Пад страхам смерці
Жорж Сімянон
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 365с.
Мінск 1992
— На тыдзень тры ці чатыры разы.
— А прозвішча яе вы ведаеце?
— Я называла яе пані Антуанэт.
— Вы, я бачу, прывыклі называць людзей па імені.
— Я не цікаўная.
— Яна, калі прыходзіла, надоўга заставалася ў яго?
— На колькі трэба.
— На паўдня?
— Як калі. Іншым разам — на гадзіну-дзве.
— А ўранку прыходзіла?
— Можа, калі і прыходзіла, я не помню.
— Вы яе адрас ведаеце?
— Ніколі не пыталася.
— Іншыя вашы жыльцы — жанчыны?
— Пан Луі быў адзіны мужчына.
— Ен з імі меў зносіны?
•— Любоўныя? Такіх не было. Мне здаецца, ёя да гэтага не быў ахвотнік. Можа, калі б захацеў...
— Але ён заходзіў да іх?
— Яны, бывала, заходзілі да яго папрасіць запалак, цыгарэт ці газету.
— I ўсё?
— Ну, яны гаманілі пра сёе-тое. Часам ён нават гуляў у карты з Люсіль.
— Яна наверсе?
— He. Бадзяецца недзе дні ўжо два. 3 ёй гэта здараецца. Мабыць, знайшла сабе некага. Але памятаеце, што вы мне абяцалі? Каб ні ў мяне, ні ў маіх жыльцоў не было ніякіх непрыемнасцей.
Мэгрэ хацеў быў сказаць, што нічога не абяцаў, але змаўчаў.
— А апрача гэтай кабеты, ніхто да яго не прыходзіў?
— Нядаўна нехта пра яго пытаўся, разы са два.
— Маладзіца?
— Ага. Яна не стала падымацца наверх. Папрасіла перадаць, што чакае ўнізе.
— Яна назвалася?
— Монікай. Яна засталася ў калідоры, нават у гасцёўню не прайшла.
— Ен спусціўся да яе?
— Першы раз пра нешта з ёю пашаптаўся, і яна пайшла. А другім разам і трэцім выйшаў з ёю.
— He сказаў вам, калі вярнуўся, што за яна?
— Спытаўся толькі, ці спадабалася яна мне.
— I што вы адказалі?
— Сказала, што цікавая, як зазвычай у яе ўзросце, але што праз некалькі гадоў гэта будзе сапраўдная кабыла,
— А хто яшчэ прыходзіў?
— Вы не хочаце сесці?
— Дзякую. He хачу пэцкаць вам падушкі — змок да ніткі. Надта ў вас ужо чыста.
— Стараюся як магу. Дык чакайце... Дайце ўспомніць... Прыходзіў адзін чалавек. Малады. He назваўся. Я перадала пану Луі, што яго чакаюць унізе. Пан Луі, здалося, рао
хваляваўся і папрасіў мяне правесці госця наверх. Гэты маладзён прабыў у яго хвілін дзесяць.
— Даўно гэта было?
— У сярэдзіне жніўня. Памятаю, была спякота і процьма мух.
— Ен прыходзіў яшчэ калі-небудзь?
— Неяк разам прыходзілі, усё роўна як на вуліцы сустрэліся. Разам падняліся наверх, але хлопец хутка выйшаў.
— Усё?
— Мне здаецца, я і так нагаварыла пад самую завязку. Думаю, вам таксама цікава падняцца наверх?
— Вядома.
— Пан Луі займаў пакой насупраць таго, які я паказвала вашаму памочніку. Вокны выходзяць на вуліцу.
— Правядзіце нас, калі ласка.
Уздыхнуўшы, гаспадыня з цяжкасцю стала ўздымацца наверх.
— He забывайцеся, што абяцалі.
Мэгрэ паціснуў плячыма.
— Калі пакрыўдзіце мяне, я заяўлю на судзе, што вы маніце.
Скрозь шчыліну прыадчыненых дзвярэй, міма якіх яны праходзілі, камісар заўважыў маладую жанчыну, зусім голую, з махнатым ручніком у руках.
Павярнуўшыся да яе, гаспадыня сказала:
— He бойся, Івета, гэта не з нораваў!
5. СЯРЖАНТАВА ЎДАВА
Велізарная шафа з люстрам займала амаль увесь пакой. Гэтай масіўнай мэблі з арэхавага дрэва было, напэўна, гадоў пяцьдзесят сама меней. Яе куплялі няйначай як на аўкцыёне.
На стале, накрытым цыратаю, стаяла клетка з канарэйкаю. Можа, падумаў камісар, Турэ купіў яе на набярэжнай Межысэры, калі наведваў старога бухгалтара?..
— Гэта ягоная канарэйка?
— Ягоная. Ен прынёс яе з год назад. Але яго падманулі: падсунулі замест самца самку, яна не спявае.
