Над намі неба  Кастусь Цыркун

Над намі неба

Кастусь Цыркун
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 207с.
Мінск 2009
63.66 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
3 такім пытаннем і разважлівымі тлумачэннямі звярнуўся часопіс «Роднае слова» да чытачоў на прэм’еры рубрыкі «Зорны свет» (2000, № 1), з’яўленне якой было заканамерным працягам яго філалагічна-культуралагічных пошукаў. Педагагічнае выданне запрашала глядзець на навакольны свет больш шырока і ўдумліва, адчуваць сябе яго свядомай і стваральнай часткай. Для пераканальнасці прыводзіўся Багдановічаў верш:
Я хацеў бы спаткацца з Вамі на вуліцы
У ціхую сінюю ноч
I сказаць:
«Бачыце гэтыя буйныя зоркі,
Ясныя зоркі Геркулеса?
Да іх ляціць наша сонца, / нясецца за сонцам зямля. Хто мы такія?
Толькі падарожныя — папутнікі сярод нябёс.
Нашто ж на зямлі
Сваркі і звадкі, боль і горыч, Калі ўсе мы ляцім Да зор?»
Каб здзейсніць незвычайнае падарожжа, у якое запрашаў часопіс, патрабавалася дасведчаная асоба. Рэдакцыя звярнулася ў Рэспубліканскі цэнтр тэхнічнай творчасці навучэнцаў Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь. Канстанцін Цыркун, загадчык аддзела гэтага цэнтра, кіраўнік астранамічнага гуртка, згадзіўся супрацоўнічаць. Улетку 1999 г. складалася канцэпцыя
публікацый, пісаліся-перапісваліся матэрыялы, падбіраліся ілюстрацыі. Актыўны ўдзел у падрыхтоўцы гэтых артыкулаў да друку брала адказны сакратар рэдакцыі.
Роднасловаўскія публікацыі пра сузор’і і зоркі, планеты і іншыя касмічныя аб’екты (рэгулярна змяшчаліся на працягу 2000—2007 гг.) пакладзены ў аснову кнігі «Над намі неба». У ёй арганічна спалучыліся навуковыя звесткі пра касмічныя аб’екты, інфармацыя пра іх даследаванне і міфы, паданні розных народаў. Усё гэта робіць кнігу своеасаблівым навучальна-выхаваўчым, культуралагічным даведнікам, вельмі патрэбным моладзі. У юнакоў і дзяўчат надзвычай абвостранае пачуццёвае ўспрыманне рэчаіснасці. Іх мары і мэты сягаюць за далягляд, цягнуцца ўвысь, да неба. I яно вабіць, зачароўвае... I адтуль, з нябесных вышыняў, сыходзіць да нас касмічная энергія. Мы ўспрымаем яе, але кожны з нас у рознай ступені залежнасці ад таго, наколькі душа падрыхтавана да суладнай дзейнасці, наколькі мы здольныя заўважаць навакольнае хараство, натхняцца ім. Увесь час павінны памятаць, што мы — дзеці Зямлі і Неба, і мусім з гонарам, творча і годна выконваць быццёвую місію — сваёй дзейнасцю памнажаць духоўнасць, несці радасць, сваёй прысутнасцю асвятляць навакольную прастору...
Кніга «Над намі неба» — надзейны памочнік і спадарожнік для моладзі. Вечарамі, калі неба заіскрыцца першымі зоркамі ці асветліцца месячным святлом, удалечыні ад гарадскога шуму, у вясковай цішы ці на лецішчы, у вандроўках ці на рамантычнай прагулцы расповед пра зоркі і сузор’і дапаможа закаханым узвысіцца над побытавай рэальнасцю, зробіць іх касмічнымі падарожнікамі. А зорнае святло, зорны спеў асвецяць іх адносіны, зробяць іх пачуццёвы саюз трывалым.
Дадаткі
Грэчаскі алфавіт
Лацінскі алфавіт
A
a
(альфа)
A
a
(a)
В
₽
(бэта)
В
b
(бэ)
Г
Y
(гама)
С
с
(цэ)
Д
8
(дэльта)
D
d
(дэ)
Е
Е
(эпсілон)
Е
е
(e, э)
Z

