Выдавец: Медысонт
Памер: 594с.
Мінск 2016
ycaks'бачыць', і сэнс выразу, такім парадкам, 'зорца чыну'. ПЕ гаворка ідзе пра Сому.
10.3 чорны (asitah) агонь.
11.1 дарога ладу (pantha rtasya) дарога сонца.
13.1 сыіеўца (yivasvati) ПГ "сьвятар, які адказваў за Сому"; іначай эпітэт Агні (vivasvat'зіхоткі').
47
4.3 дабожныя (abhidyavo) ПС "зіхоткія".
6.4 морскім (samudrad) пад морам разумеюцца паветраныя воды.
48
3.2 калясьніцаў (rathanani) пад вазамі ў РВ нярэдка разумеюцца малітвы жрацоў.
5.3 абуджас (jarayanti) або ад yjf'старэць', т.б. "змушаючы старэць".
8.4 няўдачы (sridhah) ПБ гэта слова можа азначаць "аблудных людзей", т.б. тых, што не шануюць багоў.
13.3 доляй лёгкадарожнай (sugmyam) або "[багацьцем] лёгкадаступным, лёгкапрыходным".
15.3 ад воўка (avrkam 'бязвоўкавую') слова vrka-, аднак, можна разумець і чыста этымалягічна: "разрывальнік", т.б. усякі шкоднік.
49
1.1 з балагімі (bhadrebhir) ПС "сьветлымі дарогамі", ПГ "з шчасьцяноснымі прамянямі".
50
1.2 Родаведа (jatavedasam) звычайна гэта эпітэт Агні (сонца, аднак, уважаецца за адну з праяваў Агні).
8.1 сем ... кабыяіцаў (sapta ... haritd) прамяні.
12.3 жоўтадрэвах (haridravesu) ПС. Іншыя бачаць тут нейкі від птушкі з жоўтым апярэньнем.
13.1 сын Бязьмежы (pdityo) Сонца ня сын Бязьмежы, але пазьней слова adityaстала азначаць менавіта сонца.
51
1.1 аўна (mesam) ПС аднойчы Індра прыйшоў у выглядзе барана да сына Канвы Мэдгатытхі ды выпіў яго Сому.
1.3 vasya dyavo па vicdranti manusa складанае месца. ПС тут даўнімаецца слова 'чыны', a dyavo трэба разумець як 'праменьні', т.б. 'чые чыны, нібы праменьне сонца, разыходзяцца, карысныя людзям'.
2 гаворка ідзе пра Марутаў.
3.1 намінка на міт пра Валу.
3.2 ў стадзьверным доме (sataduresu) ПС стадзьверная вязьніца, дзе Атры быў катаваны трыма Духамі.
6.3 Арбуду (arbuda) зьмеяваты чорт, пераможаны Індрам.
9.4 мурашом (уатгб) ПГ і ПЕ Індра, ператварыўшыся ў мураша, перапоўз муры крэпасьці ды зьнішчыў яе, пакуль вораг павялічваўся ў памерах, думаючы гэтак адолець Індру; ПС vamra'звыклы славіць апевамі' руш, які славіць Індру, што, хоць вялікі, а ўсё расьце, імкнучыся да неба.
13.3 Врышанатвы (yrsanasva'бык-конь') ПС старажытны валадар, паводле іншых нейкая мітычная істота.
52
1.2 зычлівае сотні (satam ... subhuvah) ПС гэта сьпевакі, ПГ сілы.
2.4 выжымаючы плыні (ubjdnn arnamsi) ПГ "тамуючы патокі": вызваленыя рэкі спужаліся Індравай сілы, таму іх прыйшлося супакойваць.
3.1 ён вароты ў заворах атворына ў вымі (sd hi dvaro dvarisu vavrd udhani) УП. Дакладнае значэньне словаў dvaro i dvarisu невядомае. ПС "атачальнік, перашкоднік".
4.1-2 ПС гаворка ідзе пра сокі Сомы, ПЕ пра багоў.
5.4 Трыта (tritah) не зусім ясна, пра якога Трыту ідзе гаворка. Сайана прыводзіць гісторыю пра старажытнага руша, які быў увязьнены ў студні (гл. РВ 1.105). Але ў РВ згадваецца таксама нейкі Трыта Аптйа, які часам выступае як Індраў двайнік.
8.2 жалезны (ayasam) гэта слова перадусім проціпастаўля-
ецца іншым рэчывам (каменю, драўніне); гэта можа быць медзь, бронза і ўласна жалеза.
9.2 іх ПЕ багі, ПГ сонца й зара, што баязьліва выходзяць пасьля доўгага знаходжаньня ў цемры.
53
1.2 на пасадзе ... Сьветлавіта (sadane vivasvatah) месца аброку. 5.4 каровавяршыннай (goagrya) т.б. якая пачынаецца з кароў, у якой каровы галоўная частка.
7.4 Намучы (патйсі) імя чорта, пераможанага Індрам.
8.1 Караньджу (karanja) й Парнайу (parnayd) імёны чортаў, забітых Індрам.
8.3 ВанГрды (vdngrda) імя чорта.
9.1 Сушравасам (susravas'дабраслаўны') імя валадара, якім апекаваўся Індра.
9.2 магчыма, намінка на бітву дзесяці князёў (РВ 7.18).
9.3 цяжкавітым (duspada) УП. ПС "(кола) якое недаступнае ворагам", ПЕ "дурною нагою", ПГ "разам з Кульгавым".
10.2 Турвайану (tilrvaydna) імя валадара, якім апекаваўся Індра.
54
10.1 агарнула ... падваліны (dharunahvaram) не зусім яснае слова: dharuna'аснова', hvaraутворана ад ^hvr 'адхіляць ад простай дарогі, крывіць, замінаць'. ПС "які замінае цячэньню".
55
1.4 т.б. нібыта бык точыць рогі.
4.1 ПЕ "гэта ён у лесе дасьць пачуць свой голас паклонцам".
6.1 счатворныя сёлы (sadanani krtrima) відаць, гаворка ідзе пра паселішчы няарйаў.
8.3 учынцы (kartrbhis) т.б. тыя, што чыняць аброк.
56
2.3 дзейнік Сома.
2.4 т.б. як людзі, падымаюцца ў горы, каб сабраць расьліны Сомы, так Сома няхай падымецца да Індры.
3.1 пераможца бяспыльны (turvanir ... arena) т.б. які перамагае, нават не падняўшы пылу на бітвішчы.
6.4 агароджы (pasya) цьмянае слова; ПГ 'сківіца'.
57
3.1 ПЕ гэта зварот да жонкі замоўцы аброку.
4.4 нібы людзі (ksonTr iva) ПС "як зямля любіць стварэньні, так ты ўпадабай нашу мову".
58
1.1 т.б. нельга яго падганяць; ПС "хіба ён можа раніць песьняраг
2.3 аброчнага каня намашчалі топленым маслам.
3.1-2 ПС; ПГ і ПЕ "дзейнічаючы разам з Рудрамі й сьвятцамі, пастаўлены на чале (адправы)".
6 адна з адменаў міту пра тое, як агонь трапіў да людзей (гл. РВ 1.60.1).
7.3 пасланьніка (aratim) не зусім яснае слова, але яўна ўтворанае ад ^г 'рухацца, уздымацца'.
8.2 сябрабагаты (mitramahah) ПГ "шанаваны, як сябар"; ПЕ "вялікі, як Мітра".
9.4 празорца дабротаў (dhiyavasur) ДС "у якога багацьце празорам (празорлівасьцю)", т.б. які здабывае багацьце ў багоў малітвай; альбо "багаты на малітвы".
59
1.1 т.б. усе іншыя агні зьяўляюцца ўсяго толькі часткамі Агні.
2.1 вяршыня (murdha) ДС "галава"; асяродак (nabhir) ДС "пуп".
6.4 водапатокі (kastha) ПЕ "перашкоды"; Шамбару (sambaram) звычайна забойства Шамбары прыпісваецца Індру.
7.4 Пурунітхі (purumtha'мнагахітры') імя даўняга валадара.
60
1.3 двуроднага (dvijanmanam) ПС першы раз Агні народжаны ад неба й зямлі, а тады ад церця двух брускоў.
2.2 рупныя (usijo) ПС (jlvas 'валець, хацець'). 3 сэнсу радка вынікае, што usijпроціпастаўляюцца сьмертным, таму ў іх дабачаюць асаблівы від продкаў нейкі род старажытных жрацоў (usijнагадвае слова rtvij'які абракае ўчас' у такім разе usij'той, хто ахвотна, шчыра абракае').
61
1.3 слаўнаму (rcisamaya) не зусім яснае слова.
4.3 для мужа што любіць хвалебны (girvahase) ДС, відаць, "які прывозіцца песьнямі"; ПЕ "паланёнаму хвалебнымі песьнямі".
5.2 языком (juhva) або 'леўкаю'.
5.4 апетаслаўнага (gurtdsravasam) ДС "у якога апетая слава".
6.2 усядзею (kiyedhah) цьмянае слова. ПС 'моцны'.
7.1 -3 намінка на розныя адмены міту, як Індра змагаўся за кашу (odana-, тут pacatd-); паводле аднаго зь іх (РВ 8.77.10), Індра пасылае па кашу Вішну.
7.4 стралец той (asta) Індра.
9.4 шумны (svarir) ПП su-ari-, што Сайана тлумачыць як 'прыўкрасны (забойца) ворагаў'.
11.3 дзеяч уладны (isanakrd) ПС; ПЕ "робячы валадаром", ПГ "робячы багатым".
15.1 між усіх (etesam) відаць, сярод багоў.
62
2.3 сьледаведы (padajna) т.б. "якія ведаюць дарогу (да схаваных кароў)".
3.2 Сарама (sardma) ПС Індра вырашыў паслаць на пошукі скрадзеных кароў суку Сараму. Але Сарама паставіла ўмову, што адправіцца толькі тады, калі Індра паабяцае даць яе шчаняці каровінага малака.
4 з навагвамі ... з дашагвамі ПС гэта віды Ангірасаў.
4.3 бурдзюк (phaligdm) цьмянае слова.
10.1 -2 Індраў запавет у тым, каб рэкі заўсёды цяклі пасьля таго, як ён іх выпусьціў, забіўшы Врытру.
63
3.3 за загваздку кола (апай) выказваецца здагадка, што пад час гэтага спабору выхоплівалася загваздка (««/-) з кола і яно адвальвалася.
5.1-2 цьмяныя радкі.
64
2.4 зь сьцягамі (drapsino) drapsaтаксама азначае 'кропля', т.б. Маруты паліваюць кроплямі дажджу.
12.3 жомапітпушчай (rjisinani) rfisa'жамерыны Сомы', якія застаюцца пасьля першага выжыму; потым іх прамывалі ў вадзе ды зноў выціскалі Сому.
65
1.1-2 намінка на ўцёкі Агні ў воды; багі знайшлі яго ды вярнулі на месца, каб ён і далей перавозіў аброк зь зямлі на неба.
7.3 багатых (jbhyan) ПС ворагаў. Слова ibhaзвычайна перакладаецца як 'чэлядзь, свойская жывёла', т.б. рухомая маёмасьць, і магчыма ўтворана ад 'ісьці' (што да суфікса -bha-, nap. бел. араць арба, дзяліць дзяльба); ibhyaтады можа азначаць 'надзелены рухомай маёмасьцю', а тут 'багаты чужынец'.
66
10.2 іх дадолу (тсТг 'скіраваных долу', ж.р.) ПС гэта языкі полымя, ПЕ воды.
67
10.3 -4 scidmeva dhirah sammaya cakruh ДС або "як умельцы жытло, сувымераўшы, яны зрабілі (яму агмень)", або "сядзеньне (т.б. агмень) празорцы, сувымераўшы, (яму) зрабілі".
68
3.1 усе (yisve) ПС аброчнікі, ПГ продкі, ПР багі.
8.1- 2 ПЕ гаворка ідзе пра продкаў, якія імкнуліся знайсьці сабе працяг у нашчадках, якія б учынялі для іх памінальныя абрады.
69
9.1 ПС дзейнік тут прамяні, што ўзносяць жаротву; ПГ і ПЕ жрацы, што прыносяць агонь, і, такім чынам, узыход сонца атаясамляецца тут з запальваньнем агню.
70
2.3 нараджэньня (janma) слова janmanможна азначаць 'нараджэньне, месца нараджэньня, род, народ' і г.д.
11.1 імклівы як выстрал (sadhur net grdhm'u'як трапны, імклівы') ПЕ "нецярплівы, як той, хто ідзе проста да мэты", ПГ "нецярплівы, як выдатны скакун".
71
1.1 дзевамі жарснымі (usatTr) пальцы, якімі расьціраўся агонь (anguli'палец' ж.р.).
1.3 рудая й цёмная (syavim drusim) ПС зара й ноч.
5 апісваецца зьляганьне Неба-айца з дачкою Зарою.
5.3 лучнік (dsta) ПС Агні.
72
2.4 і/ сьлед (pade) у месца. Таксама padaазначае 'слова' (як уб.2).
4.3 закмеўшы ў далечы (nemadhita cikitvan) УП, бо незразумелае значэньне слова nemadhiti-', сьмертны (marto) магчыма, Йама.
9.4 птаха (veh) сонца.
10.1 яго (asmin) Агні.
10.2 нябёсныя вочы (divd ... aksi) сонца й месяц.
73
1.4 спусьціўся (уі tarit 'перасёк') т.б. перасячэ паветра й спусьціцца на аброчню разам з багамі.
4.1 ў доме (dama a) ПС у сваім аброчным доме, т.б. у аброчні.
5.4 ПЕ "атрымліваючы долю, каб праславіцца сярод багоў".
74
2.1 у сутычках (snihitTsu) цьмянае слова; магчыма, ^Isnih тут суадносіцца зь бел. чніз (нзіць, нізаць, нож, заноза) і тады snihitiзапраўды можа азначаць 'сеча' (ПН 'Jsnih 'забіваць').
75
5.3 для ўласнага дому (svam ddmam) дому, дзе Агні чыняць аброк.
76
3.3 пана Сомы (somapatim} Індру.
4.1 нашчадагалосны (prajavata vacasa) т.б. у якога голас, мова, што прыносіць патомства (аброчніку).
4.4 bodhiprayantar janitar vasHndm т.б. "будзь надаўцам, спародцам дабротаў"; прэдыкатыўныя клічныя формы адна з асаблівасьцяў мовы РВ.