Рамэо i Джульета | Гамлет | Тарцюф | Разбойнікі
Вільям Шэкспір, Жан Батыст Мальер, Фрыдрых Шылер
Для старэйшага школьнага ўзросту
Выдавец: Юнацтва
Памер: 443с.
Мінск 1996
Л а э р т
О, трыццаць бед трохкратных на таго, Хто адабраў твой розум малады Учынкам злосніцкім! — Зямлі не рушце, Хачу ў апошні раз яе абняць.
(Саскоквае ў магілу.)
Цяпер завальвайце жывога з мёртвай. Жвір, жвір у вочы! Насыпайце насып Вышэй за Пеліён і за Алімп Да самых да нябёс.
Г а м л е т
(выходзячы наперад)
Чый гэта сум Так пышна выяўляецца? Хто той, Што заклікае зоры ў буйным смутку I прымушае іх нямець ад дзіва?
Я — Гамлет, дацкі прынц.
(Саскоквае ў магілу.) _ Лаэрт Няхай цябе
Ухопіць д’ябал!
(Кідаецца да яго біцца.)
Г а м л е т
Дрэнная малітва.
Будзь ласкаў, не душы мяне за горла: Я стрыманы, я ціхі, але ўсё ж Ёсць нешта небяспечнае ва мне, Чаго табе лепш сцерагчыся. Прэч!
Прэч рукі!
К а р о л ь
Разніміце.
Каралева
Гамлет, Гамлет!
У се
Панове... .
Г а р а ц ы о
Супакойцеся, мой прынц.
Прыдворныя іх разнімаюць, і яны выходзяць з магілы.
Г а м л е т
О, я за гэта буду біцца з ім Насмерць.
Каралева
За што, сынок?
Г а м л е т
Ды я ж любіў Афелію, любіў; і сорак тысяч Братоў з усім сваім каханнем братнім Са мною не зраўняцца.— Скажы мне, Што ты гатоў зрабіць дзеля яе?
Кароль
Лаэрт, не слухай,— ён вар’ят.
Каралева
Пабойся бога, пашкадуй яго.
Г а м л е т
Што ты гатоў зрабіць?
Рваць валасы? Пасціцца? Біцца? Плакаць?
Ніл выпіць? Кракадзіла праглынуць?
I я таксама. Ты прыйшоў тут енчыць?
Ты мне на злосць ускочыў у магілу?
Хацеў, каб пахавалі з ёю разам?
I я таксама. Ты тут горы кідаў?
Няхай жа мільёны дзесяцін
На нас узваляць, каб курган высокі Апёк свой лоб у зоне агнявой, 3 прышчом зраўняўшы Оссу! Ты хваліўся, I я магу не горш.
Каралева
Ён непрытомны;
Але прыпадак гэты хутка пройдзе,
I стане ціхі ён, як галубіца
Над залатымі дзеткамі ў гняздзе.
Г а м л е т
Скажыце,
За што вы абражаеце мяне?
Я меў да вас любоў. Але ўсё роўна, Што б ні рабіў на свеце Геркулес, Кот мяўкае, а воўк глядзіць у лес.
Выходзіць.
К а р о л ь
Гарацыо, прашу, сачы за ім.
Г a р а ц ы о выходзіць.
(Лаэрту.) .
А ты не забывай умовы нашай.
Мы справе зараз жа дадзім штуршок. Гертруда, учыні нагляд за сынам.
Мы тут паставім манумент жывы: Тады супакаенне будзем мець, А покуль што — прыходзіцца цярпець.
Выходзяць
Сцэна другая
Зала ў замку.
Уваходзяць Гамлет і Гарацыо.
Гамлет
Пра гэта досыць; слухай жа далей.
Ці помніш ты апошнія падзеі?
Г а р а ц ы о
Мой прынц, я помню ўсё.
Г а м л е т
У маёй душы Ішло змаганне нейкае, і сон Мяне не браў; ляжаць было мне мулка, Горш, чым якому арыштанту. Раптам — Няхай жыве раптоўнасць! — Ведай, дружа: Часамі рызыка ратуе нас
I не ўдаецца план. Адгэтуль вывад: Ёсць нехта, хто канчае нашы справы Па-свойму, не зважаючы на нас.
Г а р а ц ы о Напэўна.
Г а м л е т Апрануўшыся наспех, 3 каюты выйшаў я. Ноч. Цемната. Шукаю гэтых двух. Знаходжу. Спяць. Схапіў пакет і да сябе ў каюту.
Ад страху забываецца прыстойнасць; Я дзёрзка ўскрыў пасланне караля. Што ж там было, Гарацыо! 0 подласць! Там быў загад, нашпігаваны густа Траскучай балбатнёю аб дабры Англійскае і дацкае дзяржавы, I ў ім о, слухай! — столькі начапляна Чарцей і д’яблаў на маё жыццё, Што безадкладна, у адну мінуту. He навастрыўшы нават тапара, Мне б галаву адсеклі.
Г а р а ц ы о
Быць не можа!
Г а м л е т
Вось гэтае пасланне; прачытай У вольны час. Сказаць табе цяпер, Што я зрабіў?
Г a р а ц ы о
Цікава; раскажыце.
Гамлет
Аблытаны навокал ліхадзействам, Мой розум не прыдумаў і пралога, Як распачаў ігру. Я сеў за стол, Склаў новы ліст, перапісаў прыгожа; Я некалі, як нашыя міністры, Лічыў за сорам мець прыгожы почырк, Стараўся развучыцца; але тут Маё уменне на карысць пайшло. Ты хочаш ведаць, што я напісаў?
Г а р а ц ы о
Хачу, мой прынц.
Г а м л е т
Ад караля сур’ёзнейшая просьба,— Паколькі Англія ягоны даннік, Паколькі паміж іх квітнець павінна Любоў падобна пальме, гэтаксама, Паколькі мір пшанічнаю гірляндай Вісіць над імі, як злучок сяброўства,— I шмат яшчэ «паколькі» і «злучкоў»,— Па атрыманні гэтага паслання, Без разважанняў, доўгіх ці кароткіх, Падацеляў схапіць, звязаць і знішчыць, He даўшы памаліцца.
Г а р а ц ы о
А пячаць?
Г а м л е т
I ў гэтым мне дапамагала неба, Я пры сабе меў бацькаву пячатку. Мадэль сучаснай дацкае пячаці. Згарнуўшы ўсё так, як было раней, Я падпісаўся, прылажыў пячаць I вепрыкметна ім падкінуў ліст. Назаўтра быў на моры бой; далей Ты ведаеш.
Г а р а ц ы о
Дык Гільдэнстэрн і Разенкранц плывуць? Г а м л е т
Няхай плывуць, ім гэта даспадобы. Сумленне не гняце мяне. Іх смерць Ёсць вынік умяшання. Небяспечна Істотам нізкадушным поўзаць там,
Дзе скрыжаваны коп’і і мячы Магутных ворагаў.
Га р а ц ы о
Вось дык кароль!
Г а м л е т
Скажы, ці ж не павінен я паўстаць Супроць таго, хто атруціў мне бацьку, Зняславіў маці мне, убіўся клінам Паміж абраннем і маёй надзеяй, Жыццё маё на вудачку лавіў
3 такою хітрасцю? Ці ж я не ў праве 3 ім расквітацца гэтаю рукой?
Ці ж не пракляты буду я навек, Калі дазволю чарвяку ліхому Прыроду нашу грызці?
Г а р а ц ы о
Мабыць, хутка Ён атрымае весткі аб падзеях, Што адбыліся ў Англіі.
Г а м л е т
, Напэўна;
Але пакуль што перапынак мой; Жыццё людское — скарацечны міг. Шкада, шкада мне вельмі, друг Гарацыо, Што я з Лаэртам груба абышоўся,— Мой лёс і лёс яго зусім падобны.
Хачу мірыцца з ім; але, павер, Ён так крычаў, так задаваўся горам, Што я не м.ог стрымацца.
Г а р а ц ы о
Ціха; хто там?
Уваходзіць О з р ы к.
О з р ы к
Дазвольце, прынц, павіншаваць вас з прыездам. Г а м л е т
Дзякую, пане. (Ціха Гарацыо.) Ты ведаеш гэтага матыля?
Г a р а ц ы о
(йіха Гамлету)
He. мой прынц.
Г а м л е ч
(ціха Гарацыо)
Твае шчасце. Той, хто яго ведае, няшчасны. Гэта абшарнік. Зямлі ў яго многа, поле яго родзіць;
а калі скаціна пануе над быдлам, то яё жолаб бу дзе заўсёды пры каралеўскім стале. Гэта шпак, але, як я ўжо сказаў, прасторна абложаны брудам.
О з р ы к
Святлейшы прынц, калі ваша высокасць мае воль ны час, то я меў бы нешта сказаць вашай высокасці ад імя яго вялікасці.
Г а м л е т
. Я вас уважна слухаю. Зрабіце з вашым капелюшом тое, для чаго ён прызначаны: надзеньце яго на галаву.
О з р ы к
Удзячны вашай высокасці; вельмі горача.
Г а м л е т
Што вы? Паверце мне, вельмі холадна: вецер з поўначы.
О з р ы к
А яно такі халаднавата, мой прынц.
Г а м л е т
Наадварот, па-мойму, вельмі горача; мне проста душна пры маёй камплекцыі.
О з р ы к
Надзвычайна, мой прынц. Так душна, так душна, як... я не магу вам выказаць. Ваша высокасць, яго вялікасць запрапанавалі мне давесці да ведама вашай высокасці, што яны пайшлі на вялікі за клад адносна вас; справа ў тым...
Г а м л е т
Калі ласка, не забывайце.
(Прымушае яго надзець капялюш.)
О з р ы к
Мой добры прынц, слова гонару, мне так лепей, слова гонару. Ваша высокасць, нядаўна пры двары з’явіўся Лаэрт. Паверце мне, гэта дасканалейшы дваранін, поўны самых выдатных асаблівасцей, выключна далікатнага абыходжання і вялікай імпазантнасці. Калі гаварыць аб ім з належнай чуласцю, то гэта каляндар і карта прыстойнасці, бо вы ў ім знойдзеце злучэнне тых якасцей, якія жадаў бы мець кожны дваранін.
Г а м л е т
Акрэслены вамі вобраз не пацярпеў ніякіх страт з вашага боку. Хаця я ведаю, што пералічэнне ўсіх яго ўласцівасцей можа натрудзіць арыфметыку
памяці і ўсё ж застацца адсталым у параўнанні з яго імпэтам па шляху дасканаласці; аднак у мэтах праўдзівага праслаўлення дзіўлюся яму, як істоце вялікіх артыкулаў годнасці. Перад намі футарал такіх неацэнных дыяментаў і крышталяў духу, што яму падобным можа быць толькі яго ўласнае адлюстраванне; той жа, хто ў захапленні кінецца наследаваць яму, будзе яго ценем, не болей.
О з р ы к
Ваша высокасць, вы атэстуеце яго беспамылкова. Г а м л е т
Але якое ён мае да нас дачыненне? Навошта мы абдаём яго высокае імя нашым грубым дыханнем?
О з р ы к
Прынц?
Г а р а ц ы о
Мабыць, вы разумееце толькі тое, што вы самі гаворыце.У вас пытаюцца?
Г а м л е т
Навошта вы яго ўспомнілі!
О з р ы к
Лаэрта?
Г а р а ц ы о
(йіха Гамлету)
Яго кашалёк парожні. Чырвонцы сваіх слоў ён растраціў.
Г а м л е т
Так, Лаэрта.
О з р ы к
Мне вядома тое, што вы ведаеце...
Г а м л е т
Рад за вас; але калі вам вядома тое, што я ведаю. то мне невялікі гонар. Прашу далей.
О з р ы к 1
...Што вы ведаеце здольнасці Лаэрта.
Г а м л е т
He адважуся гэта сцвярджаць, каб не зраўняцца з ім у здольнасцях; ведаць добра чалавека — гэта значыць ведаць самога сябе.
О з р ы к
Я маю на ўвазе яго здольнасці па часці зброі; паводле агульнага прызнання, у гэтым ён найвы датнейшы мастак
Г а м л е т
Якая яго зброя?
О з р ы к
Рапіра і кінжал.
Г а м л е т
Дзве зброі; прымем пад увагу. Ну і што ж?
О з р ы к
Кароль, ваша высокасць, залажыўся з ім на шэсць берберыйскіх коней, супраць якіх ён паставіў, як я дачуўся, шэсць французскіх рапір і шпаг з усімі іхнімі прыладамі, гэта значыць з паясамі, рамя нямі ды іншым; сярод якіх ёсць трое набедраў самых адмысловых форм, вельмі адпавядаюць ру каяцям,— надзвычайна зграбныя набедры,— тон кага густу і добрай выдумкі.
Г а м л е т
Што вы называеце набедрамі?
Г а р а ц ы о
(ціха Гамлету)
Я так і думаў, што тут без каментарыяў не абы дзецца.
О з р ы к
Набедры, прынц, гэта партупеі.
Г а м л е т
Ваша слова было б болей дарэчы, каб мы цягалі на сабе гармату; а пакуль што няхай будуць партупеі. Такім чынам: шэсць берберыйскіх коней супроць шасці французскіх шпаг з прыналежнас цямі і трох адмысловай формы набедраў; дацкі заклад супроць французскага. Дзеля чаго ж гэта ўсё «пастаўлена», як вы толькі што вельмі трапна сказалі?
О з р ы к
Кароль, мой прынц, паспрачаўся, мой прынц, што пры дваццаці сутычках ён вас не абгоніць больш як на тры ў-дары. Лаэрт жа закладаецца на дзевяць, і можна зрабіць зараз жа спробу, калі ваша высокасць явіць добрую волю і скажа: так.
Г а м л е т
А калі я яўлю дрэнную волю і кажу: не?
О з р ы к
Я хачу сказаць, калі ваша высокасць дасць згоду на паядынак.
Га млет
Я буду хадзіць па гэтай зале. Калі яго вялікасш. жадае, цяпер якраз мой адпачынак. Няхай прынясуць рапіры. Калі ёсць зтда Лаэрта і кароль не адмяніў свайго намеру, то я паспрабую выйграць для яго заклад, а калі не. то будзе сорамна вачам маім і накладна бакам маім
КНІГІ ОНЛАЙН
