Рыгведа Кола першае

Рыгведа

Кола першае
Выдавец: Медысонт
Памер: 594с.
Мінск 2016
81.37 МБ
3.4 на развалінах (armake) яшчэ адно цьмянае слова. Выказвалася кволая здагадка, што гаворка можа ісьці пра разваліны аднаго з гарадоў Індзкае цывілізацыі (у прыватнасьці Гараппы). Калі дапусыдіць разбор аг-та-ка-, то слова можа ўзыходзіць да ^г 'рухацца, нападаць' (arta'які трапіў у бяду, убольнены, прыгнечаны'); пар. ст.-анг. еагт 'бедны, няшчасны', ст.-ісьл. агтг 'няшчасны, злосны'.
5.1 пішачы (pisacim 'жаўтаваты') від чартоў.
6.6 ваярамі {satvabhis) відаць, з Марутамі.
134
V хвалебне падкрэсьліваецца, што Вецер першым з усіх багоў каштуе выжматага Сому.
1.6-7 на раздачу (davane) т.б. для дарэньня выжымальцам, або для атрыманьня дароў (Сомы) ад выжымальцаў.
4.2 ткуць (tanvate) гульня слоў: дачынна сьвятла гэты дзеяслоў азначае "шырыцца, зьзяць".
4.6 грудзей (yaksanabhyah) vaksana 'цыцка' (ДС "якая сілкуе, корміць" «— ^Ivaks 'расьці, мацнець') тут азначае хмару вымя каровы Прышні, зь якога нарадзіліся Маруты.
5.3 водавірныя Сому разбаўлялі вадою.
6.6	малаком (asirani) asir— адмысловая назва малака, якое зьмешвалася з Сомам на аброку (<— ysrT 'зьмешваць, гатаваць').
135
1.2	на тысячы супражаў (sahasrena niyuta) гульня слоў: niyutтаксама азначае "запрэжку слоў", т.б. хвалебен, які прыцягвае бога на аброк.
2.4-5 tavayam bhaga ayiisu / somo devesu hiiyate цікавае месца, якое ўказвае, што Сома ўзьліваўся як сярод людзей, так і сярод багоў.
8.2-3 смакоўніцы (asvattham) або сьвятое фігавае дрэва, зь якога рабілі судзіны на Сому; увасабляе сусьветнае дрэва.
136
Паўсюль, дзе згадваюцца багі й дзеяслоў стаіць у мн.л., трэба разумець Мітру-Варуну (двухсэнсоўнасьць узьнікае праз адсутнасьць парнага ліку ў беларускай мове).
2.1 шырокага (urdve) для сьвятла або для сонца.
2.3 правіць вокам Бгагі праменьне (caksur bhagasya rasmibhih) або "вокам (т.б. вокам Сонца) праменьне Бгагі". Акрамя таго, bhagaможа тут азначаць проста "надзельца" і тады адсылаць да сонца.
3.6 людзей парадкоўца (yataydjjanah) т.б. які ўпарадкоўвае жыцьцё людзей; або "людзей аб'ядноўца", або "які прымушае людзей напружвацца, увіхацца, займацца справамі".
7.1	улюбёнцы Індры (indravanto) гэта можа быць прэдыкатыўнае азначэньне, тады "(хай нас лічаць) улюбёнцамі Індры".
138
2.2	-3 ліха (mrdhah) дакладней "пагарджальнікаў, супернікаў".
4.3	козлаконны (ajasuva) у каго за коней казлы.
139
1.1	чуйце ж (astu sraiisat) ДС "хай будзе шраўшат (=хай ён бог пачуе)", аброчная формула.
1.2	лік бажысіпы (chardho divyani) Маруты.
1.4	на пупе (nabha) відаць, на аброчні.
2.7	на ўласныя сомавы вочы (somasya svebhir aksabhih) т.б. вокам Сомы і сваімі вачыма; гаворка, відаць, пра тое, што Сома адкрывае нутраны зрок (dhibhis у папярэднім радку). Іншымі словамі, рушы пабачылі залатое лона ня толькі нутраным зрокам (малітваю, мыслам), але й на "вонкавыя" вочы.
7.4	дойку (dhenuni) мастацтва складаньня хвалебнаў.
10.1	т.б. хай багі атрымаюць дар аброку.
10.2	з быкамі (uk^abhih) са сьвятарамі.
10.6	пасудзіны (ararindani) УП, значэньне слова невядомае.
11 трыццаць тры традыцыйная колькасьць багоў, якія пароўну разьмяркоўваюцца па трох частках сусьвету.
11.3 пад водамі разумеецца паветра.
140
2.1 двуродны (dvijanma) ПС Агні завецца двуродным, бо нараджаецца ад церця двух брускоў; ежы патройнай (trivrd аппат) ПС гэта жыр (топленае масла), перапечка ды Сома. 2.3-4 ПС ідзецца пра дзьве выявы Агні: дамовы агонь і лясны пажар.