(дзэта)
F
f
(эф)
н
П
(эта)
G
g
(гэ, жэ)
0
0
(тэта)
Н
h
(ха, аш)
1
і
(іота)
I
і
(і)
к
к
(капа)
J
j
(йот, жы)
л
X
(лямбда)
К
k
(ка)
м
М
(мю)
L
1
(эль)
N
V
(ню)
М
m
(эм)


(ксі)
N
n
(эн)
о
0
(омікрон)
О
o
(о)
п
п
(пі)
Р
P
(пэ)
р
р
(ро)
Q
q
(ку)
X
a
(сігма)
R
r
(эр)
т
т
(таў)
S
s
(эс)
V
V
(іпсілон)
Т
t
(тэ)
Ф
Ф
(фі)
U
u
(у)
X
X
(хі)
V
V
(вэ)
¥
Ф
(псі)
W
w
(дубль-вэ)

ы
(амега)
X
X
(ікс)



Y
У
(ігрэк)



Z
z
(зэт, зэта)
Назвы некаторых сузор’яў паўночнага неба і ўласныя назвы зорак
Назва сузор’я
Некаторыя іншыя назвы сузор’я
Некаторыя ўласныя назвы зорак сузор’я
Аб’екты каталога Месье
Авен
Гандлёвы месяц, Скошаная Тэрасаа, Залатая авечка, Павадыр зорнага неба, Галава задыяка, Вясенні веснік, Важак багатых статкаў, Удачлівы Фрыкс.
a Ari Гамаль, Р Агі Шэратан, у Агі Мезартым, 5Агі Батэйн.

Андрамеда

a And Альферац, Альфарэт, ці Сірах, Р And Мірах, у And Аламак, ці Альмах.
M31, М32, M110
Арол
Аль Акаб(Чорны Арол), аль Хураб (Воран), аль Таліман (Два Стравусы), аль Наср аль Таір (Арол, што ляціць), Арол Антыноя, Птушка, якая дзяўбла печань Праметэя, Віначэрпій, Птушка збраяносец Юпітэра.
a Agl Альтаір, PAgl Альшаін, у Agl Таразед, б Agl Дэнэб Акаб.

Арыён
Святло Нябёс, рыба Арыб.
Беларускія назвы: Тры Каралі, Тры Сястры, Граблі, Грабелькі, Косы, Крэселка (Крэсла) Пана Езуса.
a Ori Бэтэльгейзэ, у Огі Белатрыкс, Альнаджыд, Р Огі Рыгель, Альгебар, е Огі Альнілам, ( Огі Альнітак, 6 Огі Мінтака, і Огі Хаціса, п3 Огі Табіт, X Огі Мэйса, Хека, X Огі Саіф.
M41, М42, М43
Назва сузор’я
Некаторыя іншыя назвы сузор’я
Некаторыя ўласныя назвы зорак сузор’я
Аб’екты каталога Месье
Блізняты
Народжаныя Лебедзем, Зоркі Леды, Ціндарэі, Спартанскі нашчадак. Беларускія назвы: Блізнюкі, Літва.
a Gem Кастар, Р Gem Палукс, у Gem Альхена, е Gem Мебсута, ( Gem Мекбуда, 8 Gem Васат, q Gem Тэят Прыёр, ці Тропус, Пропус, ц Gem Тэят Пастэрыёр.
М35
Вадаліў
Акварыус, Амфара, Вада, Вінны збан з дзвюма ручкамі, Вядро са студні, Халодны, Чалавек, які лье ваду.
a Aqr Садалмелек, р Aqr Садалсуд, 8 Aqr Скат, у Aqr Садахбія, е Aqr Альбалі.
M2, М72, М73
Валапас

a Boo Арктур, Р Воо Мерэз, у Воо Сегін, е Воо Мірак, р Воо Муфід.

