Прыгоды Бульбобаў
Павел Місько
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 167с.
Мінск 2004
— Дог...— сказаў дзядзька Міхась, і мы ўбачылі таго сабаку-велікана, што ўсіх ганарліва штурхаў грудзьмі. Страшна падступіцца, морда вышэй галавы Толі і Колі. Ногі даўжэйшыя, чым у таго, што сагнуўся ў дугу. Хвост тонкі і голы, нібы аблузаны.
Убачылі мы і баксёра. У гэтага галава вялікая, а пысы амаль няма. Нібы з разгону стукнуўся носам у дрэва, і нос уціснуўся ў галаву. Ад гэтага ў яго і зморшчын, складак многа і на лбе, і каля носа, верхнія губы абвіслі абапал рота. Вочкі круглыя, малыя і злосныя.
Ішлі мы далей, а дзядзька ўсё чытаў. Аўчарка ўсходнееўрапейская... Яна прыгожая, як Султан, а вочы разумныя-разумныя. Сенбернар... Вялікі і тоўсты здаравяка, галава болыпая, чым у дзядзькі Міхася, мо ў два разы. Аўчарка коллі... Прыгажуня, сама пярэстая, валасы з яе звісаюць доўгія, расчасаныя. Спакойная, лагодная. Былі і мудрагелістыя назвы: эрдэльтэр’ер, фокстэр’ер... Яны амаль такія ж калматыя, як Жужа, толькі большыя. I Жужа жвавая, рухавая, вясёлая, a гэта непаваротлівыя дуралеі.
Бачылі і таксу: сама па таўшчыні, як дог, але ногі ў чатыры разы карацейшыя, жывот амаль па зямлі цягнецца. Ну і вырадак! Потым пайшлі пумі, скайтэр’еры, пекінес, японскі хін, чы-хуахуа... У многіх, вельмі многіх віселі на шыі жэтоны і медалі.
— Пакаёвыя, дэкаратыўныя сабакі,— сказаў нейкі дзядзька каля нас.
— Пустышкі... Для забаўкі...— дадаў другі.
Потым службовых сабак доўга вадзілі па крузе, а іх глядзелі і ацэньвалі людзі з журы. Глядзелі, дзівіліся і гледачы. Пасля гэтыя сабакі паказвалі, што яны ўмеюць: бегалі па бервяне, пераскоквалі цераз сценку, лазілі па лесвіцах, поўзалі на жываце, «вартавалі».
Як ішлі мы з выстаўкі, адна цётка спытала: «Гэта выйгралі такіх шчанят? Гэта такіх разыгрывалі ў сабачую латарэю? Як вас ашукалі!..»
Мы паехалі дадому. Ехалі моўчкі і думалі, каторы з тых сабак атрымае самы прыгожы медаль. Дзядзька Міхась, Толя і Коля, мабыць, таксама думалі пра выстаўку: маўчалі і моршчылі лбы. А я скора перастаў думаць, бо разбалелася галава. Мне хацелася толькі аднаго — есці і спаць, спаць і есці.
I хацелася яшчэ трапіць хутчэй назад — у вёску.
I ўсё-такі жыць добра!
Нядзеля. Мы зноў у дарозе. Зноў едзем усе разам — я, Боб, Толя і Коля. Вязе нас у вёску дзядзька Міхась. Тыдзень прабылі ў горадзе — хопіць!
Спыняліся адпачываць у прыгожым сонечным лесе. Дзядзька Міхась, Толя і Коля нарвалі чорных ягад — цэлы двухлітровы слоік. Наеліся самі — пачарнелі ў іх губы, пачарнела ў роце. He было ў лесе Генкі, ён бы сказаў, што хлопцы сталі «з характарам». Давалі каштаваць ягады і мне — сілком запіхвалі ў рот. Нічога, як раскусіш, есці можна. Але цукеркі смачнейшыя.
I грыбоў набралі — цэлае вядро. He ведаю, для чаго грыбы, іх хлопцы не елі. Пахнуць яны здорава, і я адзін пакаштаваў. Ат, ніякага смаку, як трава.
Ва ўсіх быў цудоўны настрой. Толя і Коля радаваліся і галёкалі на ўвесь лес, крычалі. A потым, калі зноў ехалі, спявалі на ўсё горла. Дзядзька Міхась ім памагаў.
Мы таксама папісквалі, нам таксама хацелася падпяваць.
Мы едзем зноў у вёску. Едзем да бабы Ганны і дзеда Антона. Дзеці — на адзін тыдзень, мы — назаўсёды.
