КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Началыіік Дзьвярной, стоячы за сталом, размаўляў па тэлефопс. Ёп быў у новай вайсковай гімнасьцёрцы, з партупсяй цераз плячо і наганам на баку. Побач на сьцяне вісеў ягоны шыпель з двума кубікамі ў іпырокіх сініх пятліцах, — зпачыцца, чэкістам выдалі форму, падумаў Анішчык. Ён нядоўга пастаяў ля дзьвярэй, услухоўваючыся ў тэлефонную размову, але зразумець нічога ня мог. Дзьвярпой толькі скупа паўтараў «Да, да... Імснна так. Сёньня ж адпраўляю. Будзс ісполнена». Нарэшце, паклаўшы трубку, угледзсўся ў Анішчыка адразу пасуровелым позіркам. — Што? — Ды вось, таварыш начальнік, вы гаварылі на варадзе, дык я прывёў... — Каго? Сябе? — Нс. Злотніка. — Дзс ён? — Тут. Паклікаць? Стоячы за сталом у хцівай, драпежнай паставе, Дзьвярпой маўчаў, і Анішчык расчыпіў дзьвсры, у якія няўклюдна ўлез са сваім хатулём спакутаваны, апрануты ў стары лапсярдак Злотнік. — Фамілія? — гаркнуў Дзьвярной. — Злотнік, я ж кажу, — мякка адказаў за яго Анішчык. — Яўрэй? — Так. Але... — пачаў Анішчык і адразу сумеўся, згледзеўшы, як набрынялы твар начальніка пачаў налівацца бурачнаю чырваныно. — I гэта ўсё? Ты што, нас дурачыш? Ці хочаш адкупіцца? Пакрыць шпіёнаў? Дыверсантаў? Шкоднікаў? Ня выйдзе... Дзьвярной гучна і мацерна вылаяўся. — Кулькоў! — крыкнуў ён у суседні кабінет, дзе сядзеў нябачны адсюль Кулькоў. — Выклікай канвой і рэгіструй!.. — Каторага? — прагучала з-за прыадчыненых дзьвярэй. — Абодвух! — Па якой стацьці? Началыйк нядоўга падумаў. — Аднаго як трацкіста... — А другога? — Другі — нацдэм! I антысеміт. Усё! — рашуча аб’явіў начальнік зыіямеламу Анішчыку, які гэтак нечакана сам стаў арыштантам і разгублена вымавіў: Як?.. — He паняў? Там поймеш. Час будзе... У суседнім кабінеце іх запісалі ў тоўстуўю бухгалтарскую кнігу. Той жа Кулькоў і яшчэ адзін — доўгі худы чэкіст, які за ўвесь час пя вымавіў ніводнага слова, — змусілі іх выкласьці ўсё з кішэняў. У Злотніка ў кішэнях нічога, апроч дзірак, не знайшлося. Анішчык жа паклаў на стол свой новенькі, ашчадна абгорнуты ў газетку партыйны білет, блакнот з алавіком, паўпачкі махоркі. У карабку заставаліся дзьве запалкі, і тыя адабралі. Ён ужо мала разумеў з таго, што з імі адбывалася, усё навакол бачыў расплывіста, у тумане. Быццам тое адбывалася ня з ім. Увесь час круцілася думка, што трэба да кагосьці зьвярнуцца, нешта сказаць, але ён ня мог даўмецца, да каго. Ім усё болей авалодвала пачуцьцё чагосьці незразумелага, нейкай душэўнай прамашкі, зробленай незнарок, па дурноце, якая вось-вось будзе зразумста і папраўлена. Пасьля таго, як... Але тое «як» заставалася невыразным, няўлоўным у яго сьвядомасьці. Анішчык усё глыбей падаў у страхавіты правал і, быццам аглушаны, пе чуў і ня бачыў нічога навокал. Злотнік жа паадварот — нічым не зьмяніўся ў паводзіпах, здаваўся пават спакойны і амаль не рэагаваў па тос, што з імі рабілі. Мабыць, ён ужо рэагаваў раней — учора ці рапкам, і цяпер ставіўся да таго, як да звычайнага, нспазьбежнага, што іх напаткала і павіпна было папаткаць. Пасьля таго, як працэдура рэгістрацыі была скончана, высокі худы чэкіст выняў з шуфляды стала кароткі нож і ўзяўся зразаць чырвоныя пятліцы з Анішчыкавага шыняля. Але іюж быў тупы, а суровыя ніткі, якімі Аніпічык колісь прышыў пятліцы, трымалі моцна, і чэкіст нарэшцс з трэскам паадрываў іх ад каўпяра. Анішчык ледзьве стрываў, каб не заплакаць, выразна адчуваючы, што