Прыгоды Пінокіа
Карла Калодзі
Выдавец: Галіяфы
Памер: 260с.
Мінск 2019
— Але ж Цвыркун-Гаварун меў рацыю! Каб я не ўцёк з дому і каб мой тата быў тут, я цяпер не канаў бы ад голаду! О! Якая дрэнная хвароба гэты голад!..
А ягоны жывот працягваў бурчэць, як ніколі, і хлопчык не ведаў, што рабіць, каб супакоіць яго. Таму Пінокіа пастанавіў пайсці з дому і выправіцца ў бліжэйшую вёску, у спадзяванні знайсці некага, хто б злітаваўся і падаў бы яму крыху хлеба.
Пінокіа заснуў, паклаўшы ногі на жароўню, і наступнай раніцай прачнуўся з абсмаленымі нагамі.
На вуліцы была жахлівая цёмная ноч. Вельмі моцна грукатаў пярун, маланка бліскала так, нібыта неба ахапіў агонь. Шалёна скавытаў халодны, рэзкі вецер, які ўздымаў вялізныя аблокі пылу і рыпеў дрэвамі на ўсю акругу. Пінокіа надта лякаўся грымотаў і маланкі, але ж голад быў мацнейшы за страх. Таму, прычыніўшы дзверы Ў дом, ён пабег з такой хуткасцю, што за сотню скачкоў з высалапленым языком і задыханы, як той ганчак на ловах, дапяў да вёскі.
Але навокал было цёмна і пустынна: крамы зачыненыя, дзверы ў дамах зачыненыя, вокны зачыненыя, і на вуліцы не бегаў ніводны сабака. Здавалася, што вёска вымерла.
Тады ад голаду і адчаю Пінокіа ўчапіўся за званочак на адным доме і пачаў працягла званіць, прамаўляючы пра сябе: «Нехта ды вызірне».
Сапраўды, высунуўся нейкі стары з начным каптуром на галаве і раздражнёна гукнуў:
— Што вы хочаце ў гэткі час?
— Ці не будзеце вы так ласкавыя даць мне крыху хлеба?
— Пачакай мяне тут, я неўзабаве вярнуся, — адказаў стары. Ён вырашыў што мае справу з адным з тых неразважных вулічных хлапчукоў якія забаўляюцца, звонячы ўначы ў дамы, каб назаляць добрым людзям, што спакойна адпачываюць.
За палову хвілінкі акно зноў адчынілася, і голас таго самага старога паклікаў Пінокіа:
— Падыдзі пад акно і падстаў капялюш.
Пінокіа, які яшчэ не меў капелюша, наблізіўся і адчуў, што на яго вылілася вялізная колькасць вады, якая намачыла яго цалкам, з галавы да ног, нібы вазон засохлай герані.
Ён вярнуўся дадому мокры, як кураня, зусім стомлены і галодны. I праз тое, што ў яго не было болей моцы
стаяць, хлопчык сеў паклаўшы мокрыя і брудныя ногі над жароўняй, поўнай распаленага вуголля.
I так заснуў Пакуль ён спаў, ягоныя ногі, зробленыя з дрэва, загарэліся і патроху, патроху пачалі асмальвацца і пераўтварацца ў попел.
А Пінокіа працягваў спаць і храпці, быццам гэта былі не ягоныя ногі. Урэшце на досвітку ён прачнуўся, бо нехга пагрукаў у дзверы.
— Хто там? — спытаў ён, пазяхаючы і праціраючы вочы.
— Гэта я, — пачуў ён голас.
Гэта быў голас Джэпета.
Джэпета вяртаецца дадому і аддае Пінокіа сняданак, які прынёс сабе.
Бедны Пінокіа, які меў заспаныя вочы, яшчэ не заўважыў, што ягоныя ногі абсмаліліся. Як толькі ён пачуў голас свайго бацькі, саскочыў з зэдліка, каб пабегчы і адсунуць засаўку. Але замест гэтага пасля двух ці трох няўпэўненых крокаў ён з грукатам упаў расцягнуўшыся на падлозе. Гук ад удару аб падлогу быў такі, нібыта гэта зваліўся мех з апалонікамі з пятага паверха.
— Адчыні мне! — крычаў тым часам на вуліцы Джэпета.
— Татачка мой, я не магу, — адказаў драўляны хлопчык з плачам, качаючыся на падлозе.
— Чаму ты не можаш?
— Бо ў мяне з’елі ногі.
— Хто іх з’еў?
— Кот, — сказаў Пінокіа. Бо ён бачыў перад сабой ката, які бавіўся, перакотваючы пярэднімі лапкамі пілавінне.
