Прыгоды Бульбобаў
Павел Місько
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 167с.
Мінск 2004
— Парэзаў? Брытвачкай? — Толя і Коля пакідалі буквары, падбеглі да яго. Абодва спачувальна глядзелі тату ў твар.
— Не-е,— сказаў тата загадкава.— He!
Але не паспеў растлумачыць...
— Хамя-я-ак!!! — закрычаў Толя і заскакаў, запляскаў далонямі.
3 кішэні татавага пінжака якраз паказалася светла-рудзенькая галоўка з кароценькімі цёмнымі вушкамі. Паварушыла верхняю губкаю з доўгімі вусікамі, панюхала паветра. Чорныя бліскучыя вочкі-парэчкі ўтаропіліся на дзяцей. Памкнуўся Коля ўзяць хамячка — і ад страху хуценька пацёр далонь аб далонь, затупацеў нагамі: «О-ё ёй!» Схаваў рукі за спіну.
А Толя не спалохаўся, падставіў да кішэні руку, і хамяк успоўз на яе. Ён дробненька трымцеў, дрыжалі лапкі. Прыціснуўся жыватом
да Толевай далоні, асцярожненька глянуў з рукі ўніз: ух, як высока!
— Маленькі, як мышка,— сказаў Толя.— Мякенькі, цёпленькі. А якія лапачкі — ружовыя, з пальчыкамі! I носік ружовы!
— А жывоцік белы! I бачок левы з белай плямкай! I хвосціка няма! — заглядваў знізу і з бакоў Коля.
Ад гэтых выкрыкаў хамячок задрыжаў яшчэ мацней. Сеў тым месцам, дзе павінен быць хвосцік, падняў пярэднія лапкі, пачаў іх вылізваць, старанна выціраць імі роцік і шчочкі. Мо знарок, каб не паказаць, што яму страшна.
— Ой, як мыецца пацешна! — крычаў Коля.
А Толя не ўтрываў, паднёс хамячка да рота, пахукаў на яго.
— От як схопіць зубамі за губу, будзеш ведаць... Паменш цягайце па руках, гэта не кацяня.— Тата схадзіў ужо на кухню і вярнуўся ў калідор. Палец яго быў карычневы ад ёду.
— Тата, а клетак у магазіне няма? — пытаў Толя.
— Толькі птушыныя. А для хамякоў трэба такія, каб не было драўляных частак, бо паперагрызаюць.
— Во-о, а дзе ж ён будзе жыць? Яму ж хатка патрэбна.— Толя пакрыўджана надзьмуўся.
— Пасадзім у трохлітровы слоік. Цётка, у якой я купляў, таксама ў слоіку іх трымае,— сказаў тата.
Пайшлі на кухню. Тата дастаў з шафачкі пусты вялікі слоік.
— Саджай сюды. Усё будзе відаць, як у акварыуме,— і паставіў слоік на стол.
Толя не змог прасунуць у слоік руку з хамяком. Давялося нахіліць слоік і пусціць хамячка.
Ён з’ехаў на дно на жываце — нібы з ледзяной горкі. Слоік паставілі нармальна, і хамяк адразу ж забегаў кругамі ўздоўж сценкі. Потым стаў на заднія лапкі, такія ж карацелькі, як і пярэднія, выцягнуўся як мага ўгору і заскроб пярэднімі па шкле. Кіпцікі коўзаліся, тоненька шкрабацелі — не было за што ўчапіцца! Зноў прабег некалькі кругоў, вынюхаў сценку, зноў стаў на дыбкі, заскроб лапкамі. I гэтак скроб і скроб, а сам адступаў патрошку ўправа, нібы танцаваў на задніх лапках.
Перабраў усю сценку слоіка некалькі разоў — так і не зачапіўся!
Шкада стала хамяка. Нібы ў турму якую пасадзілі. Толя адкалупнуў ад батона невялікі, з арэх, кавалачак, кінуў у слоік. Хамячок не бачыў спачатку булкі, але вусы адразу заварушыліся — адкуль гэтак смачна пахне? Крутнуўся ў той бок, хап зубамі. Падтрымаў яду лапкамі і... запхаў кавалачак у рот цалкам! Левая шчака адтапырылася, як напакаваная торба. Такі ж кавалачак батона памачыў у малако і кінуў хамяку Коля. Хамяк палізаў трошкі булку, падхапіў лапкамі, як ручкамі, і запхнуў за тую ж левую шчаку. Яна адтапырвалася ўжо так, што пераважвала хамяка на адзін бок. Зрабіў круг па дне, стаў на дыбкі — глядзіць на Толю і Колю.
— Ой, яшчэ хоча! — замітусіліся яны.— Чаго б яму даць?
Тата ўкінуў кавалачак яблыка, зярняткі з яблыка. Хамяк тут жа іх прыбраў, засунуў за правую шчаку. Сыпнуў Толя семак сланечніку, яны разляцеліся па ўсім дне. Прапоўз хамяк, як пыласос,— не пакінуў ніводнай! Кінуў Коля белы
гарбузік — хамяк узяў семку ў ручкі, пакручвае, як шафёр руль, абгрызае рубчык. Тузець зубамі — лупінкі адпалі ў бакі, пляскатае зярнятка знікла за шчакой. Абедзве шчакі тырчалі ўжо так, што хамяк упоперак стаў шырэйшы, чым удоўж. He торбачкі былі ў яго за шчокамі, a сапраўдныя мяшкі — аж да паловы тулава.
— Ой, ха-ха-ха! — не вытрывалі Толя і Коля.— He есць, а ўсё запасаецца.
— Ну і тарбахват! — смяяўся і тата. Прынёс ірваную шарсцяную шкарпэтку, камяк ваты, кінуў у слоік.— Хай робіць гняздзечка.
Хамяк трохі пацягаў, патузаў шкарпэтку і вату зубамі, падрапаў кіпцямі. Потым падлез пад іх. Думаў, ніхто не бачыць, а яго было відаць з усіх бакоў: прысеў на заднія лапы і цісне пярэднімі на шчокі, выпіхвае харч. Пачысціў зашчочныя мяшкі, узяў у лапкі аблузаны гарбузік — есць.
— Вой, як чалавечак! — дзівіўся Толя.
— Ага, пальчыкі ружовенькія, ручачкі маленькія,— захапляўся Коля.
— Хомка, мы Гуліверы для цябе, праўда? — Толя пастукаў пальцам у сценку слоіка.
Хамяк адвярнуўся да яго спінаю, але жаваць не перастаў.
— Хомка ў многіх завуць. Другое імя прыдумайце,— параіў тата.
— Гаўрык, Гаўрычак,— пазваў Толя і засунуў руку ў слоік.
Хамяк крутнуўся, выварочваючы ўгору галаву, выставіў для абароны зубы: «Ш-ш-ш-ш-ш».
Толя спуджана выхапіў руку.
— Гаўрык, Гаўрык, гэта ж я — ты не пазнаў? Але Гаўрык нікога не хацеў пазнаваць. Палез праз дзірку ў шкарпэтку.
Мама расказвае страхі
I тут прыйшла з работы мама.
— Міхась, не забаўляйся, як малы! Схадзі лепш у магазін, малака, хлеба купі. Во, яшчэ цэлы спіс... А для торта я сама ўсё купіла.
— Калі ж пацешны вельмі...— Тата пайшоў да вешалкі з адзеннем.
— Мама! У майго хамячка лапкі ружовенькія! Бярэ пальчыкамі ўсё, як чалавек! Гаўрык! Гаўрычак! Пакажыся маме! — Толя пастукаў кіпцем па сценцы слоіка, але хамяк не хацеў паказвацца.
— Падумаеш,— пакрыўдзіўся Коля.— У мяне рыбкі будуць лепшыя за твайго хамяка...— I пайшоў з кухні ў пакой.
— Я чакала, што так будзе. Яны яшчэ паб’юцца з-за гэтага хамяка,— папракнула мама тату.— Яны і ўрокаў не захочуць рабіць — каля хамяка будуць сядзець, каля акварыума. Хай толькі будзеце кепска вучыцца! Хай!.. Я тады вам...
Толя і Коля расхваляваліся. Хутка ўжо ў школу, ой, хутка!
Кінуліся да сваіх ранцаў з кнігамі, сшыткамі, каляровымі алоўкамі. Даўно ўжо, болып за месяц, стаялі ранцы ў куточку. I буквар, і чытанку Толя і Коля перагледзелі ў першы ж дзень, а штонішто і прачыталі. Абодва ўмелі чытаць. Нават цэлы год самі хадзілі ў дзіцячую бібліятэку.
— Ой, не трэба было іх вучыць чытаць! — забедавала мама, грукаючы посудам.— Ім нецікава будзе на ўроку, круціцца будуць.
— Як гэта — не трэба? — сказаў тата ад парога.— Цяпер настаўнікі патрабуюць, каб дзеці ўмелі чытаць да школы. Каго ў садзіку вучаць, каго дома, каго ў падрыхтоўчай групе.
Толя і Коля былі згодны з татам.
Як гэта — не ўмець чытаць? Зараз яны і жыць не могуць без чытання. Проста дзіва, як дасюль жылі. А за год — выгадалі цэлы год! — яны столькі кніг прачыталі, столькі ўсяго даведаліся!
Зноў пабеглі на кухню. Як там хамячок?
