Поўны збор твораў. Том 10. Кніга 1 Артыкулы, эсэ, прадмовы, інтэрв’ю, гутаркі, аўтабіяграфіі, выступленні (1957-1980) Васіль Быкаў

Поўны збор твораў. Том 10. Кніга 1

Артыкулы, эсэ, прадмовы, інтэрв’ю, гутаркі, аўтабіяграфіі, выступленні (1957-1980)
Васіль Быкаў
Выдавец:
Памер: 544с.
Мінск 2014
140.81 МБ
1 У часон. «Дружба пародов»: «І4з допесепнй бездумпых рспортсров плн зто выішскіі пз наградпых лнстов?»
Стар. 134. Скажалася само ўяўленне аб подзвігу як моманце надзвычайнай душэўнай мэтанакіраванасці, мабілізаванасці лепшых чалавечых сіл. У машынапісе далей ідзе: «II подчас этакнй картонный молодец заслонял подлпнного героя войны».
Стар. 135. Нямала кніг пра вайну стваралася пісьменнікамі або журналістамі, якія не мелі, у сілу іх аб.межаванага ўдзелу ў баявых дзеяннях, ведаў і ўражанняў, неабходных для напісання добрага твора. У машынапісе гэтаму сказу папярэднічаюць два наступныя: «В первые послевоенные годы кішг о войне, наппсанных непосредственнымн ее участнпкамн, было у нас не так уж н много, хотя средн нпх быліі, как посмотрншь, н замечательные кннгп. Вспомішаются “В окопах Сталннграда” В. Некрасова, “Волоколамское шоссе” А. Бека, повестп Эм. Казакевнча, Г. Березко, О. Гончара». У часоп. публікацыі: «...лучшпе нашп кнпгп. Вспомннается очень правдпвая кннга “В окопах Сталннграда” В. Некрасова, первая кннга “Белой березы” М. Бубеннова, повестп Эм. Казакевнча, О. Гопчара». Бек Аляксандр (1902-1972), Бярозка Георгій (1905-1982), Бубеннаў Міхаіл (19091983) расійскія пісьменнікі. Ганчар Алесь (Аляксандр; 19181995) украінскі пісьменнік.
Стар. 135. Версіфікатарства і літаратурныя рэмінісцэнцыі ўжо не маілі іх спакусіць. У машынапісе гэтаму сказу папярэднічаюць два наступныя: «Но вот прошло время, вернулпсь с войны н получплп образованне ее рядовые участннкп. Это былн людн, многое повіідавшпе п многое пережпвшне».
Стар. 135. (Гэтыя людзі не маглі напісаць: «над галавой світсталі кулі», бо франтавік ведае, што палёт кулі з сучаснай зброі зусім не падобны на світ.) У машынапісе адсутнічае. Замест яго: «Лнчный военный опыт нх был в определенном смысле унлкален, появнлась настоятельная потребность высказаться, а главное была окрепшая на фронтах непрнязнь ко всякой фалынп, равно как н долгпе годы не удовлетворявшаяся потребность в правде. XX сьезд открыл дорогу к утоленпю этой потребностп».
Стар. 135. Я маю на ўвазе аповесці Ю. Бондарава, Р. Бакланава, невялічкую кніжачку М. Пархомава і некаторыя іншыя. — У машынапісе: «Я нмею в внду повестн Г. Бакланова, Ю. Бондарева, рассказы В. Некрасова, небольшую кннжечку М. Пархомова, романы С. н А. Злобнных, В. Астафьева н некоторые другне». У часоп. публікацыі імёны С. і А. Злобіных, В. Астаф’ева адсутнічаюць. Пархомаў Міхаіл (сапр. Клігерман; 19141993) украінскі празаік, сцэнарыст. Злобін Сцяпан (1903-1965), Злобін Анатолій (19231996), Астаф’еў Віктар (1924-2001) расійскія пісьменнікі.
Стар. 135. Я не хачу тут сказаць, што цяпер трэба пісаць пра вайну толькі так, як піша Ю. Бондараў, або так, як піша Р. Бакланаў, і ніяк інакш! Але творчая манера, ды і сам матэрыял, напрыклад, Р. Бакланава, мне зразумелыя і блізкія... — У машынапісе: «Несомненно, что правда о войне, о советском характере, о подвнге советского на-
рода в годы Отечественной войны по сутл дела неі-ісчерпаема; но творческая манера, да н сам матермал, напрммер, Г. Бакланова, мне блпзкп своей углубленной правднвостыо».
