Прыгоды Пінокіа
Карла Калодзі
Выдавец: Галіяфы
Памер: 260с.
Мінск 2019
— Дык ведайце, што я раней быў драўляным хлопчыкам, як і цяпер. Але мне карцела стаць сапраўдным хлопчыкам, як усе ў гэтым свеце. Ды праз невялікую ахвоту вучыцца і паслухаўшы парады дрэнных прыяцеляў, я ўцёк з дому... і аднаго дня, калі прачнуўся, заўважыў што пераўтварыўся ў асла з вялікімі вушамі... і з вялікім хвастом! Які сорам быў для мяне! Такі сорам, дарагі гаспадар, што няхай дабраславёны Святы Антоніа не дасць вам адчуць гэтага! Мяне завялі на рынак аслоў, каб прадаць. Набыў мяне дырэкгар коннай трупы, які меў намер зрабіць з мяне вялікага танцора і вялікага скакуна праз абруч. Але аднаго вечара, падчас імпрэзы ў тэатры, я дрэнна ўпаў і стаў кульгаць на абедзве нагі. Тады дырэктар, не ведаючы, што рабіць з кульгавым аслом, ізноў адправіў мяне на продаж. I вы мяне набылі.
— На жаль! I заплаціў за цябе дваццаць сольда. I хто мне цяпер верне мае бедныя дваццаць сольда?
— А навошта вы мяне набылі? Вы набылі мяне, каб зрабіць з маёй скуры барабан!.. Барабан!..
— На жаль! I дзе я цяпер знайду іншую скуру?
— He засмучайцеся, гаспадару, у гэтым свеце шмат аслоў!
— Скажы мне, нахабны свавольнік, і тут твая гісторыя заканчваецца?
— He, — адказаў драўляны хлопчык, — засталося яшчэ два словы, і тады яна скончыцца. Пасля таго як вы мяне набылі, прывялі на гэтае месца, каб забіць мяне. Але потым, саступіўшы чалавечаму пачуццю спачування, вырашылі павесіць мне на шыю камень і скінуць у глыб мора. Гэтае тактоўнае пачуццё надае вам шмат гонару, і праз гэта я вам буду вечна ўдзячны. Аднак, дарагі гаспадар, гэтым разам вы не ўзялі ў разлік Фею.
— А хто гэтая Фея?
— Гэта мая мама, якая падобная да ўсіх тых добрых матуляў, якія любяць сваіх дзяцей і з любоўю дапамагаюць ім у кожным няшчасці, нават калі тыя дзеці праз сваю легкадумнасць і дрэнныя паводзіны заслугоўвалі б, каб іх пакідалі на волю лёсу.
Такім чынам, як толькі добрая Фея пабачыла, што мне пагражае небяспека патануць, яна адразу даслала да мяне незлічоную колькасць рыб, якія палічылі мяне сапраўды мёртвым аслом і пачалі мяне есці!
I якія кавалкі яны аддзіралі! Ніколі не даў бы веры, што рыбы могуць быць болей пражэрлівыя за хлопчыкаў! Хто з’еў вушы, хто мызу, хто шыю і грыву, хто скуру на нагах, хто поўсць на спіне... і апрача ўсяго, там была адна рыбка, нагэтулькі мілая, што зрабіла ласку і з’ела мой хвост.
— Ад сёння, — сказаў пакупнік з жахам, — клянуся болей не есці рыбінага мяса. Надта непрыемна было б разрэзаць султанку ці траску і знайсці ў іх целе хвост асла!
— Я думаю гэтаксама, як і вы, — адгукнуўся драўляны хлопчык і засмяяўся. — I прыканцы паведамлю вам, што калі рыбы скончылі есці мяне — усё гэтае аслінае шалупінне, якое ўкрывала мяне ад галавы да ног, — дайшлі, вядома, да костак. Ці, дакладней, дайшлі да дрэва, бо, як бачыце, я зроблены з надзвычай цвёрдага дрэва. Але, зрабіўшы першыя ўкусы, пражэрлівыя рыбы заўважылі, што гэтае дрэва ім не па зубах. I адчуўшы агіду да ежы, якую нельга перастрававаць, яны паплылі ў розныя бакі, нават не павярнуўшыся, каб сказаць мне дзякуй... I вось я апавёў вам, якім чынам вы, пацягнуўшы за вяроўку, знайшлі жывога драўлянага хлопчыка замест мёртвага асла.
— Начхаць мне на тваю гісторыю, — азвярэла сказаў пакупнік. — Я зразумеў што згубіў дваццаць сольда, калі набыў цябе. I я хачу вярнуць мае грошы. Ведаеш, што я зраблю? Я зноў дастаўлю цябе на рынак і прадам як высушаныя дровы на распал каміна.
— Прадайце мяне, калі ласка, я ўсцешуся, — згадзіўся Пінокіа.
