КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Стар. 212. ...якая прадстаўляе некалькі сотняў беларускіх вёсак, знішчаных у гады вайны разам з іх жыхарамі. Адсутнічае ў першапублікацыі. Стар. 214. Тры гады няспынна гінулі людзі, і гэта была цяжкая плата народа за сваю незалежнасць, якая абышлася Беларусі ў два мільёны дзвесце трыццаць тысяч чалавечых жыццяў. У першапублікацыі далей ідзе: «Погнб каждый четвертый». ♦ * * Стар. 212. У французаў ёсць Арадур, у чэхаў Лідзіцэ. Арадурсіор-Глан мястэчка ў Францыі, якое было знішчана немцамі ў 1944 г., а мясцовыя жыхары, у тым ліку дзеці і жанчыны, былі расстраляны ці спалены жывымі. Лідзіцэ шахцёрскі пасёлак у Чэхіі, які ў 1942 г. быў знішчаны нямецкай дывізіяй СС; мясцовыя жыхары былі ці расстраляныя (мужчынскае насельніцтва старэйшае за 16 гадоў), ці адпраўленыя ў канцэнтрацыйны лагер (жанчыны і дзеці). Стар. 212. Імперскі міністр па справах акупіраваных усходніх абласцей небезвядомы А. Розенберг... Розенберг Альфрэд (1893-1946) нямецкі дзяржаўны і палітычны дзеяч, ідэёлаг Нацыянал-сацыялістычнай нямецкай рабочай партыі НСДАП); начальнік Знешнепалітычнага ўпраўлення НСДАП (1933-1945); рэйхсміністр усходніх акупаваных тэрыторый (19411945). Прысудам Нюрнбергскага трыбунала названы адным з галоўных ваенных злачынцаў. Стар. 214. Ваявалі нават дзеці (Марат Казей) і глыбокія дзяды (браты Цубы). Казей Марат (1929-1944) юны беларускі партызан-разведчык; за смеласць і адвагу ў баях быў уганараваны ордэнам Айчыннай вайны 1-й ст., медалямі «За адвагу» і «За баявыя заслугі»; вяртаючыся з разведкі, быў акружаны немцамі і таму падарваў сябе гранатай; пасмяротна ўганараваны зоркай Героя Савецкага Саюза (1965). Цубы Іван і Міхаіл жыхары беларускага Палесся, адзін з якіх адмовіўся паказаць немцам месца знаходжання партызан, другі завёў іх у балота; абодва былі расстраляныя; у гонар подзвігу родная вёска братоў Навіны перайменавана ў Цубы. Стар. 215. Фрыц Шменкель (1916-1944) нямецкі і савецкі салдат, партызан Другой сусветнай вайны. Расстраляны немцамі ў 1944 г. у Мінску. Герой Савецкага Саюза (1964, пасмяротна). Аляксандр Твардоўскі (стар. 217) Друкуецца паводле: 36. тв.: у 6 т., т. 6. Упершыню газ. «Літ. і мастацтва», 1971, 24 снеж., дзе апублікавана пад назвай «Пухам табе зямля!». Друкавалася таксама ў кн. «Праўдай адзінай» пад назвай «Аляксандр Твардоўскі»; у пер. на рус. мову пад назвай «Слово об учнтеле» ў кн. «Колокола Хатынн», у 36. тв.: у 4 т., т. 4. Датуецца часам першай публікацыі. Артыкул напісаны з выпадку смерці А. Твардоўскага і апублікаваны разам з артыкуламі П. Панчанкі і А. Вялюгіна пад агульнай назвай «Аляксандр Трыфанавіч Твардоўскі». У Архіве В. Быкава (Гродна) захоўваецца копія машынапісу артыкула (6 арк.) пад назвай «Пухам табе зямля!» і падзагалоўкам «Памяці Аляксандра Трыфанавіча Твардоўскага». Адзінае разыходжанне машынапісу з першай і далейшымі публікацыямі пасля сказа: «Менавіта там зімою 1940 года...» ідзе наступны сказ: «Маючы на ўвазе вызначэнне В. Бялінскага адносна пушкінскага “Яўгенія Анегіна” ў якасці энцыклапедыі рускага жыцця, можна без усякае рызыкі перабольшання сказаць, што “Васілій Цёркін” энцыклапедыя Вялікай Айчыннай вайны нашага народа». Гэты сказ пакінуты і на адзінай захаванай старонцы аўтарызаванага машынапісе чарнавой рэдакцыі артыкула з праўкамі простым алоўкам [Архіў В. Быкава (Гродна)], і ў аўтарызаваным машынапісу пераклада артыкула на рус. мову з нязначнымі праўкамі сінім чарнілам [8 