Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
X.
Страляніна гужком.
Звычайны прыцэл.
Агонь ўроскідзь.
Цэль.
Вышыня прыцэлу.
Рэдкі агонь.
68. Рэдка ў аддзяленьнях (або у звянох) пачы-най!
69. 3-права (з-лева) па аднаму пачы-най!
70. У зьвянох па аднаму пачы-най!
Густы агонь.
71. Густа пачы-най!
Агонь празначанай лічбай набояў.
72. Па аднэй абойме (прыкладна) пачы-най!
Агонь спы-ні!
XI.
Рух гужком.
Басьпечнік.
Рух крокам.
73. а) Баспечнік).
б) Па (гэткаму) аддзяленьню, (на гэткую рэч, або за мной).
в) Дружына ўпярод!
74. На гэткую рэч (або за дружынным) па кіраўнічаму зьвяну.
75, Дружына стой!
XII. Перабежкі аддзяленьнямі.
76. Па гэткаму зьвяну, на гэткую рэч (за мной) ўпярод бягом!
Перабежкі зьвенам, па аднаму, а таксама пасовываньне наўспоўзь.
77. На-зад!
Атака і ўдар ў шгпыкі.
78. Гура!
79. Ў напад дружней!
V. РОТНАЕ ВУЧЭНЬНЕ.
Першая паўроп.а.
Другая паурота.
Лінейны.
Разввернены шыхт роты.
Калонны дружынамі.
Баявы парадак.
Ротны трубач.
Барабаншчык.
80. Барабашіічык ўпярод!
Крок палавіннай меры (паўскроч). Галаўня дружына.
Шыхтоўка дружынай калонны на мейсцы.
81. а) Рота з-права (з-лева) ў дружынную калонну, б) крокам (бягом) марш!
Шыхтоўка дружыннай калонны з рухам ўперад.
82. а) Рота з-права (з-лева),
б) крокам марш (у часе ходу—марш!).
83. Паўскроч.
Шыхтоўка радоў дружыннай колонны.
84. а) Рад .і шыхтуй (калі былі падвоены). б) Ўправа (ўлева) ў дружынную калонну, в) крокам (бягом) марш! (у часе ходу—марш!).
Шыхтоўка дружыннай калонны ў калонну ў адозяленьнях'.
85. а) Рота з-права (з-лева) ў аддзяленьні, б) крокам марш (у часе ходу—марші). Ўздювнную калокну шыхтаваць ў рады.
86. а) Рота направа (налева), б) Рады здвой!
87. а) Дружына правае (левае) плячо ўпярод, б) Крокам марш (у часе ходу—марші).
Раззарот калоннаў;
88. а) Рота шыхтуйсь ўправа (ўлева)!
б) Крошкам (бягом) марш (у часе ходу—марші).
Са спынам галоўкас часьці:
89. Па галоўнай дружыне рота шыхтуйсь ўправа (ўлева).
б) Крокам марш (бягом—марші).
Шыхт падружынна.
90. Падружынна шыхтуйсь (калі трэба: бягомі).
Зборка роты.
91. а) Па гэткай дружыне ў калонну шыхтуйсь! Баявы парадак роты.
Ротная баявая дзялянка.
Рэзэрза.
Змацаваньне гужка.
Зьмена кірунку баяіога парадаку пад
невялікім іуглом.
VI. БАТАЛЬЁННАЕ ВУЧЭНЬНЕ.
Шыхт батальіну.
а) Калонна рэзэр'ўная і хадавая.
б) Баявы парадак батальёну.
в) Строй па-ротна.
Шыхтаваньне рэзэр'ўнае калонны ў хадавую:
92. Батльен з-права (з-лева) ў аддзяленьнях, (гэткая рота) ўпярод!
Шыхтоўка хадавой калонны ў рэзэр'ўную:
9S. Батальен, у рэзэр’ўную калонііу.
Рэзэр’ўны 'Парадак.
ДАПАЎНЕНЬНІ.
АРОМАТ м. мана. (Слонімск.). Хлсб добрую ману мае. Дзяжа з добрай манай.
АРХНТЕКТУРА, будавецтва
АСТРОЛОГІЯ, гвяздарніцтва, гвяздар, гвяздарства.
БАЛОВАТЬ, цацкаць, цацкацца, цацканьне.
БАЛОВЕНЬ, цацунок, цацаначка, цацанка.
БАРЫШ м. прынажытак.
БЕЗПОРОЧНО. бездаганна, бездагвнліва.
БЛМЖНІЙ, роднік, родніца.
