УЛаДЫ Сродкамі аж аа выкарыстання узороенан сілы>>. Як кажуць, заднім чыслом такой контрпэвалюдзяржаЎнУю ЎлаДУ быў аСУяўлены і «Ьеларускі з езд розных беларускіх колаў». такіх ВОСЬ Умовах — складаных, супярэчлівых, а часам і проста незразумелых нават самым высокім кіраўнікам падзей — і існавала ў Беларусі Савецкая ўлада. Існавала^ўна Сто дзй да sХ™""” у “аш““ краі' На Тры значныя падзеі ў вірлівым палітычным жыппі пяпя рэднічалі нямецкаму наступленню. 25—27 студзеня на тэоытооыі Беларусі Ўтвараецца Вялікая беларуская нацыянЛьная рада, 26 студзеня ў Мшску арыштавана Беларуская вайсковая 80 рада; a 14 лютага пастановай урада РСФСР засноўваецца Беларускі Нацыянальны Камісарыят. Інакш кажучы, адна рада змяняецца другой, барацьба за ўладу працягваецца... Дэкрэт аб роспуску Беларускай вайсковай рады, падпісаны народнымі камісарамі Кальмановічам, Федзеневым, Ландэрам і кіраўніком спраў Саўнаркома Заходняй вобласці і фронту Селязнёвым, быў апублікаваны ў № 7 «Утренней Мннской газеты» за 1918 год. У ім гаварылася: «Заслушав доклад областного комнссара по внутренннм делам об аресте членов Центральной Войсковой белорусской рады н о результатах пронзведенного в помеіценнн Рады обыска, во время которого обнаружена перепнска, свндетельствуюіцая о постоянных сношеннях Рады co штабом корпуса Довбор-Мусннцкого н о том, что Рада органнзовала открытую поддержку контрреволюцнонным выступленням того корпуса, оказывала ему актнвную поддержку в борьбе с советскнмн войскамн, помогала польскнм помешнкам н контрреволюцнонерам в нх борьбе протнв краевой властн, протнв белорусского народа, — Совет Народных Комнссаров Западной областн н фронта постановнл: 1. Центральную войсковую белорусскую раду распустнть. Все ее отделы закрыть, руководнтелей н членов арестовать н передать суду военно-революцнонного трнбунала. 2. Обратнться к белорусскому народу с особым воззваннем, в котором нзложнть прнчііны разгона Рады, разоблачнть нстннную суіцность н характер деятельностн этой контрреволюцнонной органнзацнн». Барацьба за ўладу, як бачым, набывала жорсткі і бескампрамісны характар. На другі дзень пасля пачатку нямецкага наступлення па ўсяму Заходняму фронту, аб’яднаўшыся ў агульны блок з эсэрамі, меншавікамі, Бундам і «Паалей-Цыёнам» (Яўрэйскай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыяй), Выканаўчы камітэт ад імя Усебеларускага з’езда абвясціў аб стварэнні новага ўрада — Народнага сакратарыята Беларусі. Язэп Лёсік аднагалосна быў зацверджаны пры ранейшай — надзвычай важнай і адказнай пасадзе — рэдактара газеты «Вольная Беларусь». Значэнне друкаванага слова для мас «паны народныя сакратары», як называлі яны самі сябе, ведалі добра... 19 лютага 1918 года Савет Народных Камісараў Заходняй вобласці і фронту пакінуў Мінск. Народны сакратарыят аб’явіў сябе «вышэйшай уладай краіны» да таго часу, пакуль на дэмакратычных асновах будзе скліканы Беларускі Устаноўчы Збор. Абвяшчаліся і яшчэ два акты: адзін — аб скліканні другога себеларускага з’езда на 15 сакавіка; другі — аб абвяшчэнні нацыянальнай уласнасцю ўсёй скарбовай маёмасці і капіталу. Народны сакратарыят наіўна спадзяваўся, што ягоныя а'кты, 6. Зак. 5452. й. пастановы, статутныя граматы і іншыя распараджэнні будуць выконвацца і прымацца да няўхільнага ажыццяўлення. He, простыя людзі, а тым болып кіраўнікі ўстаноў, упаўнаважаныя, якія неслі матэрыяльную адказнасць за фінансавае становішча той ці іншай арганізацыі, бачылі, што чарговая ўлада пратрымаецца нядоўга. I гэтым паперам мала хто верыў... Акрамя хіба што саміх дзеячаў Народнага сакратарыята Беларусі (НСБ). Напярэдадні нямецкай акупацыі ў радах НСБ з’явіўся, як назвала яго газета «Дзянніца», «новаз’яўлены беларус» — генерал Кандратовіч. Па задуме народных сакратароў генералу даручалася фарміраванне беларускай нацыянальнай арміі. Лёсік у «Вольнай Беларусі» шчыра і з непадробнай ахвотай ратаваў за гэта. I Кандратовіч, трэба