КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Няўжо? На цмокаў? Тон быў невыносна з'едлівы, але ў нечым паэт з Курганова Поля меў рацыю. He паспрачаешся асабліва: на цмокаў, хоць вогненных, хоць не, Ільзе паляваць не даводзілася. Пакуль што. — Высачу пачвару,— цвёрда прагаварыла Ільга, пераконваючы найперш саму сябе. — Высачу, а там яшчэ пабачым. Каб зусім шчыра, Ільга дасюль неяк не паспела вырашыць, што, уласна, адбудзецца, калі яна знойдзе цмокава логавішча. Увесь час думала: толькі б паспець, толькі б дагнаць. А тады... Паэт пахітаў галавой. — Зрэшты, — сказаў задумліва, памаўчаўшы. — Ты ўсё яшчэ можаш дапамагчы мне. А я ў такім выпадку дапамагу табе. — Ты так і не сказаў, у чым патрэбная дапамога, — з прахалодай заўважыла Ільга. — Можа, я і не пагаджуся. I дадала пра сябе: «Вядома, не пагаджуся. He хапала яшчэ — абяцаць штосьці каму з не-людзей. Што б на гэта сказаў бацька, заўжды такі мудры, такі асцярожны?» — Я згубіў... адну рэч,— Йурай мякка ўсміхнуўся. — I, мяркую, што менавіта ты, не-князёўна, дапаможаш мне яе адшукаць. — Утапіў, мабыць, у возеры штось? — са змрачнаватай радасцю здагадалася Ільга. — 3 п'яных, мабыць, вачэй? — I сурова адрэзала: — Нават і не спадзявайся, я нырца даваць за тваімі трантамі не буду. Яна не паспела дагаварыць: паэт з Курганова Поля зарагатаў. Захлынаўся смехам, хапаючыся за жывот, аціраў слёзы. Праз колькі імгненняў ягонага нястрымнага рогату Ільга палічыла патрэбным абразіцца. — Чалавечае дзіця, — глуха мовіў Йурай, сяктак супакоіўшыся. — Ты... О, Неба бачыць... Я ж меў на ўвазе натхненне. Ільга насупілася. А паэт, трохі адцыхаўшыся, загаварыў — пра Курганова Поле, пра спаборніцтва паэтаў на княжым двары. Каваны радок значыць куды болей за заточаны кавалак металу. Адно важкае адважнае слова перамагае і пераважвае ўсе астатнія, хоць бы і сказаныя самым магутным з уладароў свету. Курганова Поле спавіта чарамі і песнямі. Адно не існуе без другога, жывіцца адно адным. Песні адбіваюць свет, быццам люстра, і свет, адбіваючыся, змяняецца — па волі таго, хто сплятае словы. Калі, вядома, хапае майстэрства і агню ў сэрцы. I — натхнення. Старыя гісторыі паступова пакрываюцца пылам, і словы, старанна сплеценыя калісь, губляюць свае чары і моц. — Проста ўсё не тое і не так, — казаў Йурай, не хаваючы агіды. — Бляклае, бездапаможнае, брыдкае. He атрымліваецца, не даецца, слізгае з пальцаў, так што — не ўхапіць. Ён нават раззлавана стукнуў кулаком па выгнутым корані, які змяіўся ў траве побач. Чароўная азёрная музыка досыць жыва помнілася Ільзе, і гэтая музыка не была ані бляклай, ані брыдкай. Яна была сапраўднай. — Таму я блукаю,— паэт кіўком паказаў на возера, і самацвет у ягонай завушніцы бліснуў ярчэй. — Шукаю нечага. Новага. Незнаёмага. — Дзеля песень? — Дзеля іх,— вельмі сур'ёзна пацвердзіў Йурай. — Нельга ж, пагадзіся, зноў і зноў апяваць подзвігі Вотана Косткасея. Паэт прачысціў горла, паморшчыўся і напаўголаса дадаў, што незадаволены Косткасей усё роўна за тое апяванне абяцаў зламаць ягоную, Йурая, лютню аб ягоную ж галаву. — Хто-хто, а ён, чалавечае дзіця, свае абяцанкі выконвае. «Што ж я тут раблю,— запознена падумала Ільга.