Пра што іграе піяніст
Анатоль Разановіч
Выдавец: Беларусь
Памер: 192с.
Мінск 2019
— Вядома, — з удзячнасцю выдыхнуў Руцкі.
— Тады поспехаў вам, Ягор, — пажадала дзяўчына. Зрэнкі яе вачэй пры гэтым пашырыліся. — Поспехаў, — паўтарыла яна.
— Узаемна, — шчыра і з узбуджэннем прамовіў ён.
Яна хутка пайшла, пакінуўшы пасля сябе водар саладкаватых і незнаёмых Руцкаму духоў. I яшчэ ён адчуў жаданне блізкасці з ёй, пра якое пакуль стараўся не думаць, але якое ўжо ўвайшло ў яго сэрца.
«Убачымся... — Руцкі быў у гэтым чамусьці ўпэўнены. — Можна яшчэ сёння, час ёсць... Ёсць...»
Нягледзячы на тое, што Руцкаму ішоў пяты дзясятак, у яго было досыць сіл і энергіі, каб адразу ж бегчы ў «Інтурыст». Балазе, гатэль размясціўся па суседстве з універмагам. I Руцкі пабег бы, але ўсё-ткі стрымаў сябе, разумеючы, што спяшацца бязглузда: неадкладнае навязванне сваёй дружбы дзяўчыне, якую бачыш у першы раз, звычайна ні да чога добрага не прыводзіць. Яму гэта падказваў чужы, а таксама асабісты вопыт.
«Пачакаю...»
Калі Руцкі падышоў да сваёй машыны — «БМВ» пятай мадэлі, — настрой у яго раптам рэзка памяняўся. Яшчэ некалькі хвілін таму радасны і амаль па-дзіцячы шчаслівы, ён насупіўся, зайграў жаўлакамі, з сілай сціснуў пальцы правай рукі ў кулак, быццам заўважыў пагрозу, да якой не быў гатовы, але з якой прыйдзецца змагацца.
II
Родны горад Руцкага — Брэст. Невялікі, памежны, ён прыцягвае да сябе ў любую пару года, прывабны ў любы час сутак, а вось найбольш прыгожы і загадкавы ноччу, калі гараць ліхтары. Яны розныя і іх шмат. Асабліва на вуліцы Савецкай, дзе яны газавыя, зробленыя па старой тэхналогіі і іх па вечарах запальвае штатны ліхтаршчык у форме далёкіх пятроўскіх часоў. Калі на брэсцкія ліхтары доўга глядзець, то, здаецца, што агні ў іх дрыжаць, цягнуцца скрозь шкло да цябе, нібы спрабуюць абняць і быццам абяцаюць сагрэць. Гэта зачароўвае, расслабляе, дорыць пачуццё яднання і агульнасці з гора-
дам, яго святлом. Менавіта таму Руцкі заўсёды, калі хадзіў па горадзе, асветленым ліхтарамі, спрабаваў дацягнуцца да іх рукамі, не баючыся аднойчы згарэць і не вярнуцца да сваёй сям’і, якую любіў. Праўда, не настолькі, каб дарыць ёй спакой і быць спакойным самому.
I ў гэты раз Руцкі больш думаў пра сябе, чым пра сваю жонку, сваіх дзяцей. Калі казаць шчыра, то думаў ён пра «Інтурыст». Туды ён і ехаў, перавышаючы дазволеную ў горадзе хуткасць. Яго «БМВ» падрульваў ужо да праспекта Машэрава — галоўнай магістралі Брэста, каб павярнуць налева і праз пяць-сем хвілін спыніцца ля ўвахода культавага гатэля, але тут дарогу машыне перагарадзіў цыбаты інспектар ДАІ ў званні капітана.
«Стась, -— пазнаў яго Руцкі. — Якога чорта!..»
Ён рэзка націснуў на тормаз і прыадчыніў дзверцы.
— Ну?
— Баранкі гну. — Стась быў не ў гуморы. — Я стаю тут, таму што на працы, а ты чаго не спіш?.. Ноч даўно...
— He спіцца, — буркнуў Руцкі.
— He спіцца, — перадражніў яго Стась і пачухаў свой кашчавы нос. — I таму перавышаеш хуткасць?
— Прабач, спяшаюся. — Руцкі нецярпліва націснуў на газ. Рухавік зароў. — Потым пазваню табе.
— Адчуваю, зачапіла цябе нейкая фіфа ... — Стась крыва ўхмыльнуўся. — Да яе спяшаешся?
— Магчыма.
— Глядзі, каб не застаўся з пустымі кішэнямі.
Словы Стася Руцкаму не спадабаліся.
— Табе якая справа? — сказаў ён, адчуваючы, як да твару па набраклых венах хлынула кроў. — Калі і так, то галаўны боль у мяне, а не ў цябе.
