Прыгоды Бульбобаў
Павел Місько
Выдавец: Мастацкая літаратура
Памер: 167с.
Мінск 2004
Я кінуўся да яго...
Мама вучыла: калі знаёмяцца з добрым сабакам ці сустракаюцца з сябрам, трэба віляць хвастом, старацца лізнуць яму куточак рота, панюхаць хвост.
Я падскочыў раз, другі — не дастаць да морды Султана. А ён і не думае падстаўляць яе, каб лізнуў, задзірае яшчэ вышэй. He мог я і хвост яго панюхаць — Султан сядзеў на ім. Тады з радасці я пачаў рабіць тое, што ў галаву прыйшло: абды-
маў сваімі лапкамі яго тоўстыя і высозныя лапы, штурхаў іх носам і грудзьмі, злёгку пакусваў. Султан пераступаў з лапы на лапу, нібы знізу яму пякло ў падушачкі, вырываў. Але не гыркаў, цярпеў! Шкуру на лобе не моршчыў, толькі злёгку прыжмурваў куточкі вачэй.
А Боб дапоўз да морды Султана, падцінаючы хвост, угінаючы галаву, і брыкнуўся на спіну. Прыціснуў да тулава лапкі, пусціў фантанчык...
— Фі-і... Ды яны ў цябе зусім не выхаваныя! — незадаволена буркнуў Султан.— Ці вучыла ты іх?
— Вучыла таму-сяму. Усяго ж адразу не схопіш. 3 бацькам, праўда, не вучыла сустракацца,— сказала мама.
— He верыцца,— зноў буркнуў Султан.
— А што ты ад іх хочаш — малыя яшчэ.
Султан нарэшце вырваў лапы з маіх абдымкаў, устаў на ўсе чатыры.
Я пачаў бегаць паміж імі васьмёркай, стукацца лбом, бакамі — нібы заблудзіўся сярод чатырох дрэў.
А Боб ужо сядзеў на хвосціку і жаласліва павіскваў, пазіраючы ў вочы бацьку: чакаў ад яго ласкі.
— Ну — хопіць. Бачу, што ты іх песціш,— Султан рашуча пайшоў ад нас да Генкі.
Я прабег крыху за ім, учапіўся зубамі за хвост. Султан тузануўся, вырваў хвост і нават не азірнуўся.
Сур’ёзны і строгі Султан... He хоча з дзецьмі пагуляць.
Боб клубочкам круціўся на беразе, хацеў ухапіць сябе за хвост. Мо здурэў ад радасці. I да таго дакруціўся, што таксама плюхнуў у ваду. Праўда, каля самага берага, на мелкім.
Я вярнуўся да мамы. Мне чамусьці зрабілася нявесела. Мама вінавата вільнула мне хвастом.
I гэта ўсе сабачыя таты такія? Усе не прызнаюць сваіх дзяцей?
Другі мамін урок
Нас прынеслі з рэчкі, паклалі ў будку. Адразу ўскочыла да нас мама.
— Сораму колькі набралася... Перад бацькам асароміліся! — не магла яна супакоіцца.— Ніякай павагі да бацькі!
— Мама, а я з павагай поўз да яго,— падлез бліжэй да мамінай морды Боб, лізнуў яе ў куточак рота.
— А ты ўвогуле падхалім. Дагары брыкнуўся, жывот выставіў! Скажы ты, і вучыць гэтаму не трэба... Ды ведаеш ты, што так робяць толькі слабакі і палахліўцы? I толькі перад вельмі заядлым, вялікім і страшным сабакам, калі адразу відаць, што не пераможаш яго. Запомніце, калі давядзецца з кім схапіцца: жывот і шыю, гарляк беражыце ў першую чаргу. Ну, а калі выстаўляеш жывот ды яшчэ і лапкі падціскаеш — значыць, здаешся на літасць пераможцы. Бывае, што гэта адразу абяззбройвае і ўлагоджвае ворага. Але не заўсёды, чуеце?
— Чуем, чуем!
— Каторы сабака можа і кішкі выпусціць...
— Мама, а хіба Султан вораг? — спытаў я.
— Кажу, ён ваш бацька.
— А ты казала, што дарослыя сабакі не крыўдзяць малых,— успомніў Боб.
— Дык то ж малых. А вы ж не заўсёды будзеце малымі.
— Мама, а тата — хто такі? — спытаў я.
— Бач ты іх... 3 вамі ўжо цяжка збрахацца. Каб вы былі такія, як Султан, то лепшага я і не хацела б. Ён і прыгожы, і смелы, і сэрца ў яго высакароднае, добрае. Гэта выхаваны сабака, не такі, як вы — парасяты...