Валасы Веранікі
Сноп пшаніцы, Кутасік ільвінага хваста, Жаночая каса, Куча Валасоў, Валасы Самсона, Валасажар, Пучок гароху.
a Com Дыядэма
М53, М64, М85, М88, M91, М98, М99, M100
Вознік

a Aur Капэла, Р Aur Менкалінан, і Aur Хасалех, q Aur Хедус-11, ( Aur Хедус-1.
М36, М37, М38
Назва сузор’я
Некаторыя іншыя назвы сузор’я
Некаторыя ўласныя назвы зорак сузор’я
Аб’екты каталога Месье
Вялікая Мядзведзіца
Калёсы, Воз, Вялікая Павозка, Давыдава Калясніца, Лось, Вялікі Коўш. Беларускія назвы: Воз фараонскі, Вазок, Воз з дышлем паломаным, Конь, Конь з вазом, Конь і Калёсы, Павозачка Аліяшова, Калясніца, Коўшык, Чаша, Коўш, Сітца, Стажар’я, Вядзмедзіца, Сахачы.
r) Uma Бенеташ ці Алькаід, ( Uma Міцар, £ Uma Аліёт,
6 Uma Мегрец, у Uma Фекда, Р Uma Мерак, a Uma Дубге.
M81, М82, М97, M101, M102, M108, M109
Вялікі Пёс
Сарама, Мрыгашырша.
a СМа Сірыус, Р СМа Мірзам, у СМа Муліфен, 5 СМа Везен , £ СМа Адара, q СМа Алюдра, £ СМа Фуруд.
M41
Геркулес
Які нясе дубінку, Гільгамеш, Цэрбер, Галінка.
a Her Pac Альгеці, Р Her Карнефорас, Руцілік, 6 Her Сарын, X Her Масім, ы Her Каям.
M13, М92
Пдра

а Гідры Альфарад
М48, М68, М83
Гончыя Псы
Рака Іардан, Сабачаняты, Ноша Вярблюда.
a CVn Хара, Р CVn Астэрыён.
M3, M51, М63, М94, M106
Дзева

a Vir Спіка, Р Vir Завіява, у Vir Парыма, 5 Vir Ава, £ Vir Віндэміятрыкс, £ Vir Хезе.
М49, М58, М59, М60, M61, М84, М86, М87, М89, М90, M104
Назва сузор’я
Некаторыя іншыя назвы сузор’я
Некаторыя ўласныя назвы зорак сузор’я
Аб’екты каталога Месье
Дракон
Эскулапіус
a Dra Тубан, Р Dra Растабан, ці Альваід, у Dra Этамін, ці Эльтаін,
6 Dra Нодус II, е Dra Ціль, ( Dra Нодус I, X Dra Ждансар, р Dra Аракіс, £ Dra Груміум, u Dra Кума, ф Dra Дзібан.

Дэльфін

a Del — Суалацын, |3 Del Ротанеў.

Заяц
Даўгавухі, Хуткі, Легканогі, Крэсла Велікана, Лодка бога Асірыса.
a Lep Арнеб, Р Lep Ніхал (Нігаль), R Lep Гінда.
М79
Змеяносец

a Oph Pac Альгах, P Oph Цэльбальрай, r| Oph Сабік, 5 Oph Ёд Прыор, е Oph Ёд Пастэрыор.
М9, MIO, M12, M14, M19, М62, M107
Змяя

a Ser Унук Альхая, альбо Сэрца Змяі, 0 Ser Алія.
М5, M16
Казярог
Казёл, Каза, Казлянё
a Cap Гіедзі, Р Cap Дабіх, у Cap Насіру, 8 Cap Альгедзі, у Cap і 8 Cap Два сябры.
МЗО
Касіяпея
Касцы
a Cas Шэдар, Р Cas Каф, у Cas Наві, 8 Cas Рукба, е Cas Рукбах.
М52, M103
Назва сузор’я
Некаторыя іншыя назвы сузор’я
Некаторыя ўласныя назвы зорак сузор’я
Аб’екты каталога Месье
Кіт

