КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
ў друку. I ўсё, каб даказаць, што такая серыя непатрэбна, што выдавецтва не справіцца з ёю. Але беларусы упартыя людзі. I калі бяруцца за што-небудзь, дык робяць. Ужо, нягледзячы на цяжкасці, выйшла дзесяць тамоў гэтай серыі. Гэта творы Шэкспіра, Т, Мана, Хемінгуэя, Шаўчэнкі, Вазава, Мерымэ, Гетэ, Гогаля, Лонга і Апулея, Буніна і Купрына... У бліжэйшы час на кніжных паліцах з’явяцца новыя тамы творы Шолама-Алейхема, Стэйнбека, Іва Андрыча, Шылера... Перакладаюцца непасрэдна з арыгінала, як і ўсе кнігі гэтай серыі, творы Стэндаля, Сянкевіча, Ніцшэ, Шапенгаўэра, Камю, Мапасана, Рабле, Гамера... Так што, як бачыце, насуперак нядобразычліўцам, справа рухаецца. Выходзяць кнігі перакладаў і ў іншых серыях, такіх, як, скажам, «Бібліятэка замежнай прозы», «Паэзія народаў свету», «Замежная фантастыка», «Замежны дэтэктыў». I ўсё гэта, заўважце, па-беларуску... A. М. Дзіўна атрымліваецца... Раней, здавалася б, куды цяжэй было прабіцца беларускаму друкаванаму слову, але ж тыражы кніг былі большыя. Ды і пазіцый куды болып па кожным выдавецтве. Сёння новыя часопісы «Спадчына», «Пралеска», «Пачатковая школа», «Роднае слова», «Бібліятэчка часопіса «Маладосць»... Спіс добрых пачынанняў можна доўжыць, але разам з тым, як быццам, знаходзіцца нямала ахвочых ставіць палкі ў кола Адраджэння... Б. С. Згодзен, «ахвочых ставіць палкі ў кола Адраджэння» нямала. Сярод іх ёсць і тыя, хто вызначае тыражы. 3 вялікай цяжкасцю ўдалося дамагчыся, каб «Замежны дэтэктыў» выйшаў тыражом у 180 тысяч. (Заказ на яго быў 220 тысяч.) Колькі прыкладаў таго, калі тыраж кнігі сумысля заніжаецца. Вось нядаўна выдавецтва «Мастацкая літаратура» выдала кнігу «Матчына мова». Тыраж яе ведаеце які? 2300 экзэмпляраў. Кніга знікла з магазінаў Мінска за некалькі гадзін. I што? Адказвае за гата хто? He! Вядома, гандляваць «Анжелнкой» і «Любовннкамн на двонх» куды лягчэй, выгадней... Але ж думаць трэба і пра тую шкоду, якую наносім, распаўсюджваючы зусім не бясшкодную макулатуру... A. M. Закон аб мовах, па сутнасці, не працуе. Ці, скажам больш мякка, працуе зусім не так, як павінен працаваць. Як быццам усе на словах за яго выкананне, а на справе... Б. С. Дазвольце не пагадзіцца з вамі. Закон аб мовах усё ж працуе. He так, як хацелася б, але... Куды болып стала школ, якія перайшлі ў сваёй працы на беларускую мову. Ды і дзіцячых садкоў. Па-беларуску стала больш надігісаў на дарогах, вуліцах, шыльдах. З’явіліся і выкладчыкі, якія курсы сваіх лекцый у вышэйшых і сярэдніх навучальных установах чытаюць па-беларуску. Так што, як бачыце, сёе-тое робіцца. Але ёсць і ігнараванне закона, a то і супраціўленне, асабліва з боку тых, хто не ведае сам беларускай мовы і не хоча яе вывучаць. Варожа да яе ставяцца чыноўнікі ды і многія з тых, хто не дарос да разумення, што значыць мова для народа. Няма пакуль што і органа, які б сачыў за выкананнем Закона, за выкананнем Дзяржаўнай праграмы па яго ажыццяўленні. Словам, і тут, як у апошні час і ўсюды ў нас, няма парадку, не адчуваецца ўлады... A. М. Барыс Іванавіч, вы таксама, мабыць, чулі ўжо гэтае... Раней не было, маўляў, парадку, бо правілі камуністы, а цяпер няма парадку, што дэмакратамі сталі гэтыя самыя камуністы... Але ж камуністам з’яўляўся і Пётр Краўчанка, які цяпер міністр замежных спраў Рэспублікі Беларусь і гэтак шмат робіць для нацыянальнага Адраджэння, ды і Барыс Сачанка не толькі камуністам быў, а і членам ЦК Кампартыі Беларусі. Як на маю думку, дык такія ці падобныя меркаванні вельмі зручныя тым, хто сам нічога рабіць не можа, а вельмі ж ужо любіць заўсёды быць сучасным. Па-мойму, пройдзе крыху часу і, мабыць, мы цвяроза разбяромся ў многіх і многіх «перабудоўшчыках». He сакрэтжа, што з’явілася нямала «актывістаў» і сярод пісьменнікаў, якія як творцы пасрэдныя, але вось крычаць, мітынгуюць. Хто член творчага Саюза на з’ездах, сходах, пасяджэннях. Як быццам і ў «русле часу». Але падумаўшы, дык тая ж самая дэмагогія. Раней камуністычная, цяпер дэмакратычная... Б. С. Сярод сённяшніх «дэмакратаў» вельмі мала сапраўдных дэмакратаў. Большасць гэта ілжэдэмакраты. Некаторыя горшыя за камуністаў, фашыстаў. Дай толькі такім уладу! Наламаюць столькі дроў! Ды ўжо і наламалі. А тая ж «прыватызацыя»? Гэта ж разбой сярод белага дня... Радуе, што ўсё ж не паддаюцца людзі на тыя абяцанні, што чуюцца і адтуль і адтуль. Вось пабываў я нядаўна ў некалькіх раёнах Слуцкім, Стаўбцоўскім, Лагойскім, Навагрудскім, Хойніцкім... Вядома, шмат было сустрэч, размоў. Парадавала мяне, што людзі беспамылкова разбіраюода, хто ёсць хто, даюць цвярозыя ацэнкі тым, хто быў, ёсць пры ўладзе ці рвецца да яе. Гэтых людзей не падмане ніхто. I не глядзяць яны, хто належыць да якой партыі. Яны мяркуюць пра чалавека па яго справах, а не па словах. Робіць чалавек добрае для свайго народа, сваёй зямлі, значыцца, яму і адпаведная павага, пашана. Балбатуноў жа, абібокаў народ не любіць. Так было, так ёсць, так будзе. Калі ж гаварыць пра пісьменігікаў... Мяркую, мала хто задумваецца над тым, да якой партыі належалі, скажам, М. Шолахаў, А. Твардоўскі, Я. Купала, Я. Колас, I. Мележ... Яны напісалі выдатныя творы, і народ іх чытае... Што ж да пазіцыі кожнага з іх ды і нашай... Сапраўдныя пісьменнікі не флюгеры, каб паварочвацца ў той бок, куды дзьме вецер. Ды і жывуць сапраўдныя пісьменнікі не толькі сёпняшнім днём, а і мінулым, будучым... A. М. Я сказаў: «члены Саюза», але ж і тут можна ўхіліцца, а чаму не «сябра Саюза»? Увогуле, энергію часта не на тое, на што трэба, выкарыстоўваем. Ніяк не магу зразумець, чаму нельга, каб было праўленне СП Беларусі, а трэба абавязкова рада... Праўленне правіць? Чаму ж тады многім лашчыць вуха «ўправа БНФ»? Тое ж самае правіць... I чаму «гарбата» добра, а «чай» кепска? I чаму блага «веласіпед» і добра «ровар»? Каб не па-руску? Дык жа атрымліваецца па-польску! Як вы ставіцеся, Барыс Іванавіч, да ўсяго гэтага? Б. С. Наша мова перахварэла на ўсё гэта ўжо ў дваццатыя гады. Тады асабліва інтэнсіўна вёўся пошук усяго беларускага. I ў мове таксама. Бралі словы з чэшскай, славацкай, украінскай мовы, абы далей быць ад польскай, рускай. Народ таго не прыняў, як размаўляў па-свойму, так і размаўляе. На маім Палессі ніхто не прымусіць чалавека веласіпед называць «роварам», ніхто не будзе «жагнацца», а будуць хрысціцца; ставіць снапы ў бабкі, а не ў «мэндлі»... He будуць, як таго каму і хочацца, я ў гэтым перакананы! гаварыць і «глёбус», «кляс», «філязоф» і г. д. He навязваць трэба народу, як яму гаварыць, а вучыцца мове ў народа. Як рабілі гэта Пушкін, Міцкевіч, Купала, Колас... A. М. А як ставіцеся да таго, што часопіс «Бярозка» вяртае «тарашкевічаву граматыку»? Б. С. Адмоўна. Чаму трэба вяртацца да Тарашкевіча, а не да мовы Актаў і Статута Вялікага Княства Літоўскага? Ці, напрыклад, да мовы і правапісу часоў Ф. Скарыны? Што мінула, таго не вернеш. Двойчы ўвайсці ў тую самую рачную ваду нікому япічэ не ўдавалася... A. М. I ўсё ж, бадай, закончым на аптымістычнай ноце: жывуць беларусы жыцьме і Беларусь! Б. С. Па натуры я аптыміст. Веру жыла, жыве і будзе жыць Беларусь. А значыцца, будзем у гэтым народзе жыць і мы, усё тое добрае, што мы зробім, мелі і маем. МЫ ЯШЧЭ ДАВЕДАЕМСЯ, КІМ БЫЛІ НА САМАЙ СПРАВЕ АХВЯРЫ ДВУХ СТРАШНЫХ РЭЖЫМАЎ Гутарка з карэспандэнтам штотыднёвіка «Свободные новостн» Алепай Ціхановіч А. Ц. Барыс Іванавіч, шмат каму з нас канкрэтны твар беларускай эміграцыі стаў вядомы дзякуючы вашым публікацыям. У многім мы арыентаваліся на вашы ацэнкі. Зусім зразумела, чаму вы, ці дакладней і вы ў тым ліку, карысталіся фармулёўкамі тыпу «фашысцкі паслугач», «антысавецкая дзейнасць» і г. д. Ці не пабляднелі гэтыя ярлыкі ў сувязі з новым разуменнем нашай гісторыі? Б. С. Псрш за ўсё я адзначу: «ваенная хваля» беларускай эміграцыі неаднародная. Каля чатырохсот тысяч нашых землякоў былі вывезены прымусова, трапілі ў лагеры, на катаржныя, наёмныя работы. Вярнуцца па розных прычынах змаглі не ўсе: хтосьці стварыў сям’ю, хтосьці паддаўся на ўгаворы амерыканскіх вярбоўшчыкаў маладой працоўнай сілы... Я сам помню, калі мы ўсё ж вырашылі ехаць дахаты (а я, як вы пэўна ведаеце, быў таксама вывезены ў Нямеччыну разам з бацькамі ў тыя гады), нас доўга не пускалі, не давалі машын, увесь час гаварылі, што мы трапім у Сібір... Былі такія, хто баяўся вяртацца... У апошні год вайны нахлынула другая хваля эмігрантаў. Сустрэліся мы з такімі землякамі насцярожана, варожа. Для нас, ахвяр ліхалецця, гэта былі «свае» фашысты. Што б ні казалі пра наш нацыянальны характар, пра розныя абставіны, па якіх людзі траплялі ў тую ж самую паліцыю, адмаўляць ці абяляць дзеянні «нафашысціўшых» беларусаў нельга. А. Ц. А калі мець на ўвазе тыя бясспрэчныя доказы, што фаіпысцкі і балыпавіцкі рэжымы былі ў многім падобныя? Б. С. Так, мы можам параўноўваць рэжымы, разважаць пра тое, які з іх быў больш жорсткі, каварны. Але пры гэтым не трэба забываць пра асноўнае: немцы былі акупантамі на нашай зямлі. Адносіны ўсякага народа да акупацыі адназначныя. А. Ц. Але хіба зусім беспадстаўныя сцверджанні тых, хто абвінавачваў бальшавізм у акупацыі Беларусі? Б. С. I ўсё ж адносіны з Масквой, Расіяй, рускімі ў нас гістарычна склаліся інакш. Па-першае , гэта суседні славянскі народ, з якім мы на працягу стагоддзяў суіснавалі. Падругос, сярод бальшавікоў былі не толькі рускія, але і людзі іншых нацыянальнасцей, у тым ліку і беларусы. Нават у тых праграмах, якія прымала, скажам, Беларуская сацыялістычная грамада, стаяла пытанне аб аўтаноміі Беларусі ў рамках Расійскай Федэрацыі. Той самы ўрад БНР пры сваім самароспуску прызнаў БССР. Параўноўваючы гітлераўскі і балыпавіцкі рэжымы, не варта, па-мойму, забываць, што ў кожнага з іх былі свае мэты. Ды і метады іх дасягнення... Л. Ц. Добра, але ўспомнім прытчу пра мудрую малпу, якая нггосыіі выгадвае пры бойцы двух львоў. Такім прадметам многім пэўна ўяўляліся беларускія нацыянальныя інтарэсы: дасягненне дзяржаўнасці, абарона ад асіміляцыі і г. д. Ці дапускаеце вы рэальнасці таго, што супрацоўніцтва з акупантамі некаторай часткі беларусаў магло быць... патрыятычным, свайго роду нейкай мерай у імя высокай мэты? Б. С. Супрацоўніцтва з акупантамі, якія б яны ні былі, гэта не той шлях, па якім здабываюцца свабода і незалежнасць. Хоць гістарычныя паралелі мы можам знайсці і ў болып ранніх перыядах, калі, напрыклад, Януш Радзівіл, каб «вырвацца» з-пад Польшчы, пайшоў на паклон да шведскага караля. Ён таксама ад аднаго акупанта перакінуўся да другога лічачы, няйнакш, івведаў больш чужымі і аддаленымі, а значыцца, менш небяспечнымі. Падобныя аргументы выкарыстоўвалі і тыя, хто, скажам, даверліва аднёсся да нямецкай прапаганды. Немцы нібыта пазбавяць нас ад спрадвечных русіфікацыі і палапізацыі, ад моўнай асіміляцыі наогул. Але было б завельмі наіўным лічыць «беларусізацыю» сапраўднымі планамі Гітлера ў адносінах да Беларусі.