Слоік стаяў ужо не на стале, а на падлозе каля буфета-шафачкі. Мама зняла. Толя адразу лёг на бок, Коля стаў на калені — не відаць Гаўрыка! Толькі ледзь прыкметна варушыцца шкарпэтка, яго схованка. He відаць і ваты — зацягнуў хамяк у шкарпэтку.
— He коўзайцеся па падлозе! A то самі будзеце мыць адзенне,— пагразіла мама.
Толя засунуў руку ў слоік, расхіліў гняздзечка. Усе прыпасы ляжалі ў шкарпэтцы, а хамяк штосьці трымаў каля рота і хуценька, спяшаючыся, жаваў. He ўцерпеў Толя, дастаў Гаўрыка, паднёс да рота. Мо зноў хацеў пахукаць на яго, a мо і пацалаваць у мордачку.
— Ой, не паднось! Каб болып гэтага не было! — закрычала перапалохана мама.— Я чула на рабоце, адна цётка расказвала, у іх доме гэта нарабілася... Дзяўчынка во так хукала на хамяка, разявіла рот... А ён шмыг у рот! I палез у глотку! Пакуль выклікалі «хуткую дапамогу», пакуль завезлі на аперацыю — увесь страўнік падраў кіпцюрамі. Ледзьве адратавалі!
Толева рука задрыжала, ён хуценька пусціў Гаўрыка ў слоік. У жываце ў яго пахаладзела, нават балець пачало, нібы ў яго таксама залез хамяк, пачаў драць там кіпцюрамі. Толя ўжо і любіў і не любіў Гаўрыка.
— Мама, добра, што я захацеў не хамяка, a рыбак! — сказаў Коля.
— Ідзіце мыць рукі. I каб сёння больш не браліся за хамяка!
Рукі памылі ахвотна. Цёплаю вадою, з мылам. Праўда, паштурхаліся трохі каля ўмывальніка, папырскалі адзін на аднаго і на сцены.
— Мы хочам мясіць торт! — прыбеглі на кухню, бо на кухні ўжо нечым смачна пахла.
— Ой, работнікі з вас... Я сама ўжо замясіла, зараз раскачаю, буду пячы каржы. Паглядзіце ў шафачцы якога павідла ці варэння. Вашага любімага...
— Яблычнага! — закрычаў Толя.
— He, вішнёвага! — запярэчыў Коля, штурхануў Толю ад шафачкі.
— Цішэй, не паразбівайце слоікаў! I асцярожна, яны цяжкія! — папярэдзіла мама.
— А я люблю клубнічнае! — зайшоў якраз тата.— Што ж рабіць? Трэба пячы тры тарты!
— Хо-хо-хо! — засмяяліся, зарадаваліся дзеці.
— Яшчэ што выдумайце! — сказала мама.
— А колькі каржоў будзе? Тры?
— Тры,— сказала мама.
— Ну — во: на ніжні намажаш вішнёвага, на сярэдні — яблычнага, на верхні — клубнічнага,— параіў тата.
— Ага,— нібы згадзілася з ім мама.— А можна яшчэ перцу дабавіць, гарчыцы, таматнай пасты... Во будзе смак!
— А што? З’ямо! — сказаў тата і не ўсміхнуўся.
Толя і Коля паглядзелі адзін на аднаго, потым на тату і маму. Жартуюць?
I дурасліва засмяяліся.
Падслуханая размова
Заснулі Толя і Коля. А тата і мама яшчэ доўга размаўлялі і шапталіся. Нават тэлевізар не ўключалі — усё гаварылі і гаварылі. А гаварылі пра тое, што рабіць з імі — Толем і Колем. Да першага верасня яшчэ паўмесяца. Раней было ўсё добра — раніцаю іх вялі ў садзік, вечарам прыводзілі дадому. А паўтара месяца ўлетку прабылі яны ў дзеда і бабы, у вёсцы. I вось зноў у Мінску.
— Пакідаеш ім ключ і дрыжыш: а раптам забудуць замкнуць кватэру? А раптам ключ згубяць?
— He забудуць... He згубяць...— гаварыў тата няўпэўнена.
— Яны пасля абеду будуць у школу хадзіць, у дзве гадзіны. Я распытвала. А калі ўрокі рабіць? Вечарам нельга, яны і так будуць стомленыя. Зранку толькі, да абеду... А хто з імі будзе сядзець? Я ж не магу работу кінуць!
— I я не магу,— гаварыў тата.— У школе павінна быць група падоўжанага дня. Мо дамовіцца, у групу іх аддаць?
— Цэлы дзень у школе? А на свежым паветры калі ім быць? Зусім змарнеюць.
— Чаму? Іх і гуляць водзяць, і кормяць абедам, і адпачываць кладуць. I ўрокі пад наглядам робяць.
— Невядома, ці будзе гэта група. Кажуць, настаўніцы яшчэ няма.
КНІГІ ОНЛАЙН