БОДРОСТЬ, чуйнасьць.
БОДРСТВУЮ, чуйную. Начамі ня сплю, чуйную (Задарожжа, Леп. пав.).
БОЙКІЙ, разбітны, разб/тнасыіь; клюжы (Смл.).
БОЛТАТЬ, балдкаць.
БОЛЬШАЯ МЕДВЬДНЦА, Сахачы.
БРАЗДЫ, паводзьдзя.
БРАК м. жашцтва.
БРАКОСОЧЕТАНІЕ, сужзнства.
БУГАЛТЕР м. які піша кнігі і рахункі; гнігатай (Лужкі, Дзіс. пав.). Дворны кнігатай. Цікава параўняць з гэтым словам пададзенае ў слоўніку П. Бэрынды (Кутэйна, 1655 г.): .Кнйгочій, пісарь посполйтый, або канцлер, староста, уряднйк, такій, который впроважуеть лйсты, або пйсма, албо дякь'.
БУГОР м. сугор, сугорак; грудок, груд.
БУРЬЯН л. расьціна лабызьнік, Гэтае слова трэба паправіць на 47, стр., дзе сказана: быльнік.
ВАЯТЬ, выдоўбываць.
ВАЯТЕЛЬ, даўбнар, даўбндрства.
ВЕДРЕННО, суграва, сонечна і цёпла.
ВЕДРІЕ ф. суграўні.
ВВЕРГАТЬ, ўрынлць, ўрынуць.
ВЗДОР, талабдсы.
ВЙЗЖАТЬ, вірзчзць, вірзг>н.
ВЛЕЧЬ, смыжыць. Смыжа воўк авечку.
ВНЕЗАПНО, прытмам. Прытмам зажадалася, занадабілася.
ВН’ЫПНІЙ, зверхні, назвярхоўны.
ВН'ЬШНОСТЬ, зпаверхнасьць.
ВОЛНА, гвор. Гворам называюць такую хвалю, якая, удараючыся аб бераг, творыць працяглы шум, шорхаючыся аб берагі.
ВОРОТА, прлга, прога. Прага, прм стаўляньні плоту выгараджаейца, а пасьля закладаецца жэрдзямі. Яе разгараджываюць вясной для воркі і восеньню для звозкі пладоў, а так, круглы год, стаіць загароджаная і мала прыкметная ў плоце. Мне здаецца, што гэта слова выволзіцця ад „гал", ,прагал", „прагаліна". Прогай называюць такжа фортку ў браме.
ВПАДЙНА, валмо. Валяо пляча.
ВСПОМНРІТЬ, згадаць, згадка. Ані здумаць, ні згадаць, ні v кнігах апісаць. Добрую згадку між людзёў пакінуў па саЬе нябошчык'. Як згадае стары,'[даўныя часы, той пайшла гутарка.
ВЧННЯТЬ, счынаць.
ВЫДУМГЦНК, выгадчык, выгадлівец.
ВЕТЧЙНА, кумпячына.
ВЯЗАТЬ, батаць, гаворыцца аб музданьні коні» аб прывязываньні чаўна.
ГОРБАТЫЙ, скл/оты; склют, названьне цяслярскай сякеры з гарбатым сякерышчам; склюснуцца, згорбіцца, сагнуцца; скдюслы, сагнуты, сплашчаны
ГОРНЗОНТ м. небазвод.
ГРОМОЗДКІЙ, сугатны.
ГРОХНУТЬ, трахнуць, трлхнуцца.
ГРУЗ м. сугат.
ГРУЗНЫЙ, сугатны.
ГРУЗНТЬ, гдціць.
ГРЯЗЬ разьмяшаная на густую кашу; клухта.
ДЕГОТЬ да мазаньня колаў; каланіца.
ДЕРЗАТЬ, парывдцца.
ДРАКА, друя, друцьва, друцьба.
ДРАТЬСЯ, дручыцца, біцца каламі, палкамі (друкамі).
ДРАЧУН м. друцкі, друцец, друццы. (Веска Баяры, Дзіс. пав). У блізкай ад Баяраў вёсцы Сталіцы у 1890-хгадох, як наемнь. разбойвік, калі трэба было каго выбіць дзе на кірмашы,—слыў Аўхім, які меў мянюшку за сваё задзірацтва .друцкі*: Аўхім друцкі.
ДРЕВНЕХРАННЛШЦЕ, старасхоў.
ЖАДНЫЙ, хлапчывы, хлапчывасьць, хлап* чывец,—чыўка.
