КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Дык грошай на гарэлку не было, прызнаўся, пасмялеўшы, Уладзіслаў. Ладна, ідзіце... Але больш ігіколі так не рабіце... Уладзіслаў пайшоў, так і не зразумеўіпы, чаго яму ніколі не трэба рабіць: піць ці мяшаць гарэлку з півам... ПЕРАКАНАЎ... У час маёй працы ў Саюзе пісьменнікаў аднойчы ў кабінет да мяне завітаў Іван Чыгрынаў. Ці пойдзеш ты на банкст да Мікалая Іванавіча Аляксеева? спытаў ён. Мне нешта не хочацца, абрыдлі гэтыя банкеты... Учора банкет, сёння банкст, заўтра банкет... Я паглядзеў на Чыгрынава і ўсміхнуўся. Распанеў ты, Іване, урэшце сказаў я. Успомні, кім ты быў... Звычайны вясковы хлопец... А цяпер сам генерал цябе запрашае, «почтёт за честь откушать» з табою, а ты... Ці мог марыць пра такое, калі пасвіў свіней і кароў на поплаве ў сваім Вялікім Бары? Іван Гаўрылавіч паглядзеў на мяне і таксама ўсміхнуўся. Ты праўду кажаш. Трэба ісці... I пайшоў на банкет, нават прамову сказаў у гонар генерала-пісьменніка... воля Піліп Пестрак каля адзінаццаці гадоў правёў у польскіх турмах. Вядома ж, увесь гэты час ён марыў пра волю. Але яе ніколі нідзе не было і няма, успамінаючы той не лепшы перыяд у сваім жыцці, неяк гаварыў Піліп Сямёнавіч. I гэта зразумеў я ў першы ж дзень, як вызваліла мяне Чырвоная Армія. Я тады выйшаў з турмы, купіў газету і, разваліўшыся на лаўцы, амаль іпто лёг, пачаў чытаць. Пяці хвілін не мінула, а да мяне адкуль ён і ўзяўся! падышоў міліцыянер. Уладным голасам загадаў падняцца, бо, маўляў, «не положено лежать на скамейке»... Вось так і скончылася мая воля, пра якую я столькі марыў, не сплючы часта па начах, ківаў галавою, смяяўся быццам нават зларадна Пілігі Сямёнавіч. ТЭЛЕФОННЫЯ ЗВАНКІ Уладзіміра Дадзіёмава многія ведалі і як аўтара цікавых празаічных твораў, і як чалавека. Даволі добра ведаў яго і я. I раптам, як гром з яснага неба, аглавушыла мяне вестка: з Уладзімірам Ільічом здарылася бяда захварэў. Ды так, што перастаў пазнаваць не толькі знаёмых, але і зусім блізкіх яму людзей. Знаёмыя, сябры, зрабіўшы па некалькі спроб вярнуць чалавека да нармальнага ранейшага жыцця, паступова адышлі, забыліся на яго. Але ён, як неўзабаве выявілася, на знаёмых і сяброў не забыўся своеасабліва не-не дый напамінаў пра сябе. Набярэ нумар тэлефона, пакліча, каго яму трэба, і чакае, калі той падыдзе, вымавіць першае слова. Пачуе Уладзімір Ільіч знаёмы голас і пакладзе тэлефонную трубку. Спярша я, ды і многія не ведалі, хто гэтак робіць. Сёй-той, узлаваўшыся, нават званіў на тэлефонную станцыю, прасіў назваць пару- шальніка спакою. Але ў Саюзе пісьменігікаў было вядома гэта падае аб сабе голас, абзываецца Уладзімір Дадзіёмаў... Памёр Уладзімір Ільіч. I не стала больш тых безыменных тэлефонных званкоў. He ведаю, як каму, а мне неяк не па сабе, калі я іх згадваю, не чую сёння... «ВЕСТАЧКІ» Цяжкае, проста невыноснае жыццё выпала на долю Ларысы Геніюш. Зведала яна арышт, допыты, турмы, лагеры, смерць самых блізкіх. Калі апынулася зноў на волі, прыехала ў Беларусь, пасялілася ў Зэльве, не сустрэла ў мясцовага начальства даверу, за ёю, кожным яе крокам сачылі. Пра ўсё перажытае яна расказала з уласцівымі ёй талентам, шчырасцю і праўдзівасцю ў сваёй аўтабіяграфічнай аповесці «Споведзь». Але нават у гэтай аповесці, якая пісалася не для друку, а хутчэй для сябс «стала» яна не прызналася ў тым, чаго заўсёды баялася, яе зноў будуць «шманаць» рабіць вобыск, а