— Сяджу пад вячыстым дубам на беразе зачараванага возера, размаўляю пра песні з не-людзем. I нібыта так і трэба». Яна паглядзела на ўпартыя кропкі мурашоў, што адна за адной жывою ніткай цягнуліся між каранёў, на пярэстую кабылку, што мірна пасвілася непадалёк. Зірнула і на возера — чамусь падалося, быццам над спакойнай вадой вось-вось вырастуць белыя вежы, і сцены, і сцягі, і сярэбраныя званы загудуць на ўсю ваколіцу. Ва ўсякім разе, калі б зачараваны горад раптам узнік на месцы возера, Ільга зусім не здзівілася б: мусіць, перайшла тую мяжу, дзе магла здзіўляцца. Возера, аднак, спакойна каціла хвалі, і свежы вецер крочыў па зарасніках, і белы бусел нясцерпна зыркаю плямай застыў на зеляніне. — Мне казалі, тут быў горад,— прагаварыла нечакана для самой сябе Ільга. — Быццам быў — і праваліўся... — Знік пад вадой,— падхапіў Йурай нараспеў. — I зараз там, на глеістым дне, у вусцішным зеленаватым святле пабліскваюць шпілі на гонкіх вежах, і цені рыб бязмоўна плывуць па каменнай кладцы, і доўгія стужкі водарасцей караскаюцца ў расколінах сцен. Адно з пульхных аблокаў, мабыць, засланіла сонца, бо святло дня пацьмянела, налілося зялёным. I паветра неяк загусцела, набракла, так што лугавыя травы калыхаліся ў ім павольна і мерна, і ссохлы дубовы ліст, што неспадзеў сарваўся з магутнай галіны, падаўся залатой рыбкай. Ільга трасянула галавой — і дзень стаў такім, якім быў. — To гэта, значыць, усё праўда? — спытала Ільга.— Пра горад? — Вядома,— адказаў паэт. — Пакуль у гэта вераць, дык — чыстая праўда. Ён коратка зірнуў на Ільгу, працягнуў руку, асцярожна зняў з Ільзіных валасоў зжаўцелы лісток. Нямоцна сціснуў у вузкай далоні, раскрыў пальцы — і да аблокаў і сонца ўзляцеў залацісты матыль. Ільга падціснула вусны і на ўсякі выпадак адсунулася. — Дык... як жа мне дапамагчы табе, нелюдзь? — А, гэта проста,— Йурай махнуў рукою,— Будзь у маёй песні, не-князёўна. — У тваёй песні? — Ільга перакрыжавала рукі на грудзях. Гучала, падавалася б, нястрашна, але з нелюдзямі не бывае ўсё гэтак проста. — Лепшыя гісторыі, — паблажліва патлумачыў паэт,— пішуцца толькі тады, калі ўсё бачыў на свае вочы. Таму я хачу пабачыць. — А чым ты можаш дапамагчы мне? — Ільга звузіла вочы. Йурай пругка падняўся на ногі. — Для пачатку, чалавечае дзіця, — сказаў, цаляючы ўсмешкаю ўпрост у сэрца,— дапамагу табе высачыць тваю пачвару. — Жартуеш, мабыць? — Ільга зняважліва змерыла яго позіркам. — О, толькі не зараз,— сказаў паэт. — Адно прыхапі маю лютню. I не адставай, чалавечае дзіця. Ільга, не стрымаўшыся, засмяялася ўголас. Зусім не падобны ён быў да магутнага воя або ўмелага паляўнічага — у гэтым сваім раззалочаным строі, з пяшчотнымі рукамі музыкі. Йурай, усё яшчэ ўсміхаючыся, зрабіў крок назад, на самую мяжу карункавага ценю — і павярнуўся вакол сябе, і стаў віхураю, і стаў языком зыркага белага полымя. Ільга ўскрыкнула, заляпіла рот далонямі, мацней прыціснулася спінай да нагрэтай сонцам дубовай кары. Белае полымя апала, заквітнела ззяйкімі крышталікамі інею на белай калматай поўсці. На мяжы ценю і святла стаяў, насмешліва гледзячы на Ільгу зыркімі зялёнымі вачыма, вялізны снежны воўк. Выскаліўся, павёў носам, ловячы вецер, гулліва узмахнуў хвастом. — Што... — ледзь магла выціснуць Ільга, але воўк ужо стрымгалоў рушыў прэч ад узгорка, скакаў так шпарка, што, падавалася, ляцеў. — Счакай! — крыкнула Ільга, падхопліваючыся. Падчапіла лютню і, прыціскаючы да грудзей, кінулася да пярэстай кабылкі. Тая, відаць, была не надта задаволена такім паваротам падзей, і нават некалькі разоў абурана заіржала. Ільга, не зважаючы, як хутчэй ускараскалася ў сядло, тарганула аброць, пусціла пярэстую галопам — туды, дзе ў зарасніку яшчэ бялела ваўчынае футра. I замільгалі хмызнякі, замільгалі гонкія хвоі. Возера бліснула ў апошні раз і знікла за альхоўнікам. 3-пад капытоў пярэстай пырскала ржавая ігліца, разлятаўся жоўты жвір. Ільзе займала дыханне, яна бліжэй тулілася да шыі кабылкі, шэпчучы: — Шпарчэй!.. А белы воўк шалёна нёсся наперадзе, быццам спушчаная з лука сярэбраная страла, мінаючы частыя дрэвы, пераскокваючы карчажыны ды буралом, амаль не кранаючыся зямлі. 3 бору вылецелі на заліты сонцам лугавы разлог, прапаролі дрыготкае мора пахкіх траў, збіваючы жоўтыя шапкі ранніх дзьмухаўцоў, узбіваючы ў неба светлыя лісткі канюшыны і бледныя ўюнкі. Пырхнулі прэч з дарогі рудахвостыя курапаткі, кінуўся ўбок агністай зарніцаю ліс. Праз кусты глогу зноў уварваліся ў лес. Вавёркі, быццам языкі агню, скакалі з галіны на галіну, захлёбваючыся, сакаталі між сабою. Крычалі, перапырхваючы над Ільгаю, усхваляваныя сарокі — ці то прарочылі, ці то сурочвалі. Зрэшты, Ільзе іх амаль што не было чуваць, так заўзята, так шалёна свісцеў у вушах вецер. Прамінулі, ледзь заўважыўшы, адзін звонкі ручай, другі. Трэці пабег навыперадкі, кружляючы, пераскокваючы з аднаго каменнага грэбня на другі, дзынкаючы насмешліва. Побач праходзілі звярыныя сцежкі да вадапою: некалькі разоў краем вока Ільга заўважала імклівыя цені аленяў, што разбягаліся прэч. Пачалі трапляцца валуны. Падобныя да вялікіх старажытных жывёлін, яны паказваліся тут і там, засыпаныя ігліцай, зарослыя сырым мохам. У некаторых ямінкі на крутых спінах збіралі дажджавую ваду ды сухое вецце, і ў гэтых дробных лужынках адбіваліся кароны стромкіх хвояў ды рэдкія латкі сіняга неба. Валуны болыпалі, заступалі шлях, таму пярэстай даводзілася як хутчэй паварочвацца між іх, знаходзіць дарогу вакол па склізкай гліністай глебе. Хваёўнік паволі змяніўся ельнікам, лес пацямнеў і спахмурнеў, цяжкія колкія яловыя лапы час ад часу драпежна хапалі Ільгу за плечы. Таму нечаканы прасвет між дрэвамі наперадзе балюча разануў па вачах. Асляпёная, Ільга заміргала, зацерла вочы кулаком і не адразу пабачыла, што белы воўк прыпыніўся. Мудрая кабылка, аднак, заўважыла гэта сама — і стала. Мусіць, злавіла чуйкім нюхам нейкі новы, незнаёмы пах, бо занепакоена забіла капытом. Ільга паволі спешылася, усё яшчэ прыціскаючы да сябе адной рукой паэтаву лютню. Яны апынуліся на камяністым абрыве, з якога падала, разбіваючыся аб скальныя ўступы, гаваркая водная плынь. Далёка ўнізе плынь пашыралася, разрасталася і працінала зялёныя ўзгоркі, упарта скіроўваючыся на захад. Праваруч, за палоскамі палёў і сенажацей, за рэдкімі хатамі, што збіваліся ў пары, сінелі, зацягнутыя смугой, частыя зубцы лесу. Над лесам — Ільга ўважліва прыгледзелася з-пад далоні — віліся ўспуджаныя птахі і падымаліся, паступова перамешваючыся з нізкімі аблокамі, шызыя іклы дыму. — Там?..— дрогкім голасам спытала Ільга ў ваўка. Сэрца ў яе прапусціла ўдар і сціснулася. Пакуль пачвара была далёка, пакуль ніякіх сведчанняў яе існавання не было заўважна, яна не баялася. А зараз балючая памяць жыва паднесла ёй храбусценне чалавечых касцей у ненажэрнай пашчы, і крыкі тых, што гарэлі жывымі, і лямант пахаваных пад зруйнаванаю вежай. Без асаблівай патрэбы Ільга праверыла страмёны. Кранулася бацькавай дзіды, паторгала з сілаю — ці добра прымацавана. Правяла пальцамі па вострым наканечніку, адчула, як метал халадзіць скуру, які ён суровы, магутны, надзейны. Пагладзіла па плячы лук — як старога