— Адчыні мне, кажу табе! — паўтарыў Джэпета. — Калі не адчыніш, як увайду ў дом, я табе дам ката!
— Я не магу падняцца, паверце мне! О, няшчасны я! Няшчасны я, бо мне давядзецца ўсё жыццё поўзаць на каленах!..
Джэпета, падумаўшы, што ўсё гэтае скуголенне — чарговыя выбрыкі драўлянага хлопчыка, вырашыў пакласці ўсяму гэтаму канец. Ён ускараскаўся па сцяне і пралез у дом праз акно.
Напачатку ён хацеў правучыць дурасліўца. Але калі пабачыў Пінокіа, які ляжаў на падлозе і сапраўды быў без ног, адчуў жаль і адразу падхапіў хлопчыка на рукі, пачаў бясконца цалаваць і лашчыць яго. Са слязьмі, што сцякалі па шчоках, сказаў яму:
— Пінокіа мой! Як жа ты абсмаліў ногі?
— Я не ведаю, тата, але паверце, што гэта была жахлівая ноч, і я запомню яе на ўсё жыццё. Грымела, бліскала, а я быў такі згаладнелы, і тады Цвыркун-Гаварун сказаў мне: «Табе будзе дрэнна, ты быў кепскі і ты гэта заслужыў». — А я яму: «Глядзі, Цвыркун!» — А ён мне кажа: «Ты лялька і ў цябе драўляная галава», і я кінуў у яго
драўляны малаток, і ён сканаў, але тое была ягоная віна, бо я не хацеў яго забіваць, бо я паставіў маленькую патэльню на распаленае вуголле жароўні, але кураня выскачыла і сказала: «Да пабачэння вам... і прывітанне ўсім хатнім», — а голад усё павялічваўся, і таму той стары ў начным каптуры высунуўся з акна і гукнуў мне: «Стань пад акном і падстаў капялюш», і я з гэтай балеяй вады, што вылілася мне на галаву: бо папрасіць трохі хлеба гэта ж не сорамна, праўда, я адразу вярнуўся дадому, і праз тое, што мне ўвесь час хацелася есці, я паклаў ногі на жароўню, каб падсушыць іх, і вярнуліся вы і знайшлі мяне там абсмаленым, а я ўсё яшчэ галодны, а ног у мяне болей няма! А-а-а-а!..
I бедны Пінокіа пачаў плакаць і галасіць так моцна, што яго было чуваць за пяць кіламетраў адгэтуль.
Джэпета, які з гэтай бязглуздай прамовы зразумеў толькі адну рэч — тое, што драўляны хлопчык проста канаў з голаду, — выцягнуў з торбы тры грушы, працягнуў іх Пінокіа і сказаў:
— Гэтыя тры грушы былі маім сняданкам, але я ахвотна аддам іх табе. З’еш на здароўе.
— Калі хочаце, каб я іх з’еў будзьце ласкавыя, абярыце іх.
— Абабраць? — усклікнуў Джэпета здзіўлена. — Ніколі не даў бы веры, хлопчык мой, што ты такі натурысты і такі гідлівы. Дрэнна! У гэтым свеце трэба з маленства прызвычайвацца есці ўсё, бо ніколі невядома, што можа здарыцца. А здараецца рознае!
— Вы кажаце добра, — дадаў Пінокіа, — але я ніколі не з’ем садавіну, пакуль яна не будзе абабраная, я трываць не магу лупіны.
I гэты добры чалавек Джэпета выцягнуў ножык, узброіўшыся святой цярплівасцю, абабраў тры груттты і паклаў лупіны на край стала.
Калі Пінокіа змалоў першую грушу за абедзве шчакі, ён хацеў быў выкінуць абгрызак. Але Джэпета затрымаў ягоную руку і сказаў:
— He выкідвай яго, у гэтым свеце ўсё можа прыдацца.
— Але я насамрэч не ем абгрызкі! — усклікнуў драўляны хлопчык, узвіўшыся, нібы тая гадзюка.
— Хто ведае! Рознае здараецца! — паўтарыў Джэпета без раздражнёнасці.
У выніку тры абгрызкі, замест таго каб быць выкінутыя праз акно, былі пакладзеныя на край стала да лупінаў.
З’еўшы, ці, лепей сказаць, пракаўтнуўшы тры грушы, Пінокіа працягла пазяхнуў і сказаў румзаючы:
— Я ўсё адно галодны!
— Але я, хлопчык мой, болей нічога не маю, каб даць табе.
— Зусім нічога-нічога?
— Тут ёсць толькі гэтыя лупіны і гэтыя абгрызкі ад груш.
— Нічога не паробіш, — сказаў Пінокіа, — калі няма нічога іншага, я з’ем лупінку.