значыцца, могуць забраць тое, што яна напісала. I таму сваіх твораў ніколі не трымала пры сабе як толькі што напішацца, яна перасылала яго каму-небудзь са сваіх сяброў «брату» ці «сястрыцы». Гэтак было ў турме, гэтак было ў лагеры, гэтак было тады, калі жыла ў Зэльве. I называла яна гэта «паслаць пра сябе «вестачку». Дзе сёння тыя «вестачкі»? Пэўна ж, не ўсе яны захаваліся на тое было больш чым дастаткова прычын ды і не ўсе тыя «вестачкі» даходзілі да адрасатаў, некаторыя губляліся ці перахопліваліся цікаўнымі, рукастымі людзьмі. I ўсё ж многае не загінула дайшло да тых, каму яно пісалася, пра пгто сведчаць новыя і новыя публікацыі яе твораў-«вестачак>... ВЯСЁЛЫ ЧАЛАВЕК ДЖЫМ ДЫНГЛІ У Мінск прыехаў вядомы англійскі вучоны-славіст Джым Дынглі. Ён нікога тут не ведаў, пазваніў мне. Мы сустрэліся, паабедалі ў мяне дома і вырашылі паглядзець горад. Калі выходзілі з аўтобуса на прыпынку каля парку імя Янкі Купалы, Джым, за нешта зачапіўшыся, упаў і трэба ж! падраў калапіыну свайго святочнага гарнітура. Ці можна ў вас у Мінску куггіць касцюм? спытаў ён у мяне. Было гэта ў гады «застою», таму я, памяўпіыся, адказаў шчыра: Увогуле можна. Але насіць яго... наўрад ці будзеш... Джым зразумеў мяне, усміхнуўся. Зайшоўшы ў гасцініцу і пераапрануўпіыся, вучоны-славіст папрасіў мяне звазіць яго ў Вішнева, пазнаёміць з ксяндзом Уладзіславам Чарняўскім, які вёў службу ў касцёле па-беларуску і перакладаў на родную мову Біблію, пра што Джым чуў яшчэ ў Лондане. ПІто ж, Джым быў упершыню ў Беларусі, і яго жаданні былі для мяне законам. He адкладваючы на пасля, у той жа дзень я згаварыў машыну і мы паехалі ў Вішнева. Знайшлі там дом ксяндза і, калі зайшлі ў двор, на мяне раптам кінуўся сабака і падраў калашыну пітаноў. Джым развесяліўся. Мы квіты, сказаў ён, паглядаючы на мяне. Можам схаўрусавацца. Твая цэлая калашына і мая гэта ўжо штаны. Варта толькі іх сшыць і можна выходзіць на сцэну цырка... Я па-належнаму ацаніў жарт Джыма і тым не менш спытаў у ксяпдза Уладзіслава Чарняўскага, які якраз выйшаў з хаты, навошта ён трымае ў сваім двары такога злоснага сабаку. Ведасце, як бы апраўдваючыся, з іскрынкамі весялосці ў вачах адказаў ксёндз Уладзіслаў Чарняўскі, я жыву адзін і па начах, здараецца, да мяне заходзяць жанчыны. Раней я чуў, як стукалі яны ціхенька ў дзверы. А цяпер, калі пастарэў, то будзіць сабака. Пагляджу ў акно і вырашаю, якой з іх адчыніць дзверы, а якой не... Пачуўшы такое, мы з Джымам засмяяліся. Праз некалькі дзён Джым ад’ехаў у Англію. I ўжо адтуль да мяне дайшоў чарговы досцігі Джыма Дынглі пра яго наведанне Беларусі і ксяндза Уладзіслава Чарняўскага. Ён, гэты ксёндз, так натрэніраваў свайго сабаку, што той носам чуе балыпавікоў на адлегласці. Як убачыў Сачанку адразу кінуўся на яго і расшматаў штаніну... Вясёлы чалавек Джым Дынглі! Я цаню яго гумар. I калі Джым прыязджае ў Мінск (дарэчы, вучоны-славіст выдатна валодае беларускай мовай), мы заўсёды з ім сустракаемся і смяёмся ўволю, ад душы, аж за жываты іншы раз хапаемся.. Дай Бог як найбольш нам такіх сяброў! . ХАЦЕЎ ЦІ HE ХАЦЕЎ? Іван Паўлавіч Мележ скардзіўся, як цяжка яму працаваць у Саюзе пісьменнікаў, дзе ён займаў пасаду намесніка старшыні праўлення. Навошта я ўзваліў на сябе гэтую ношу? задаваў сабе пытанне Іван Паўлавіч. Аркадзь Куляшоў, які разам з інпіымі пісьменнікамі слухаў Івана Мележа, усміхнуўся.. Бо хацеў, таму і стаў намеснікам старшыні, сказаў як бы з падкусам ён. Дык жа не хацеў, угаварылі мяне, узяўся апраўдвацца Мележ. Як я не хацеў, дык не ўгаварылі, усміхаўся ўсё гэтак жа вясёла, з падкусам Аркадзь Куляшоў. А калі цябе ўгаварылі, значыцца, хацеў. А калі так, дык не скардзіся, цягні тую ношу, якую добраахвотна ўзваліў на сябе. Логіка ў словах Аркадзя Куляпюва была, і Іван Паўлавіч змоўк, перавёў размову на нешта іншае... ЗНАЙШОЎ ВЫЙСЦЕ Працаваць з маладымі паэтамі, празаікамі і крытыкамі клопатна, трэба мець і вытрымку, і такт, і яшчэ іпмат-шмат чаго. He ў кожнага ўсё гэта ёсць. Адзін загадчык аддзела паэзіі, сабраўшы цэлы кут рукапісаў маладых аўтараў, падпаліў іх і потым на працягу некалькіх месяцаў, калі ад маладых прыходзілі напамінкі, які лёс напаткаў іхнія творы, чаму няма адказу, пісаў: «Вашы вершы, на жаль, загінулі ў час пажару ў рэдакцыі. Просім нас за гэта выбачыць...» I, паставіўшы размаіпысты подпіс, пасылаў ліст з рэдакцыі маладому аўтару... ЛЕІІШЫЯ ТВОРЫ «Лепшыя мае творы яшчэ не напісаны» так звычайна гавораць аўтары, калі выступаюць на сваіх юбілейных вечарах і ў пяцьдзясят, і ў шэсцьдзясят, і ў семдзесят гадоў. I ніяк некаторыя з іх зразумець не могуць, што ў тых, хто іх слухае, узнікае законнае ггытанне: а чаму, навошта вы, шаноўны аўтар, у першую чаргу пісалі не лепшыя свае творы, а горшыя? ПРЫКЛАД Сяргей Дзяргай быў адным з тых, хто ніколі не ўпадаў у паніку, не губляў надзеі ў свой народ, верыў у яго будучыню, адраджэнне. I ў якасці прыкладу прыводзіў выпадак са сваёю маці, якая вырасла ў Мінску, тут жыла, а потым, у трыццатыя гады, калі пачаліся рэпрэсіі, выехала ў Маскву... Усё роднае забыла, нават мову... Прыязджаў я да яе, дык не разумела, пра што з ёй гавару... расказваў Сяргей Сцяпанавіч. I вось здарыўся ў яе інсульт... I перавярнулася ўсё ў галаве... Успомніла беларускую мову, тое, чым жыла ў дзяцінстве, маладосці... А пазнейшае, маскоўскае, забыла, як бы яго і не было... I ўсюды дома, на вуліцы, у магазінах пачала размаўляць толькі па-беларуску... I з народам нашым некалі нешта падобнае здарыцца. Успомніць ён і мову нашу, карані свае, сваё не такое ўжо і паганае мінулае... Вось пабачыце. Я, можа, і не дажыву да таго, але ж хтосьці дажыве. Веру будзе тое... I калі гаварыў гэта Сяргей Сцяпанавіч, вочы ў яго па-арлінаму іскрыліся, гарэлі... ЧАРГОВЫ МІФ Ох, і любяць жа ў нас ствараць міфы! У апошні час сёйтой імкнецца стварыць міф і пра нашу эміграцыю. Некаторыя дагаварыліся да таго, быццам толькі эміграцыя захавала чысціню нашай мовы, толькі яна здатная адрадзіць яе, вярнуць на Бацькаўшчыну... Чытаеш такое і толькі рукамі разводзіш. Аддаючы належнае тым, хто, жывучы на чужыне, не выракся роднай мовы, муіпу заўважыць літаратурнай мовай там, за межамі Беларусі, валодаюць толькі лічаныя асобы. Ды і тыя ў большасці не навучылі ёй сваіх дзяцей. Пра ўнукаў нават і размовы няма яны амаль усе сталі англічанамі, амерыканцамі, французамі... Так што пра зварот іх на Радзіму сваіх бацькоў, дзядоў слабая надзея. I калі беларуская мова і ажыве на Беларусі, дык не дзякуючы эміграцыі, а дзякуючы Янку Купалу, Якубу Коласу, Максіму Багдановічу, Алесю Гаруну, Максіму Гарэцкаму... Ды і тым, хто не цураўся яе, размаўляў, ггісаў на ёй у самыя неспрыяльныя часы, хто, нягледзячы ш на што, нікуды на з’язджаў, не пакідаў роднай зямлі, працаваў на ёй, вучыў сваёй мове дзяцей, унукаў... Ды і абараняў роднае слова пры кожным зручным і нязручным выпадку...