з пятліцамі назаўжды адразасцца і яго мінулае. Ёп пс сакратар болсй. Нс бальшавік. А можа, і не чалавек нават. Чакаючы канвою, які чамусьці доўга нс ішоў, яны сядзелі адзін ля адпаго ў канцы калідора. Злотпікаў хатулёк з харчамі яму пакінулі і, пасядзсўшы, ён разьвязаў яго, дастаў абкрышаны акрайчык хлеба, вялікую цыбуліну. Анішчык зьдзіўлена паглядзеў на сябра па пяшчасьці, нечакана ўбачыўшы ў ім жывога трацкіста. — Што гараваць, таварыш сакратар? Паямо трохі... — Еш, я нс хачу, — буркпуў Анішчык. Ёп сапраўды нічога не хацеў. Здаецца, не хацеў і жыць. — Во хлсб. Двойра апошні аддала. Яна добрая... — ГІраўда? — думаючы пра іншае, перапытаў Анішчык. — Добрая, ага. Заплакала, як пайшоў... Кепска, дроў пяма. — Што — дроў? Анішчык упершыіпо за гэты дзень успомніў пра маці, якая па мінулым тыдні таксама скардзілася, што няма дроў, і яму зрабілася дужа паныла. А ёп пават не забег перад ад’ездам. Каб жа всдаў... Алс што чалавек можа ведаць? Япы доўга яшчэ сядзелі ў канцы калідора — адзін у шэ- рым, без пятліц шынялі, другі ў чорным, паедзеным мольлю лапсярдаку, і іх пагорбленыя постаці ў восеньскім сутоньні рабіліся ўсё болсй падобныя адна да адной... Як і заўсёды ўвечары, Аўдоцьця выйпіла ў хлявок па дровы і, вяртаючыся, убачыла ў варотах каня з фурманкай. Пярэдняе кола фурманкі зачапілася на павароце за слупок агароджы, і фурманка спынілася. Аўдоцьці здалося дзіўпым, што у ёй нікога нс было. Аднёсшы дровы, яна вярнулася на двор — конь нецярпліва затупаў нагамі, і жанчына пра ўсё здагадалася. — Ну во — ад’езьдзіўся, — прабурчэла яна і, завёўшы фурмапку ў двор, узялася распрагаць каня. Травейь 1999 г. Вуасаары Дваццаць марак Зрапку на пасадачнай пляцоўцы за аўтавакзалам было ціха і пуста. Негарачае травеньскае сонца выкацілася з-за недалёкіх дахаў пяціпавярховак, але даўно ня мецены, пашчэрблены ад старасьці асфальт ляжаў яшчэ ў касабокім цені ад прыземістага сілікатнага будынка вакзала ды дзьвюх сукаватых таполяў на ягоным рагу. Заглыблены ў зямлю «бліндаж» вакзальнай прыбіральні на тым баку пляцоўкі яшчэ быў зачынены з начы — першы аўтобусны рэйс значыўся ў раскладзе а восьмай гадзінс раніцы. To быў аўтобус з абласпога цэптру, тут ён спыняўся на дваццаць хвілінаў перад тым, як рушыць далей, і тое прычыняла першы на дні клопат Лявону Гаворку. За чвэрць гадзіны да восьмай Гаворка спускаўся па бетонных прыступках да зялёных дзьвярэй з вялікімі чорнымі літарамі, М і Ж, здымаў з прабоя стары, паіржавелы замок. Унутр Гаворка не заходзіў, то быў не яго абавязак — бункер па сумяшчальніцтве прыбірала тоўстая Валя, прыбіральшчыца аўтавакзалу. Гаворка ж ад новага года зьбіраў плату «за карыстаньне», як гэта рабілі цяпер у гарадах. Тое, што тутэйшы аўтавакзал абслугоўваў пя горад, а пасёлак гарадскога тыпу, справы не мяняла. Грошы патрэбны былі ўсім — гарадам і пасёлкам, вялікім і малым, і нават прыстаўленаму для таго «зборшчыку за карыстаньне», ветэрану ВАВ Лявону Гаворку. Гадзіныііка Гаворка ня меў — хтось скраў на Вялікадня, як ён, трохі перабраўшы, задрамаў ля тутэйшай піўной з дзіўнаватай назвай «Эксклюзіў», прыватызаванай прыезджым гапдляром Ашотам. Цяпер час ён вызначаў па тым, як запальвалася лямпачка у падсобцы буфета — буфетчыца Валя-малая заўсягды прыходзіла перад рэйсам абласіюга і адчыняла сваю ўстанову. Неўзабаве і Гапорка меўся заняць сваю пазіцыю перад прыступкамі ў туалет. Пакуль што ў закратаваным