a Cet Менкар, Р Cet Дыфда, у Cet Кафалідма, ( Cet Батэн Кэйтас, і Cet Дэнэб аль Шэмалі, о Cet Міра, v Cet Ноіюб.
М77
Лебедзь
Паўночны Крыж, Курыца, Пятрова Палка, Цароў Крэст, Пятроў Крэст.
a Cyg — Дэнэб, Р Cyg Альбірэа, Y Cyg Садр, е Cyg Джэнах.
М29, М39
Леў

a Leo Рэгул, РLeo Дэнэбола, 8 Leo Зосма у Leo Альгеба, ( Leo Адхафера, 0 Leo Цокса.
М65, М66, М95, М96, M105
Ліра
Каршун, які падае, Лясны Сокал, Буравеснік, Чарапаха, Струна, Бізун, Песня, Капялюш Караля.
a Lyr Вега, р Lyr Суляфат, у Lyr Шэліяк.
У беларусаў: a Lyr Нявеста, Р і у Lyr Два браты, 8 Lyr Супернік.
М56, М57
Лісічка


М27
Малы Пёс

a Працыён, р Гамейса

Малая Мядзведзіца
Размаўляючае сузор’е, Першы Кіроўца. Беларускія назвы: Каромысла, Вышэзар, Ласажар, Стажар’я.
a UMi Палярная, Р UMi Кохаб, у UMi Феркад, 6 UMi Феркард, 0 UMi і у Umi Вартавыя полюса.

Малы Конь

a Equ Кітальфа

Назва сузор’я
Некаторыя іншыя назвы сузор’я
Некаторыя ўласныя назвы зорак сузор’я
Аб’екты каталога Месье
Паўночная Карона
Вянок, Карона Арыядны, Карона Гефеста, Срэбрае Кола, Талерка, Шчыток. Беларускія назвы: Карона, Каруна.
a СгВ Гема, Р СгВ Нусакан.

Пегас
Меланіпа (Чорная кабыла), Іпон (Конь), Белерафонт, Капытнае, Уючны конь, Крылаты, Конь Люнебурга, Дасканалы Конь.
a Peg Маркаб, Р Peg Шэат, у Peg Альгеніб, е Peg Эніф, q Peg Матар, £ Peg Хамам, 0 Peg Бахам, т Peg Сальма, ці Керб, ц Peg Садалбары.
M15
Персей

a Per Альгеніб, Мірфак, Р Per Алголь, ці Гаргона, ( Per Менкхіб, г] Per Мірам, о Per Ацік, X Per Місам.
М34, М36
Рак
Краб, Вадзяны Жук, Амар, Крэветка, Лангуст, Бык, Дуб, Кветка касача, Малпа.
a Акубенс, Сертан, 5 Азелюс Аўстраліс, у — Азелюс Варэаліс, і Прэзепа.
М44, М67
Рыбы
Рыбы Эа.
a Psc Альрыша, Окда, Каітайн, Рэша.
М74
Скарпіён
Васіліск, Капялюш Кардынала, Падвойны Меч, Джала, Нажніцы, Зорка Марса.
a Scr Антарэс, Р Scr — Акраб, 5 Scr Джуба, X Scr Шаўла.
М4, М6, М7, М80
Страла

a Sge — Шам.
M71
Назва сузор’я
Некаторыя іншыя назвы сузор’я
Некаторыя ўласныя назвы зорак сузор’я
Аб’екты каталога Месье
Стралец
Лук, Узброены лукам, Страла казы, Фесалійская страла, Калчан, Страусы, якія вяртаюцца. Страусы, якія ідуць.
a Sgr Альрамі, р Sgr Аркаб, у Sgr Нушаба, 6 Sgr Каўс Медзіўс, £ Sgr Каўс Аўстраліс.
М8, M17, M18, М20, M21, М22, М23, М25, М28, М54, М55, М69, М70, М75
Трохкутнік


МЗЗ
Цэфей

a Cep Альдэрамін, р Сер Альфірк, у Сер Альраі, ц Сер Эракіс.