— Ты што, пакрыўдзіўся?.. — Стась, пакруціўшы галавой, сплюнуў на чорны асфальт. — Нічога такога не думай... Проста ў мяне нервы на ўзводзе.
— У кожнага нервы, — заўважыў Руцкі. — Паглядзі вакол: амаль ва ўсіх няма настрою. Людзі хмурныя, заклапочаныя, кудысьці спяшаюцца.
— Гэта так, — стаў апраўдвацца Стась. — Пустая марнасць. Але я, плюс да ўсяго, са сваёй жонкай пасварыўся. Хоць дадому не прыязджай. Уяўляеш?
— Бывае, — прамовіў Руцкі. — У мяне ў гэтых адносінах справы не нашмат лепшыя.
— Слухай, а давай паедзем у прывакзальны бар, — прапанаваў Стась. — У ім ноччу малалюдна, ціха. Ніхто не патрывожыць. Вып’ем, пагаворым.
Падумаўшы, Руцкі пагадзіўся:
— Добра, паехалі.
Праз дзесяць хвілін яны сядзелі ў чырванаватай паўцемры за круглым столікам адзін супраць аднаго і пілі віскі. Стась пры гэтым яшчэ і курыў Пасля чарговай чаркі ён цяжка выдыхнуў:
— Ну, выкладвай. Лягчэй будзе.
—Каму лягчэй?—Руцкі не спяшаўся гаварыць праДануту. — Мне ці табе?
— Табе, вядома, — развёў тонкія далоні Стась. — Ну і мне трохі. Ты ж для мяне не чужы чалавек, так?
— Спадзяюся, — кіўнуў Руцкі.
— Вось...
Калыхнуўшыся, Стась ледзь не дастаў галавой абажур свяцільніка, які вісеў над столікам. Яго святло як быццам цямнела і, здавалася, вось-вось павінна было згаснуць. Але яно не згасла.
Руцкі ўздыхнуў, з сілай прыгладзіў свае валасы, якія пачалі ўжо сівець і радзець, затым глуха прамовіў:
— На мінулым тыдні на беразе Мухаўца сустрэў я дзяўчыну. Данутай клічуць. Прыгожая.
— Яны ўсе прыгожыя, — канстатаваў гэты практычна бясспрэчны факт Стась. — Таму што маладыя, здаровыя, а галоўнае — свабодныя.
— He, не ўсе такія, — запярэчыў Руцкі.
— Большасць, — трымаўся свайго меркавання Стась. — Цікава, чым твая новая знаёмая так прыцягнула цябе да сябе?
— Голасам. — Сказаўшы гэта, Руцкі як быццам пачуў ад Дануты яе грудное «так». Яно прагучала смела, з выклікам. — Голасам, — паўтарыў ён і дадаў: — А потым усім астатнім.
— Усё астатняе — часткі мілага маладога цела?
— Ты кемлівы.
— Яшчэ б, — задаволена ўсміхнуўся Стась. — Я ж мужчына. Яшчэ не стары мужчына.
— He спрачаюся, — прабурчаў Руцкі.
— Карацей кажучы, цябе гэтыя часткі цела вабяць да сябе?
— Груба, але гэта праўда. Прычым не ўся. Мяне яшчэ прыцягвае і тое, што ўнутры Дануты ёсць нешта такое, што мне пакуль незразумела, але хочацца зразумець.
— Нават так? — Стась зрабіў выгляд, што здзівіўся. — Становіцца цікавей.
— Так, — пацвердзіў Руцкі. — Менавіта так.
— Што ж, гэта натуральнае жаданне, — уздыхнуў Стась. — Прыроду не падманеш.
— Ты пра што?
— He пра што, а пра каго. Канкрэтна: пра нас, мужчын. Мы заўсёды гатовы закахацца за хвіліну, нават за секунду. I, дарэчы сказаць, разлюбіць можам яшчэ хутчэй.
— Ведаеш, жанчыны ў гэтым сэнсе не горшыя і не лепшыя за нас.
— Гэта зразумела: усе шукаюць сваю палавінку. Але што да цябе, то хачу табе нагадаць: ты — чалавек жанаты, у цябе два сыны.
— Я гэта памятаю, — з міжвольным раздражненнем вырвалася з Руцкага. — Але што ёсць, тое ёсць: убачыў яе і хачу быць з ёй. Што, у цябе такога не было?
— Было, але даўно.
— А ў мяне зараз, зараз... Як быццам я пад гіпнозам. Разумееш?
— Я ўжо сказаў, што разумею. — Стась паклаў локці на стол, падаўся наперад. — Ты не паверыш, але ў мяне нават з’явілася жаданне ўбачыць тваю кралю.
— Гэта не абавязкова.
— Ну, як хочаш.