ЖАЖДАТЬ, смагнуць.
ЖАЛО, стрыкло.
ЖАЛНТЬ, стрыкаць.
ЖЕРНОВ, жарнак, жарнавгнь.
ЖНДКОСТй, цякчына, цякчыць, цгчны.
ЖРЕБІЙ, берць. Па поберці ўзялі ў салдаты.
ЖРЕБІЯ, берці, бфкі, біркаваць, біркавацца, бяртдцца.
ЖУЖЖАТЬ, дзынчэць.
ЗЛОБА, пасупнасьць, пасупнік, пасупны; назласьць. Па назласьці Нн зрабіў гэта.
ЗРЯ, збухту-барахту.
SbBATb, пазіхаць.
З'ЬВОТА, пазіханьне.
НЗРЯДНО, суладна.
НЗЮМ, сухц£
НСТОМА, амяга, амяг, амягаць.
НСТОШ.ЕНІЕ, стушнасьць, стушчаны, стушчацца, выстушчацца, тушчэць; зьнябыткаваньне.
КАБЛУКН, успяткі.
КАЛМТКА м. прога.
КАЧАТЬСЯ, чаму цьвёрдаму ў чым цьвёрдым; талохтацца.
КЕГЛН, краглі, цурубалкі.
КМВАТЬСЯ, шалтяцца.
КНРПНЧ м. сыры, ня выпалень;; лімпач.
КЛАДБНІЦЕ, покут (Смл.), КЛОКОТ м, глюкат, глюкоча. КОВЫЛЯТЬ, клыбаць.
КОЛОТЬ дрэва па слаінах; ляшчыць.
КОЛ'ЬНО, кдягя.
КОПІЕ, дарда. Сьвяіпіл Юры цмока дардой коле (з пад Старынак).
КОСМЫ, пдтлы, патляць, разпатланы.
КОСТЫЛЯТЬ, кляўшыць.
КРАСНАЯ СТРОКА, уступ. Пачні пісаць з уступу.
КРАСОТЫ, прыгасьці.
КРОІПЯТЬ, шаткавлць, гаворыцца аб крышэньні капусты.
КРЮК м. на якім віюць вяроўкі: віёц, війцы.
КУТАТЬ, куклаць, куклацца.
ЛАНКА, сабачая скура, вырабленая на мякка; хоз, хазовы. Хазовыя рукавіцы.
ЛАЯТЬ собікой, глўчыць.
ЛНЦЕВАЯ СТОРОНА тіканіны; казовая.
ЛНЦО, постась (Смл.).
ЛОПАЕТСЯ, покаецца, покае, покча. покнуцьЛяціць кухаль (граната), ляціць ды сіпіць; як покнецьі—Яська і акачурыўся.
МЕЛЬНЙЦА, жарнарня, гаворыцца аб млыне> дзе няма пітляў.
МЕРЗКІЙ,к<7ледны,каледнік,каледніца,каледзь. МЕТАТЬСЯ, талошыцца.
52
МОРОЧНТЬ, чмучгць.
МОЧЬ, здолець. Нету ўжо здольля цярпець болей. Як яму сваё гора здоліць.
МЫСЛЬ, гадка, згад. Цікавую гадку гадаў ён нам. На мой' згад, трэба паслаць па доктара (Слонімск. пав.).
МЯТЬ што рукамі, мгнціць, мянтушыць.
Стаіць ў парозе, менціць шапку.
НАГР-ЬВАНІЕ, сугрэў.
НАМ’ЬРЕННО, ўзнарочна.
НАРЯЖАТЬСЯ, прыгосіцца.
НАРЯДНЫЙ, госкі.
НА СКЛОН'Б, на покаці. На покаці дня, гобу.
НАСНКОМЫЯ, гмызура, гмызурка, гмыз (Пагост, Дзіс. пав.).
НАЧАЛО, усчатак.
НЕБРЕЖНО, недбала.
НЕСВОЕВРЕМЕННО, няўчасна.
НЕТОПЫР, нактыр (Відзы, Дзіс. пав.).
НЕТОЧНО, нгтакна, нятокна.
ОБННЯКН, нам£кі.
ОБМОЧНТЬ моччу, апурыць.
ОБРУБОК м. ацгпак.
ОПОРОЧМТЬ, аздаганіць, аздаганбіць.
ОПЯТЬ, сызноў, узноў.
ОРУДІЕ, зброя.
ОСВЯШ.ЕНІЕ, сьвяцьба.