арк.; Архіў В. Быкава (Гродна)], які пачынаецца наступным чынам: «Группа советскнх пнсателей возвраіцалась нз загранмчной поездкп. Через 20-30 мпнут наш реактнвный лайнер должен был прнземлнться в Шереметьеве, но мннуло н 30, н 40 мннут, а мы все летелн. Наконец, часа через полтора долгожданная посадка, ндет дождь, в мокром асфальте снянне огней. Оказывается, наше прнземленне состоялось в Кневе Москва не прнняла по прнчнне ненастья. Прншлось выходнть. Это был Борнсполь с его новым помеіценнем аэровокзала, таможней п всемн нензбежнымн в подобных случаях формальностямн. Пограннчная охрана как всегда прііднрчнвосдержанно начала проверять нашіі документы, таможенннкп прпнялнсь за чемоданы н нашн проездные декларацпн. Но вот когда очередь на проверку дошла до высокого, несколько грузноватого человека в сером пальто, молодой сержант-пограннчннк прнветлпво заулыбался. - Вас мы п так знаем. Проходнте, Александр Трмфоновііч. В зале ожндання народу было не много, он не спеша прошел между рядамн стульев, выбнрая, где сесть, н кто-то лз пассажнров, узнав его, предложнл место рядом с собой за столнком: - Товарнш Твардовскнй, саднтесь с намн. 1 4 он сел средп незнакомых людей, прннявшнх его как своего знакомого. Сразу начался жнвой шутлнвый разговор в прмсутствші несколькнх жешцнн, по всей влдммостн, украіінскнх колхозннц, которые вежлнво улыбалпсь ему как знакомому. Спустя какое-то время тут уже пелн, п он как равный участвовал в этом пеніш. ІТод высокнм потолком борнспольского аэровокзала звучалп украннскпе, русскне н даже одна белорусская песня, которую запел он. Постепенно вокруг собрался шмрокпй круг людей, л буфетчлца нз-за стойкл с любопытством тянула шею, чтобы лучше рассмотреть человека, с детства знакомого ей по портретам в учебннках ллтературы». У гэтым жа машынапісе ёсць некалькі сказаў, якія адсутнічаюць ва ўсіх публікацыях (ідуць пасля сказа: «Несколько лет назад напечатаны его дневнлкл-воспомлнанля “С Карельского перешейка”...»): «Ннтересно заметпть, что заплсл этн несут на себе знак как бы двух разных авторов, разделенных между собой тремя десяткамп прожптых лет, но прп том с радостным удовлетворенлем постлгаешь лх творческую самонезавлслмость, наблюдаешь за постепенным “прозренлем” первого, совершаюшлмся перед глазамл члтателя. Вот он, молодой военный кореспондент, прлболевшлл в ленлнградскол гостлнлце л томяпілйся в нетерпеллвом ожлданлл “бллзяніегося дела”, для него война еше только не ллшенная рлска романтлка с ее простымл л несколько налвнымл прлятностямл вроде глотка воды лз нелзвестного колодца, вкуса гуляша лз красноармейского котелка в артполку. Тогда уже было бллзко, но еіце не настало время, когда co всею своей неотвратлмостыо прлшло понлманле “веллкой трудностл войны”, горечь неудач, а также в муках добытая лстлна: “нл хреяа, жлть можно”. Очень скоро, однако, на этлх странлцах начлнается дыханле настоявдей войны, поданной рукой уже другого автора многоопытного, пожлвшего, умудренного четырьмя годамл следуюіцей, Веллкой войны». Таксама ва ўсіх публікацыях адсутнічае і наступны фрагмент (ідзе пасля сказа: «Нмея ввлду определенле В. Беллнского относлтельно пушклнского “Евгенля Онеглна”...»): «Помлмо множества друглх самых завлдных качеств, в этлх заплсках прлятно впечатляет необычайная авторская наблюдательность, его удлвлтельно свежая, нлчем не замутненная память, просто невероятная, без чего-то сушественно-душевного, чем владеет далеко не каждый лз нашлх даже л даровлтых