КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
— Я слухаю вас. Сяргей радасна закрычаў: — Іра, гэта я, Сяргей! Прыйдзі да мяне, прыйдзі!.. Нейкі час жанчына маўчала. Потым ці то раздражнёна, ці то заклапочана сказала: •— Добра, чакай. У трубцы адразу ж пачуліся кароткія гудкі. Сяргей адчуў нешта нядобрае, але часу на роздум не было. Ён пачаў ліхаманкава прыбіраць у кватэры. Аб’язджаючы пакой, зачапіўся і зваліўся з каляскі. «Кепская прымета», — падумаў ён, але не прыдаў гэтаму асаблівага значэння. Сціснуўшы зубы, ухапіўся рукамі за канапу, з цяжкасцю забраўся ў каляску, пад’ехаў да акна, стаў чакаць. Прайшло паўгадзіны, гадзіна, паўтары. Розум падказваў яму, што Ірына не прыйдзе, але душа не хацела ў гэта верыць. Душа спадзявалася і чакала. «Напэўна, нешта здарылася», — падумалася Сяргею. Ён ад’ехаў ад акна, дастаў з тумбачкі бінокль, навёў яго на Ірыніна акно і — скалануўся: яна была не адна. Ірына сядзела за сталом з нейкім мужчынам. Яны выпівалі і аб нечым гаварылі. Сяргей не вытрымаў і з усяе сілы шпурнуў бінокль у акно. Яно дзынкнула, бінокль бразнуўся аб асфальт, побач рассыпаліся асколкі шкла... 3 двара данёсся візглівы голас нейкай жанчыны: — Звар’яцелі, п’яніцы праклятыя!.. Сяргей заскрыгатаў зубамі, замітусіўся ў калясцы па пакоі, не находзячы сабе месца. Калі праз нейкі час сяк-так супакоіўся, успомніў хлопца ў акулярах, пазваніў яму: — Зайдзі тэрмінова! Той неўзабаве з’явіўся. — Што-о? Дрыжачым пальцам Сяргей паказаў на акно жанчыны, на якой хацеў ажаніцца. — Схадзі, пакліч... Яе завуць Ірынай. Скажы, што ў мяне ёсць грошы. Калі яна захоча, то можа паехаць у Італію. — На-авошта? — Гэта наша справа. Ты скажы ёй. — До-обра. Хлопец не спяшаўся. — Ідзі, — папрасіў Сяргей. — Калі ласка. I па дарозе купі што-небудзь выпіць. Вось грошы... Хлопец пайшоў. Сяргей стаў чакаць. Ён не ведаў, што будзе казаць ды і пра што яны будуць гаварыць, калі яна прыйдзе. Але яму хацелася многае расказаць ёй, вельмі многае. Можа быць, пра сваё жыццё ды і пра ўсё наогул. Але гаварыць яму нічога не давялося: хлопец неўзабаве вярнуўся. Ён быў адзін. 3 пакетам. Сяргей усё зразумеў. Толькі і сказаў: — Налівай. — Яна мне не адчыніла, — быццам апраўдваючыся, мовіў хлопец. — Налівай, — паўтарыў Сяргей. Яны моўчкі пілі і не закусвалі: хлопец хутка ап’янеў, паваліўся на канапу і заснуў. Сяргей, утаропіўшыся ў разбітае акно, нервова засмяяўся: усё, да чаго нарэшце ён прыйшоў у жыцці, растала, як чарговая ноч. He засталося нават надзеі: ён быў адзінокім калекам. A жанчына, якую так хацеў кахаць, не хацела ці не магла быць ягонай... Ен так ясна ўсё гэта зразумеў, нават уявіў сябе і яе ў гэтым свеце, што старая, ужо, здавалася б, забытая, думка накласці на сябе рукі раптам зноў рэзка ўзнікла ў яго галаве і на імгненне заглушыла ўсе астатнія пачуцці. He спяшаючыся, але мэтанакіравана Сяргей пад’ехаў да акна, абдзіраючы да крыві рукі аб асколкі шкла, адчыніў раму, ухапіўся за падаконнік, падцягнуўся і стаў караскацца на яго. Караскаўся ён цяжка і доўга. У апошні раз падцягнуўшыся, ён перакуліўся і рынуўся да чорнай зямлі, на якой нядаўна старыя жанчыны, суседкі па пад’ездзе, пасадзілі кветкі... Ён не чуў, як нехта звар’яцела закрычаў: «Глядзіце, глядзіце, інвалід падае!..» He чуў, як нехта заклікаў: «Ды дапамажыце яму!..» Нечуў, якбабулькаНадзязагаласіла: «Штожгэтаробіцца на свеце...» Калі ж Сяргей