акенцы падсобкі было змрочна, значыць, Гаворка меў час. Каб марна не тырчэць нры бліндажы, ён адышоўся воддаль і сеў на лаўку пад прахалоднай з начы сьцяной аўтавакзалу. Як заўжды ўранку, хацелася курыць, але закурыць не было чаго — учора дакурыў апошнюю «прыму» і выкінуў пачак. Няблага было б таксама паправіць галоўку, у якой штосьці хістка віхляла з боку ў бок, хоць учора і выпіў, здасцца, няшмат — шмат выпіць Гаворка ўжо асьцерагаўся. Грамаў сто пяцьдзесят з Дземідзёнкам, якому быў вінаваты за пачастунак на тым тыдні. Пасьля, праўда, яшчэ дадалі пару бутэлек піва. Але пачуваўся ўчора няблага, нават пастаяў у чарзе па білет для старой Мачуліхі з Падбярэзьзя. Тая ўжо так састарэла, што не магла доўга стаяць. Валі-малой усё не было ў падсобцы — заспала ці што? Але калі і прыйдзе, ці дасьць бяз грошай пачак «Прымы»,— купіць цыгарэтаў Гаворка ня меў за што. Учора ўвесь ягоны «збор за карыстаньне» выграб старэйшы Вакулёнак, нахабны дэсантнік, афганец і рэкецір, як яго клікалі ў мястэчку гарадскога тыпу. Надвячоркам Гаворка сядзеў з мужыкамі на гэтай во лаўцы, як падышоў Вакулёнак з сваёй кампаніяй ды прычапіўся: аддавай доўг! Быццам у нядзелю пазычыў у яго ў «Эксклюзіве» чатырыста тысяч. Гаворка напружыў памяць: так, быў у піўной, пілі піва, ды каб у каго што пазычаць — таго не памятаў. Можа, памяць стала ня тая, што была некалі. Каб адчапіцца ад нахабніка, аддаў, што было ў кішэні, што назьбіраў з трох аўтобусаў, і застаўся без капейчыны. Але з Вакулёнкам лепей было ня зьвязвацца. Апроч Афгану, той пасьпеў наведаць калонію і мог пырануць нажом, асабліва калі залье вочы гарэлкай. Гаворка памацаў дзіравыя кішэні зашмальцаванага вайсковага кіцеля, у картовых штанах была пакамячаная кніжачка квітанцыяў — і ўсё. Тады зьняў з лысаватай галавы вайсковую з цьвёрдым казырком шапку, ды й там пад дранай падкладкаю не знайшлося нічога — ні «зайца», ні абкурка. Што ж, прыйдзецца пачакаць, думаў Гаворка, тым болей, што ўвогуле чакаць засталося няшмат. Калі толькі абласны ня спозьніцца, як учора — аж на сорак хвілін. Казалі, не было бензіну. Цяпер у гэтых аўтобусыгікаў часьцяком не хапае то бензіну, то саляркі, то яшчэ якое халеры. Усе праблемы ад недахопу. Зрэшты, як і ўсюды. Гаворка азіраў пляцоўку, чакаў, можа, хто прыйдзе ці хоць бы пройдзе паблізу. Ды як на злосьць, нідзе не было нікога. Адно зводдаль на падворку за вакзалам, відаць было, сядзела пад плотам бабуля з унучкай, мабыць, таксама чакала аўтобус. Але да жанчынаў з якімі патрэбамі Гаворка ня меў звычаю зьвяргацца, хіба каб папіць вады, калі сасьмягне. I калі дадуць. А могуць і ня даць, не зважаючы на яго заслужаны ветэранскі выгляд — у вайсковым кіцелі, з ордэнскімі планкамі на грудзях. Меііавіта дзеля людской павагі Гаворка пядаўна начапіў яшчэ і два свае ордэпы — Чырвонай Зоркі на правы бок грудзей і ордэн Славы трэцяй ступені — на левы. Так было прыгажэй. Некаторыя казалі, што планкі з ордэнамі ня носяць, але хай, думаў Гаворка. Чужыя ці што? Ці скрадзеныя? На вайне заробленыя потам ды крывёю, запісаныя ў дакументах — чаму не насіць? Ён усё пазіраў з лаўкі на той бок пляцу і на рог аўтавакзалу, як побач паявілася Валька — дачасу растаўсьцелая жанчына ў сінім халаце, з вядром у руках. Гэтую, у адрозьненьне ад Валькі-малой, клікалі Валька-тоўстая. Яна кіравала да бункера, і Гаворка зразумеў, што раней не прыбрала, будзе прыбіраць зараз, перад прыходам аўтобуса.