Па кім звоніць звон
Эрнэст Хемінгуэй
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 477с.
Мінск 1991
— Слухай, зайчанятка,— сказаў ён.— Такія рэчы мінаюць, а потым усё бывае добра.
Але ён падумаў: «Не пашчасціла мне ў гэтую апошнюю ноч»,
Потым яму зрабілася сорамна, і ён сказаў:
— Прытуліся да мяне, зайчанятка. Калі ты ляжыш вось так, побач са мною ў цемры, мне гэтаксама хораша, як тады, калі ты была зусім мая.
— А мне дужа сорамна, бо я думала, што сёння ўначы будзе гэтаксама добра, як там, наверсе, калі мы вярталіся ад Эль Сорда.
— Que va,— сказаў ён.— Штодня такога не бывае. I зараз мне не горш, чым тады,— зманіў ён, імкнучыся не думаць пра сваё расчараванне.— Мы проста паляжым ціхенька разам, а потым заснём. Давай пагаворым. Мы ж з табой так мала размаўляем.
— Можа, пагаворым пра заўтрашні дзень і пра тваю працу? Я б вельмі хацела ведаць усё пра тваю працу.
— He,— сказаў ён, і зручней выпрастаўся ў мяшку, і ляжаў цяпер нерухома, прытуліўшыся шчакою да пляча
Марыі і падклаўшы левую руку ёй пад галаву.— Самае разумнае — не гаварыць пра тое, што будзе заўтра, і не пра тое, што адбылося сёння. У нашай справе страты не абмяркоўваюць, а тое, што належыць зрабіць заўтра, будзе зроблена. Ты не баішся?
— Que va,— адказала яна.— Я заўсёды баюся. Але цяпер я так баюся за цябе, што ў мяне няма часу думаць пра сябе.
— He трэба, зайчанятка. Я трапляў ужо ў розныя пераплёты. Нават горшыя за гэты,— зманіў ён.
Потым, раптам паддаўшыся спакусе ўнікнуць рэчаіснасці, ён сказаў:
— Давай пагаворым пра Мадрыд і пра тое, як мы будзем там разам.
— Добра,— згадзілася яна, а потым дадала:— Ох, Раберта, як мне прыкра, што я цябе расчаравала! Ці не магла б я зрабіць для цябе яшчэ што-небудзь?
Ён пагладзіў Марыю па галаве і пацалаваў яе, а потым ляжаў, прыгарнуўшыся да яе, расслабіўшыся, і ўслухоўваўся ў начную цішыню.
— Можаш пагаварыць са мной пра Мадрыд,— сказаў ён і падумаў: гэта застанецца са мною і спатрэбіцца мне заўтра. Заўтра мне патрэбна будзе ўсё тое, што ў мяне ёсць.— Ён усміхнуўся ў цемры.
Потым ён зноў паддаўся спакусе і саслізнуў у далёкае ад рэчаіснасці, адчуваючы пры гэтым асалоду, падобную да той, што дае начная блізкасць, калі розум спачывае і існуе адна толькі радасць блізкасці.
— Мая каханая,— сказаў ён і пацалаваў яе.— Слухай. Учора вечарам я думаў пра Мадрыд і ўяўляў, як мы прыедзем туды і я пакіну цябе ў гатэлі, а сам пайду ў другі гатэль, дзе жывуць рускія, каб пабачыць там сяго-таго. Толькі ўсё гэта пустое. Hi ў якім гатэлі я цябе не пакіну.
— Чаму?
— Бо хачу, каб ты заўсёды была са мною. Я не пакіну цябе адну ні на хвіліну. Я пайду з табой да Seguridad 1 па дакументы. А потым мы пойдзем разам купляць усё, што табе трэба, каб апрануць цябе як мае быць.
— Мне няшмат трэба, я магу і сама ўсё купіць.
— He, табе шмат чаго трэба, і мы пойдзем разам і купім усё самае найлепшае, і ты будзеш надта прыгожая ва ўсім гэтым.
1 Упраўленне бяспекі (ісп.).
— А па мне, дык лепей застацца ў нумары, а па тыя рэчы мы каго-небудзь пашлём. Дзе той гатэль?
— На Пласа-дэль-Кальяна. Мы шмат часу правядзём там у нумары. Там ёсць шырокі ложак з чыстымі прасцінамі, а ў ваннай з крана цячэ гарачая вада, і там ёсць дзве шафы ў сценах, і ў адной будуць вісець мае рэчы, а ў другой — твае. Вокны там высокія і шырокія, іх можна расчыніць насцеж, а за вокнамі, знадворку,— вясна. I я ведаю такія месцы, дзе можна няблага паабедаць,— праўда, яны падпольныя, але гатуюць там добра, і я ведаю крамы, дзе яшчэ ёсць віно і віскі. А ў нумары ў нас таксама будзе нешта смачнае, каб перакусіць на выпадак, калі нам захочацца есці, і віскі, калі мне захочацца выпіць, а для цябе я куплю мансанільі.
