Рыгведа Кола першае

Рыгведа

Кола першае
Выдавец: Медысонт
Памер: 594с.
Мінск 2016
81.37 МБ
із з (із сухога, із патомствам)
істы (satya-) ісыдінны
кароткія прыметнікі вельмі рэдкія формы ў сучаснай беларускай мове, часам сустракаюцца ў народных песьнях (напр., сьветла Сонца = сьветлага Сонца, Агні сьветлу = Агні сьветламу)
квет, -у колер
клякнуцькленчыць
колаваротны (pdrijman-) які рухаецца колам, кругам (эпі-
тэт сонца ды некаторых багоў)
крь/кса, -ы м.р. (parikrosa"які крычыць") від нячыстае сілы лад, -у (г/а-) сусьветны парадак (гл. арт. Лад)
леўка (juhu-) аброчная лыжка, якою ўзьліваюць жыр у агонь
лік, -у (gand-) група, гурма (звычайна пра Марутаў і Ангірасаў)
мап/т, -а, могут,a магутнік, волат
малакавйць даваць малако
меньне маёмасьць
могуць, -і, ж.р. магута, сіла
мужнеча, -ы мужнасьць
мурог, -у / -і/ (barhis-) трава, якою высьцілалі месца аброку мысел, -слу (manas-) орган мысьленьня, мысьль мысьл/тва, -ы (mantra-) малітва (гл. арт. Мысьлітва) мядовы (madhii-) часта азначае проста "салодкі"
надоба, -ы (dhdna<— ^Idha 'класьці') здабыча, узнагарода (да надабе 'патрэбна', добры, падобны)
напйсьнік вораг
напойбіт які напойвае (пар. пахваліць пахвальба)
напрамляць, -ляю накіроўваць
насгупетнік вораг
небапрас/ны (divisti-) абрад чыненьня аброку
небыль, -і (abhva-) пачвара (т.б. нешта небывалае ды страшнае)
неруч, -ы, (durita-) няўдача, бяда
неруш, -ы, (st ha-, sthatr-, tasthvas-) зборная назва таго, што стаіць, ня рухаецца
нечасьцівы (avratd-, apavrata-) які ня чціць багоў
ніня цяпер, сёньня
нясьмерце (amrta-) неўміручасьць; напой неўміручасьці багоў, што гатуецца з Сомы; неўміручыя багі (як зборны назоўнік; пар. лісьце)
пабеднік пераможца
падобны належны, адпаведны
пазорны (darsatd-) на якога варта пазіраць, прыгожы
па/ны абрад паеньня багоў жаротваю
пакон, -у пачатак; з пакону да кону 'ад пачатку да канца' памыслота, -ы тут: міласьць
пасед, -у (sadas-) месца чыненьня аброку, аброчня
пасоба, -ы, посаб, -у {iiti-, avas-) дапамога, падтрымка (пар. ст.бел. пособ'ь)
пачэсны (yajniya-, yajtra-, yajata-) варты почасьці, вучты, аброку
перагуд (nid-~) зьняслаўца
пераймо, -a (yaja-) нагарода (нешта, перанятае за высілак) перуновец, -ўца (yajrin-) чыя зброя пярун (пра Індру) першавлць, -ую быць першым
перша раней, спачатку
пітомы пітны (пар. вядомы, ядомы)
поваз, -a (yatha-) калясьніца
пой, -ю, аброчны напой (Сома, жыр ці гарачае малако) полым, -у полымя
празор, -у (dhi-') малітва; азарэньне. Разам з kratu'дух, сіла духу, натхненьне' і daksd'здольнасьць, уменьне, спрыт' становіць тры рэчы, патрэбныя для пасьпяховага чыну, у тым ліку для складаньня хвалебну (гл. арт. Празорца).