3.1-	2 ідзецца пра два брускі, якімі расьціралі аброчны агонь. 3.4 бацькаў кармілец (yardhanam pitidi) пад бацькам разумеецца аброчнік, які таксама можна называцца сынам Агні.
4.1	дзеля сьмяротнага мужа (manave manavasyate) ДС "для чалавека, які (можа) дзейнічаць (толькі), як чалавек"; або "для чалавека, які дзейнічае, як чалавек", т.б. выконвае свой абавязак шанаваньня багоў".
4.2	коні языкі агню.
6.1	бурых (babhriisu) дровы, дрэвы.
7.3	або расьліны, або языкі агню.
7.4	у бацькоў (pitrbh) ПС гэта неба й зямля, ПГ два брускі,
зь якіх пры церці нараджаюцца вугольчыкі.
8.2 дзеля мужа (ayave) ПС; або "для чалавека" (ПЕ для Айу), або "для жыцьця"; акрамя таго, ужо ў Ваджасанэйі-самгіце іменем Айу завецца сын Пурураваса й Урвашы а гэта агонь.
9.1	матчын (matu) пад маці тут разумеецца зямля.
11.3	гаворка ідзе пра ўзьлітае топленае масла.
13.2	самаслаўныя (svagurtah) відаць, слаўныя самі па сабе, т.б. сама іх наяўнасыдь (пасьля вызваленьня Індрам) іх праслаўляе.
141
1.4	плыні ладу (rtasya dhena) хвалебны.
2.2	на матак сваіх сямікроцьлагодных (saptasivasu matrsu) ПС гэта дажджавыя воды, якія жывяць сем сьветаў (адзін з аблікаў Агні маланка).
2.3	-4 жонкі...дзесяць руплівіц (dasapramatim janayanta ydsanah) пальцы жраца, якімі ён трэ брускі, каб здабыць агонь.
3	тут апісваюцца спосабы здабыцьця агню: пад сподам (budhnd-) можа разумецца ніжняе неба, пад бычынай выявай (mahisasya varpas-) маланка (якая раве, як бык).
3.2	валадарнымі ўладцамі (isanasah ... siirdyah) відаць, гэта сьвятары.
3.3	ў судзіне на мёдазьмяшэньне (madhva adhave) значэньне слова adhave не зусім зразумелае (відаць, ад ydhU 'трэсьці').
4.1	ад бацькі набышняга (pitiih paraman) відаць, неба.
4.3	абодвух {iibha) відаць, брускі.
6.2	да шчодрага пана (bhagam iva) або "нібы да Бгагі", або "нібы да шчасьця".
142
1.3	ніць (tantuni) аброк.
4.4	ўецца (yacyate) ад xvanc 'рухацца крыва, таемна, красьціся'; іншымі словамі, хвалебен гэта ня простая (=прамая) мова (yvac), гэта мова "пакручастая", мудрагелістая, загадкавая (nap. РВ 1.114.4 vankiim kavim 'вілястага вешчуна'),
бо яе адрасат не чалавек, а багі.
11.2 жывёлу аброчную жывёлу.
143
7.1 ў дышлі абраду (rtasya dhursadam) або "у дышлі ладу".
7.3 ганец (акгд) значэньне слова цьмянае (выказваліся меркаваньні, што гэта 'баявы конь', 'слон', 'слуп'); магчыма, чапс 'схіляцца, рухацца' + -га(як пат-га'гнуткі', dip-ra'бліскучы', ajas-ra'бясконцы').
8.3 многажаданай (iste) або "о жаданьне" (т.б. "о Агні, жаданы намі").
144
1.3 праваручных (daksinavrtd) т.б. якія павернуты да Агні з правага боку у Індыі правы бок зьвязаны з ушанаваньнем.
2.1 каровы ладу (rtasya dohana) ПС гэта плыні вады, ПГ плыні жыру.
3-4 гаворка ідзе пра рукі сьвятара.
3.4	вожкі (rasmTn) ПС гэта плыні жыру, што выцягнуліся, як павады.
5.3	са сховішча (dhanor) магчыма, з хмары.
5.4	са сьвітай сваёй (abhivrajadbhir) языкі полымя.
6.3-	4 ПС гаворка ідзе пра неба й зямлю (dyavaprithivi ж.р.); ПГ пра ноч і зару, што здаецца імавернейшым, мяркуючы з эпітэтаў (AC abhisriya "сумежныя" і vakvarT 'які круцяцца, рухаюцца зьвіваючыся').
145
3.1	кабыліцы (arvatir) малітвы.
3.3	тматзагадны (purupraisas) praisaможна азначаць або 'загад', або 'прызыў жраца да памочнікаў пачынаць аброк'.
4.1	іхнай сустрэчы (yat sam arata) відаць, брускі.
4.2	з раднёю (yujyebhiH) зь языкамі агню.