— А хто тут прыбіраў?
— Я здаю пакоі з мэбляю і бялізнаю, але прыбіральшчыцы няма. Некалі былі пакаёўкі, але з імі шмат клопату. Дый жывуць у мяне пераважна жанчыны...
— Пан Луі сам прыбіраў?
— Ен запраўляў ложак, выціраў пыл. Раз на тыдзень, дзеля яго, я мыла тут падлогу.
Камісар адчуваў, што для Турэ гэты пакой быў прытулкам душы. Усё, што ён прыносіў сюды, мела не простае пабытовае прызначэнне — яно падбіралася з асабістым, нават патаемным густам.
У шафе не было касцюма, але затое ў ім стаялі тры пары жоўтых чаравікаў. На століку ляжаў трохі экстравагантны, як для Турэ, капялюш, амаль новы, відаць, набыты ім з пратэсту. I, мабыць, з таго ж пратэсту куплены былі стракаты халат і чырвоныя пантофлі.
— А пан Турэ не хадзіў на скачкі?
— He думаю. Пра гэта ён мне нічога не казаў.
— А ён часта з вамі гаварыў?
— Часцей на хаду. Але іншы раз заходзіў у гасцёўню і мы гаманілі.
— Ен быў вясёлы чалавек?
— Жыццю ён радаваўся.
Усё ў пакоі было на сваім месцы, нідзе ні пылінкі. У адной шафе Мэгрэ знайшоў пачатую бутэльку партвейну і два келіхі. На вешалцы вісеў плашч: натуральна, не мог жа Турэ вяртацца ў Жувізі мокры, калі ўдзень ішоў дождж?
Было нямала кніг. Яны стаялі ў рад на куфры: танныя выданні, раманы плашча і шпагі, два-тры дэтэктывы. Відаць, дэтэктывы яму не спадабаліся і ён перастаў іх чытаць.
Крэсла стаяла ля акна. Побач маленькі столік. На ім — фатаграфія жанчыны гадоў сарака з цёмнымі валасамі ў чорным. Напэўна, гэта быў здымак тае жанчыны, пра якую казаў прадавец з ювелірнага магазіна. На ім яна — такая ж
мажная. Такіх кабет у пэўным асяроддзі лічаць прыгожымі.
— Гэта яна прыходзіла?
— Яна.
У шуфлядзе стала камісар знайшоў яшчэ некалькі здымкаў. На адным з іх Турэ быў у сваім «экстравагантным» капелюшы.
Ніякіх іншых асабістых рэчаў, апрача дзвюх пар шкарпэтак і некалькіх гальштукаў, у пакоі не было — ні кашуль, ні трусоў, ні папер, ні лістоў — нічога.
Мэгрэ прыставіў крэсла да шафы і, зусім як у дзяцінстве, калі шукаў схаваныя ад яго бацькамі рэчы, стаў на яго, каб зазірнуць на самы верх шафы. Там быў густы слой пылу, які, аднак, не паспеў яшчэ асесці на квадраце памерам прыблізна з канверт. Відаць, на гэтым месцы зусім нядаўна нешта ляжала. Але камісар нічога не сказаў гаспадыні, якая ўважліва назірала за ім.
— У яго быў ключ ад пакоя?
— He. Калі ён выходзіў, то пакідаў ключ мне.
— Іншыя жыльцы таксама пакідаюць вам ключ?
— He. Але пан Луі казаў, што ён усё губляе і няхай лепш ключ застаецца ў мяне. Мне гэта зусім не замінала: ён жа ніколі не вяртаўся ні ўвечары, ні ўначы.
Мэгрэ выняў з рамкі фатаграфію жанчыны і паклаў яе ў кішэню. Потым напаіў канарэйку, пахадзіў яшчэ трохі па пакоі.
— Я, можа, яшчэ прыйду да вас.
— He стану прапаноўваць вам шкляначку,— сказала гаспадыня ўнізе.— Вы, напэўна, спяшаецеся?
— У вас ёсць тэлефон? Дайце мне, калі ласка, нумар. Можа, мне прыйдзецца пазваніць, каб што-небудзь запытаць.
— Басцілія 22-51.
— Ваша імя?
— Марыета. Марыета Жыбон.
— Дзякуй.
— Усё?
— Пакуль што ўсё.
Лапуэнт і Мэгрэ нырнулі ў машыну. Дождж усё ліў і ліў.
— Збочвай за рог і спыніся,— загадаў камісар шафёру і дадаў — Лапуэнту: — Зараз ты вернешся да гэтай кабеткі. Я забыў у пакоі люльку.
Мэгрэ ніколі 1 нідзе не забываў люлькі. Да таго ж, у яго іх заўсёды было з сабою дзве.
— Наўмысна?
