КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Гляджу я на леташнія фоткі хаты, параўноўваю іх з сённяшнімі і не разумею, адкуль у мяне было столькі дурной смеласці распачаць. Старадаўні палескі спосаб зрабіць аконную замазку змяшаць вапну з алеем. Потым можна замаляваць разам з рамай. Вельмі простая і, як сцвярджае традыцыя, функцыянальная сумесь. А можна пайсці наўпрост у краму і купіць пластылін. Але гэта нудна. Калі я выходжу з крамы, мяне на ганку чакаюць два каты: Рома і дзед Гануша. Абодва каўкаюць, плятуцца за мною да хаты. Дай He. Каў. - He. Разбіў трохлітровы слоік з малаком. Баба Параска ішла міма, сказала: Ох, гора-гора. Вечарам па тым асфальце будзе вяртацца карова-гаспадыня. Падумае, што я разява. Жыццё гэта шарлотка белая, шарлотка чорная. Хачу насенне кветак, якія ядуць мух. Яшчэ трошкі і мяне ні пачуццё гумару, ні аптымізм не ўратуюць. Яшчэ трошкі і я вазьму на сябе місію пазбавіць свет ад мух. Прыходзіць цётка з лесу. А я ў двары дыні на варэнне рэжу і мух ад іх адганяю. - Іду па лесе, кажа, спрабую грыб унюхаць, а пахне дынямі. Цю-ю-ю, думаю. I так дыньку захацелася. Даў. А ўчора яна два кавуны ўнюхала. У мяне бульба расце па прынцыпе «адзін мех закапаў адзін выкапаў, ніводная не прапала». To бок вельмі пагана. Толькі закапаць мала. Яшчэ трэба палоць, збіраць і травіць жукоў. Потым усё адно зарасце хмызняком то касіць. Я прыкінуў, што сёлета ўраджаю не будзе, і вырашыў не капаць. Пазваніла маці. - Як гэта не капаць? - Тупа не капаць. - Пасадзіў і не капаць? - He капаць. - Цю-ю-ю... Я прыеду і пакапаю. - Едзь і капай, калі табе няма чаго рабіць. Прыехала. 100 км. Выкапала два мяхі чарвівай бульбы. - Во, кажа. Беларусы падзяляюцца на тых, хто любіць стаяць ракам на бульбяным полі, і тых, хто здаўся. Я знаходжуся на мяжы. Восенню здаюся. Кажу: - Усё, ніколі! Ніводнай! Нідзе! Вясной прыходзіць думка: «Ну, адно вядро жтрэба, каб малодзенькая на стале была». Затым другая думка: «Дзе вядро, там і два». Пасля трэцяя думка: «А мо сёлета вырасце?». I самая паскудная чацвёртая: «Ай, а што, як не бульбу? Няхай трава расце? От тут шчэ месца е. I тут. I тама. Бульбачка мая прэлесць. Трэба сваё мець. Няма бульбы то нічога няма». Усё, капец. Пасля чацвёртай думкі то ўжо прапашчы чалавек. Бульба гэта наркотык. Скажыце, дзе сустракаюцца ананімныя мазахісты. Я запішуся на курсы. Я хачу пра гэта падумаць цяпер, пакуль у мазгі не трапіў крухмал. - Мяне завуць Андрусік Іванавіч. Мне 32. Я ведаю, што бульбу прасцей купіць, але вясной не змагу спыніцца. Увесь белы свет і ўвесь чорны свет цяпер думаюць, што я паганы агароднік. Я не хацеў расказваць вам пра памідоры, але самі напрасіліся. Дык от. У жніўні цётка Дуня прыходзіла да мяне і здымала на відэа мае градкі з памідорамі. Яна яшчэ пазваніла Марусі Зайчыкавай: Маруся, чуеш, што я табе скажу? Ты такога ніколі не бачыла! Тут страх што робіцца! Дзе-дзе? У Горвата ў агародзе. А памідораў! А мама мая родная! Страх, Маруся! Кідай усё, бяжы з хватаапаратам. А бульба ў мяне не расце. Проста не расце. He любіць яна маю зямлю. I ў бабулі бульбы не было. I ў дзядулі не было. I ў братулі не было. I ў мяне няма. От і казцы канец. Радзівапастаноўка пра кабачкі. Сяджу ў крэсле насупраць Касячок. - Што ў вас? - Хачу напісаць тэкст. Прыйшоў па дазвол. - Пра што тэкст? - Пра кабачкі. - Што вы імеяця ў віду? - Гародніну. - 3 