КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Маці прывезла бацькаў архіў. Там у акуратных пакеціках выразкі з газет і выпіскі: «Полезные советы». «Разное». «Первая помоідь человеку, укушенному жмвотным». «Косніде нзготавлмвается мз осмны, ясеня, елкн» (а я, дурань, зрабіў з бярозы). «Третнй тост на поммн всех погнбшнх м умершмх». «Бог мусульманнна Аллах. Бог любвн Амур». «Бывает, н заяц на лмсу кндается, когда поннмает, что каюк ему». «Хмлять убегать». «Что легко достается, счастья не прнносмт». Яшчэ ёсць сшыткі на кожны месяц. «Август. В сухую погоду полмвать молодые деревья. После сбора ягод почву под крыжовнмком, смородмной, малмной подрыхлнть». Ёсць і бацькавы планы на верасень. Планы ёсць бацькі няма. У дзяцінстве я баяўся яго. Ён быў палкоўнікам. Цяпер бачу, што ён быў... ну, такі... просты. А сшыткі працягну весці. Сёлета я навучыўся не баяцца смерці. Я люблю жыць. Пісаць люблю, людзей люблю. Люблю садзіць моркву, люблю думаць пра сваю старасць. He хацеў бы жыць там, дзе няма восені і старасці. Але калі раптам так станецца, што мне застанецца жыць адзін дзень, хацеў бы ведаць пра гэта загадзя. Гэта мая адзіная просьба да смерці. Мне няважна, калі і ў колькі. Я адно хачу: ведаць загадзя. Я б не змагаўся за жыццё, не думаў пра рай я не веру ў рай, я толькі хацеў бы прыбраць пасля сябе, памыць шкарпэткі, выдаліць непатрэбныя тэксты. Потым проста думаць. Мне здаецца, у чаканні смерці можна зразумець нашмат болей пра жыццё. Само жыццё з'яўляецца перашкодай, каб ведаць пра яго ўсё. Калі я пачую, што смерць ідзе, я буду ўсхваляваны і ўрачысты. Я буду радасны. Пакуль не чутно, як яна крочыць, мая прапанова жыць і ствараць, колькі е дуру. Калі прыязджаю ў Мінск, адчуваю сябе маслам, якое намазалі на хлеб. Сёння ў Мінску парваліся бацькавы кеды. Яны даўно былі нягожыя, але я шчэ насіў іх. Цяпер пачаў губляць на тратуары кавалкі падэшвы і да крамы дайшоў ледзьве не ў адных шкарпэтках. Зайшоў у краму і адразу ўбычыў іх самыя хіпстарскія, самыя чырвоныя мае новыя кеды. - Бацька б такія не надзеў, сказаў унутраны голас. - У мяне далей свая дарога, так адказаў я яму. А дзеўкам кажу: - Дзеўкі, дайце мне чырвоныя кеды. Маёй душы так захацелася. Дзеўкі даюць кеды. Я шпацырую ў кедах па праспекце. Я масла ў чырвоных кедах. Я таксама чалавек. Штосьці скончылася, штосьці чырвонае пачынаецца. Прыснілася сёння, што ем я кільку ў таматным соўсе, а да мяне старац падыходзіць і дае дзіця. Дае і кажа: - Назаві яго Васілём. Васіль выслізгвае і падае долу. Я бяру яго на рукі. - А чаму ён не плача? пытаюся. Бо шчаслівы. Во, ізноў прыляцеў матылёк. Здаровы-здаровы. Я такіх ніколі не бачыла. Калі па Івану сорак дзён было, ён прылятаў. Сеў мне на плячо і сядзіць. Я яму гавару: «Іван, ты?». А мо то Воля была. Яно ж так бывае, што душа лётае. Я з ім пагаманіла. Няма розніцы, чыя душа: чыясьці ж душа. I паляцеў. Цяпер во ізноў тут. Дрыжыць. Чаго ты дрыжыш? Табе што, холадна? Ляці ў хату. Во, я дзверы адчыніла. Мама. Цётка Воля, з як пазнаеміліся мае бацькі? А ты хіба не ведаеш? Матка твая працавала на пошце. Начальніка аддзялення падмяняла. Ну і папала ў Прудок і сільна дзеду Валодзі прыглянулася. Яна ў іх на хаці жыла. От. I з дзеўкамі са Светай, Тамарай мама сябравала. А бацька твой недзе вучыўся. У Саратаве ці дзе. Адзін раз дзед Валодзя і кажа на дзевак: Выдурце ў Юлі фатаграфію. Яны і выдурылі: Ты зараз скончыш работаць і паедзеш, а нам фатаграфію дай на памяць. Юля і дала. А