Падручны расійска-крыўскі (беларускі) слоўнік
Вацлаў Ластоўскі
Выдавец: Навука і тэхніка
Памер: 853с.
Мінск 1990
СТЬНА ж. аг. слав. сьцяна, сьценка, сьценны.
СТЬСНЯТЬ каго, сьціскаць, перашкадждць, заміндць.
СТЯГНВАТЬ што, сьцягаць—гацца, сьцяг— ганьне; сьцягно, мускул, мускульная часьць рукі, нагі або жывата; сьцяговы, сьцягав/к—віца: сьцягальніца, вяровачка да сьцяганьня чаго.
СТЯЖАТЬ што, прыдбаць, набыць. Прыдбаць славу, любоў, дружбу. Набыць сабе маетнасьць.
СТЯЖАНІЕ, набытак.
СТЯЗАТНСЯ црк. сьпірацца, спрачацца, мацавлцца.
СТЯНУТЬ што, сьцягнуць.
СУБОРДННАЦІЯ ж. лац. паслухмянасьць.
СУБРЕТКА ж. франц. пакаеўка.
СУБСНДІЯ лац. дапамога, запамога.
СУБСТАНЦІЯ ж. лац. матэрыя, субстлнція.
СУБ'ЕКТ лац. кождая асоба, рэч аб якіх гаво: рыцца; асоба.
СУБ’ЕКТЙВНЫЙ, асабісты. Асабістае пачуваньне; асабістыя азнакі хваробы.
СУГЛННОК, зямля з немалой дамешкай гліны; глей, глейнік, глб’йны; суглгй.
СУГЛНТЬСЯ, перагарэць на вугалі; звогліцца, звогліць, звоглены.
СУІ УоЫЙ, падвойны, савіты.
СУГРЕБ м. сугор навеянага сьнегу; сумет, гурба, сугор.
СУДАРЬ, васпан—паня, васплнна; вдша. >7 ,ваша“ і ты .ваша', а хто-ж нам хлеба напаша. Як, вайіа, пажываеш? Што ў пана васпана чуваці? (жарт). Ая маю курыцу, для васпана ня ўжычу.
СУДАЧЯТЬ, плёткаваць, язычыць, судз/ць.
СУДНТЬ, судзіць, судз/цца, суд, судовы, судны.
СУДНЛШЦЕ, судовішча.
СУДЕБННК м. судоўнік.
СУДЬБА ж. доля.
СУЖДЕНО, суджана; суджанка, аб мужу абэ жонцы празначаных сабе доляй.
СУДНО, усякая вадаплаўная будоўля, для плаваньня на ей па вацзе; плавгнь, плаўшк, плаўнічок.
СУДОХОДСТВО, плаўбд, плывецтва.
СУДОХОДНЫЙ, сплдўны, плаўны.
СУДОРОГА ж. сутарга, сутарж.
СУДОСТРОЕНІЕ, плавабудовецтва.
СУЕ, ВСУЕ царк. да'рмо, дарэмна.
СУЕТНЫЙ, дарэмны, марны, зьнікомы, сугарны.
СУЕТА, марнасьць, зьнікомасьць; сугарыца, спешаніна і бязладная бегатня.
СУЕТНТЬСЯ, сутарыцца; суганяцца, марсьціцца
СУЕВЬРІЕ, забабоннасьць, забабонны.
СУЕСЛОВІЕ, пустаслоўства.
СУЖДЕНІЕ аб чым, погляд. Ен высказаў ужо свой погляд. Я нямаю вырабленага погляду на гэту справу.
СУКРОВНЦА ж. рэдкая часьць крыві, крывяное малако; пасака.
СУК м. бочны адростак дрэва; ад пня або каранішча ідзе галамень дрэва (ад голы), да першай расахі, дзе яно разьбіваецца на галіны, ад якіх ідуць другія расахі—веці, »еткі; сучча, галіны з вецямі і лісьцямі—галава дрэва. Сук, сучок, сучча, адносіцца да ссучаных слаёў ў самым бервяне, дашцэ, гэта 'прарост галіны ў галамень; ад галамня ідзе расаха,
якая ў цэлым, ад галамня да сваей вярхоўкі, мае назоў; гал/на, гал/нка, галіўя. Нарост на галамні ў форме выпуклага клуба, дзе дрэва гаіла рану на карэ, або рану ад зламанай галіны, называецца: сьвіль, сьвілавша. Сьвілаватая дашка.
СУЛОЙ, разчына на кісель, вада з мукой і з закваскай; цэд, цадовы; цаданік, блін з цэду.
СУМА ж. торба, торбачка. СУМАЗБРОДНЫЙ, блажны.
СУМАШЕДШІЙ, варьят, варьяцтва, варьяваць.
СУМБУР м. чаўпра, чаўпня, чаўпятня; бязсзнсіца, нісянеціца.
СУМАТОХА, завіруха, суталака, сумяціца.