Стар. 136. ...ён не замкнуўся ў сваю шкарлупіну... У машынапісе: «он не замкнулся в свою лндлвлдуаллстлческую скорлупу».
Стар. 137. Аўтар узяў болый, чым ён здолеў творча асвоіць. У часоп. публікацыі далей ідзе: «(В некоторой степенн это же отіюсптся н к роману К. Слмонова “Жлвые н мертвые”.)
Самое важное показать геронческмй дух народа, ведомого бессмертной правдой ленлнлзма, нсторнческлй смысл его борьбы, его пребыванпя на фронте. Советсклй вопн фнгура качественно новая в батальной жлвогшсл, новая сволм гуманлзмом, смыслом своего ратного подвпга. Проявлть этн качества он может л в глгантском сраженіш, л в малых боях. Этот качественно новый духовный млр нашего вопна не должен пропадать, стушевываться в ллтературе о войне». Сіманаў Канстанцін (1915 1979) расійскі пісьменнік; сакратар праўлення СП СССР (19541959, 19671979); лаўрэат шасці Сталінскіх прэмій (1942, 1943, 1946, 1947, 1949, 1950), Ленінскай прэміі (1974); Герой Сацыялістычнай Працы (1974).
Стар. 137. Праўда вайны патрабавала пакончыць з сачыніцельскай прыгажосцю, эфектнасцю, бесканфліктнасцю. — У машынапісе: «Правда войны требовала лзжнть сочннптельскую краслвость, внешнюю эффектность, расцветшне в условпях культа ллчностл Сталлна».
Стар. 137. ...як сказаў на XXII з’ездзе КПСС... — У машынапісе: «как это очень верно сказал на одном лз партпйных сьездов». У часоп. публікацыі: «как это очень верно сказал на XII сьезде».
Стар. 137. ...аповесці В. Раслякова... У машынапісе: «повестн В. Рослякова “Однн лз нас”». Раслякоў Васілій (19211991) расійскі пісьменнік.
Стар. 137. ...уласцівага нейкай частцы літаратуры пра вайну... У машынапісе: «свойственному в значнтельной мере ллтературе перлода культа лнчностл». У часоп. публікацыі: «буйно расцветшме в пермод культа лнчностн Сталлна».
Стар. 138. Сотні тысяч людзей у мірны час пражылі б жыццё, так і не праявіўшы сябе з іншага боку, лічыліся б пасрэднымі работнікамі вытворчасці, калгаснікамі, членамі прафсаюза; мала хто адкрыў бы ў сабе смельчака ці баяку, тым болый праявіў бы сябе ворагам або нягоднікам. Адсутнічае ў машынапісе, але ёсць у часоп. публікацыі.
Стар. 138. ...які выстаяў у самых жорсткіх абставінах перад тварам смерці. — У машынапісе: «мужественно встречаюіцего не только скорых на расправу начальннков, с которымл столкнула его война, но л самую смерть». У часоп. публікацыі: «выстоявшего протлв смертн л начальственных угроз на войне».
Стра. 138. ...пазбаўленага «гуманізму наогул». Адсутнічае ў машынапісе. У часоп. публікацыі: «чуждого “гуманлзму вообше’’ л пацлфлзму».
Стар. 139. ..хто ў цяжкі час стаў для яго даражэй за яго самога. У машынапісе: «дороже брата». Далей у машынапісе ідзе з новага абзаца: «Мне хотелось бы сказать егце о праве “негеропческого с внду" на подобаюшую оценку наряду, разумеется, с “прпвычным” геропческпм».
Стар. 139. Пры гэтым зразумела, што дух братэрства, узаемадапамогі, выручкі, уласцівы савецкаму воінскаму калектыву, якасна іншы, чым дух славутага «акопнага братэрства», якое так любілі апяваць некаторыя пісь.меннікі Захаду. Ім было выгадна згладжваць з дапамогай прыкладаў гэтага братэрства, салдацкаіа зямляцтва супярэчнасці паміж людзь.мі розных сацыяльных пластоў. Братэрства ж нашых салдат мацнела на прынцыпова іншай аснове: сапраўдным адзінстве іх палітычных і маральных пазіцый, вернасці Радзіме, высокім ідэалам яе будучыні. Адсутнічае ў машынапісе, але ёсць у часоп. публікацыі, дзе гэты фрагмент заканчваецца наступным чынам: «РІ мы, советскііе ппсателіі, пншушпе о войне, прпзваны раскрывать это новое многообразйе жйзненных связей бойцов».