Але пасля гэтых словаў ён зрабіў добры скачок і паляцеў у ваду. Весела плывучы і аддаляючыся ад берага, крыкнуў беднаму пакупніку:
— Бывайце, гаспадар, калі вам спатрэбіцца скура, каб зрабіць барабан, узгадайце мяне!
Потым ён засмяяўся і паплыў далей. Крыху пазней ён завярнуўся назад і закрычаў яшчэ мацней:
— Бывайце, гаспадар! Калі вам спатрэбіцца трохі высушанага дрэва, каб распаліць камін, прыгадайце мяне!
3 гэтымі словамі ён шпарка аддаліўся нагэтулькі, што яго амаль не было відаць. На паверхні мора віднелася адно чорная кропачка, якая раз-пораз уздымала над вадой ногі і кулялася і скакала, як дэльфін у гуморы.
Між тым, калі Пінокіа плыў наўздагад, ён пабачыў пасярод мора скалу, якая была нібыта з белага мармуру. А на вяршыні скалы — цудоўную Козачку якая пяшчотна мэкала і рабіла знакі, каб ён наблізіўся.
Нязвыклым было тое, што воўна Козачкі замест таго, каб быць белай, ці чорнай, ці плямістай, як у іншых козачак, была блакітная. I гэты бліскучы блакітны колер вельмі нагадваў валасы Дзяўчынкі.
Уявіце сабе, як моцна пачало біцца сэрца беднага Пінокіа! Ён пачаў плыць да белай скалы з падвойнай сілай
і імпэтам. Ён быў ужо на палове дарогі, калі з вады вынырнула і пайшла яму насустрач галава жахлівай пачвары з разяўленай, як прадонне, пашчай, у якой было тры шэрагі зубоў якіх можна спалохацца, нават пабачыўшы іх на малюнку.
I ведаеце, што гэта была за марская пачвара?
Марская пачвара была ні болей, ні меней, як гіганцкая Акула, якую шмат разоў узгадвалі ў гэтай гісторыі. Праз сваю лютасць і ненажэрнасць яна атрымала мянушку «Пакаранне рыбы і рыбакоў».
Уяўляеце, як напалохаўся бедны Пінокіа, калі пабачыў пачвару! Ён паспрабаваў ухіліцца ад яе, змяніць кірунак, спрабаваў уцячы. Але разяўлены бязмерны рот увесь час ішоў яму насустрач з маланкавай хуткасцю.
— Паспяшайся, Пінсжіа, прашу цябе! — мэкала прыгожая Козачка.
I Пінокіа адчайна працаваў рукамі, плячыма і нагамі. — Уцякай, Пінокіа, бо пачвара набліжаецца!
I Пінокіа, прыклаўшы ўсе намаганні, падвоіў дыханне.
— Глядзі, Пінокіа!.. Пачвара цябе даганяе!.. Вось яна!.. Вось яна!.. Спяшайся, малю цябе, бо інакш ты загінеш!..
I Пінокіа плыў так хутка, як ніколі. Ён плыў і плыў і плыў як куля ляціць са стрэльбы. I ўжо быў зусім побач
са скалой, і ўжо Козачка ўся звесілася над морам, працягнуўшы яму свае ножкі, каб дапамагчы выкараскацца з вады!
Але было запозна’ Пачвара дагнала яго і, уцягваючы ў сябе паветра, выпіла беднага драўлянага хлопчыка, нібыта курынае яйка, праглынула з такой моцай і прагнасцю, што Пінокіа, падаючы долу, у цела Акулы, выцяўся гэтак моцна, што з чвэрць гадзіны быў агаломшаны.
Калі ён апрытомнеў ад страху не мог нават зразумець, у якім свеце ён знаходзіўся. Навокал панавала суцэльная цемра. Але цемра такая чорная і глыбсжая, што яму здавалася, быццам ён з галавой чабохнуўся ў каламарніцу, поўную атраманту. Ён прыслухаўся і не пачуў ніводнага гуку. Толькі раз-пораз адчуваліся моцныя ўдары ветру ў твар. Напачатку ён не мог зразумець, адкуль гэты вецер выходзіць. Але потым уцяміў што ён ідзе з лёгкіх пачвары. Бо трэба ведаць, што Акула надта пакутавала ад астмы, і калі яна дыхала, падавалася, што дзьме моцны сівер.
Пінокіа напачатку паспрабаваў набрацца адвагі. Але, калі ён упэўніўся, што знаходзіцца ў целе марской пачвары, ён пачаў плакаць і крычаць, і, плачучы, усклікваў:
— Ратуйце! Ратуйце! О, няшчасны я! Тут нікога няма, хто прыйшоў бы мне на дапамогу?
— Хто можа табе дапамагчы, няшчасны? — сказаў з цемры голас, рыпучы, як гук кінутай гітары.