ачомаўся, то ўбачыў, што вакол яго стаяць людзі: суседзі і выпадковыя прахожыя. I сярод іх была Ірына. Яна плакала... Мінулае жыццё Сяргея ў гэты кароткі міг заканчвалася і пачыналася новае. Для першай і адзінай у яго скалечаным жыцці жанчыны, якую ён так доўга і пакутліва чакаў. ІМГНЕННЕ ВЕЧНАСЦІ I Hi за прошлую ноч, ні за прошлы дзень нічога вакол не змянілася, але для Антона Гарэліка як быццам ужо нічога не было. Hi гэтай ночы, ні гэтага свету, ні гэтага жыцця. Згорбіўшыся, ён сядзеў на гнілой калодзіне каля старога закінутага калодзежа, бетонныя кольцы якога адсвечвалі сіняватым лёдам, і тупа глядзеў на зоркі. Бледны, няголены, з вадзяністымі мяшкамі пад слязлівымі вачыма, ён не адчуваў холаду, часу, сябе. Больш-менш ясная свядомасць толькі на імгненне вярталася да яго, але гэтае імгненне было такім кароткім, што цвяроза зразумець, што адбываецца, было немагчыма. Ды і не хацелася што-небудзь удакладняць, пра што-небудзь думаць. У галаве Антона цяжка, але ўпарта варочалася толькі адна думка, якая валодала ім ужо даўно: «Вось бы ўтапіцца...» Гледзячы на зоркі, ён нервова пагойдваўся ўзад і ўперад, быццам аплакваў сябе і сваё няўдалае жыццё, развітваўся з усім і ўсімі. Маўкліва, пакорліва, як пабіты сабака, стары і ўжо нікому не патрэбны, Антон змірыўся са сваёй доляй і жадаў зараз аднаго — смерці. Зоркі абыякава гойдаліся ў чарнеючай, ледзь разведзенай жаўтлявым святлом вышыні, а іх адбыткі сіратліва плавалі на дне напаўабваленага, але яшчэ глыбокага калодзежа, што стаяў непадалёк ад урослай у заснежаную зямлю маленькай драўлянай хаты, за якой пачыналіся гарадскія дачы. У бяссіллі прываліўшыся да застыглага бетоннага кальца, Антон закрыў вочы і адразу ж праваліўся ў нябыт. Але ненадоўга. Ён зноў, хоць і з цяжкасцю, адкрыў іх. Адкрыў цяпер на імгненне. Яшчэ адно імгненне яго жыцця, у якім ужо не было нічога, акрамя страшнай стомы і абыякавасці. II На жаль, чалавек нараджаецца, каб памерці. I калі адкінуць усе напышлівыя словы пра сэнс жыцця, яго неабходнасць для працягу чалавечага роду, то так яно і павінна быць. Усё астатняе, як калісьці сказаў Эклезіяст, пустая марнасць, усё — марнасць. Гэтыя жорсткія, але мудрыя словы, пачутыя аднойчы ад мясцовага святара, не раз паўтараў пра сябе Антон. 1 толькі ў апошнія месяцы, нават дні, ён па-сапраўднаму ўсвядоміў, хутчэй нават адчуў нутром іх сэнс. I калі гэта адбылося, яго захаладзелая душа стала ці то зусім лёгкай, ці то зусім пустой і на здзіўленне спакойнай. Антон перастаў думаць пра сябе, пра сваё месца ў гэтым жыцці. Ён як быццам адарваўся ад зямлі і вісеў, як гэтыя зоркі, у халоднай прасторы, маўкліва пазіраючы на вірлівы і ўжо чужы зямны свет. I пакуль Антон не сышоў з гэтага свету, яго на зямлі ўтрымлівала толькі памяць. Дакладней, тое, што засталося ад памяці. Ён ужо не хацеў нават піць... Успомніўшы раптам пра выпіўку, Антон аблізаў шурпатым языком распухлую, запечаную крывёй пабітую губу і не зусім свядома, незласліва падумаў: «Сволач...» Сволаччу Антон абазваў свайго былога суседа Мікалая Раманюка, які прыходзіў раніцай, у гадзін дзесяць. Антон у гэты час яшчэ драмаў, з галавой накрыўшыся бруднай парванай коўдрай. — Уставай, — былы сусед знарок груба і рэзка штурхнуў Антона ў жывот сваёй кашчавай рукой. Антон скурчыўся ад болю, але нічога не сказаў. Паляжаўшы, пакуль боль у жываце сціх, стаў падымацца. Мікалай, доўгі