Рамэо i Джульета | Гамлет | Тарцюф | Разбойнікі
Вільям Шэкспір, Жан Батыст Мальер, Фрыдрых Шылер
Выдавец: Юнацтва
Памер: 443с.
Мінск 1996
Стары Маор. Амалія! Дачка мая! Амалія! (Сціскае яе ў абдымках.)
Разбойнік Маор (адскочыўшы). Хто ўваскрасіў перада мною гэты вобраз?
Амалія (вырываецца з абдымкаў старога Маора, бяжыць да разбойніка і ў захапленні абдымае яго). Ён ізноў са мной, о неба! Ізноў са мной!
Разбойнік Маор (вырываючыся, разбойнікам). Падымайцеся! Сатана выдаў мяне!
А м а л і я. Жаніх мой! Жаніх мой! Ты звар’яцеў! Ці гэта ад шчасця? Але чаму ж я такая нечутлівая ў гэтым віхры асалоды?
Стары Маор (узнімаючыся). Жаніх? Дачка мая? Дачка! Твой жаніх?
А м а л і я. Навекі яго! Навекі, навекі, навекі, ён мой! О сілы нябесныя! Вызвальце мяне ад гэтай смяртэльнай асалоды — інакш я ўпаду пад яе цяжарам!
Разбойнік Маор. Адарвіце яе ад мяне! Забіце яе! Забіце яго! Мяне! Сябе! Забіце ўсё! Няхай загіне ўвесь свет! (Імкнецца ўцячы).
А м а л і я. Куды? Навошта? Каханне! Вечнае, бясконцае шчасце! А ты ўцякаеш?
Разбойнік Маор. Прэч! Прэч! Самая няшчасная з нявестаў! Глядзі сам, пытайся, слухай, самы няшчасны з бацькоў! Божа, дай мне сілы назаўсёды, навекі пакінуць іх!
Амалія. Падтрымайце мяне! Калі ласка, падтрымайце! Ноч перад маімі вачыма!.. Ён пакідае мяне!
Разбойнік Маор. Вельмі позна! Дарэмна!.. Твой праклён, бацька!.. He пытайся болей! Я... мне... Твой праклён!.. Твой уяўны праклён!.. Хто завабіў мяне сюды? (Агаляе шпагу і кідаецца на разбойнікаў.) Хто з вас завабіў мяне сюды, вырадкі пекла? Дык загінь жа, Амалія!.. Памры, бацька! Памры ў трэці Раз — праз мяне!.. Твае збавіцелі — разбойнікі і забойцы! А твой Карл — іх атаман!
Стары Маор памірае. Амалія стаіць нерухома, як статуя. Уся шайка захоўвае страшную маўклівасць.
(Б'ючыся галавой аб дуб.) Душы тых, каго я задушыў у час любоўных ласкаў, каго я забіў у час мірнага сну, душы тых... Ха-ха-ха! Чуеце гэты выбух парахавой вежы над пасцелямі парадзіх? Бачыце, як полымя ліжа калыскі дзяцей? Вось ён, твой вянчальны факел! Вось яна, твая вясельная музыка! О, бог нічога не забывае, ён умее ўсё звязаць разам. А таму прэч ад мяне, шчасце кахання! А таму каханне для мяне пакута! Вось яна, адплата!
А м а л і я. О божа! Дык гэта праўда? Чым я саграшыла, бязвінная? I яго я кахала!
Разбойнік Маор. He! Гэта вышэй чалавечых сіл! Я чуў, як смерць свістала мне насустрач з тысяч ружэйных ствалоў, і я ні на крок не адступіў перад ёй! Дык няўжо я буду цяпер дрыжаць, як жанчына? Дрыжаць перад жанчынай? He, жанчыне не пахіснуць маёй мужнасці... Крыві, крыві! Усё гэта толькі хвілінная бабская слабасць. Я павінен упіцца кроўю... і ўсё пройдзе. (Хоча ўцячы.)
Амалія (падае ў яго абдымкі). Забойца! Д’ябал! Я не адпушчу цябе! Анёл!
Разбойнік Маор (адштурхоўвае яе). Прэч, каварная гадзюка! Ты здзекуешся з апантанага? Але я памераюся сіламі з лёсам! Што? Ты плачаш? О вы, злосныя, здрадлівыя зоркі! Яна прыкідваецца, што плача! Нібыта хоць адна душа яшчэ можа пашкадаваць мяне!
Амалія падае яму на грудзі.
Што гэта?.. Яна не плюе мне ў твар? He адштурхоўвае мяне?.. Ці ты забыла? Ці не ведаеш, каго трымаеш у абдымках? Амалія!
Амалія. Адзіны! Навекі!