Едзем да свінні з парасятамі, да курыцы з куранятамі. Ах, якія прыгожыя дзеткі ў мамысвінні і ў мамы-курыцы! Мы іх ніколі не будзем крыўдзіць. Якія яны зараз, ці падраслі? А самі мы за гэтыя дні, здаецца, так падраслі, так падраслі. I наглядзеліся ўсякага, і паразумнелі...
А галоўнае — мы едзем да мамы Пальмы!
Мама... Скора мы ўбачым маму! Гаў, гаў! Ура, ура!
Мы зноў будзем жыць і расці на волі. Як добра расці на волі! I мы вырасцем вялікімі і дужымі.
I мы не вырасцем пустышкамі. He!
Мы будзем служыць людзям, памагаць ім у рабоце.
Як добра жыць на свеце, калі ад цябе будзе людзям карысць!
II а
йі lc K-A
II
1 ЛСЯ tvM....
«Толькі раз на год...»
У Толі і Колі на дваіх адзін дзень нараджэння. Толя і Коля — блізняты.
Тата і мама доўга абмяркоўвалі, што ім падарыць. Абодвум па сем гадоў спаўняецца, гэта не тры, не чатыры і нават не шэсць. Ім увосень ісці ў школу!
— Трэба іх саміх папытаць,— прапанавала мама.
— Во, лепш за ўсё,— згадзіўся тата.
— Я хачу хамяка,— не задумваючыся сказаў Толя.
— Добра,— сказаў тата.— Хамяк не сабака, лёгка ў кватэры трымаць.
— А я хачу рыбак! Акварыум! — запатрабаваў Коля.
— I акварыум можна. Рыбкі не брэшуць,— сказаў тата.
— Ур-ра!!! — закрычалі Толя і Коля, заскакалі па кватэры.
— А мама што мне падарыць? — перастаў скакаць Толя.
— Вы ў нас агульныя, і падарункі будуць агульныя,— сказаў тата, але запытальна паглядзеў на маму.
— Ну-у... я яшчэ торт куплю,— сказала мама.
— Два! Два тарты! — закрычалі Толя і Коля.
Тата капрызліва надзьмуў губы — нібы Карлсан, які жыве на даху:
— Ну-у-у, я так не гуляю. Адзін торт і сем свецак? Лепс адна свецка і сем тартоў!
Усім зрабілася весела.
— Куплю адзін, але вялікі-вялікі,— паправілася мама.
Коля ўсё-такі ўздыхнуў:
— Лепш, каб у нас былі два дні нараджэння. Мы б два разы святкавалі, у нас было б два тарты!
Тата праспяваў, як кракадзіл Гена з мультфільма, але былі ў песеньцы і словы Карлсана, які жыве на даху:
Як шкада, Што «дзень варэння» Толькі раз на год!
Потым паглядзеў на маму і сказаў:
— Мы маглі б і самі спячы торт. Яшчэ адзін.
— Ты горш за маленькага! — пачала злавацца мама.— Калі мне гэтым займацца?
— А што там вельмі займацца? Ты дай нам рэцэпт, а мы самі ўсё купім, замесім... Праўда, хлопцы?
— Ага-а! — закрычалі хлопцы. Ім гэта спадабалася.
Усё не так проста!
Добра, што тата загадзя купіў тоненькую, як сшытак, кніжку пра акварыум. Без яе не ведалі б, што рабіць, з чаго пачынаць. А ў той кніжачцы ўсё расказана і паказана — намаляваны рыбкі, вадзяныя расліны, розных відаў акварыумы. I яшчэ там было сказана, што куплены акварыум трэба прамыць растворам марганцоўкі і заліць на двое сутак вадою. Добра было б за гэты час ваду ў акварыуме некалькі разоў памяняць. 3 замазкі вымакнуць усе шкодныя рэчывы, не будуць атручваць рыбак. На дно акварыума трэба насыпаць буйнога і добра прамытага пяску-жвіру. Яшчэ лепш, калі прамыты пясок пракіпяціць,— знішчацца ўсе заразныя мікробы.
— А ты казаў, што рыбак проста трымаць! — папракнула мама.
— Хто сказаў — я-а?! Калі я такое казаў? Хлопцы, вы чулі, каб я такое казаў?
Толя і Коля дружна закруцілі галовамі і заўсміхаліся: не, такога тата не гаварыў.
Каб рыбкі не захварэлі, трэба памыць у марганцоўцы і тыя расліны, якія будуць высаджаны на дно акварыума, і саміх рыбак. Трэба ведаць, дзе паставіць акварыум, каб на яго лішне не падала святло, каб не было і холадна. Трэба мець падагравальнік для вады і такую штуку, што пускае ў ваду пухіркі паветра, і тэрмометр, і кармушку, і малы акварыум-садок для малявак... Добра, каб у акварыуме жылі і куклянкі-смаўжы. Яны нібы санітары будуць падтрымліваць у акварыуме чысціню і парадак. Калі ўсё будзе зроблена правільна, сам акварыум ператворыцца
нібы ў жывы арганізм, усё ў ім ураўнаважыцца, вада будзе чыстай.