I ён пачаў жаваць. Напачатку трохі крывіў рот, але потым, адну за адной, адным махам заглынуў усе лупінкі, а пасля лупінак таксама і абгрызкі. I калі з’еў усё гэта, задаволена папляскаў рукамі па жываце і сказаў усцешана:
— Цяпер я пачуваюся добра!
— Вось бачыш, — заўважыў Джэпета, — я меў рацыю, калі казаў табе, што нельга быць такім манерным і далікатным. Дарагі мой, ніхто ніколі не ведае, што можа здарыцца ў гэтым свеце. А здараецца рознае!..
Джэпета робіць Пінокіа новыя ногі і прадае свой пінжак, каб набыць яму лемантар.
Як толькі драўляны хлопчык суняў голад, адразу пачаў наракаць і плакаць, бо ён хацеў пару новых ног.
Але Джэпета, каб пакараць за свавольства, пакінуў яго плакаць і адчайвацца да поўдня. Потым ён сказаў Пінокіа:
— А навошта табе перарабляць ногі? Напэўна, каб я зноў пабачыў, як ты ўцякаеш са свайго дому?
— Абяцаю вам, — сказаў драўляны хлопчык, румзаючы, — што я ад сёння і назаўжды буду паслухмяным.
— Усе дзеці, — адказаў Джэпета, — калі хочуць нечага дамагчыся, так кажуць.
— Я абяцаю вам, што пайду ў школу, вывучуся і вы будзеце ганарыцца мной.
— Усе дзеці, калі хочуць нечага дамагчыся, паўтараюць тую самую гісторыю.
— Але я не такі, як усе дзеці! Я лепшы за ўсіх і заўсёды кажу праўду. Я абяцаю вам, тата, што навучуся якому рамяству і буду суцяшэннем і падтрымкай вам у старасці.
Джэпета хоць і меў надта суворы твар, але ягоныя вочы былі поўныя слёз, а сэрца пакутвала ад выгляду беднага Пінокіа ў такім становішчы, якое выклікае шкадаванне. Ён не сказаў болей ні слова, але абраў інструмент і два кавалачкі сухога дрэва і з вялікай стараннасцю ўзяўся за працу.
I меней чым за гадзіну ногі былі зробленыя. Дзве спрытныя, сухарлявыя нагі. Здавалася, што яны былі выштукаваныя геніяльным майстрам.
Тады Джэпета сказаў ляльцы:
— Заплюшчы вочы і спі!
I Пінокіа заплюшчыў вочы і зрабіў выгляд, што спіць. А пакуль ён удаваў спячага, Джэпета распусціў трохі клею ў яечнай шкарлупіне і прымацаваў яму абедзве нагі на месца. I прымацаваў іх так добра, што нельга было нават заўважыць, у якім месцы яны злепленыя.
Як толькі драўляны хлопчык заўважыў што мае ногі, ён падскочыў на стале, на якім ляжаў угору і пачаў бясконца перабіраць нагамі і куляцца, быццам звар’яцеў ад вялікай радасці.
— Каб аддзячыць вам за тое, што вы зрабілі для мяне, — сказаў Пінокіа свайму тату, — я хачу зараз жа пайсці ў школу.
— Малайчына, хлопчык!
— Але каб пайсці ў школу, мне трэба хоць нейкую вопратку.
Бядак Джэпета не меў у кішэні нават чантэзіма* і зрабіў хлопчыку гарнітурчык з паперы ў кветкі, пару ботаў з кары дрэва і каптур з хлебнага мякішу.
Пінокіа адразу пабег паглядзець на сябе да балеі, напоўненай вадой, і застаўся такі задаволены сабой, што сказаў з пыхаю:
— Я падобны да сапраўднага сіньёра!
— Сапраўды, — пагадзіўся Джэпета. — Толькі запомні: не прыгожая вопратка робіць сіньёрам, але чыстая.
— Дарэчы, — дадаў драўляны хлопчык, — каб пайсці ў школу, мне яшчэ не стае адной рэчы, нават не стае найгалоўнейшага.
— Менавіта?
— Мне не стае лемантара.
— Твая праўда, але як жа табе займець яго?
— Гэта надта проста: вы пойдзеце ў кнігарню і набудзеце яго.
Чантэзіма (іт.) дробная манета.
— А грошы?
— У мяне іх няма.
— Таксама і ў мяне, — дадаў добры стары і зрабіўся маркотны.
I Пінокіа, хоць ён і быў дужа вясёлы хлопчык, таксама замаркоціўся, бо бяда, калі гэта сапраўдная бяда, зразумелая ўсім, нават дзецям.
КНІГІ ОНЛАЙН