— Мы сабачаняты! — раптам заганарыўся Боб, хоць ні ён, ні я яшчэ не ведалі, хто такія парасяты. Чулі, што ёсць свіння з парасятамі ў дзеда Антона і бабы Ганны, але яшчэ не бачылі іх.
— Выхаваны! А сваіх дзяцей не любіць! — не мог я забыць сваю крыўду.
— Любіць. Толькі так заведзена ў сабак-бацькоў — не падаваць выгляду, што любіш. Суровае выхаванне, каб і вы былі суровыя, мелі цвёрды характар. А што тата не з намі — такая завядзёнка ў сабак, такі закон. А вось у нашых дзікіх сваякоў, у ваўкоў,— не так. Яны ў лесе жывуць... Лес — гэта многа-многа дрэў... Сосны, бярозы, елкі, дубы... Дык ваўкі сем’ямі жывуць, з бацькам. I дзеці доўга пры бацьках жывуць, старэйшы вывадак і малодшы — разам.
— А для чаго мы на свеце жывём? — спытаў я.
— Ух ты, разумнік мой! — лізнула мяне мама.— Ты ўжо такія пытанні задаеш? Значыць, расцяце вы, сталееце. Гэта вельмі добра, вельмі добра...
Мама памаўчала, задумалася.
— Памагаць чалавеку — вось для гэтага мы і жывём,— сказала яна.— Мы, простыя сабакі, ахоўваем дом чалавека, яго жывёлу, маёмасць, дзяцей. А чула я ад Султана — ён у горадзе да двух гадоў гадаваўся... Чуў ён, што ёсць сабакі-пастухі,
ездавыя сабакі... Запрагаюць сабак у лёгкія сані і ездзяць на іх там, дзе вельмі холадна, снег і лёд.
Мама растлумачыла нам, што такое сані, снег і лёд, і расказвала далей:
— Ёсць яшчэ сабакі-пагранічнікі, сабакі-сышчыкі... Па следу могуць знайсці чалавека. Гэта вельмі вучоныя сабакі, спецыяльную школу канчаюць...
— У сабак таксама ёсць школы?! — выгукнулі мы з Бобам радасна. Вось бы і нам павучыцца ў іх! Толя, Коля і Генка пойдуць у сваю школу, a мы — у сваю.
— Ёсць сабачыя школы, ёсць,— сказала мама.— Але вучыцца можна не толькі ў школе.
— Мама, а ты таксама добры сышчык! Ты знайшла Толю і Колю, нас знайшла каля ракі! — Ад радасці я залез на маму, каб лізнуць ёй куточак рота. Але пакаўзнуўся і з’ехаў са спіны, як з горкі.
Гэта мне спадабалася.
— Ну-у, скажаш... Які з мяне сышчык! — засаромелася мама.— Да сышчыка яшчэ далёка. Але мы, звычайныя сабакі, павінны ўмець усё.
— Значыць, мы лепшыя за пародзістых? Ура! — Я зноў палез на маму, зноў з’ехаў. За мною — Боб.
— Перастаньце, бок мне аблузаеце... Паслухайце лепш, што Султан аднойчы ў тэлевізары бачыў... У Генкі тэлевізар ёсць...
— А што такое тэлевізар-р-р? —«Р» прагучала ў мяне раскаціста, нібы ў дарослага сабакі.
— Гэта такая будка, закрытая з усіх бакоў. Там, дзе лаз,— шкло, падобнае на лёд. Хаця ж вы і лёду не бачылі... Ну, такое шкло, як у акне ў чалавечым доме... Блішчыць, як лужына на сон-
цы. Ara... I ў гэтым шкле паказваецца ўсё, што на свеце ёсць, толькі яно не пахне. Адзін цень... Чую аднойчы, кажа Султан, брэх у хаце... «Незнаёмы сабака забраўся?!» — падумаў і як кінецца ў дом. Ну, думае, правучу зладзюгу... Забег у другі пакой дома, а там тэлевізар свеціцца і Генка сядзіць, глядзіць тэлевізар. А ў тэлевізарным шкле — цені сабак. I во дзіва: цені, а брэшуць! I цені людзей, а гавораць! To якіх толькі сабак Султан не нагледзеўся ў тэлевізары — і вялікіх, і малых, і кудлатых, і гладкіх, з доўгімі мордамі і з кароценькімі, з хвастамі і без хвастоў...
— А як жа яны без хвастоў размаўляюць з іншымі сабакамі? — здзівіўся я.
— He ведаю. Калекі — што з іх возьмеш... Ага, дык у тэлевізары яшчэ паказвалі, як сабакі параненых людзей ратуюць, як сляпых водзяць за сабою. Потым паказвалі сабак у светлых пакоях, а на іх наблытана нейкіх дратоў, трубак, рамянёў... Вакол сабак ходзяць людзі ў белым, штосьці робяць з імі... I яшчэ паказвалі, як сабакі з неба спускаюцца ў круглай будцы. Белка і Стрэлка звалі тых сабак...