4.3	-4 гаворка, відаць, ідзе пра леўку (маладзіца) ды плыні жыру (дзевам юрлівым).
5.2	на шкуры (tvaci) ПС на аброчні.
146
1.2 бацькоўскім (pitroh) неба й зямля.
2.1	абоім (епе) небу й зямлі.
2.3	шырокай (urvyah) зямлі.
2.4	вымя (iidho) вымя неба.
3.4	visvan ketarn adhi mahd dadhane т.б. яны прыцягваюць да сябе ўсе вялікія задумы.
4.3 намёк на міт пра тое, як багі шукалі Агні, што хаваўся ў вадзе.
5.1	жыхара згародаў (kasthasu jenya) аброчны агонь агароджвалі.
147
1.3	сьпевамі ладу (rtdsya samari) або "сьпевам абраду", або ПР "сутнасьцю, прыродай абраду".
2.3	адзін ... другі (tvo ... tvo) замоўцы аброку.
3 тут каротка апавядаецца Дырггатамасава гісторыя: яшчэ будучы ў чэраве маці, ён быў сурочаны й нарадзіўся сьляпым (dirghatamas'у якога доўгая цемра'), але Агні абараніў яго, і ён стаў вядомым песьняром; Маматэйа (mamateya-) ягоны матронім (т.б. ягоную маці звалі Мамата).
4-5 гаворка ідзе пра замоўцу аброку, які абяцае шчодра адарыць песьняра, а потым не выконвае свайго абяцаньня.
148
1.2 ўсяежнага (visvapsum) элемэнт -psможна разглядаць як слабую форму ад ybhas 'жаваць, жэрці, паглынаць' (пар. эпітэт Агні visvad'^i ўсё есьць'); ПС "усявобразнага".
3 тут каротка пераказваецца міт пра тое, як Агні аднойчы ўцёк з аброчні ды схаваўся ад багоў і як яны вырушылі на яго пошукі; знайшоўшы Агні ў водах, яны вярнулі яго назад на аброчню.
4.3-4 тут апісаньне ляснога пажару зьмяшанае з штодзённым распальваньнем-разьдзьмухваньнем аброчнага агню.
5.2 у лонс зародку (gdrbhe santam) т.б. яшчэ ўнутры брускоў.
149
1-2 ПА ўвесь хвалебен прысьвечаны Агні, але першыя два слаўні паводле лексыкі можна аднесыді і да Сомы.
1.2 ind inasya vasunah pada a або "валадар валадарнага на месцы багацьця".
3.1	цьвярдыню Нарміні (рйгатп narmimni) ПС гэта паўночная аброчня.
3.3	сошнедыханны (satatma) т.б. у якога мноства жыцьцяў або ПС мноства выяваў.
150
1.3	пабудніка (todasyd) т.б. які пабуджае = сонца.
2.1	AC aninasya 'у якога няма пана, апекуна' (ПС); ПЕ "нетрывалы", ПР "бездапаможны".
3.1	гэты ж (sa) або пабожны муж, або ўласна аўтар хвалебну.
151
1	ПА першы славень прысьвечаны Мітру, бо пачынаецца словам mitram, аднак хутчэй за ўсё гаворка ў ім ідзе пра Агні. 2.3 пуціну (gatiim) дарогай да багоў, т.б. хай яго жаротва дасягне багоў; або "дабрабытам".
3.4	pra hotraya simya vitho adhvaram або ПЕ "дзякуючы аброчнаму ўзьліваньню (і) стараньню вы прасоўваеце наперад аброк".
5.2	адны бачаць тут навальнічныя хмары, поўныя дажджу, другія сокі Сомы, якія выціскаюць тройчы на дзень.
6.1	калматыя дзевы (kesimr) языкі агню.
6.2	пуць (gatim) дарога жаротвы да багоў.
9.2	чарадзеі (mayabhir) дакладней "дзякуючы (сваім) чарадзействам".
9.4	скнары (pandyd) або людзі, скупыя на аброкі, або чарты рапі-.
152
1.1	жырныя (pTvasd) як вынікае з 7.4, гаворка ідзе пра дождж. 1.2 мысьлі (mdntavo) або "парады".
2.3	трохкутнага (trirasrim) ... двойчыдвухкутны (caturasrir) пад чатырохкутным разумеецца, відаць, Індраў пярун, a пад трохкутным наканечнік стралы, варожай арйам.
3.1	бязногая (apcid) зара; суногіх (padvdtmam) стварэньні (людзі й жывёлы).
3.3	зародак (garbho) сонца, якое зараджаецца на сьвітаньні.
4.1	маладзіцаў (катпат) зарыцы.
4.2	каханак (jardm) сонца.
5.1	няконь (anasvd) хаця тон указвае на багуврыгі (т.б. "бясконны"), гэты сэнс падыходзіць горш.
5.2	дагары сьпіною (Urdhvdsanuh) ПС гэта азначае, што ён, летучы, уздымаецца ўгору.