— Хто гэта кажа? — запытаў Пінокіа, адчуваючы, што халадзее ад страху.
— Гэта я, бедны Тунец, якога праглынула Акула разам з табой. А ты што за рыба?
— Я не маю нічога агульнага з рыбай, я драўляны хлопчык.
— Тады, калі ты не рыба, чаму ж дазволіў, каб цябе праглынула пачвара?
— He я дазволіў праглынуць сябе, яна сама мяне праглынула. I што мы цяпер будзем рабіць тут, у цемры?..
— Трэба скарыцца і чакаць, пакуль Акула не перастравуе нас абодвух!..
— Але я не хачу быць перастрававаным! — закрычаў Пінокіа і пачаў ізноў плакаць.
— Я таксама не хацеў бы быць ператраўленым, — дадаў Тунец, — але я філосаф і заспакойваю сябе думкай, што калі ўжо нарадзіўся тунцом, дык болей годна памерці пад вадой, чым на аліве!..
— Глупства! — закрычаў Пінокіа.
— Гэта мая думка, — адказаў Тунец, — а чужыя думкі, як кажуць тунцы-палітыкі, трэба шанаваць!
— Урэшце я хачу выйсці адсюль... я хачу ўцячы...
— Уцякай, калі ты так вырашыў!..
— Ці такая вялікая Акула, якая нас праглынула? — запытаўся драўляны хлопчык.
— Уяві, што яе тулава даўжэй за кіламетр, калі не лічыць хвост.
У той час, калі вялася гэтая гаворка ў цемры, Пінокіа падалося, што далёка-далёка ён пабачыў нешта падобнае да кволага святла.
— Што гэта можа быць за агеньчык, далёка-далёка? — запытаў Пінокіа.
— Мабыць, нейкі наш таварыш па няшчасці, які чакае моманту, як і мы, калі будзе перастрававаны!
— Я хачу пайсці адшукаць яго. Можа, выпадкам, здарыцца так, што гэта будзе нейкая старая рыба, здольная паказаць мне дарогу, каб уцячы?
— Зычу табе плёну, дарагі драўляны хлопчык.
— Бывай, Тунец.
— Бывай, драўляны хлопчык, і ўдачы.
— Ці мы дзе пабачымся?..
— Хто ведае?.. Лепей нават не думаць пра гэта.
Пінсжіа сустракае ў целе Акулы... каго ён сустракае? Прачытайце гэты раздзел — і даведаецеся.
Пінокіа сказаў «бывай» свайму сябру Тунцу і рушыў навобмацак сярод цемры ўнутры цела Акулы. Крок за крокам ён кіраваў да маленькага кволага святла, якое мігцела далёка-далёка.
I калі ён ішоў ягоныя ногі плёхаліся ў калюжынах тлустай і слізкай вады. I гэтая вада мела такі востры пах смажанай рыбы, што яму падавалася, быццам цяпер час найшчырэйшага посту.
Чым далей наперад ён ішоў, тым яскравей і выразней рабіўся кволы агеньчык. Ён ішоў ішоў, урэшце прыйшоў I калі прыйшоў... што ён знайшоў? Здагадайцеся! Знайшоў маленькі накрыты стол. На ім стаяла запаленая свечка, уторкнутая ў пляшку з зялёнага шкла. Пры стале
сядзеў стары, увесь белы, нібы снег ці ўзбітыя вяршкі. Ён млява перажоўваў некалькі жывых рыбак, якія былі нагэтулькі жывыя, што іншы раз нават выскоквалі з рота, калі ён іх еў
Пабачыўшы гэта, бедны Пінокіа так моцна ўсцешыўся, што ледзь не ўпаў ад нечаканасці і захаплення. Яму хацелася смяяцца, яму хацелася плакаць, хацелася апавесці шмат чаго. Але ён толькі неразборліва мармытаў Урэшце яму ўдалося выпусціць крык радасці, і ён кінуўся старому на шыю:
— О! Татачка мой! Я знайшоў вас! Цяпер я вас не пакіну болей ніколі, ніколі!
— Значыцца, мае вочы мяне не падманваюць? — адказаў стары, праціраючы вочы. — Значыцца, ты і ёсць мой дарагі Пінокіа?
— Так, так, гэта я, менавіта я! I вы мне ўжо даравалі, ці не так? О! Татачка мой, які вы добры! I падумаць толькі, што я наадварот... О! Але каб вы ведалі пра тыя няшчасці, што зваліліся на маю галаву, і колькі мне давялося перажыць! Уявіце, што ў той дзень, калі вы, бедны татуля, прадаўшы сваю куртку, набылі мне лемантар, каб я пайшоў у школу, я ўцёк паглядзець на тэатр лялек, і лялечнік хацеў мяне ўкінуць у агонь, бо ён запякаў барана,
КНІГІ ОНЛАЙН