ОЧАГ м. г.рыпод, прыподак.
ПАЛКА, друнка, друнок. Ідзе друнком папіраючыся; клюга, клюжка; кульбл, кульб/ца.
ПЕРЕВ'ЬС, перачоп. Вазьмі на перачоп жэрдзь
—лягчэй нясьці будзе.
ПЕРЕДРЯЗГН, кавадня, каводзяцца.
ПЕРЕХВАТ, пярожаб.
ПЕРХОТЬ, кошуць.
ПРМСТРАСТЬ, прыжадзь.
ПРЙСТРАСТНЫЙ, прыжадлівы.
ПРЙСТРАСТІЕ, іірыжлдлівасьць.
ПРЮСТ'НОВНТЬСЯ, прыстакцуц,ь. Мы падарозе крыху прыстакнулі на папас. (Слонімск.).
ПЛОТННК, цясьняр, цясьнярства (Слуцк. пав.).
ПОБ"ЬГН м. атожылкі, атожылак, атожыльля.
ПОДВ11Г м. спас/л, спас/лаўнік; спатуга.
ПОДРАЖАНІЕ, прыпадобства, прыпадобны, прыпадобнік—ніца, прыпадабляць—ляцца.
ПОДЧМНЯТЬСЯ, паддавлцца.
ІІОДЧМНЕНІЕ, паддяпасьць.
ПОДЧННЕННЫЙ, паддллы.
ПОЗА ж. постань.
ПОЛОЖЙТЕ/ІЬНОСТЬ, сустатак, сустлтны.
ПОРОК м. здаган.
ПОРОЧНЫЙ, здаганны.
ПОРФНР, шарлят. Шарлат, названьне чэрвя, з якога дабывалі д;-ўней дарагую чырвоную фарбу да афарбоўкі тканін. Гэтаксама „кармазын", есьць названьне таго-ж самага чэрвя.
ПОСТЫДНО, пасаромчыва.
ПОСЯГАТЕЛЬСТВО, паязьлівасьць.
ПОСЯГНУТЬ, паязнуцца.
ПОЯС м. перазрль, перазло.
ПРАВНЛЬНО, токнз.’
ПРЕДВАРМТЕЛЬНО, спапярэдліва.
ПРЕДЛОГ да чаго; узрок. Пад узрокам нечасу выйшаў ад іх.
ПРЕКОСЛОВЙТЬ, агырлцца, агырнік. Ад „гыркаць", „гаркаць", агрызацца.
ПРЕЛЕСТЙ, прыгасьці. Прыгасьці жаночыя.
ПРЕНЕБРЕЖЕНІЕ, паглрда, пагарджаць, пагардлгва.
ПРЕСЛ'ЬДОВАНІЕ, напасьць, напаставаць, напастоўнік (Ваўкавыск).
ПРЕСЛ'ЬДОВАНІЕ, пасіга.
ПРЕСМЫКАТЬСЯ, плыжыцйа.
ПРЙЗРАК м. прымарока.
ПРНСУТСТВУЮІЦІЙ, тулічны.
ПРНЧАЛНТЬ, прыгардать (Бешанковічы).
ПРОЕМ м. нрошчалга, крошчалка.
ПРОФМЛЬ, узгол, узголам, наўзгол. Я толькі наўзгол бачыў яго, знача—ў .профіль.
ПРОХОД ЗАДНІЙ, кезаўка.
ПР"ЬЕТ, ўрэе; разаўрэць.
ПРЯ, ПРЕНІЕ, супор, супры. На супры пайшлі.
ПРАЗДНО, сулезна.
РАЗБОЛТАТЬ, разбазыкаць.
РАЗБУХНУТЬ, разбуцнуць, разбуцніць.
РАЗСЛАБНТЬ ад гарачыні, размарыць.
РАСКНСНУТЬ, разбузнець.
РАСХОДНТЬСЯ, разбазырыцца
РАЗВАЛННЫ, струшні.
РУБЕЦ, ад загоенай раны; сувор.
РЫЗННЦА, сакл/ца, сакніца.
РЫЗННЧНЫЙ, сакляр. Гэта манастырскі сакляр пайшоў (Магілёў).
Р'ЬЧЬ, узмоўка. Аб воўку узмоўка, а воўк тут.
СГОВОР м. зьвячаваньне, зьвячавдцца. Яны ужо зьвячаваліся з сабой, гавораць аб жаніху і маладой (з пад Друі), а такжа аб тых, якія змовіліся і сіірысягнуліся.
КНІГІ ОНЛАЙН