і худы, нечым падобны на мыліцу, хмура пацікавіўся: — Жывы яшчэ? — Жывы, — адказаў Антон. — Сядай тады, — прапанаваў былы сусед. Ён дастаў з цэлафанавага пакета бутэльку таннага віна, хлеб, сала, цыбулю. Наліўшы віно ў гранёныя шклянкі і зло агледзеўшы даўно не белены, з паўразбітай, амаль старажытнай мэбляй пакой, працадзіў: — Звольнілі мяне ўчора з працы. Па скарачэнні. Рынак зараз у нас, кажуць. А па-мойму, не рынак, а базар. Базар, каб яму праваліцца на гэтым свеце, а апынуцца на тым — у пекле!.. Залпам выпіўшы шклянку віна, Мікалай прыкусіў хлебам. Антон шумна праглынуў сліну, дрыготкай рукой асцярожна і беражліва ўзяў сваю шклянку і стаў піць. Ён піў доўга і пакутліва. Віно, здавалася, не хацела ўваходзіць ўнутр, адрыгвалася. Але Антон упарта ліў яго ў сябе, імкнучыся суняць свой боль, заглушыць свае непаваротлівыя думкі, заліць сваю памяць. — Звольнілі мяне, — паўтарыў Мікалай. — Цяпер кожны сам па сабе. А не хочаш сам па сабе, дык ідзі туды працаваць, куды не завуць, але дзе возьмуць. Карацей кажучы, цярпі і маўчы... Антон, ужо захмялелы і падабрэлы, без якой-небудзь задняй думкі вымавіў: — А добра, што звольнілі. Будзем, калі хочаш, разам жыць. Твар былога суседа, і без таго чырвоны, зморшчаны, наліўся крывёй. Ён прыўстаў і з размаху заехаў кулаком Антону ў сківіцу. — Я цябе буду, сука... Жыць са мной захацеў... Зусім у цябе дах паехаў?.. Выпрастаўся, плюнуў і пайшоў, бразнуўшы за сабой дзвярыма так, што пасыпалася тынкоўка. Антон доўга ляжаў на падлозе, нібы дзікі звер, залізваючы рану. Ён прывык да людской жорсткасці і ўжо не ўспрымаў яе як абразу. Вось толькі боль... 3 цяжкасцю падняўшыся, ён выйшаў на двор. У вочы яму ўдарыла некранутая бель снегу. Ён зачэрпаў далонню трохі, прыклаў да губы. Палягчэла. Салдаты, ваенная часць якіх стаяла побач, праходзячы міма, з усмешкай павіталіся. Антон нічога не адказаў. Яму было ўсё роўна, што пра яго падумаюць, скажуць. I тыя, якія былі калісьці самымі блізкімі і роднымі людзьмі, і ўсе астатнія, як гэтыя незнаёмыя салдаты. Антон не хацеў ведаць нікога і нічога. Ды і ён нікому быў не патрэбны. Нібы пустэльнік, Антон жыў у сваёй хаце, якая засталася яму ў спадчыну ад бацькоў. Прыходзіў да яго толькі былы сусед, якому ён абяцаў аддаць гэтую хату за яго клопат. Клопат гэты, скупы і абыякавы, заўсёды выліваўся ў выпіўку і няхітрую закуску. Часам, праўда, Мікалай прыносіў гарачую гарбату або каву. Але гэта было рэдка. Антон звычайна піў са старога калодзежа, з якога з цяжкасцю, асабліва ў апошнія дні, даставаў вядро з вадой. Ён не скардзіўся і не ныў, таму што ўсё ўжо было ў мінулым: і сям’я, і праца, і само жыццё. Толькі востры боль у страўніку прымушаў Антона схамянуцца і думаць пра людзей, іх дапамогу. Але пасля чарговай выпіўкі боль заціхаў, і яму зноў было ўсё роўна. Антон згасаў, задыхаўся, як быццам ішоў на дно з цяжкім каменем на шыі. Толькі зоркі, на якія па начах у дрымоце, з мутнай свядомасцю глядзеў Антон, пакутуючы ад бяссонніцы і ўсё часцей ад галаўнога болю, падзялялі яго адзіноту і непрыкаянасць. Зорак было шмат, але ўсе яны адчужана віселі ў небе, кожная сама па сабе. I гэтая адчужанасць чымсьці прыцягвала Антона, давала зразумець, што ён не адзін такі самотны, нарэшце, яднала яго з далёкім, незразумелым светам, што набліжаўся да яго, дзе павінна супакоіцца душа Антона і павінен супакоіцца, растварыцца ён сам.