— Такога не можа быць! — сказаў Боб.
— He, не можа! — сказаў я.
— Можа! Султан не будзе хлусіць, не такі ён. Сабакі многа ў чым людзям памагаюць. Нашага розуму не хапае, каб зразумець усё. Але запомніце адно, дзеці: галоўнае ў нашым жыцці — служыць людзям, служыць сумленна. Людзі — нашы сябры.
— Усе-ўсе-ўсе?! Нават чужыя? А на каго ж тады брахаць? — засыпалі мы яе пытаннямі.
— Гм... Кгм...— пакашляла мама.— Зноў вы мяне падлавілі. Ну, вядома, не ўсе... Але добрых людзей, нашых сяброў, куды болын, чым кепскіх.
— Генка казаў, што сабаку трэба толькі свайго гаспадара любіць...— уздыхнуў з жалем Боб.— А мне хочацца любіць усіх-усіх!
— Чаму — толькі любіць? — сказала мама.— Можна яшчэ і проста сябраваць, паважаць, проста мірна жыць з тым ці іншым чалавекам. A некаторых даводзіцца і цярпець, хоць і не любіш, ненавідзіш. Нядобра, калі адразу пускаеш у ход зубы.
Я цяжка ўздыхнуў: як ва ўсім разабрацца, пазнаць, хто які ёсць?
Толя прапаў
Два дні мы не бачылі ні Толі, ні Колі, ні Генкі. Прыходзіў да нас толькі дзед Антон. Ён надзеў і зашпіліў маме на шыі аброжак, і яна не магла нікуды пайсці пагуляць. Ляжала ў будцы сумная, і мы ўвесь час лезлі да яе пасмактаць малака — хацелася есці. Але малака было мала, і мама нават гыркала на нас: «Адчапіцеся!» Кожны раз, як вылазіла яна з будкі, вылазілі і мы, пачыналі бегаць наўкол яе, калі клалася на зямлю — карабкаліся ёй на спіну.
— Мама, а нашто табе пачапілі на шыю аброжак з ланцугом? — спытаў я.— Такі цяжкі, халодны...
— Гэта ўзнагарода за добрую службу,— сказала яна сумным голасам.— Бываюць аброжкі і без ланцугоў, з шырокімі нагруднікамі. На гэтыя
аброжкі і нагруднікі таксама чапляюць бліскучыя жалезкі-цацкі. Жэтоны называюцца, медалі — узнагароды...
— А табе скора прычэпяць медалі? — спытаў Боб.
— Як заслужу — прычэпяць.— Мама ўздыхнула і дадала: — Медалі больш пародзістым даюць, хто болып прыгожы, статны. На сабачых выстаўках гэта бывае...
I нам зрабілася нядобра, сумна. Чагосьці не хапала. Мы скуголілі, не знаходзілі сабе месца. Мо таму, што былі галаднаватыя? А мо таму, што даўно не бачылі Толі і Колі? Дзе яны падзеліся? Прапаў мой Толя...
Зноў прыйшоў дзед Антон. Прынёс нешта цвёрдае і пахучае маме і ў шкляным посудзе белай вады, падобнай на малако. Пакуль наліваў у металічную маміну міску гэтую белую ваду, мама з’ела той пахучы кавалак і пачала хлябтаць белую ваду, аблізвацца.
— Ты не вельмі, не вельмі... Гэта малако не для цябе,— адсоўваў рукою яе пысу дзед.— Гэта малым... Булька! Боб! Хадзеце сюды...
Дзед злавіў за вуха мяне, тыцнуў мордачкай у малако.
— Еш, Бобка, еш! Сма-а-ачна!
Я супраціўляўся — я ж не Боб! I не мог паверыць, што малако можа быць і не ў маміных сусолках. Задыхнуўся, пачаў тапіцца ў талерцы... Успомніў, як адбіваўся ад вады ў рацэ, і плюхнуў лапамі. Пырскі паляцелі ва ўсе бакі, трапілі на маму і на дзеда Антона. Я запырхаў, закашляўся.
— Чаго ты адбіваешся? Дурны, ты спачатку рассмакуй добра...
Дзед пусціў мяне, выцяг з будкі Боба, сунуў і яго пысаю ў міску.
— I ты, Булька, вучыся есці, хоць ты і тоўсты.
А тады зноў мяне... Я аблізнуўся — нічога, можна есці.
— Ну — самі цяпер вучыцеся...— сказаў дзед Антон.— А мне няма калі. Пахварэлі Толя і Коля... Гэта ж трэба — купацца надумалі ў такой халоднай вадзе. Добра, што яшчэ не патапіліся!.. А вечарам карова прыйдзе, цёплага малачка прынясе.
КНІГІ ОНЛАЙН