— I мне хочацца паспытаць віскі.
— Але яго так цяжка дастаць, а мансанілью ты любіш.
— Добра, не трэба мне твайго віскі, Раберта,— сказала яна.— Ох, як я цябе кахаю! I цябе, і тваё віскі, якога ты мне не дасі. Ты свіння ўсё-такі.
— Я дам табе пакаштаваць, але жанчынам яно шкоднае.
— А дагэтуль я каштавала толькі тое, што жанчынам карыснае,— сказала Марыя.— А ў тым ложку я буду ляжаць у гэтай самай вясельнай сарочцы?
— He. Я куплю табе шмат розных сарочак і піжам, калі ты захочаш спаць у піжаме.
— Я куплю сабе сем вясельных сарочак,— сказала яна.— Па адной на кожны дзень тыдня. I табе таксама куплю чыстую вясельную сарочку. Ты сваю кашулю мыеш калі?
— Часам мыю.
— Я буду дбаць пра тое, каб у цябе ўсё было чыстае, і я буду наліваць табе віскі і дабаўляць у яго ваду, так, як вы рабілі з Эль Сорда. I я прынясу табе маслін, і салёнай траскі, і арэшкаў, каб ты меў чым закусіць, калі вып’еш, і правядзём там у нумары цэлы месяц і нікуды з яго не будзем выходзіць. Калі я змагу быць з табою так, як мне хочацца,— сказала яна і раптам зажурылася.
— Тое ўсё глупства,— сказаў Роберт Джордан.— Сапраўднае глупства. Можа, у цябе там была нейкая ранка, а потым зрабіўся шрам, які цяпер баліць. Такое здараецца. Але гэта хутка пройдзе. Зрэшты, калі ў цябе там сапраўды нешта сур’ёзнае, то ў Мадрыдзе ёсць добрыя ўрачы.
— Але ж раней усё было добра,— жаласным голасам сказала яна.
— Гэта акурат сведчыць пра тое, што ўсё зноў будзе добра.
— Ну, давай яшчэ пагаворым пра Мадрыд.— Яна перапляла свае ногі з яго нагамі і пацерлася макаўкай аб яго плячо.— А табе там не будзе за мяне сорамна, што я такая брыдкая, абстрыжаная?
— He. Ты прыгожая. У цябе прыгожы твар, зграбнае цела, доўгае і лёгкае, і гладкая скура залацістага колеру, і кожны, хто цябе пабачыць, захоча адбіць цябе ў мяне.
— Queva, адбіць мяне ад цябе! — сказала яна.— Ніводзін мужчына болей да мяне не дакранецца, апро.ч цябе. Адбіць мяне ў цябе! Que va!
— А шмат хто гэтага захоча. Вось пабачыш.
— Яны ўбачаць, як я цябе кахаю, і зразумеюць, што дакрануцца да мяне — усё адно, што ўсунуць руку ў кацёл з расплаўленым волавам. Але што будзе з табой, калі ты пабачыш прыгожых жанчын, разумных і адукаваных, як ты! Табе не будзе за мяне сорамна?
— Ніколі. Я ажанюся з табой.
— Калі ты гэтага захочаш,— сказала яна.— Але памойму, гэта цяпер не так ужо і важна, бо ў нас зараз няма царквы.
— Я хацеў бы, каб мы з табой ажаніліся.
— Я згодная. Вось паслухай, калі б мы трапілі ў якую іншую краіну, дзе яшчэ ёсць царква, то, можа, мы з табой абвянчаліся б?
— У мяне на радзіме царква яшчэ ёсць,— сказаў ён.— Там мы зможам з табой абвянчацца, калі для цябе гэта мае значэнне. Я ніколі не быў жанаты. Таму гэта надта проста зрабіць.
— Мне вельмі прыемна, што ты ніколі не быў жанаты,— сказала яна.— Але мне прыемна і тое, што ты ведаеш усё, пра што ты мне казаў, бо гэта значыць, што ў цябе было многа жанчын, а Пілар кажа, што толькі за такіх мужчын варта выходзіць замуж. Але цяпер ты ўжо болей не будзеш заляцацца да іншых жанчын. Бо калі ты будзеш заляцацца да іншых жанчын, я проста памру.
— Я ніколі асабліва не заляцаўся да жанчын,— сказаў ён, і гэта была праўда.— Пакуль я не сустрэў цябе, я нават не думаў, што змагу каго-небудзь пакахаць па-сапраўднаму.
Яна пагладзіла яго па шчацэ, потым абняла за шыю.
— Ты, пэўна, зведаў шмат жанчын?
— Але не кахаў ніводнай.
— Слухай, Пілар сказала мне яшчэ вось што...
— Што?
— He, лепей я табе не скажу. Лепей давай пагаворым пра Мадрыд.
— А што ты хацела сказаць?
— Цяпер ужо не хачу.
— А можа, усё-такі скажаш? Гэта можа быць нешта важнае.
— Лічыш, што гэта можа быць важнае?
— Так.
— Адкуль ты ведаеш? Ты ж не ведаеш, што гэта такое. — 3 твайго тону?
— Ну, добра, я не буду ўтойваць ад цябе. Пілар сказала, што заўтра мы ўсе загінем і што ты гэта ведаеш таксама добра, як яна, толькі табе ўсё адно. Яна не ганіла цябе, а наадварот — здзіўлялася.
— Яна такое казала?— спытаў ён. Гэтая старая сцерва зусім здзяцінела, падумаў ён. А ўголас сказаў:— Гэта ўсё яе праклятыя цыганскія выдумкі. Такое звычайна гавораць старыя гандляркі на кірмашах ды баязліўцы ў гарадскіх кавярнях. Усё гэта не вартыя ўвагі выдумкі, так іх ператак.— Ён адчуў, як пот выступіў у яго пад пахамі і сцякае па баках. I падумаў яшчэ: спалохаўся, га? А ўголас сказаў:— Яна проста языкастая, прымхлівая сцерва. Пагаворым яшчэ пра Мадрыд.
— Значыць, ты нічога такога не ведаеш?
— Вядома, не. I забудзься на гэтую гідоту,— сказаў ён, ужыўшы яшчэ мацнейшае, непрыстойнае слова.
Але цяпер, калі ён зноў загаварыў пра Мадрыд, яму ўжо не ўдалося ўвайсці цалкам у свет летуценняў. Цяпер ён проста хлусіў сваёй каханай і сабе, каб неяк прабавіць гэтую ноч перад боем, і ўсведамляў гэта. Яму было прыемна, але ўся асалода ад летуценняў знікла. I ўсё-такі ён распачаў зноў.
— Я ўжо думаў пра твае валасы,— сказаў ён.— I пра тое, што можна з імі зрабіць. Бачыш, яны растуць зараз роўна з усіх бакоў, як футра ў пушыстага звярка, і яны вельмі прыемныя, і надта прыемна іх гладзіць, і мне яны вельмі падабаюцца, яны вельмі прыгожыя і так прыгожа кладуцца, калі я прыгладжваю іх, а потым зноў падымаюцца, як пшанічнае поле пад ветрам.
— Пагладзь іх.
Ён пагладзіў яе валасы і не зняў рукі, а потым працягваў гаварыць далей, шавелячы вуснамі каля самай яе шыі і адчуваючы, як нешта падступае да горла.
— Але ў Мадрыдзе мы зможам пайсці з табой і ў цырульню, і табе пастрыгуць валасы па баках і ззаду, як у мяне, і для горада гэта будзе выглядаць лепей — пакуль яны не падрастуць.
— Я буду падобная да цябе,— сказала яна і прыгарнула яго да сябе.— I мне ўжо ніколі не захочацца змяніць прычоску.
— He. Валасы будуць увесь час расці, а такая прычоска спатрэбіцца толькі напачатку, пакуль яны кароткія. Колькі трэба часу, каб яны зрабіліся доўгія?
— Зусім доўгія?
— He. Вось так, да плеч. Мне хочацца, каб яны былі ў цябе да плеч.
— Як у Грэты Гарба ў кіно?
— Так,— адказаў ён хрыпла.
Цяпер ён спакваля вяртаўся ў свет летуценняў, і ён аддаваўся гэтаму свету ўсёй сваёй істотай. I вось ён зноў апанаваны гэтым светам цалкам, і тады ён працягваў далей:
— Яны будуць спадаць табе на плечы, а на канцах крыху завівацца, як марская хваля, і яны будуць колеру спелай пшаніцы, а твар твой будзе колеру цёмнага золата, а вочы — таго адзінага колеру, які пасуе да тваіх валасоў і да тваёй скуры,— залатыя з цёмнымі іскрынкамі, і я буду закідваць тваю галаву назад, і глядзець у твае вочы, і моцна абдымаць цябе.
— Дзе?
— Усюды. Усюды, дзе мы будзем. Колькі часу трэба, каб адраслі твае валасы?
КНІГІ ОНЛАЙН
