КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
2. Ограничения до публикации: в США очень сильна презумпция против таких ограничений, требующих предварительного, тщательного изученияправительством перед тем, как получить разрешение “высказаться”, опубликовать. Белорусский закон требует лицензирования, допускает отмену права на опубликование после нарушений, запрет на опубликование аппеляции такого решения. Законом США это не допускается. 3. Белорусский закон допускает цензуру содержания Министерство проверяет цель публикации, может отменить право на публикацию согласно ст. 5. В США это нарушение конституции. 4. Электронные средства массовой информации для них в США требуется регистрация. 5. Обязанности журналистов могут рассматриваться как имеющие непозволительно замораживающий эффект на свободную прессу, туманные стандартные проверки достоверности и уважения прав других могут подорвать расследовательскую журналистику. В. Закон о клевете 1. В США требуется указание конкретного истца в публикации и нанесенного лично ему ущерба. Белорусский закон предоставляет более широкие возможности для подачи в суд. 2. Любые высказывания личного мнения, которые не предполагают содержания неверных фактов, преувеличений, ярлыков не дают основания для судебного преследования в США. 3. Закон США создает различные стандарты для официальных лиц (любого правительственного работника или избранного чиновника, принимающего политические решения), политических кадидатов и общественных деятелей (лиц, находящихся в центре внимания). Должна существовать “реальная злонамеренность”, т. е. журналист знал, что заявление ложно или опубликовано с пренебрежением правдой, т. е. зная, что заявление окажется ложным. Обязанность истца предоставить в суде ясные и убедительные свидетельства. Такого различия между общественными и частными лицами в Беларуси не существует. 4. В США частное лицо должно доказать, что журналист был, как минимум, небрежен, не проверив источники и опубликовав ложное сообщение. 5. В США требуется указание конкретного ущерба репутации, хотя ущерб может включать и причиненные страдания. 6. В Беларуси допускается как уголовная, так и гражданская ответственность. 7. В США является недопустимым вмешательством в права прессы требовать публикации опровержения дискредитирующего сообщения. 4. ПРАВИТЕЛЬСТВЕННОЕ УЧАСТИЕ В СРЕДСТВАХ МАССОВОЙ ИНФОРМАЦИИ А. Американская пресса исторически находится в частных руках. Белорусское правительство владеет многочисленными газетами и другими печатными изданиями и может прямо контролировать содержание. Есть газеты, отражающие точку зрения оппозиционных партий и газеты, пытающиеся быть политически независимыми. Но они имеют ограниченные ресурсы. Б. Электронные средства массовой информации в США отчасти контролируются, но в основном находятся в частном владении. В Беларуси практически все радиои телестанции, а так же передатчики принадлежат правительству. Средства массовой информации находятся под контролем Министерства связи, которое лицензирует все организации, занятые трансляцией. Не известно, как будет рассматриваться вопрос о монополизации. В. В Беларуси возникли новые частные и получастные телеи радиокомпании Радио Би ЭЙ, минская станция Радио Рокс, 8-й канал, одна частная кабельная компания и частные телепродюссеры. До сих пор существует государственное вмешательство путем лицензирования, ограничения доступа к передатчикам. Г. Юридический анализ в американском законе нет особого запрета на государственнное владение средствами массовой информации. Монополия средств массовой информации белорусским правительством и его способность распределять субсидии тем или иным органам могла бы рассматриваться как форма цензуры, особенно, если выбор этого органа основан на содержании распространяемой им информации. Белорусская конституция и проект закона запрещают монополизацию. 