Тата дачытаў кніжачку да канца і пачухаў патыліцу.
— Та-а-ак... Коля, а мо і табе хамяка? — уздыхнуў ён.— Аднаму хамяка, другому — хамячку.
— Ну але! — не вытрывала мама.— Разведзяце мне тут цэлую ферму. А тады што — на базар прадаваць панесяце?
— Кгым, кгм...— пакашляў тата і нічога не сказаў.
— Акварыум!!! — ажно затупаў нагамі Коля.
— Яшчэ раз тупнеш — не ўбачыш акварыума як сваіх вушэй! — прыгразіла мама.
Пайшлі ў магазін «Прырода». Там было столькі ўсякіх акварыумаў! I малых, і вялікіх, і круглых, як плафоны на слупах у парку, толькі не белых, нібы залітых знутры малаком, а празрыстых. А колькі было ў магазіне рыбак! Розных, у розных акварыумах. Самыя вялікія плавалі ў маленькім басейне з каменнымі берагамі — проста пасярод магазіна. Усё дно ў гэтым басейне было засыпана меднымі манетамі. Каля яго круціліся некалькі хлапчукоў і ласа заглядвалі ў ваду. Ім так хацелася пабоўтацца, пазбіраць тыя грошы!
— Тата, а хто насыпаў туды грошай? I нашто насыпалі? — тузалі тату за рукавы Толя і Коля.
— Экскурсанты, турысты... Ёсць такое павер’е: калі кінуць у басейн мядзяк, то абавязкова яшчэ раз пабываеш у гэтым горадзе. А манеты акісляюцца, атручваюць рыб...— Тата падвёў Толю і Колю да вялізнага акварыума, які стаяў у кутку магазіна, падсвечаны зеленаватым святлом.
У акварыуме ў дзівосна-загадкавым ззянні сярод раслін плавалі не менш дзівосныя рыбы: і трохкутнічкі з чорнымі доўгімі плаўнікамі, і блакітнавата-рубінавыя рыбкі-агеньчыкі, і лянівыя аксамітна-чорныя таўстуны, і залаціста-ружовыя з вялікімі, нібы марлевымі хвастамі. У іх былі вялізныя і выпучаныя, нібы не свае, вочы. Толя і Коля як прыліплі да гэтага акварыума, дык не хацелі і адыходзіць.
Тата адразу аблюбаваў круглы акварыум. Прыгожы!
— He бярыце круглы — галава ў рыбак замарочваецца,— сказаў яму адзін дзядзька-пакупнік і нават не ўсміхнуўся.
— Чаму? — здзівіўся тата.
— Няма куткоў, арыенціраў для рыб. Плаваюць, плаваюць кругамі — і брык на дно...
Татава рука паднялася да патыліцы, каб пачухаць. А мо і праўду гаворыць дзядзька, не жартуе?
Пачалі аглядаць прамавугольныя акварыумы з шыбамі-сценкамі.
— Во гэты...— паказаў ён прадаўшчыцы на акварыум з вадою, што стаяў на прылаўку. Пад акварыумам было суха, ён не працякаў.
— Можна і гэты,— абыякава сказала прадаўшчыца.— Памажыце пераліць з яго ваду.
Паднялі, пералілі ў парожні акварыум.
— Яны ўсе трошкі цякуць, асабліва спачатку. А замокнуць — і нічога,— сказала прадаўшчыца.
— А мо...— Цяпер тату здалося, што лепшы акварыум той, у які пералілі ваду.
— Грамадзяні-і-ін!..— з прыціскам сказала прадаўшчыца.
I тата засаромеўся, пайшоў да касы.
Дома акварыум напоўнілі вадою. Два дні ваду мянялі. А Толя і Коля набралі гравію і каменьчыкаў каля дома-новабудоўлі. I ўвесь час хлопцы спрачаліся, колькі і якіх рыбак купіць. Каб і цесна ім не было, каб хапала кіслароду. На кухні ў двух вёдрах адстойвалася вада. Нельга рыбак адразу пускаць у такую, што набярэш з-пад крана. У ёй многа вапны, яна таксама шкодзіць рыбкам.
Чатырохлапы тарбахват
— А што-о ў мяне ё-ёсць...— голасна сказаў тата, як прыйшоў вечарам з работы.
Ён спыніўся ля парога, палез рукою ў кішэнь пінжака. I раптам выхапіў руку: «Ой!» На кончыку сярэдняга пальца чырванела кропелька крыві.
КНІГІ ОНЛАЙН