мастеров слова. Меня, напрлмер, просто ошеломлла прл чтенлл одна обычная, сделанная без всяклх претензлй, зарлсовка ублтых». Далей, мусіць, павінен быў ісці наступны фрагмент з «С Карельского перешейка (РІз фронтовой тетрадл)» А. Твардоўскага (з прыкладзенай да пераклада артыкула прыгаданай вышэй старонкі чарнавой рэдакцыі), які, аднак, быў закрэслены: «Лежалл онл, влдно, уже дня два. Налево, головой к лесу, лежал молоденьклй розовоіцеклй офлцер-мальчлк. Сапогл с ног былл сняты, розовые байковые портяночкл раскрутлллсь. Направо лежал перееханный танком, сплюіценныл, размеченный на равные частл труп. Потом еіце н еіце. Свон л фннны. У всех очень маленькнмн казалнсь рукл (окоченевішіе). Каждый труп застыл, лмея в своей позе какое-то напомлнанле, похожесь на что-то. Одпн лежал на сішне, вытянув ровно ногп, как пловец, отдыхаюшлй в воде. Другой замерз, в странлой напряженностл выгнувпшсь, как будто он хотел подняться с землл без помошл рук. Третлй лежал рядом с ублтым колем, л в том, как он лежал, чувствовалось, какой страшной л внезапной сллой снесло его с коня он не сделал нл одного, нл малейшего двлжелля после того, как упал. Как упал, так л окаменел...»1 Трэба таксама адзначыць, што артыкул у гэтай рэдакцыі заканчваецца наступным сказам: «йскусство мстлтельно...» У сваю чаргу ў кн. «Колокола Хатынл» і ў 36. тв., 1986 закалчэпне іншае: «В этом замечательном пророчестве его завет нам, тем, кто волею судьбы пережлл его, кому продолжать его дело, отсталвать в ллтературе дорогле для него лдел добра л справедллвостл» (пасля абзаца: «“йскусство мстлтельное...”»). Да таго ж у якасці даты напісання артыкула ў абодвух выпадках памылкова ўказаны 1979 г. Стар. 220. ...пачынаючы ад Аркадзя Куляшова... Куляшоў Аркадзь (19141978) беларускі паэт, перакладчык; народны паэт БССР (1968). Стар. 220. ...А. Вярцінскага... Вярцілскі Алатоль (нар. у 1931) беларускі паэт, драматург, крытык, перакладчык. Стар. 221. «Евангелле ад Мацвея» Пазаліні Фільм П’ера Паала Пазаліні (1922-1975), італьянскага кінарэжысёра. 1972 Эта жестокая память... (стар. 222) Друкуецца паводле газ. «йзвестля», 1972, 7 сак., дзе ўпершыню апублікавана ў рубрыцы «Встречл по вашей просьбе». Іятэрв’ю вёў М. Матукоўскі. Датуецца часам першай публікацыі. Ілтэрв’ю папярэднічае паступлае ўступлае слова: «Белоруссклй прозалк Васлль Быков хорошо лзвестел члтателю. Его пролзведелля печатаются в журналах, выходят отдельнымл лздаллямл. В первом номере журяала “Новый млр” за 1972 год опубллкована его новая новесть “Обеллск”. Его повестл “Третья ракета” л “Альплйская баллада” леглл в основу однолменных флльмов. й каждое пролзведенпе о 1 Гл.: Твардовсклй А. Собр. соч.: в 6 т. М., 1978. Т. 4. С. 166-167. суровых годах Отечественной войны, о трудных, геролческлх, порой траглческпх судьбах людей». Перадгісторыя з’яўлення інтэрв’ю вядомая з аповеда яго аўтара М. Матукоўскага1: «П. М. Машеров2 л A. Т. Кузьмлн3 прлгласллл в Мннск главного редактора газеты “Нзвестля" Льва Нлколаевлча Толкунова. Лев Нлколаевлч прлехал не одлн, а с каклм-то замзавотделом ЦК КПСС. Фамлллл его, к сожаленлю, не помніо1 [...]. Нх разместллл в одной лз маленьклх правнтельственных гостлнлц на уллце Фрунзе, как раз напротлв моего дома. “По долгу службы” я сопровождал московсклх гостей по городу, в Беловежскую пуіцу, в Хатынь. Настроенле после возвраіценпя лз Хатынл было соответствуюіцлм. Лев Нлколаевпч предложпл выплть за память безвпнных жертв Хатынн. Н вдруг он спроснл: