КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— У вас, как я знаю, была нелегкая жйзненная й пйсательская судьба. М ece-такй скажйте, вы оіцутцаете правоту своего дела, правоту вашего таланта? — Я, может быть, счастлйв лйшь тем, что первые пробы пера, как й вхожденйе в большую лятературу, счастлнво совпалн с наступленйем благопрнятной атмосферы, вызванной решеннямн нзвестных партнйных сьездов, в значнтельной степенн оптнмнзйровавшнх лйтературную судьбу многйх. О правоте? Вы знаете, естественно, в том деле, которым я заннмаюсь, хотел бы оказаться правым. Еслй не леред лйцом нсторнн, то хотя бы в глазах моего йзрядно прореженного войной поколення. — У пйсателей фронтового поколенйя, такйх как Астафьев, Бакланов, Бондарев, йздано no четырехтомному собранйю сочйненйй. Ваш четырехтомнйк тоже вышел в йздательстве «Молодая гвардйя». Я поначалу задумался, почему у пйсателей фронтового поколенйя одйнаковая продуктйвность. А потом понял — это лнмйты Госкомйздата. Л уж совсем запутался: вот вы, скажем, как счйтаете — четыре тома сочйненйй к шестйдесятй годам — это достаточно, чтобы в полном обьеме предстать перед чйтателем? — Я работаю не много. He каждый день. Между повестямн у меня всегда какйе-то промежуткн. Нногда ойй затяглваются на год-два. Нногда меныпе. Можно ййтенснвнее работать. Но, с другой стороны, зачем? По крайней мере, «нй дня без строчкм» — не мой девйз. Я полагаю, что надо плсать тогда, когда повесть йлй роман в значйтельвой мере созреет в душе й требует своего выхода. Еслй заранее этого не оіцутнл, то нечего тороййться. Обычно в таклх случаях потом все прнходнтся переделывать. — Как вы счйтаете, может лй человек сжечь себя в йскусстве? — В наше время вряд лй. Современный человек сверх меры трезв й рацноналнстнчен для того, чтобы позволйть своему таланту сжечь себя без остатка, йгнорнруя свое лрйвередлйвое, капрйзное эго. — Самое сйльное потрясенйе вашей жйзнй: встреча, событйе, чья-то кнйга, чей-то поступок? — Самое большое потрясевйе, я думаю, ждет меня, как, впрочем, й все человечество, впередн: это успех йлй неуспех нашей перестройкн. Прн любом йсходе тут не йзбежать потрясення положйтельного йлй отрйцательлого свойства, потому что слйшком много на нее поставлено. — Однажды я по-журналйстскй позавйдовал Татьяне Земсковой, задавшей Валентйну Распутйну прямо в лоб такой категорйчный вопрос: вы большой пйсатель? Так вот, многйе счйтают, что Быков — по-настояіцему большой пйсатель нашего временй. В частностй, так мне говорйл Венйамйн Александровйч Каверйн. Простйте, Васйль Владймйровйч, но... вы — болыйой пйсатель? — Еслй мерйть провннцйальнымй масштабамй, то тут я, наверное, лйшь чуточку больше некоторых, но еслй йметь в вйду Льва Нйколаевйча йлй Федора Мйхайловлча, то увы... — Ошуіцаете лй вы, что годы бегут, что вам седьмой десяток, что многйх друзей вы уже потерялй, что жйзнь прожйть — действйтельно не поле перейтй! — Некоторым образом я был счастллв тем, что встречался, обіцался, может быть, даже дружлл с очень хорошлмл людьмл, которые л память о себе оставллл хорошую. Теперь казнюсь, что мало с нлмл обіцался. Многнх мог бы назвать: Твардовского, Сергея Сергеевлча Смлрнова, который был прекрасным человеком, немало сделавшлм после войны для ветеранов. С большой нежностью л горестью вспомлнаю Кайсына Кулнева, поэта, замечательного человека. Жаль, что мы как-то редко влделлсь, я человек сдержанный, а Кайсын Куллев был весь распахнут навстречу, н все его добрые чувства проявлялнсь сразу. Сейчас чувствую, что надо бы больше дорожлть людьмл, хорошлмл людьмл, лх добрымн чувствамл. Все-такл жнзнь коротка, л надо не сожалеть потом, что мало успел сказать добрых слов людям. В последнне годы я все чаіце стал охцуіцать, что мне далеко уже не двадцать, — большей частью, разумеется, в флзлческом смысле. Кроме того, прлшло явственное осознанле безмерной налвностл молодых лет по отношенню ко многлм явленлям жлзнл. Наверное, в этом й заключается некоторый прнзнак поумненля. Й постаренля тоже... Этй слова Васйль Владймйровйч говорйл мне, когда мы шлй йз Дома лйтераторов в маленькйй скверйк возле старйнного зданйя, опйсанного в «Войне й мйре» как дом Ростовых. Прйселй на лавочку возле памятнйка Льву Толстому. — Весна в этом году запаздывает н у нас, в Белоруссші, л здесь, в Москве, — сказал Быков. — Травы зеленой еіце не влдно. Ннтервью взял Фелйкс Медведев. Май 1987 г. МУЖНАСЦЬ Аднойчы, яшчэ даўно, у выпадковай размове адзін вядомы маскоўскі літаратар, прачытаўшы ў часопісе публіцыстычны артыкул Алеся Адамовіча, запытаўся ў мяне пра аўтара і, пачуўшы ў адказ, што гэта малады беларускі празаік і літаратуравед, здзівіўся: адкуль у таго такое глыбокае разуменне чалавека, такое рашучае непрыняцце фальшу і крывадушна, такое дасканалае веданне часу, літаратуры і яе няпростых заканамернасцяў. Адкуль? Хто ж яго ведае, але што тое здаўна і ў поўнай меры ўласціва Адамовічу, дык гэта пэўна. Я, напрыклад, не ведаю другога такога літаратара ў Беларусі, хто б так глыбінна і дакладна разумеў свет і прыроду чалавечых заганаў, асабліва ў наш час, калі столькі ўжо выплыла на паверхню і яшчэ больш тоіцца, чакае на сподзе, то даючы надзею, то павяртаючы ў роспач. Чалавецтва ўвачавідкі падышло да свае жахлівай мяжы, калі выратаваць яго ад пагібелі можа толькі катаржна-плённая праца душы, у пакутах народжаная духоўнасць. Шматпакутны лёс нашай зямлі сёння, як ніколі раней, залежыць ад высілкаў кожнага, ад нашай крыштальнай сумленнасці і самаахвярнае безагляднасці. I нам прыемна ўсведамляць, што ў гэтай справе ёсць выдатныя прыклады, адным з якіх з’яўляецца шматгадовая літаратурная і грамадская дзейнасць нашага земляка, выдатнага пісьменніка і мысліцеля Алеся Міхайлавіча Адамовіча. Так, ён перш за ўсё мысліцель, філосаф сучаснай ядзернай эпохі, які яшчэ задоўга да пачатку перабудовы, у гады так званага застою, не толькі заклікаў іншых, але і сам актыўна і паслядоўна дбаў пра новую свядомасць, якая б паклала асновы мірнага суіснавання народа. Праўда, тады многія ягоныя пастулаты крыкліва адвяргаліся дагматыкамі, іх выкаранялі з ягоных артыкулаў і выступленняў, іх аўтара вусна і пісьмова абвінавачвалі ў... У чым толькі яго не абвінавачвалі! Але, як пісаў нядаўна выдатны літаратурны крытык Ігар Дзядкоў, «шчасце і няшчасце мастака, што некаторыя важныя рэчы ён гаворыць раней за іншых, I не таму, што разумнейшы за некага. Дастаткова, калі мае перавагу ў маральнай паслядоўнасці і сіле спачування». Гэта так. Адамовіч, вядома, пераўзыходзіў многіх як сілай аналітычнага мыслення, так і безумоўнай маральнай непахіснасцю перад няпраўдай. He зважаючы ні на што, ён праз гады застаецца сабой, і цяпер тыя яго высновы пяціі дзесяцігадовай даўнасці сталі заканамернымі імператы- вамі нашай міжнароднай палітыкі і шырока падтрымліваюцца дэмакратычнымі коламі свету. Талент Адамовіча надзвычай шматгранны. Можна нават сказаць, што гэты чалавек — творца ўніверсальных магчымасцей, які бліскуча засведчыў сябе ў розных жанрах літаратуры. I ўсё ж ён пісьменнік, празаік шырокага жанравага дыяпазону — ад лірычнай аповесці да эпічнага рамана. Яго аналітычна-філасофская проза, найбольш ярка прадстаўленая «Хатынскай аповесцю» і «Карнікамі», безумоўна, з’яўляецца вяршыняю беларускай і савецкай ваеннай прозы. На многіх старонках гэтых твораў знайшло дзівоснае па гармоніі паяднанне Адамовіча-мастака і Адамовіча-правідца, часам роўнага па сіле таленту Дастаеўскаму. Чытаючы іх, не перастаеш здзіўляцца, якім чынам спасцігнута ўсё гэта, з якіх завулкаў чалавечай душы здабыта? Мусіць, тое ж можна сказаць і пра яго «Апошнюю пастараль» — гэты здзіўляючы літаратурны вопыт сучаснага апакаліпсіса, які можа здасца пачварнай фантастыкай, постядзернай антыўтопіяй. Але Адамовічу можна паверыць. Як ніхто з сучасных мастакоў слова, ён адчувае надта абвострана маштабы ядзернай пагрозы чалавецтву і, як ніхто з сучаснікаў, гатовы без аніякага разліку, накшталт рыцара сумнага вобразу, з адным аголена-балючым сумленнем кінуцца супраць пагрозы. Часам тыя, што заўжды стаяць убаку і, канешне ж, адчуваюць сябе разумнейшымі, грэбліва ўсміхаюцца: «Хіба так можна нешта зрабіць? Там жа сцяна!» Але Адамовіч не прывык вагацца ці разлічваць свае шанцы і, здараецца, насуперак логіцы робіць! Ці не сведчанне таго — ягоны безразважны ўдзел у ліквідацыі пагрозы чарнобыльскай катастрофы — учынак, што, як вядома, каштаваў Адамовічу немалых страт, затое дапамог людзям засцерагчыся ад вялікай нечаканай бяды. I цяпер многія і не падазраюць, каму абавязаны жыццём і здароўем. Але, можа, гэта і добра. Адамовіч ужо пэўна не з ліку славалюбівых. He славалюбівы — гэта безумоўна. Ужо будучы прызнаным пісьменнікам, вучоным-літаратураведам, прафесарам універсітэта, ён кінуў усе свае літаратурныя клопаты і разам з Брылём і Калеснікам падаўся ў народ запісваць — не сваё — народнае веданне вайны, ратаваць ад забыцця трагічныя лёсы «хатынскіх вёсак». Некалькі гадоў беспрытульнага блукання па глухіх кутках Беларусі, сотні сустрэч і кіламетры магнітафонных стужак далі нацыянальнай літаратуры ўнікальны твор, своеасаблівую антыфашысцкую біблію. Менавіта гэтая кніга шчасліва ўсчала новы жанр ваеннай дакументалістыкі, бліскуча прадоўжаны за- тым «Блакаднай кнігай» (усё таго ж А. Адамовіча і Д. Граніна), усёй творчасцю С. Алексіевіч і іншых. Але калі не зваблівы покліч славы, дык што ж тады рухае ім, што кіруе ягонаю апантанасцю? Мабыць, гэта, аднак, абвостраная прага справядлівасці, глыбокачалавечая цяга да праўды, да якой спрадвеку так трудна бывае дапяцца. Мусіць, гэта было таксама ў аснове адамовічавага звароту да толькі што адкрытай па тым часе творчасці выдатнага класіка беларускай літаратуры Максіма Гарэцкага, проза якога намаганнямі Алеся Адамовіча была ўведзена ў літаратурны абарот рэспублікі і краіны. Зрэшты, калі аб тым гаварыць, дык аўтарытэт Адамовіча як крытыка-літаратураведа здаўна надзвычай высокі ў савецкай літаратуры. А ў Беларусі тым больш. 3 канца 50-х гадоў і да нашага часу, мабыць, ніхто з крытыкаў так плённа і рашуча не ўплываў на нацыянальны літаратурны працэс, як гэта рабіў Адамовіч. Ён жа сваім рупным прыкладам і беззаганнай прынцыповасцю садзейнічаў выхаванню цэлай плеяды выдатных крытычных талентаў, якія цяпер шырока вядомы і па-за межамі рэспублікі. Гэты ягоны ўплыў на літаратуру краіны толькі мацнее з гадамі, бо забяспечаны крэдытам высокай навуковасці і маральнай чысціні ягонай асобы.