Разбойнік Maopf прасвятлелы, у экстатычным захапленні). Яна даруе мне! Яна мяне кахае!.. Я чысты, як эфір нябесны! Яна мяне кахае!.. Слёзна дзякую табе, літасцівы Божа! (Падае на калені і рыдае.) Мір зноўку запанаваў у душы маёй! Пакута суцішылася. Няма болей пекла! О, паглядзі, паглядзі! Дзеці зноў плачуць на грудзях рыдаючых д’яблаў. (Падымаючы-
ся, да разбойнікаў.) Плачце ж і вы! Плачце, плачце! I вы таксама шчаслівыя! О Амалія, Амалія! (Прыпа дае да яе вуснаў; яны заміраюць у маўклівым абдымку.)
Адзін з разбойнікаў (злосна выступае наперад). Спыніся, здраднік!.. Адымі рукі! Альбо я скажу такое слоўца, ад якога звон пойдзе ў цябе ў вушах і зубы заляскаюць ад жаху. (Раздзяляе іх мечам.)
Стары разбойнік. Успомні багемскія лясы! Чуеш? Ты дрыжыш? Успомні пра багемскія лясы! Адступнік, дзе твае клятвы? Ці так хутка забываюцца раны? Калі мы для цябе паставілі на карту шчасце, гонар, жыццё, калі мы сцяной акружылі цябе, як шчыты, прымалі ўдары, якія пагражалі твайму жыццю... хіба ты не ўзняў тады рукі і не пакляўся ніколі не пакідаць і нас, як і мы цябе не пакінулі? Бессаромны! Клятвапарушальнік! Ты хочаш пайсці ад нас? Каб дагадзіць гэтай макравокай. распусніцы?
Т р э ц і разбойнік. Ганьба клятвапарушальніку. Дух ахвяраваўшага сабою Ролера, які ты клікаў у сведкі з замагільнага свету, пачырванее праз тваю маладушнасць і ва ўсеўзбраенні ўзнімецца з магілы, каб пакараць цябе.
Разбойнікі (крычаць наперабой і рвуць на сабе адзенне). Глядзі сюды! Глядзі! Пазнаеш гэтыя пісягі? Ты наш! Мы заняволілі цябе кроўю нашых сэрцаў! Ты наш, хоць бы сам архангел Міхаіл распачаў за цябе адзінаборства з Малохам! Ідзі з намі! Ахвяра за ахвяру! Амалію за нашу шайку!
Разбойнік Маор (выпускае руку Амаліі). Усё скончана! Я хацеў павярнуць назад і пайсці па слядах бацькі, але той, у нябёсах, разважыў інакш. (Стрымана.) Сляпы дурань, як мог я гэтага хацець? Ці ж вялікі грэшнік яшчэ можа вярнуцца на шлях ісціны? He, вялікаму грэшніку гэта не ўдасца. Гэта мне даўно трэба было ведаць. Спакойна! Чуеш, спакойна! Так павінна быць! Я не адгукаўся, калі Бог заклікаў мяне! I вось цяпер, калі я шукаю яго, ён адвярнуўся ад мяне. Што можа быць больш справядлівым? He шукай яго! Ты яму не патрэбен! Ці ж няма ў яго вялікага мноства іншых стварэнняў? Яму лёгка абысціся без аднаго з іх. I гэты адзін — я. У дарогу, сябры!
А м а л і я (з сілай утрымлівае яго). Спыніся! Спыні-
ся! Адзін удар! Адзін смяртэльны ўдар! Быць ізноў пакінутай! Агалі свой меч і злітуйся нада мной!
Разбойнік Маор. Літасць паляцела да ўсіх чарцей! Я не заб’ю цябе!
А м а л і я (абдымае яго калені). О, калі ласка! Дзеля божай літасці! Я ж болей не прашу любові! Я ведаю, там, у вышыні, нашы сузор’і варожа ўцякаюць адно ад другога... Я прашу толькі смерці! Пакінута, пакінута!.. Зразумей увесь жах гэтага слова! Пакінута! Мне не перанесці! Ты ж ведаеш, ніводнай жанчыне гэтага не перанесці. Смерць — вось уся мая просьба! Паглядзі! Mae рукі дрыжаць! У мяне няма сілы нанесці сабе ўдар. Я баюся гэтага бліскучага вастрыя!.. А табе гэта так лёгка, так лёгка! Ты ж майстра забіваць! Агалі свой меч — і я буду шчаслівая...
Разбойнік М а о р. Ты хочаш адна быць шчаслівая? Прэч! Я не забіваю жанчын!
Амалія. Ах, душагуб! Ты ўмееш забіваць толькі шчаслівых! А тых, хто здаволіўся жыццём, не забіваеш! (На каленях падпаўзае да разбойнікаў.>Дык злітуйцеся хоць вы нада мною, памочнікі ката! У вашых позірках гэтулькі крыважэрнага спачування, што надзея засвяцілася ў сэрцы няшчаснай. Ваш валадар — пусты маладушны хвалько!
Разбойнік Маор. Жанчына, што ты гаворыш?
Разбойнікі адварочваюцца.
А м а л і я. Ніводнага друга? I сярод гэтых. (Пады маецца.) Ну, тады ты, Дыдона, навучы мяне памерці! (Хоча пайсці.)
Адзін з разбойнікаў прыцэльваецца.
Разбойнік Маор. Стой! Паспрабуй толькі!.. Ка ханая Маора памрэ толькі ад яго рукі. (Заколвае яе^)
Разбойнікі. Атаман! Атаман! Што ты зрабіў? Ты звар’яцеў!
Разбойнік Ма ор (не адводзячы вачэй ад трупа). Яна забіта! Яшчэ адзін уздрыг, і ўсё скончана. Вось — бачыце?! Што яшчэ вы патрабуеце ад мяне? Вы ахвяравалі за мяне жыццём — жыццём, яжое ўжо вам не належала, жыццём, напоўненым агідаю і ганьбай... Я дзеля вас забіў анёла. Глядзіце ж сюды! Цяпер вы задаволены?
Грым. Ты заплаціў свой доўг з лішкам. Ты зрабіў тое, што не зрабіў бы ў імя гонару ніводзін чалавек. Цяпер у дарогу!
Разбойнік Маор. Што ты сказаў! Згадзіся, жыццё праведніцы за жыццё шэльмы — няроўны памен. О, кажу я вам, калі кожны з вас узыдзе на крывавую плаху, і яму будуць распаленымі абцугамі рваць цела кавалак за кавалкам, і пакута працягнецца адзіннаццаць доўгіх летніх дзён,— гэта не перацягне адной яе слязы. (3 горкім смехам.)Пісягі! Багемскія лясы! Так, за гэта трэба плаціць!
Ш в а р ц. Супакойся, атаман! Хадзем з намі! Табе тут няма чаго рабіць. Вядзі нас далей!
Разбойнік Маор. Стой! Яшчэ адно слова, раней чым рушыць у дарогу. Запомніце вы, зларадныя выканаўцы маіх варварскіх загадаў! 3 гэтай пары я пакідаю быць вашым атаманам. 3 жахам і сорамам кідаю я тут маё крывавае жазло, падпарадкоўваючыся якому, вы думалі, што маеце права рабіць злачынствы, паганіць божы свет. Ідзіце на ўсе чатыры бакі. Адны. Няхай нас нішто болей не звязвае.
Разбойнікі. А, маладушны! Дзе твае вялікія планы? Ці яны — толькі мыльныя пухіры; якія лопнулі ад аднаго ўздыху жанчыны?
Р а з б о й н і к М а о р. О, я дурань, які марыў выправіць свет ліхадзействам і берагчы законы беззаконнасцю! Я знаў гэта помстай і правам! Я адважваўся, о прывід, сточваць зазубрыны твайго мяча, згладжваць твае прыхільнасці! Але... О нікчэмнае блазненства! Вось я стаю ля краю жахлівай прорвы і з выццём і скрыгатам зубоў пазнаю, што два чалавекі, мне падобныя, здолелі б разбурыць увесь будынак маральнага светаладу! Злітуйся, злітуйся над хлапчуком, які ўздумаў папярэдзіць твой суд! Табе адплата, і ты аддай! Няма патрэбы табе ў руцэ чалавечай. Праўда, я ўжо не здолею вярнуць мінулага. Загубленае мною — загублена. Ніколі не аднавіць зрынутага! Але я яшчэ магу ўлагодзіць зняслаўленыя законы, залячыць паранены свет. Ты патрабуеш ахвяры, ахвяры, якая ўсяму чалавецтву давядзе веліч тваёй праўды. I гэта ахвяра — я! Я сам павінен прыняць смерць за яе.
Разбойнікі. Адбярыце ў яго кінжал!.. Ён заколіць сябе!
Разбойнік Маор. Дурні, асуджаныя на вечную слепату! Ці не думаеце вы ўжо, што смяротны грэх выкупляюць смяротным грэхам? Ці, па-вашаму, гармонія свету выйграе ад новага богапраціўнага дысанансу? (3 пагардаю шпурляе зброю да іх ног.) Яны атрымаюць мяне жывым! Я сам аддамся ў рукі правасуддзя!
Разбойнікі. У ланцугі яго! Ён звар’яцеў!
Разбойнік Маор. He! Я не сумняваюся, рана ці позна правасуддзе дагоніць мяне, калі так захочацца боскай волі. Але яно можа знянацку напасці на мяне соннага, дагнаць, калі я пабягу, сілай і мечам вярнуць мяне ў сваё ўлонне. А тады знікне і апошняя мая заслуга — па добрай волі памерці ў імя праўды. Навошта ж я, нібы злодзей, пачну хаваць жыццё, даўно адабранае ў мяне па прыгавору божых мсціўцаў?
Разбойнікі. Няхай ідзе! Ён напышлівы хвалько! Ён мяняе жыццё на людское здзіўленне.
КНІГІ ОНЛАЙН