дзед Валодзя напісаў Івану ліст у Саратаў: «Сынок, я табе знайшоў жонку. Сільна харошая дзевачка. От. I я высылаю фатаграфію. Паглядзі: прыглянецца ці не прыглянецца». Той паглядзеў, яму сільна прыглянулася. Юля ўжо працавала ў Бярозаўцы. Ён напісаў ліст і падпісаў: «Начальніку аддзялення (Юлі)». Начальнікам аддзялення Маруся Рыжая была. Ёй і прынеслі ліст. Ну, начальніку, дык я ж начальнік. А там у дужках Юлі. Гэта тваё, кажа. Гэта не маё. Юля пачытала, прыйшла дадому, на маму гаворыць: Што мне рабіць? Сын дзядзі Валодзі даслаў ліст, а я не ведаю, што адказаць. А мама кажа: Адкажы, ты ўсё-такі жыла ў іх. Нядурна напісаў ліст. Юля і адпісала. I так некалькі раз пісалі адно аднаму. У нас ярмарка дваццаць пятага была ў Юравічах, і баба Дуся пайшла на ярмарку і сустрэла Юлю там. Кажа: Юлька, прыедзь, памажы бульбу капаць. Добра. Ды і Іванчык прыедзе. Раз Іванчык прыедзе, то я не паеду. He паехала. От. Аж Іванчык заехаў у Валгаград да Галі з Толікам і кажа: Я еду жаніцца. To ты не бачыў дзеўку. Я не бачыў. А бацьку прыглянулася, то і мне спадабаецца. I папрыязджалі ўсе. I Галя прыехала, і Толік усе сюды прыехалі. А твой бацька дзеду Валодзі кажа: Вязі мяне. Помню, бульбу капалі мы. Я з жыватом была якраз. He помню, якім хлопцам, мо Толікам. От. А Юля мяхі высыпае. Ды ў гразнай адзёжы. Прыйшлі з Юляй з копкі, а яна памідораў нарэзала са смятанай, есць. Нехта грукае ў дзверы. От. Яна адчыніла. Ой, дзядзя Валодзя! Пачакай, Юлька, я ж не адзін, я з Іванам. Юля бягом за штору ды давай хутчэй адзявацца. От. Яны зайшлі ў хату. Мама, праўда, на стол паставіла, сто грам дала, усё-такі дочкін гаспадар. Потым селі на лавачку. Юля кажа: Пайшлі ў клуб. Ты што, хочаш мне сваіх дзевак паказаць? Я прыйшоў да цябе, а не да тваіх дзевак. I ўсё. Мама паслала свёкру з Іванам, каб яны палеглі ўдвох. А яна ўжо легла са мной на падлозе. Адна ж хатка ў бабы Ганны была. От. Потым назаўтра ўжо ехаць у Прудок. Іван ні ў якую: Я не паеду без Юлі. Толькі калі яна паедзе. Матка ў голас: Зганьбяць дзеўку! давай плакаць. А ён: Нікуды не паеду і ўсё. Ужо свёкар просіць матку: Ну пусціце, няхай праедзе. У мяне таксама дзевачкі. Яна будзе з дзевачкамі. Ну, пусціце. Так зайшло, што матка кажа: Божа мой! Адна зганена, што разышлася, а тут яшчэ другую забяруць ды зганьбяць! Іваньчык не паехаў, покуль не забралі Юлю. Паехала Юля, пабыла там, пагуляла, пераначавала з дзеўкамі. I назаўтра прыязджаюць з Іванам. I ўсё і ўжо ў сваты. За тыдзень і вяселле зрабілі. За адзін год Юля выйшла за Івана і паехала, я сышлася са сваім, у Каленкавічы паехала, Саша, наш брат, у войска пайшоў у той самы год. Усе мы так разляцеліся. To ўсе з мамай былі, a то ўляцелі. Яна, бедная, павесіць фатаграфіі нашы ды паглядае на іх і плача-плача: адна засталася. Было трое дзяцей, усе з ёй жылі, a то за адзін год усе ўляцелі. От як матка твая выходзіла замуж за твайго бацьку. Разрл 11 Хар Хадзяін той, хто ходзіць па сваёй зямлі. Раблю апошнія вечаровыя агледзіны агарода: кукуруза не праростае, зато гарох павылазіў. Рана я тую кукурузу пасеяў ці што? Раптам знекуль прама па маёй разоры ідзе нянаскі хлопец. Здароў, хадзяін! Здароў. Слухай, а ты не скажаш, якая гэта дзярэўня? Прудок жа! Дарма я адразу прызнаўся. Партызаны-прудкаўцы не ўхвалілі 6.1 ўжо не возьмуць мяне з сабою пускаць цягнікі пад адкос, калі пачнецца вайна. Трэба было, як баба Наташа, усё адмаўляць: «Нічога не ведаю, хлопча. Я ўжо старая, хворая на галаву. А што ведала, даўно забылася. Няма ў мяне часу з табой вазюкацца. Ідзі з богам і не дуры мне галаву». I перахрысціць яго. А як павернецца задам, ціхенька плюнуць уследкі тры разы на ўсялякі выпадак, ад суроку. Прудок... А я ў Крышычы іду. To туды ідзі, туды. Я ўзгадаў, што ў Крышычах жыў Сяргей Палуян. Сяргей скончыў жыццё самагубствам у дзевятнаццаць гадоў столькі, мабыць, гэтаму хлопцу, які пайшоў у Палуянаву вёску. А болей за сто год таму тым самым шляхам Палуян прыходзіў у Прудок і агітаваў мясцовую моладзь, Мой прадзед быў на шэсць гадоў старэйшы за яго. Ён быў самым заможным і ўплывовым тут. To, пэўна ж, сустракаўся з Палуянам. Мо нават піў з ім сівуху, як мы ўчора з палякамі, якія прыехалі да мяне ў госці і з якімі мы гаварылі пра Палуяна. А прудкаўцы недаверліва пазіралі на нянаскія нумары машыны і ўсміхаліся, калі іх называлі панамі. Дзіўна быць панамі на фоне парахні на сценах. Апроч Палуяна, мы размаўлялі пра тое, якое слова больш беларускае гаспадар ці хадзяін. Я ў слове «хадзяін» чую, як нехта ходзіць па сваёй зямлі. Ходзіць і ладуе яе. От як я глядзеў свае градкі, а той хлопец сказаў: «Здароў, хадзяін». Але цяпер хаджу не я, а ідзе дождж. За вокнамі хмарна, вецер дзьме і размазвае халодную ваду з тых хмар па агародзе і сцяне маёй хаты. «Парахня сыплецца са сцен, мох паўсыхаў на стрэхах. Гніе вёска ў гразі і брудзе, а хоча яшчэ аджыць на сонцы», пісаў Сяргей Палуян пра Крышычы ў кнізе, якую мне даслала Вольга Бабкова з Купалаўскага тэатра. Палякі з’ехалі на тую зямлю, дзе яны хадзяіны. А я не хаджу я сяджу і гляджу на хмары, якія ганяе па небе неспакойны вецер. Мама называе такія хмары гуракамі. Доўгія тэлефонныя развітанні. Ну добра, мам, давай ужо. Ну добра, ыгы, давай. - Ну ўсё. - Ыгы. - Ну давай. - Ну добра, усё тады. - Ыгы. - От алыча цвіце-цвіце! - А ў мяне не цвіце. Я кабачкі пасадзіў. - А я нічога сёння не садзіла. Учора вінаград абразала, натамілася. - Закатай на зіму вінаградны кампот. - Кампот закатаць? А мо сок? - Закатай сок. Ну добра, мам, давай ужо. - Ну добра, ыгы, давай. - Ну ўсё. - Ыгы. - Ну давай. - Ну добра, усё тады. - Ыгы. - А персікаў не будзе. Калі жыццё пасля смерці ёсць, я б хацеў, каб на ўваходзе на Той Свет выдавалі садовы інвентар: рыдлёўку, граблі, капаніцу. Каб можна было пісаць дурныя тэксты. От думаю, а лепшых нябёсаў, чым яно ёсць, прыдумаць не магу. Радзіва «Прудок». Экстраны выпуск навінаў. Пабудаваў сёння сральню. Прыедзе да мяне якаясьці прынцэса і запытае: - Дзядзько, а дзе ў цябе прыбіральня? - У мяне толькі сральня е. - А што рабіць? Бо я ў сральню не магу, я не такая. - To цярпі. Едзе Міхайлаўна на кані. - Андруша, прывет! - Добры дзень, Міхайлаўна. - Андруша, у цябе хораша выходзіць. Красіва ўсё робіш, маладзец. - Дзякуй, Міхайлаўна. У Мінску на пешаходным пераходзе стаю за цёткай гадоў шасцідзесяці з начосам, у джынсах і бліскучых кедах. Калі я прыязджаю ў Мінск, я не магу наглядзецца на людзей. Мінчукі не такія, як прудкаўцы. От хлопец па праспекце ідзе. У яго даўгая барада і тонкія ногі ў вузкіх портках. Знізу блішчаць голыя белыя лыткі. Нармальна? Нармальна. У Прудку да мяне людзі хадзілі на споведзь, бо праз маю бараду думалі, што я святар. Я доўга не мог зразумець пытання: «Табе ўвогуле піць можна?». Потым дацяміў і пачаў галіцца. Бо тут мой мэсыдж «я модны еўрапейскі хлопец, трохі філосаф, трохі пацыфіст, я таямнічы, але бяскрыўдны для людзей» ніхто ў маёй барадзе не прачытаў. Няма разумення няма барады.