5. ДРУГИЕ УСЛОВИЯ, ПРЕПЯТСТВУЮЩИЕ РАЗВИТИЮ НЕЗАВИСИМОЙ ПРЕССЫ А. Экономические факторы сложность нахождения неправительственных источников финансирования, плохие рыночные условия для рекламы, ограниченная покупательская способность потребителей; кредиты доступны только на очень невыгодных условиях; высокая инфляция; недостаточный капитал для инвестирования. Б. Дополнительный груз, навязанный правительством путем контроля организации и финансовых отношений; высокие налоги. В. Доступ в суд США, благодаря системе процессуальной защиты, установили роль судов как защитников свободы и прав собственности, предоставляют доступ в суд, включая немедленный, для предотвращения нанесения непоправимого вреда, такого, как запрет на публикацию. Белорусская система юриспруденции не разработала процедур для быстрого и незатрудненного обращения в суд или немедленного доступа к судье. Суды не рассматриваются как независимая ветвь правительства. Г. Отсутствие развитой традиции беспристрастного сбора новостей, непредвзятой журналистики в Беларуси. Понятие частной, коммерческой прессы является слишком новым. Слабая конкуренция между органами массовой информации. Шкшар Еавапенка НАБЛІЖЭННЕ ДА СВАБОДЫ СЛОВА Правядзенне Міжнароднага Кангрэсу ў абарону дэмакратыі і культуры ў Мінску, у сталіцы дзяржавы, якая толькі нядаўна абвясціла аб сваей поўнай палітычнай незалежнасці, мае, на мой погляд, свае вялікае сэнсавае апраўданне, асабліва калі ўлічыць надзённыя інтарэсы рэспублікі. Хацелася б спадзявацца, што гэтая падзея стане для нас знамянальнай, увойдзе ў гісторыю культурна-духоўнага жыцця, плённа паўплывае на менталітэтную самасвядомасць беларускай інтэлігенцыі і ўсяго грамадства. Думаецца, што ў ходзе працы Кангрэса поўна будзе задавальняцца не толькі рэгіянальная зацікаўленасць у яго правядзенні, што абмеркаванне шырокага кола пытанняў, звязаных з паняццем свабоды слова і яго практичным ажыццяўленні ў краіне, дзе яшчэ не замацаваліся нормы дэмакратычнага існавання, усё ж адкрыюцца нейкія новьія аспекты становішча са свабодай слова, якія, маючы мясцовае паходжанне, тым не менш здатныя паглыбіць новымі рэльефнымі рысамі ўяўленне аб праблеме ў цэлым і, магчыма, атрымаць сусветны рэзананс. Выступленні на Кангрэсе вельмі цікавыя і глцбокія па накірунку. Пануе ідэя і дух дэмакратыі. Аднак асаблівае значэнне, на мой погляд, будуць мець дакументы, якія збіраецца прыняць Кангрэс. Яны ў вышэйшай ступені актуальныя па зместу, дасканала, як мне здаецца, прадуманыя. I галоўнае гэта практычнае дзеянне, бо, прызнацца, я асабіста баяўся, што выступленні на Кангрэсе прадстаўнікоў Беларусі звядуцца да прыгожых, але абстрактных усхваленняў у адрас свабоды слова, між тым як гэтая сусветна вядомая дама не патрабуе ад нас асаблівых кампліментаў, тым больш, выказаных намі ў рытарычным плане. У сваім імкненні да дэмакратыі мы рэдка адважваемся на канкрэтныя справы і задавальняемся эмоцыямі. Выказаныя з адкрытай публічнасцю замахі на свабоду слова не атрымліваюць адпаведнага рэагавання з боку