— Табе не абавязкова, а не мне, — падкрэсліў Руцкі і павёў па зале вачыма, нібы раптам убачыў Дануту, але тут жа згубіў
яе. — Сорамна, а прызнаюся... Хоць не, не сорамна... Уяві сабе... Я не ведаю, што ў яе галаве, замужам яна ці яшчэ ў пошуку свайго хлопца, годнага мужчыны, але мне за гэтыя дні і ночы стала зразумела адно: альбо гэтая дзяўчына будзе са мной, альбо я застрэлюся. Шчыра кажу...
— Ты гэта што, сур’ёзна?
— Хацеў бы пажартаваць, ды не магу.
— Чым я магу дапамагчы?
— Нічым. Кажу ж табе: я нібы пад гіпнозам. Прычым разумею, што гэта подла ў адносінах да маёй жонкі, дзяцей, але нічога з сабой зрабіць не магу. Ды і не хачу... He хачу!..
— Ты мяне палохаеш.
— Палохаю?.. Так, напэўна. Я і сам ужо сябе пачынаю баяцца.
— Прабач, але ў галаве ў цябе не ўсё нармальна, раз такое з табой робіцца, — няўхвальна і неяк павольна прамовіў Стась. Ён задраў сваю галаву ўверх, з хвіліну ўзіраўся ў столь, пра нешта думаючы, затым прадоўжыў сваю думку: — Наколькі мне вядома, і гіпноз, і каханне, асабліва нечаканае, карты з адной калоды. Выцягнуў не тую — прайграў. А прайграў... He хачу і гаварыць, што можа быць далей... Спадзяюся, ты пісталет з сабой не носіш?
— На лецішчы... У падвале.
— Гэта, вядома, абнадзейвае. Але калі сур’ёзна, то я табе раю: выкінь з галавы сваю новую знаёмую, a то, баюся, быць бядзе.
— Як выкінуць, калі Данута сядзіць у мяне тут?.. Тут!.. — Руцкі стукнуў кулаком сабе ў грудзі. — He выб’еш.
— А ты спрабаваў выбіваць?
— Калі?.. Мы знаёмы з ёй па часе — усяго нічога.
— Адразу трэба было. — Стась рассёк далоняй пракуранае паветра. — Адразу і кропка!
— Кропка, — хмыкнуў Руцкі. — Скажаш... Я, як і ты, яшчэ не стары, мне жыць хочацца.
— Дык жыві, — уставіў Стась. — У цябе ёсць з кім.
— Хопіць табе, мараліст знайшоўся... — Руцкі разліў віскі па чарках. — Давай вып’ем.
— Давай, але гэта табе не дапаможа, — зрабіў несуцяшальны для Руцкага вывад Стась. — Можа, табе да якой шаптухі схадзіць, няхай пашэпча. Раптам яна з цябе гэтую цягу да Дануты выб’е.
— Ты што, здзекуешся?.. Ці ўжо п’яны?.. — Руцкі прыўстаў, рука яго пацягнулася да рыльца бутэлькі. — Зараз ты ў мяне працверазееш... He пагляджу, што сябар.
-— Добра, добра... — Стась замахаў рукамі. — Супакойся, я ж хачу як лепш...
— 1 ты супакойся, — сеў на месца Руцкі. — Моташна ад тваёй маралі і тваёй парады...
Выпіўшы, яны прыкусілі бутэрбродамі з каўбасой. Памаўчалі, думаючы адзін пра другога. У іх замутнёных спіртным галовах пранеслася суцэльнае і дробязнае, мэтанакіраванае і ілжывае, мімалётнае і вечнае, без чаго жыццё — пустое.
— Ведаеш, я дзесьці прачытаў, што самае вялікае, што мы ўмеем — гэта быць нешчаслівымі, — прамовіў Руцкі.
— Вось гэта праўда, — пацвердзіў Стась. Падумаўшы, заключыў: — Ад таго і злыя, як сабакі.
— Пара мне. — Руцкі пракашляўся, выганяючы з сябе непрыемны пах віскі. — Паеду.
— Дадому? — пацікавіўся Стась.
— He ведаю, — шчыра прызнаўся Руцкі. — Дадому не хочацца, а Данута, сам разумееш, пакуль да сябе не запрашае.
— Тады чакай: запросіць.
— Я і чакаю... Як сабака, у якога няма сілы ўжо нават злавацца.
— He нагаворвай на сябе.
— Я не нагаворваю, так ёсць... Добра, пакатаюся па горадзе, з’езджу на памежны пераход.
— Едзь, — ужо без эмоцый выціснуў Стась. — Хаця пачакай. — Ён наблізіў свой расчырванелы твар да ап’янеўшага сябра. — Справа ёсць.
— Якая?
Руцкі прыблізна здагадваўся, пра што папросіць Стась, але хацеў ведаць, што канкрэтна ад яго патрабуецца, бо ката
КНІГІ ОНЛАЙН