— Вядома. Пасакачы з гэтай Марыетай колькі хвілін і вяртайся сюды,— паказаў Мэгрэ на невялікі бар і, выйшаўшы з машыны, рушыў да тэлефоннай будкі.
— Люка, гэта ты?.. Аддай адразу ж загад, каб праслухоўвалі нумар Басцілія 22-51.
Прытуліўшыся да стойкі бара, Мэгрэ паціху пацягваў кальвадос і разглядваў фатаграфію жанчыны. Яго зусім не здзівіла, што каханкаю Турэ была жанчына таго ж тыпу, што і ягоная жонка. Але які ў яе характар? Можа, і ён такі?..
— Вось ваша люлька, шэф.
— Яна не гаварыла па тэлефоне, калі ты зайшоў?
— He заўважыў. 3 ёю былі дзве жанчыны.
— Можаш ісці абедаць. Убачымся ў аддзяленні.
Мэгрэ назваў шафёру адрас панны Леон. Па дарозе спыніліся ў кандытарскай, дзе ён купіў скрыначку шакаладных цукерак.
Выйшаўшы перад крамаю панны Леон з машыны, Мэгрэ схаваў цукеркі пад паліто, каб не прамоклі — дождж усё ліў ды ліў.
Камісар адчуваў сябе ніякавата ў сваім грубым, змоклым паліто сярод лёгкіх, прыгожых, пушыстых дзіцячых строяў.
— Вашай маці,— сказаў ён панне Леон, сарамліва выцягваючы з-пад паліто скрыначку з цукеркамі.
— О, вы падумалі пра яе! Можа, вы ёй самі аддадзіце?
Аднак Мэгрэ палічыў лепшым застацца ў крамным пакоі, куды хоць трохі трапляла паветра з вуліцы: мо толькі таму, што ён апынуўся тут з дажджу, але яму здалося, што сёння грубка ў памяшканні напалена яшчэ больш.
— Прабачце, я да вас на хвілінку. Я толькі хацеў бы паказаць вам гэтую фатаграфію.
Ледзь зірнуўшы на яе, панна Леон усклікнула:
— Ды гэта ж пані Машэр!
Гэта быў ужо нейкі поспех!
Значыцца, гэтую жанчыну ведалі ў асяроддзі Луі Турэ. Так Мэгрэ думаў раней, і цяпер гэта пацвердзілася. Такі чалавек, як Турэ, не стаў бы заводзіць знаёмства з выпадковай жанчынаю.
— Адкуль вы яе ведаеце?
— Яна працавала ў Капланаў. Нядоўга. Недзе з паўгода. А чаму вы паказалі яе фатаграфію?
— Гэта была сяброўка пана Луі.
— А!..
Мэгрэ разумеў, што жанчыне гэта цяжка пачуць, але інакш нельга.
— У той час, калі яны абое працавалі ў Капланаў, вы нічога паміж імі не заўважылі?
— Mary паклясціся, што нічога паміж імі тады не было... Яна працавала на ўпакоўцы — там было дзесяць ці нават пятнаццаць жанчын... Ведаю, што яна была замужам за паліцэйскім.
— Чаму яна звольнілася?
— Здаецца, ёй прышлося аперыравацца.
— Вялікі вам дзякуй. Прабачце, што зноў вас патурбаваў.
— Што вы, зусім вы мяне не патурбавалі. Скажыце толькі, калі ласка... Пан Луі, ён што, сапраўды меў нешта з гэтай жанчынай?
— Яна прыходзіла да яго ў пакой, які ён здымаў у Парыжы.
— Я ўпэўнена, што паміж імі нічога не было. Яны проста сябравалі.
— Магчыма.
— Калі засталася дакументацыя фірмы, я дапамагу вам знайсці адрас гэтай жанчыны. Але ж я не ведаю, што з ёю стала, з дакументацыяй.
— Раз яна была жонкаю паліцэйскага, адрас мы знойдзем. Вы сказалі, яе прозвішча Машэр?
— А імя, калі я не памыляюся,— Антуанэта.
— Дзякую, панна Леон. Да пабачэння.
— Да пабачэння.
Мэгрэ спінаю адчуваў, што жанчына разгублена глядзела яму ўслед.
— У муніцыпальную паліцыю,— загадаў камісар шафёру.
У муніцыпальнай паліцыі Мэгрэ адразу ж накіраваўся ў аддзел кадраў. Праз некалькі хвілін яму паведамілі, што паліцэйскі па прозвішчы Машэр сапраўды служыў тут сяржантам, але яго забілі два гады назад у вулічнай бойцы. Пражываў у той час на вуліцы Даменіль. Удава атрымлівае пенсію. Дзяцей няма.
Мэгрэ запісаў адрас. I, пазваніўшы ў аддзяленне, выклікаў да тэлефона Люка.
КНІГІ ОНЛАЙН