СУМЕРКН, сутонкі, сутуняць; прыцемкі; зьмерю зьмяркяньне.
СУММА, сколькасьць грошы; квота, квотнік, багач, скупец.
СУМРАК, змрок.
СУМЬТЬ, патрапіць, змагчы.
СУНДУК м. татар. скрыня, скрынка
СУПРУГ, спрэжаны жанідзьбай, муж і жонка( сужон, сужанка, сужанцы, сужонства, сужэнскі, сужанец, сужан/ца. Старое-. малжонак, малжонка, малжзнства. Сужанецкія пярозвы, пасьля жанідзебныя візыты маладых (Дрысенск. пав.).
СУП м. франц. мясны навар з гардавінай і прыправамі; поліўка.
СУРГУЧ м. ляк, лякаваць, ляковы.
СУРДННА ж. франц. глушн/к, які прыладжываюць да скрыпкі каб глупіыць рэзкасьць гуку.
СУРНК м. фарба, мінія.
СУРМА мэталь, антымонія.
СУРОВЫЙ, срогі, срогасьць, сражэць, срогкасьць.
СУРОГАТ м. лац. знадабьбе, заступаючае натуральны прадукт; падменнік.
СУРОК м. норны зьвярок Aretomis bobac: байбак.
СУР'ЬПА расьціна Brassica napus oleifera; сьвірэпка.
СУСАЛЬ, золата, серабро і медзь у цененькіх балоначках для пазалоты; пазлота.
СУСЛО ср. саладкаваты навар на муцэ і соладзе; саламаха, саламаціць, саламашка.
СУТКН ж. мн. дзень і ноч разам, разьдзеленыя на 24 гадзіны, час аднаго аваротузямлі кругом сваей восі: доба, паря, содні. й,зень і ноч—содні проч (Задарожжа, Дзіс. пав.). Цэлыя содні ліў дождж. Цаль (Т I. 453) кажа, што „доба" ужываец-. ца у нас, але, бадай, ці не полёнізм гэта. Слова’ ,пара" ў значэньні содняў ужываецца ў Меншчыне. Суток, перавулак; суткі, отхожее мЬсто.
СУТЬ ж. істота. Дайсьці да істоты. Сама істота быцьця скрыта ад нас.
СУТЯГА, сутыр, сутырацца, сутырнік—ніца, сутыршчына, цяганіна на судох, судовая спрэчка, прычэпка. (Сьвір, Свенцянск. пав.).
СУФЛЕР м. франц. хто падсказывае акторам на сцэне іх ролі.
СУФРАГАН м. вікарны біскуп.
СУХОЙ аг. слав. сух/, сухасьць, сухаваты, суханькі, сухлы, сухласьць, сухлавіна.суш, сушыць, сухмб’нь, сухмяны, сушзньне, сушня, сушан/на.
СУХАРЬ м. засушаны скрыль хлеба: корж; сухар.
СУХОПАРІЙ, сухі і высокі; сухашчавы, суханявы, шчлплы.
СУХОПУТНЫЙ, сухаземны, сухасздны.
СУХОЖЯЛЬЕ, шчдпы, сухажыльля.
СУШ.ІЙ, /сты, вяругны. Істы, вярутны чорт.
СУІЦЕСТВО, істота. Усякая істота, ўсе жывое.
СУІЦНОСТЬ, істотнасьць, істасьць.
СУШЕСТВЕННЫЙ, істотны.
СУІЦЕСТВОВАТЬ, істнавлць.
СФЕРА ж. грэцк. абшар, на які сягаюць сілы, ўплывы нябеснага цела, круг ўплыву; сфэра, акружаньне.
СФОРМНРОВАТЬ што, сфармаваць.
СХВАТНТЬ што, схап/ць—іііцца, спахвдт.
СХВАТКА, спохватка, стычка, сторжка.
СХВАТЧНВЫЙ, спахвдтлівы.
СХЕМА ж. схэма.
СХНЗМА ж. грэцк. адшчап^нства.
СХНМННК, манах; габітнік, схгмнік.
СХОДБШЦЕ, сходка.
СХОЖІЙ, сходны, падобны.
СХОДСТВО, падобнасьць, сходнасьць.
СХОРОНЯТЬ, схаваць, схаторыць.
СЦАРАПАТЬ, зьдзгрці, саскрабаць.
СЦЕНА ж. франц. сцэна.
сц-вплять што, счапляць, сусчапляць, сусчэп.
СЧАЛНТЬ з чым; зьвязаць, змацовываць вузлом;зьвязаць, старнаваць.
СЧАСТЬЕ аг. сляв. шчасьце, шчдсны, шчась лівы, шчаслівец—л/укаі шчасьціць.
СЧАХНУТЬ, зныдзгць. зныднуць.
СЧЕСТЬ, што, зьлічыць.
СЧЕТ м. зьлічво, памылкова ўжываецца часам злічво, замест квота (сумма).
СШНБАТЬ каго, што; зьбіваць.
С’ЕЖНТЬ, скорчыць, скорчыцца.
С’НЗМАЛА, змалку, змалку дзён, змалгньства.
С’ЕМКЙ, зьн/мкі, зьшмак.
С'ЬДАТЬ што, зьядаць, зь^сьць.
С”ЬСТНОЙ, гмны.
С’ЬДОБНЫЙ, емінный, ядомы, емны.
С”ЬЗЖАТЬ, зьязджаць—джацца, зьездны, зьезд.
С’ЯКШАТЬСЯ1 з кім, зьнюхацца.
СЫВОРОТКА, рэдкая часьць кіслага малака; сырватка, сырватны.
СЫЗЗАРАНЬЯ. спазараньня.
СЫНОВІЙ, сыноўскі.
СЫПУЧІЙ, сыпкі, сыпацца, сыпгц. Слова ,сопкі' (аб фруктах, бульбе) азначае .даакій'. Сопкая бульба,дуля.
СЫПЬ, высыпка, высыпісты.
СЫРОЙ, макраваты, процілеглае паняцьце сухі; вогкі, вагкаваты, вогкасьць, волага.
СЫРОПУСТІЕ, апошні дзень запустаў; здпусты. У Горадзеншчыне называюць: блгускі.
СЫРТ м. татар. мель, якая разьдзяляе вадуа прыкл. сутокі двох рэк, грыва, грыўка.
СЫСКЙВАТЬ што, вышуківаць—кацца.
СЫСК, шуканьне вінаватага, судовыя допыты I нагляд; апасока, апасочны, апасочнік.
СЫТЫЙі сыты, які наедзены, а такжа, які тучны; сытны, які добра насычае; сыцець, станавіцц, больш тучным; сыціць, карміць, рас. „пнтать'; сыць, корм, страва, ежа, а такжа рас. „пйтательность'.
СЫЧУГ м. адзін з чатырох жалудкаў жвачных жывёлаў, гаворыцца аб цялячым жалудку, які сыравары кладуць ў прэснае малако каб сселася; кіндзюк, кізюк, кіс/ок.
СЫЧЬ, соўка, вялічынёй з дразда; пушчык.
СЫІЦНК м. апасочнік; шпгг, шп/к.
СЬВЕР м. адна з чатырох старон сьвету, супроцьлеглая поўдню (іраю); поўнач; сівер.
СЬВЕРЯК м. сьцюдзёны паўночны вецер; с/вер, с/верна; сяўрана аб пагодзе, суха і ветранна;
сяўрыць, сушыць на сьцюдзёным ветры; сяўр^к міт, дзед Мароз.
СБВЕРНОЕ СІЯНІЕ, пазорыца, пазарніца. Па~ зарніца палыняе (Вяліж.).
СЬДОЙ, сівы, сівгць, сівізна, сівавдты, сівасьць; сівец, расьціна сівога колеру.
С'ВМЯ, матэрыя, якая тоўпіць ў сабе зародак жывёлны або расьцінны; насеньня, насенны, насепнік—ніца. Семя, назова ільняннага насевьня.
СЬМЕННТЬ, абсяваць, насгніць.
С"ЬМЕННОЙ, семенны, семіны. Вось тут табе усё—і семіны і еміны. Гэта хай будзе на еміны, а тое на семіны.
СЬМО црк. сюды, тут.
С'ЬННТЬ, зацяняць, засьціць.
СЬНЬ, цень, заценак ад чаго колечы; засьцень, засьціць. Пад засьцю дрэў. Азасьціцца крыжом сьвятым.
С"БНЬ, шатро, шалаш; павець, павгтка; сені, сенцы
СБНО ср. аг. слав. сгна, сянцо; сенажаць, пожня, дзе косяць (жнуць) сенаі сенакос. Балотнае сена—в/шар.
СЬНОВАЛ, пуня; пуня ўлесе—падорня.
СЬРА ж. с^рка, сярчаны, серчык, сяркаваць.
С’ЬРЫЙ, аб барве, масьці. колеру; шзры, шэрасьць—раваты, шэрка, шарак.
СЬТОВАТЬ на што, на каго; м арокаваць, божкаць. Пабожкалі ены, да нема чаго рабіць. (Сержп. стр. 47).
СЬТЬ, сгць, сетка, сеткаваты.
С'ЬТЧАТКА, сетніца, сетавгца.
СЬТЧАТОКРЫЛЫЯ, аб жамяры; сетнаскрылыя.
СЬЧЬ што, каго, сячы, сгкці, сякучы, сячзньне, сеча, сякера, сякач, сгкіль.
С"БЯЛКА, севальня, сейніца або сяйнгца.
СЬЯТЬ, сіяць, сяўба, сейбіт, сяв?ц, пас
КНІГІ ОНЛАЙН