якой цэлью? - Расказаць пра свае кабачкі. - Пры помашчы якіх срэдств вы будзеце расказываць пра кабачкі? - Пры дапамозе прыметнікаў: вялікія і ўжо спелыя. - Эээ, гэта прызыў да несанкцыяванай акцыі. Давайце без «ужо». - Добра. - I ваабшчэ раскажыця пра тыя кабачкі, якія яшчэ не сазрэлі. - Добра. - I самыя маленькія. - Угу. - Якое калічаства кабачкоў вы сабіраецесь ахваціць у сваім тэксце? - Я думаю, каля трыццаці. - Больш за тры няльзя, самі панімаеця. Прысніцца ж такое... Пайшоў у лес па саджанцы яблынь. Капаю. Толькі то не яблыні акцёры Купалаўскага тэатра. Галовы пад зямлёю. Валасы сталі карэннем. Спадара Рамана Падаляку выкапаў. Даруйце, трохі прычоску рыдлёўкай сапсаваў. Пайду глядзець сон далей, бо там яшчэ некалькі акцёраў тырчэла з зямлі. Дабранач. Сёння я адмовіўся ад сваёй апошняй фрыланс-падпрацоўкі. Тынкую сцяну. Слухаю радзіва «Культура». He хачу падманваць сябе: «Гэта часовая праца вось заўтра стану на ногі, тады і займуся, чым хачу». Ніякіх заўтра толькі сёння. Толькі цяпер. Усе гурбаю хуценька ціснем на «выйсці з сістэмы» і хадзем здзяйсняць мары! Гэта лёгка як выліць на сябе вядро вады са студні. КАСТРЫЧНІК У мяне за хатай жыве таямнічы дзядок. Ён прасвідраваў у сцяне нябачную дзірку і праз яе прасоўвае ў хату мух. Потым зазірае ў дзірачку, глядзіць, як я бегаю з мухабойкай, і ціхенька смяецца. Гэта адзінае лагічнае тлумачэнне, што я маю. Разоў дваццаць чуў грукат у дзверы. Адчыняю нікога. Потым нават падумаў: усё, галюны. I на ўсялякі выпадак стаў цікавіцца: Хто там?. А там дзятлы. Сёння стала вядома, што Святлана Алексіевіч атрымае Нобелеўскую прэмію. Думаю: ранішнія дровы прынясу раніцой. Цёмна ўжо ісці ў двор. Потым: от беларуска Нобель атрымала, а мне цёмна ісці ў двор. Iду. Эфект Нобеля ў Прудку. Бадай што ў кожным прудкаўскім двары сёння сякуць дровы. Сусед за канавай сячэ. Мужык ля крамы сячэ. Я сяку. Нашыя сякеры гамоняць адна з адной, расказваюць пра моц рук і гатунак дрэва. А вецер шэпча пра восень. Вецер кажа, што Зямля ляціць у Космас. Дзяды на могілках хваляцца адзін аднаму: - Мой ужо пабіў усе дровы. - I мой. На могілках растуць хвоі. I я там калі-небудзь вырасту. Буду стаяць на адным месцы і глядзець у Космас. А ветранымі вечарамі я буду размахваць рукамі і казаць: - Ууувввшшшшшш. А вы мне пра нейкія выбары. Я, калі начытаюся пра выбары, бяру ў рукі сякеру і іду дровы калоць. Негатыў сцякае ў рукі, потым у сякеру і расшчапляе дрэва. Няма мне справы да выбараў. Свой выбар я ўжо зрабіў. Сяджу, нікога не чапаю прыходзіць цётка Дуня. - Андрэй, етае во, а чаму ты нічога не пішаш? - Ай, каму мая пісаніна трэба? - Глупства! Я, етае во, пачала чытаць, дык спачатку плюнула, бо што ні слова, то срака. А потым уцягнулася. У цябе еты во, як яго? От мне спадабалася, як ты пісаў, што ляжыш у лапухах. - У лебядзе. - Ага, у лебядзе, як на акіяне. - Як на курорце. - Ага, на курорце. I пра ката твайго Васю. - Рому. - Ага, Рому. А што людзі кажуць, што ты жэнішся? Хіба праўда? - To не я, а сусед. - Ну добра. А ты пішы. Пішы, Андрэй, і пра акіян пішы, і пра ката Васю пішы. Бо жэнішся не будзе калі пісаць. Радзіва «Прудок». Яшчэ адна перадача пра сон. У сне прыйшоў незнаёмы дзед і сказаў: - Я хачу расказаць табе сакрэт. Але ты ўсё роўна спіш, то забудзешся. I знік. А я прачнуўся. Я б запомніў. Дзед, вярніся. Два гады таму я шукаў менавіта Ромку. Менавіта такога. Знайшоў абвестку ў інтэрнеце, якую даў валанцёр. Ромка тады скочыў да яго ў машыну і не хацеў выходзіць. Сёння Рому збіў грузавік. Ён з раніцы вельмі хацеў малака. Ён ведае дні, калі і ў колькі я хаджу па малако. Заўсёды мяне суправаджаў плёўся крыху ззаду. Як і сёння. Я здалёк бачыў, як ён выйшаў на шлях. Я мусіў яго падстрахоўваць. Гэта ўрок на ўсё жыццё пільна сачыць за тымі, хто давярае і ідзе ўследкі. Цяпер Ромка ляжыць пад маладой бярозкай за хатай. Побач у міску наліта малако. А я не веру. Здаецца, зараз за спінай пачую: - Каў. Пакуль што да мяне не дайшло тое, што адбылося. Пакуль што я заблакаваны для таго, каб гэта ўспрыняць. Бо гэтага проста не можа быць. Хаджу і ненавіджу сябе. Хаджу і кляну сябе. Хаджу і вінавачу сябе. Вялікі здаровы барадаты мужык. А Ромка маленькі. Ён учора вечарам лёг мне на плячо, і такая пяшчота да яго ўзнікла. Зноў сніўся той самы дзед. Мы ноччу сядзелі на падлозе перад грубай і выразалі драўляныя лыжкі. Гэта не мой дзед, але ў сне ён быў гаспадаром хаты. Было спакойна. Ромка спаў дзе заўсёды. Трашчалі дровы. Дзед павольна распавядаў. Потым я выйшаў у двор да студні папіць вады і ўбачыў, што хата свеціцца. Я прачнуўся, але паспеў пачуць словы дзеда ўздагон: - Гэта любоў. А мо то не дзед сказаў, а я сам так падумаў. Паўгода я напаўняў хату любоўю. Сёння яна напаўняе ёю мяне. А боль трашчыць у грубе. От Ромка залез на гарышча. От Ромка ўпершыню выйшаў у двор. От Ромка сустрэў мяне з крамы. От Ромка завёў сабе брунетку. З’еў муху Наташу. Прыцягнуў пацука. He даў спаць. От Ромка грэецца ля грубы. От ён у свой апошні вечар прытуліўся да майго пляча. А я сказаў яму: - Мы з табой каманда, Ромка. I я па-ранейшаму кладу ногі ў ложку не пасярэдзіне, а збоку, каб пакінуць месца для Ромкі. Я па-ранейшаму сяджу за сталом так, каб Рома моглегчы мне на калені. I гэта не боль, а любоў. He смутак, а падзяка. He пачуццё віны, а пяшчота. Мы банда-каманда, Рома! Цётка Воля Цётка Воля ляжыць у анкалагічнай клініцы. У яе цэлы букет захворванняў ад хваробы крыві да пухліны на плячы. Па восемдзесят пяць таблетак штодзень. Мінае другая гадзіна нашай тэлефоннай размовы. А яна ўвесь час паўтарае: - Я бы на курорце. Мы трошкі размаўляем пра хваробу, амаль увесь час пра агароды, якія пасадзім налета. Высвятляем, што ў каго лепей расце, і вырашаем у наступным годзе зладзіць інтэрактыўнае агародніцтва: я вырошчваю тое, што любіць расці на маім пяску, яна тое, што ўпадабала яе запруду. А потым усё падзелім. Калі я яшчэ набіваў гузак на лбе, ходзячы пад стол, я ўжо тады любіў цётку Волю. Усё навокал было аднолькавым савецкім. А цётка вытыкала дываны, вышывала шторы ў сваю сталінку з высокай столлю. Любіла чытаць казкі і лячыла шэптам. Потым кінулася ў рэлігію. Шаптаць кінула. Вытыкаць кінула. Вышываць кінула. Замест казак пачала чытаць Біблію. I я згубіў да цёткі цікавасць. Нашыя жыцці перасекліся зноў, калі я падаўся ў Прудок. Цётчына кватэра стала для мяне заезным дваром паміж маёй хатай і Мінскам. Цётка зноў пачала вышываць. Па вечарах я сядзеў на падлозе побач з ейным ложкам, назіраў за яе спрытнымі пальцамі і слухаў аповеды пра бабу Ганну ў Германіі, пра дзеда Івана, пра каленкавіцкіх цыганоў і пра тое, як пазнаёміліся мае бацькі. Усе нашы размовы я потайкі запісваў на дыктафон. Маю ахвоту кіламетры запісаных гадзін перавярнуць некалі ў тэксты.