сказаць, заўзята ўзяўся за справу. Але і тут далей слоў і папер яна не зрушыла. He падтрымала намераў Народнага сакратарыята і насельніцтва Беларусі. «Мы протестуем протнв формнровання нацнональных полков, как служаіцнх опорой грабнтельской буржуазнн, об’еднннвшейся вокруг Белорусской рады», — напісалі ў сваёй рэзалюцыі, апублікаванай у «Звезде» № 3 за 1918 год дэлегаты Слуцкага павятовага сялянскага з’езда. Тым часам немцы і корпус польскага генерала ДрўбарМусніцкага тварылі ў горадзе, што толькі хацелі. Яны ведалі, што ўсё сыйдзе з рук, а марадзёрамі іх не назавуць ніколі. Палякі, у прыватнасці, захапілі на гарадской пошце 12 мільёнаў рублёў, а таксама грошы і маёмасць некаторых вайсковых аддзелаў і складаў. 24 лютага Народны сакратарыят Беларусі звярнуўся з дыпламатычнай нотай (мемарыалам) у Вярхоўны Польскі Камітэт, у якой канстатаваў, што гэта — «сумны факт забрання з уладанняў беларускага народу маёмасці яго народам суседнім, які ў стане вайны з ім не знаходзіцца» і што для аховы правоў «свайго народу» (падкрэслена ў ноце) — сакратарыятам будуць выкарыстаны ўсе мірныя шляхі». Аднак каму былі патрэбны такія пасланні... Тым не менш Народны сакратарыят накіроўвае мемарандумчалабітную на імя «Прадстаўніка Вышэйшай нямецкай акупацыйнай улады» з мэтай высвятлення адносін нямецкай улады да дзяржаўнага будаўніцтва Беларусі. Мемарандум быў апублікаваны ў першым нумары новага выдання — «Белорусская земля». Яно называла сябе грамадскапалітычнай, літаратурнай і непартыйна-народнай газетай. Выходзячы паралельна з Лёсікавай «Вольнай Беларуссю», «Делом труда», «Гоманам», «Дзянніцай» і іншымі выданнямі самага рознага кірунку, «Белорусская земля» літаральна з першых крокаў пачала шукаць свой кірунак і месца ў жыцці. Выйшла так, што ў тых умовах дзве ўлады існаваць адначасова не маглі, і газета піша: «Пусть будет так. Этого требуюі событяя дня. Ho белорусскнй народ может смело впнсать в свою многовековую нсторню нанкрасмвейшую вдііллню о Белорусском правмтельстве, суіцествовавшем пять дней. Это нельзя не воспрііннмать с жаром в сердце, нбо это была действнтельность, вышедшая нз мечты, это была вершнна белорусско-нацнональнополнтнческого возрождення». Узнёсла і прыгожа сказана, што тут запярэчыш... Але гэты факт беларуская гістарычная навука не прызнавала звыш сямідзесяці гадоў. Ацэнка бальшавікоў, што гэта быў «першы акт беларускай авантуры, гульня ў дзяржаўнасць», дадзеная тады ж, у 1918-ым, механічна і бяздумна пераносілася з адной навуковай працы ў другую — ажно да нашых дзён. Тую акалічнасць, што ў лютым 1918 года Беларуская рада на «некалькі дзён забрала ўладу», прызнаваў Вільгельм Кнорын у артыкуле «У час між нямецкай і польскай акупацыямі», напісаным, дарэчы, па свежых слядах падзей,— у 1919-ым. А ён, несумненна, ведаў, аб чым піша. Іншая справа, што, як пісаў Кнорын, гэтая ўлада «потым ганебна здалася на ласку польскага генерала Доўбар-Мусніцкага, а потым — нямсцкага камандавання». He спрацавалі нота і мемарандум-чалабітная, але Выканаўчы камітэт зноў і зноў шукае новыя формы і метады ўздзеяння на шырокія масы. 9 сакавіка 1918 года ён звяртаецца са Статутнай граматай да народаў Беларусі. Паколькі гэты дакумент шырокаму колу чытачоў практычна не знаёмы, прывядзём яго тэкст амаль поўнасцю, з захаваннем тагачаснай арфаграфіі: «Статутная грамата" да народаў Беларусі У часе сусьветнай вайны, што бурыць адны моцныя дзяржавы і аслабаняе другія, абудзілася Беларусь да дзяржаўнага жыцьця. Пасля трох з паловай вякоў няволі ізноў сьвету кажа беларускі народ аб тым, што і ён жыве і будзе жыць. Вялікі Народны Збор —Усебеларускі Зьезд 5—17 сьнежня 1917 року, дбаючы аб долі Беларусі, зацьвердзіў на яе землях рэспубліканскі лад. Выпаўняючы волю Зьезду і баронячы дзяржаўныя правы народу, Спаўняючы Камітэт Рады Зьезду гэтак пастанаўляе аб дзяржаўным устрою Беларусі і аб правах і вольнасцях яе грамадзян і народаў: