КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Варта і папярэджваць, — сказала яна быццам незадаволена. Але ён мог бы паклясца, што гэта не зусім так. — Люблю знянацку. — He прыбрана. Ты надоўга? Замест адказу ён дастаў з пакета віно, працягнуў дзяўчыне кветкі. Паўза. — Як гэта зразумець, Ігнат? — спытала студэнтка Святлана Конкіна. Нязменная, ледзь бачная таямнічая ўсмешка ўжо блукала ў кутках яе вуснаў. — Можа, ты зноў не ў той пакой зайшоў? Дзяўчына стаяла ад яго так блізка, што ён адчуў слабы пах яе цела, парфумы і ледзь перамог імклівае жаданне абняць яе і моцна прыціснуць да сябе. — Прысядзь, Ігнат. А тое ты як слуп нада мной. Кветкі пакуль у ваду пастаўлю. Ну, дзякуй. He чакала. I Мараковай кветкі носіш? — Ты якой нацыянальнасці, Святлана? — раптам спытаў студэнт Ігнат Мазур. — Навошта табе? — Нічога пра цябе не ведаю. — Па бацьку ёсць угра-фінскія карані, я з Таліна, ён там быў капітанам сухагруза, а па маці... Якая табе, урэшце, розніца? Ты за гэтым прыйшоў? — Прамінём, калі так, — сказаў Ігнат Мазур. — Ты пакуль адвярніся, а я на сябе зірну ў люстэрка, — дзяўчына засланілася ад яго палавінкай шафы. — У вас тут нават і прайгравальнік ёсць, — між тым заўважыў Ігнат Мазур, — ды такі кампактны, зручны. Танчыце з гасцямі? — Гэта мне айчым прывёз. I адну кружэлку “Бітлз”. — Хіба ў цябе айчым? Прабач, што зноў пытаюся. А бацька? Дзяўчына выслізнула з-за створкі, перасмыкнула плячыма, запаліла і села на ложак у сваёй улюбёнай позе — падкурчыўшы ногі. — Бацькаў невялікі сухагруз трапіў у моцны шторм і перакуліўся. А ён, як капітан, павінен быў сыходзіць апошнім. Так і атрымалася. Шмат з экіпажу загінулі. Але пра гэта не пісалі і не паведамлялі, бо ў нас, сам разумееш, такога не можа быць. Ну, а айчым — так, прысмактаўся калісьці да маці. Я — на яго прозвішчы. Старэючая жанчына і... усё такое. А паразіты самыя хітрыя і, мяркую, трыумфуюць у гэтым жыцці. А “Бітлз”? Хоць я і вар’яцею часам ад іх песняў, а падарункі ад яго не цярплю. Ну, ды ты не звяртай увагі, што я раскапусцілася. Я даволі злая. — I я люблю іх песні, — сказаў ужо без іроніі студэнт Ігнат Мазур. — Паслухаем што-небудзь? Такая кружэлка — усё-такі цудоўны падарунак. Уключым? — Можа, так, а можа, і не. — У цябе, пэўна. шмат кружэлак? — Толькі тры, — усміхнулася Святлана Конкіна. — Тая, што айчым дастаў, другую славак ахвяраваў, а трэцюю — Чурлёніса, сама ў звычайнай краме купіла. Слухаю пад настрой. — А цяпер які настрой? Каго б ты паставіла? — Славака. “Чорт бы пабраў таго славака, — падумаў Ігнат Мазур. — Урэшце, гэтая жаночая рыса ў характары не павінна здзіўляць: то ад Брамса млеюць, то ад чарговага пшута, альбо ўвогуле ад якога сучаснага Смердзякова з гітарай”. Але замест гэтай злоснай тырады, прадыктаванай не інакш як пачуццём нечаканай рэўнасці, студэнт Ігнат Мазур стрымаў сябе і памяркоўна пагадзіўся: — Пастаў славака. Святлана Конкіна паціснула плячыма, устала і выцягнула з палічкі кружэлку. Уключылі прайгравальнік. Прыемны барытон загучаў у пакойчыку. Песня была даволі простая, мелодыя хітовая, словы, блізкія да яго роднай мовы, лёгка клаліся на слых. Студэнтка Святлана Конкіна нечакана пачала ціха падпяваць. Цыгарэта дымілася ў яе пальцах, а ў цёмных зялёных вачах Ігнат Мазур заўважыў сум. Урэшце голас спевака сціх. Кружэлка круцілася і раз за разам пстрыкала на паўторах. — Век бы слухаў, — усё-такі не ўстрымаўся студэнт Ігнат Мазур. — Яшчэ разы два паставім? — А вось ты зараз забярэш сваё бургундскае і пойдзеш, а я можа і тройчы паслухаю. — Ну, бургундскім цябе, пэўна, той спявак частаваў, а я — бедны студэнт. Мяне асабіста і “Тракія” задавальняе. — Чаго ты прыйшоў да мяне, Ігнат? Злоснічаць? — Хіба ты не разумееш? Пабыць разам. — Які ў гэтым сэнс? — Але ж ты не супраць, што я зайшоў? Студэнтка Святлана Конкіна выцягнула з тумбачкі шклянкі, разліла віно, паклала на стол пачак пячэння, нечакана ўсміхнулася: — He супраць. — Яна выпіла са шклянкі, зноў перасела на ложак у сваёй ранейшай позе, сукенка амаль не хавала яе загарэлыя, чуць крываватыя ногі, вусны маленькага, натурыстага рота на гэты раз былі пафарбаваныя чырвоным, а ледзь бачныя прышчынкі — белым, так што твар дзяўчыны ў надыходзячым прыцемку нагадваў маску з японскага тэатра “Но”. Ігнат Мазур прагна выпіў са шклянкі, прыслухаўся да сябе, сказаў: — Ага, люблю сухое віно, няблага ўставіла, — і дадаў: — У нас з табой, пэўна, аднолькавыя вірусы засяліліся. Так што ўсё непазбежна. Таму і прыйшоў. Студэнтка Святлана Конкіна прыпаліла ад цыгарэты цыгарэту. — Што яшчэ за хрэнь? Патлумач. — Калі толькі коратка. Існуе небеспадстаўная тэорыя, што менавіта вірусы далі штуршок спачатку самому жыццю, а потым і эвалюцыі, і яны і цяпер яе асноўная сіла. Усё даволі празаічна. Наш мозг — смеццезборнік вірусаў. I нават каханне звязана з вірусамі. Базавая хімічная рэакцыя. He мы ўтвараем пары, а падобныя вірусы скіравана прыцягваюць нас адно да другога. — Лепш бы ты памаўчаў, Ігнат. Па-твойму намі кіруюць паразіты? — А ты думала, што партыя і камсамол? — Ну, я не ідыётка, каб у такое верыць. — I ў светлую будучыню не верыш? А Гавіну — што на іспыце гаварыла? Атрымала ж “пяць балаў”. — Ты зачыніў бы дзверы, Ігнат. A то яшчэ хто-небудзь зазірне. Яны ўсе і так мяне за сцерву трымаюць. — Хто гэта — усе? — Першакурсніцы мае, яшчэ тыя-сія. Ды, няважна. Студэнт Ігнат Мазур зачыніў знутры дзверы, — ключ тырчаў у замку, — пасунуў, як і ў мінулы раз, зэдлік да ложка і прысеў побач з дзяўчынай, адабраў у яе з рукі амаль дапаленую цыгарэту і кінуў у попельніцу, але рукі ад яе далоні не адняў і раптам адчуў, як яна сціснула ў адказ яго пальцы. I ўсё паплыло перад яго вачыма, бо ён ужо здымаў, ледзь не зрываў з яе сукенку, скінуў сваю тэніску, нагамі — чаравікі, выслізнуў з нагавіц і пад грукат уласнага сэрца абняў гэтае даўно жаданае цела. Калі б хто-небудзь спытаў у студэнта Ігната Мазура ці нават ён сам пацікавіўся ў сябе, што адбылося з ім і дзяўчынай на імя Святлана Конкіна ў той вечар і ноч, — ён бы абсалютна шчыра адказаў, што нічога не памятае. Адрэзак часу ў некалькі гадзін быў амаль начыста выцерты з яго памяці, усплывалі хіба асобныя фрагменты: як таропка дапівалі віно, як нехта грукаў у дзверы, як абодва прагна палілі па цыгарэце, але так і не дапалілі, бо зноў кідаліся ў ложак. Толькі раніцай студэнт Ігнат Мазур вярнуўся ў свой пакой, заваліўся ў пасцель і, не зважаючы на неспакойнага з досвітку Міхася Байкова, які з сялянскай уніклівасцю ўстаўляў жалезныя апоры свайго ложка ў запоўненыя вадой бляшанкі ад кансерваў — усё гэта ад клапоў — моцна заснуў. * * * Неяк атрымалася, што на практыку тэрмінам на два тыдні Ігнату Мазуру загадалі збірацца ў Брэст, на абласное тэлебачанне. Дзіўна было тое, што ён сам такога жадання быццам і не выказваў. Хоць ён ведаў, разумеў, што тэлежурналістыка набірае моц і стабільна выходзіць на першае месца ў сродках масавай інфармацыі, — усё-такі падсвядома адчуваў, што яго месца не на тэлеэкране, а ў рэдакцыі газеты ці якога часопіса. Публічнасць — гэта не яго. Да таго ж, кафедрай тэлебачання кіравала маладая, даволі істэрычная, на яго погляд, аспірантка Спіркіна, якая з патрэбай і без яе, заводзячы ўгору няшчырыя, шкадлівыя вочкі, ускліквала: “Блакітны агеньчык! Блакітны агеньчык!”, за што і атрымала адпаведную мянушку. Студэнт Ігнат Мазур яе не паважаў і засцерагаўся: яна часта завальвала на іспытах. Ён, вядома, хацеў застацца на практыцы ў Мінску, нават не важна дзе, бо тут заставалася Святлана Конкіна. Але хадзіць у дэканат і прасіць не выпадала, бо за ім усё яшчэ цягнуўся статус пераведзенага, а гутарка і чарговая разборка з дэканам Парэцкім несла для яго новыя пагрозы і ўскладненні. Гэтага ён не жадаў. У Брэст разам з ім паехалі практыкавацца Юля Маракова і яе сяброўка Надзея Гусакова. Дзяўчаты замацаваліся за “тэленавінамі”, а Ігнат Мазур папрасіўся ў рэдакцыю літаратурна-драматычных перадач. Пасялілі практыкантаў у зале, дзе завяршаўся рамонт, спалі яны цераз шырму: дзяўчаты на раскладушках, а Ігнат Мазур на старой караткаватай для яго канапе. Урэшце, уладкавалі іх, як ён палічыў, няблага, выдалі нават коўдры і бялізну. Загадчыкам рэдакцыі літаратурна-драматычных перадач аказаўся мужчына гадоў сарака з тварам трамвайнага шчыпача: чарнявы, смугласкуры, з бегаючымі чорнымі вочкамі і ўчэпістымі рукамі з даўгімі пальцамі. Назваўся ён Казімірам Маратавічам Шахто. Заняты сваімі справамі, упэўнены ў выключнай сваёй важнасці, ён амаль не звярнуў увагі на практыканта. Студэнт Ігнат Мазур пагаварыў з ім пра свае абавязкі — зрабіць адзін прахадны сюжэт — палістаў планы рэдакцыі, прагледзеў адну з іх — давалі запіс вечаровага спектакля мясцовага драмтэатра, яшчэ нешта неістотнае, і з трывогай адчуў, што тут яму няма чаго рабіць. Рэдактар Казімір Шахто быў, на яго погляд пасля некалькіх з ім гутарак, звычайны правінцыйны літёлуп, невядома з якой адукацыяй і які нямаведама як апынуўся на сваёй пасадзе. Плюс быў адзін: Казімір Шахто не заўважаў і не сачыў за ім: не прымушаў сядзець на лятучках і прыходзіць рана ў кабінет, дзе ў кутку для яго, як практыканта, часова прыстасавалі часопісны столік. У сувязі з тым, што амерыканская проза якраз перажывала своеасаблівы бум, Ігнат Мазур вырашыў зрабіць у сваю практыковую перадачу эсэ пра “вялікую пяцёрку”: Фіцджэральда, Фолкнера, Хэмінгуэя, Стэйнбека, Дос Пасаса. Знайшоў нават некалькі каляровых здымкаў пісьменнікаў, прыдумаў кароткі сюжэт. Але яго ідэю загадчык аддзела Казімір Шахто чамусьці і даволі нечакана ўспрыняў як асабістую знявагу. Высветлілася, што гэты, на думку студэнта Ігната Мазура, вяртлявы, правінцыйны тэлежучок не ведаў нават, хто такія Дос Пасас, Фолкнер, не чытаў ніводнага з вядомых пісьменнікаў і так усхваляваўся, што пабег раіцца да дырэктара. — Гэта што — пісьменнік? — перадусім тыцкаў ён даўгім пальцам спешчанай рукі ў фотаздымак Уільяма Фолкнера, дзе нобелеўскі лаўрэат па літаратуры быў зняты за цяслярскай працай на сваёй ферме, у падраным пінжаку, выцвілых джынсах і з пляскатай бутэлькай віскі, якая па-здрадніцку выглядала ў яго з кішэні. — Калгасны конюх гэта, а не пісьменнік! — вішчэў Казімір Шахто. — I ты прапануеш такія здымкі ў перадачу? А тэкст? Ты каго прапагандуеш? Для нас яны ўсе — буржуазныя, ідэалагічна няўстойлівыя прадстаўнікі замежнай культуры!