Стар. 139. ...не была «героя.чі> ў вузкаканкрэтным разу.менні гэтага слова. У машынапісе: «этпх звезд не получнла».
Стар. 139. ...« можа, й большай... Адсутнічае ў машынапісе, у часоп. публікацыі «н большей».
Стар. 139. Кінематограф, здаецца, ужо стаіць на шляху да стварэння такога абагульненага вобраза рускага салдата мінулай вайны (успомніце Ямшчыкова і Рукавіцына з «Міру ўваходзячаму»), літаратура ж нічо/а падобнага яшчэ не стварыла. Замусоліўшы да хадульнасці ўсіх родаў «гераізм», літпаратары нерашуча падступаюць да вобраза такога вось салдата-працаўніка. А трэба б смялей. Адсутнічае ў машынапісе, але ёсць у часоп. публікацыі. «Мір уваходзячаму» савецкі мастацкі кінафільм (1961; рэж. А. Алаў і У Навумаў). Ямшчыкоў і Рукавіцын героі фільма «Мір уваходзячаму».
Стар. 140. Ці можна грэбаваць праўдай чалавечых паводзін перад таарам смерці? У машынапісе: «В этом нет ннчего зазорного, потому что это правда, а мы не должцы пренебрегать правдбй человеческого поведеішя перед лнцом сМертп».
Стар. 140. У гэтых адносінах мае выключную цікавасць раман А. Адамовіча «Вайна пад стрэхамі». У машынапісе: «В этом отношеніш пнтересен роман А. Адамовпча “Партпзаны"».
Стар. 140. У гэтым свежасць і навізна рамана «Вайна пад стрэхамі». Адсутнічае ў машынапісе, але ёсць у часоп. публікацыі.
Стар. 140. Так, пасля выхаду ў свет «Трэцяй ракеты»... — У машынапісе: «Так, после выхода в свет моей кнпкжп».
Стар. 141. Мы выдатна памятаем нашы перамогі, але мы часам можа забываць нашы няўдачы, «катлы», у якія траплялі не толькі нямецкія, але і нашы дывізіі. У машынапісе: «Вряд лн справедлнво это. пбо нашн неудачп это не только потерп человеческнх жнзней,
но м моральная травма в душах жнвых, следы которой не нсчезают совсем».
Стар. 141. I абсалютна справядліва пісаў Георгій Гулія... Адсутнічае ў машынапісе. Гулія Георгій (19131989) расійскі пісьменнік абхазскага паходжання.
Стар. 141. ...тыя.у каго іпашальваюць нервішкі» і хто не трывае ўпамінанняў аб смерці, могуць выбраць сабе што-небудзь іншае. Лдсутнічае ў машынапісе, але ёсць у часоп. публікацыі.
Стар. 141. ...нямецкія полчышчы наступалі на вялізным фронце ад Балтыкі да Чорнаш мора... У мапіынапісе: «немецкне полчпша несколько месяцев безостановочно двнгалнсь на восток».
Стар. 141. Адсюль узнікаў празмерны страх здрады, якая ў той год мроілася нам на кожным кроку. У машынапісе адсутнічае. У часоп. публікацыі: «Отсюда вознпкал преувелнченный страх перед предательством, нзменой, которые в тот год мерешнлнсь нам на каждом углу н которых на самом деле не так много н было».
Стар. 142. ...калі бмы ведалі свае слабасці і слабасці сааёй арміі... У машынапісе: «еслн бы мы зналм пстанное положенне дел н наряду с снлой поннмалн п слабостн своей армпп». Пасля гэтага сказа ў машынапісе і ў часоп. публікацыі ідзе з новага абзаца: «Культа лпчностн нет, но его пнерцпя, его пережпточные отголоскн еіце, к сожаленню, находят место в лптературе п вообше в нашей печатн, говорнл А. Твардовскнй в своем выступленнн на XXII сьезде нартіін. К такнм пережнточным элементам культа лнчностп нельзя не отнестн, напрнмер, то н дело прорываюіцпйся в нашей печатн тон неумеренного хвастовства, стремленне вндеть в жнзнн только воскресные днн, красные чнсла н как бы упускать нз внду все остальные рабочпе днн, наполненные трудом, заботамн п нуждамп».
Стар. 142. ...або наступлення на Волзе. — У машынапісе: «шш наступленпя на Волге, под Курском н Кпевом».