дэмакратычных сіл рэспублікі. Наогул узнікае сумненне, ці здатная сёння беларуская інтэлігенцыя абараніць практычна той кодэкс грамадзянвкіх паводзін, які складае сутнасць яе прафесійнай дзейнасці і які адзін толькі можа апраўдаць само яе існаванне. Ну вось на пачатку года газеты паведамілі, быццам прэм’ер заявіў, што, маўляў, “мы будзем камандаваць прэсай”. Усхвалявала гэта кагонебудзь з нас у такой ступені, каб зрушыць на канкрэтнае дзеянне? А між тым прэса не чужая вотчына для пісьменнікаў. Іх творчыя інтарэсы самым непасрэдным чынам звязаны з грамадскім станам прэсы і яе палітычным накірункам. Хіба зрабілі мы спробу высветліць, ці правільна карэспандэнты зразумелі словы прэм’ера? Хіба арганізавалі мы запыт дэпутатаў-дэмакратаў у Вярхоўным Савеце з гэтай нагоды? Не. Калі мы будзем разважаць пра паняцце “свабода слова” ва ўмовах Беларусі толькі ў сферы абстрактна-тэарэтычных намаганняў, наўрад ці апраўдаем сваё існаванне як нацыянальнай інтэлігенцыі. Можна сказаць, што вось толькі-толькі адбыўся XI з’езд пісьменнікаў, аднак на ім ніхто не скардзіўся, што яго твораў не публікуюць, ніхто не згадаў нават пра пагрозу прэм’ера камандаваць прэсай. Значыць, выходзіць, што ў нас усё ў парадку па гэтай лініі? Думаецца, што не. Мы ўсе адчуваем, што сапраўднай свабоды слова ў рэспубліцы няма. I на тэлебачанні і ў друку ідзе даволі мэтанакіраваны, аднак скрыты адбор аўтараў, не дапускаецца палеміка, калі яна вядзе да шматфактарнага ўстанаўлення ісціны. Аднак пра гэта гаварылася мала на нядаўнім пісьменніцкім з’ездзе. I калі такую сітуацыю можна неяк апраўдаць, то хіба толькі тым, што пісьменнікаў на тэты раз займалі яшчэ больш глабальныя праблемы. Ва ўсіх нас яшчэ не знікла рэліктавае ўяўленне, прывітае таталітарным рэжымам, што ўрад і дзяржава, дзяржава і радзіма гэта адно і тое ж. У выніку мы не можам пераадолець у сабе псіхалагічна клішыраваную боязь, што апазіцыя ўраду дае апошняму калі не законнае, то прынамсі зразумелае з пункту погляду звычайнай жыццёвай мудрасці няпісанае права не падтрымліваць, у тым ліку бюджэтна, тыя культурныя сілы ў грамадстве, якія настроены апазщыйна. Між тым адной з самых яскравых прыкмет дэмакратыі ў дзяржаве з’яўляецца падтрымка ўрадам усяго культурнага поля незалежна ад таго, ёсць на ім апазіцыйныя ўсплескі ці няма. Апазіцыя гарантыя натуральнага прагрэсу. Трэба прывыкнуць яам усім да несумненнага факта, што літаратура наогул пастаянна знаходзіцца ў апазіцыі да дзяржавы і грамадства, бо хоча бачыць іх ідэальна дасканалымі і квітнеючымі. А па той прычыне, што такога ніколі не здараецца, то літаратуры наканавана быць вечнай апазіцыянеркай. Вядомы польскі кінарэжысёр Анджэй Вайда, які нацярпеўся ад нападак з боку ранейшых савецкіх і польскіх ідэалагічных службаў, з гонарам заяўляў: “Я заўсёды апазіцыя!” Калі ж браць праблему свабоды слова шырэй у сэнсе абароны культуры і дэмакратыі наогул, то і ў такім ракурсе сур’ёзных стратэгічных распрацовак у нас няшмат. Складанасць заключаецца перш за ўсё ў тым, што беларуская інтэлігенцыя не здолела пакуль што выпрацаваць прыймальную для большасці народа нацыянальную праграму незалежнага палітычнага і духоўнага існавання. Роскід пазіцый нават у асяроддзі дэмакратычных арганізацый і партый такі вялікі, што тэта пагражае ваяўнічымі сутыкненнямі і непрымірымай барацьбой. I не трэба быць вялікім празарліўцам, каб прадбачыць у выніку гэтага далейшае паслабленне ўплыву дэмакратычнай ідэалогіі на грамадства.