Rodnaja mowa ŭ światyniach
Адам Станкевіч
Памер: 200с.
Вільня 1929
Z usiaho wysejsaha bacym, jak sprawiadliwa adnosicca flpost. Stalica i da nasaj mowy u kasciele. Pawodle wyjasnienniaij kardynala Merry del Vai z woli Sw. fljca na pacatku nasaha staleccia, mowa bielaruskaja й kasciele й dadatkowych nabazenstwach maje pounaje prawa, aby tolki hetaha narod pazadau i damahausia.
flle, kab snuc nasu dumku dalej, wierniemsia krychu nazad. Na pieratomie miz wiekam XIX i XX spatykajem swietluju postac Stafana Danisewica, biskupasufrahana archidyecezii Mahilotiskaj. Tyja Cisie rastki bielaruskaha kascielnaha zyccia, jakija astalisia zywymi pad nawalaj Ьйгай XIX w., biskup St. Danisewic ahledziii, dapusciti.da ich kasulki sonca i, jak sapraudny, pastyr, usiej silaj swajho dobraha serca zaapiekawaiisia dalejsym ich losam.
Biskup S. Danisewic pachodziu z Mahiloiiscyny, z drobnaj bielaruskaj slachty. Pa skancehni Mienskaj Duchotinaj Seminaryi,
a posle flkademii u Pieciarburhu, jak ksjondz pracawaii u aposnija hady XIX st. u roznych miestach Bielarusi, jak Orsa, Mahilou, omalensk. fld 1905 h. da 1908 h. Danisewic byu
Biskup ST. DANISEWIC (+ 3X11. 1913)
pralatam i administrataram Mahilouskaj archi dyecezii. Cl hetym casie, kali dziakujucy wol
— 74 —
П wns i^*^^ rady Bie|arusau katalikou u 19051909 h. pawialicylisia na 232,705 dus bo mnohija dauniejsyja Gnijaty z Prawaslauja warocalisia da Katalickaha Kasciola, i ka
* i adHiieniena zabarona bielaruskich drukau lacinikaj, —^ prad bielaruskim katalicпаг°°пУт zycciom atkrylisia swietlyja mancymasci pryhozaha razwiccia jaho. Wosza pralat S. Danisewic u mieru sil swaich i prystupaje tady da pracy na hetaj niJ°n> wiedajucy dobra, jakuju prynosie skodu Kasciolu i bielaruskamu narodu karystannie pa swiatyniach Bielarusi cuzoj polsaj mowaj, u 1906 h. u Pieciarburzie wydaie „Elementarz dla dobrych dzietok katolikou" z ^а^Па2 aPrabataj Hety „Elementarz" jak nia treba leps, luca minutiscynu z budycynaj. , ir«J^ nowaje wydannie „Elementarza" z 1662 h., ab jakim byla hutarka wysej. „Elemepjaj2'' Danisewica roznicca ad henaha dauniejsaha tolki cyscinioj bielaruskaj mowy. Znacna miens u im spatykajem rusycyzmau ' . Pol°nizmau, jak u dauniejsym. Na kancy takza wykinuta „tablicka mnozenia".
Smat bylo posle na Danisewica za beta □ apascL ad. 1УсЬ> kamu wiera patrebna tolki ziela syrerinia polskaj narodnasci siarod bielaruskaha narodu.^ Hie jon na heta nie zwazau, bo mocna byu prakanany, sto mowa bieJaruskaja maje prawa uzywannia jaje u Swiaym •> jak mowa rodnaja, duza karysnaja Bie u SU H sprawie paznarinia praudau wiery jaho. Dziela hetaha zaachwocwau pisac
— 75 — i wydawac relihijnyja knizki pa bielarusku i sam nawat niekatoryja z ich cenzurawau prad tym, jak dac dazwol drukawac ich, jak napr. „Karotki katechizm" (1907) i „Karotkaja Historyja owiataja" (1914).
Buducy uzo biskupam surrahanam aa 1909 h., padcas adwiedzinau archidyecezn, u Fascoucy, napryklad, nia tolki ksiandzom zahadwaii hawaryc kazarini pabielarusku, ale takza i sajri ich hawaryu. Jak raskazwajuc nawoCnyja swiedki, radasc narodu byla nieapisanaja. Karystausia takza bp. Danisewic u kazanniach bielaruskaj mowaj i u druhich parafijach Bielarusi. Pamior 3. XII. 191J n
Hodnym naslednikam biskupa Danisewica u sprawie prawodzaiinia bielaruskaj mowy u kasciol byu Ks. Fr. Budzka, adzin z pionereu jak relihijnaha, tak i ahulam narodnaha bielaruskaha sucasnaha adradzennia.
Rodam jon z wioski WoznaQscyna, Parchwienaiiskaj parafii, Wialejskaha pawietu. Wucyusia spiarsa u Budslauskaj narodnaj skole, pasla u Wialejcy u skole pawiatowaj, tady u Wilni, adkul padausia u katalickuju duchounuju seminaryju й Pieciarburh, jakuju skoncyu na samym pacatku nasaha wieku. Uzo buducy klerykam, byu badaj swiedamym Bielarusam i prabawau tlumacyc polskija relihijnyja knizki na bielaruskuju mowu.^Skoncyusy nawuki й seminaryi, jon, buducy uzo dyjakanam, pierajsou na nawuki u Duchounuju nkademiju й tymza Pieciarburzie. Buducy u seminaryi dachodziu da bielaruskaj narodnaj
— 76
— 77 —
swiedamasci, ^cytajucy „Bielaruskuju Dudku“ — Macieja Buracka (Fr. Bahusewica). DawiarsyGswajej narodnaj swiedamasci G flkademii
Ks. FR. BUDZKA (+ 2.II. 1920 h.)
pad byG
uplywam praf. tejza akademii (G jakoj piersych hadoch nasaha staleccia),
Br. EpimachSypilly, piersaha pionera bielaruskaha sucasnaha adradzenskaha ruchu.
Ks. Fr. Budzka, jasce buducy klerykam, uzo ciarpieG za bielaruskuju sprawu. Jak raskazwaje blizka znajucy Ks. Fr. Budzku, krychu ad jaho malodsy, Bielarus Ks. Fr. Ramejka, jaki i sam ad Budzki Gswiedamiusia,—tahocasny. a
КНІГІ ОНЛАЙН