прас/тва, -ы просьба-малітва (пар. малітва)
праслявень, -ўню, м.р. хвалебен
прасьвяда, -ы (svasti-) дабрабыт, шчасьце (гл. арт. Прасьвяда)
прдўца, -ы м.р. валадар
прачь/н, -у прачынаньне, пачатак
прачэсны (prayajyu-) варты аброку; той, каго трэба першым чціць на аброку
прыдоба, -ы дабрабыт (да добры, падобны)
прыемца, -ы м.р. які прымае (напр., доляпрыемца) прыслухмяны які прыслухоўваецца, уважлівы прыцгн, -у зэніт (да прыцінаць 'спыняць', цяць) пуцьцё (suvita-) дабрабыт
пярэжні ранейшы
радавгты (jenya-) высакародны, шляхетны
рйдзець, -ею радавацца
разнйкі адрозны
разьверці, -вяру, -эш, -вёр, -верла раскрыць (пар. завор) рамя, -мені / -мя, н.р. (мн.л. рамёны, рамі) плячо рачэньне (uktha-) хваласьпеў
руч, -ы дабрабыт
руш, -а (rsi-) паэт, стваральнік хвалебнаў (гл. арт. Руш); -ы (jagat-, caratha-) зборная назва ўсяго, што рухаецца (гл. неруш)
рыжявы рыжаваты (пар. маладжавы, халаджавы, бялявы) рэяць, -эю струменіць (да рака, санскр. riyate 'цячэ, растае') сейміг адразу
сігйсты (urukrama-) у якога шырокі сіг, крок (эпітэт Вішну) скакуха танцорка
слйвень, -ўню хвалебен
славпва, -ы хвалебен (пар. малітва)
содні, -яў суткі
сойм, -у (sarnsad-'} збор людзей, каб чыніць аброк сомаштва, -ы (somapiti) абрад паеньня багоў Сомам (пар. бітва, брытва)
спадобны які падабаецца спас, -а ратаўнік, выбаўца спорца, -ы, м.р. (yrdh-) які спорыць, узмацняе росквіт спрат, -у (nidhana-, nidhi-') схаванае, таемнае
стадухі (satakratu-) надзелены вялікім духам. Сталы эпітэт Індры. Слова сто, як і слова тысяча, нярэдка азначае ў РВ проста вельмі многа. ПТ "у якога сто аброкаў Сомы": ён разумее слова kratuтут як аброк Сомы значэньне, зафіксаванае напэўна ўжо ў брагманах, але ў РВ аспрэчванае заходнімі дасьледнікамі (гл. дух). ПТ 100-дзённы аброк Сомы чыніўся падчас доўгай палярной ночы, калі Індра змагаўся з Валай, каб надаць богу сілаў у ягонай барацьбе.
стаенец, -нца стаеньнік, конь
сточнік, -a (rbhvan-) умелец, майстар; сточны умелы субожны "які з багамі, у каго багі сябры", набожны (пар. сугучны, суладны, сумесны)
сударожыць спадарожнічаць
сулддзень, -дню (rtd-) хвалебен (гл. арт. Лад) суладны які адпавядае ладу (гл. арт. Лад) сулонны (sanida-) "у якога супольнае лона", аднаго паходжаньня, кроўны, родны
суногі які мае ногі (пар. сугучны й бязногі)
супол, -у зьвяз, хаўрус
супольца, -ы, м.р. хаўрусьнік супор, -у спабор, змаганьне супорца, -ы, м.р. праціўнік (су)трасалец, -льца (dhiiti-) які трасе, эпітэт Марутаў суць ёсьць (мн.лік)
сытд, -ы, сыціва, -a (is-) ежа, аброчная ежа, падсілак сьвятл/ца, -ы (госапа-) сьветлая прастора
сядзёр, сядру (indu-) сок, выціснуты Сома; ужываецца як гукавая намінка на імя 'Індра' (indu indra : сядры Індра). узддча, -ы (daksina-) шіата сьвятару за аброк узнор, -у (utsa-) кріяніца (да нара, ныраць, занурацца) узьл/вень,, -ўню узьл/ў, -ву (havis-, is-) узьліваньне Сомы, жыру, малака ў аброчны агонь (гл. арт. Аброк) улагода, -ы (siinrtd-) ласка, міласьць, радасьць, шчодры дар (гл. арт. Улагода).
улддца, -ы м.р. / улдднік (sUri-) уладкавальнік, замоўца аброку (этымалёгія слова цьмяная; паводле адных да ^su 'пабуджаць, ствараць'; паводле другіх да su'добра' і агі'які годзіць, набожны'; паводде трэціх да suі ^га 'дарыць') урлднік (vedhas-) уладкавалыіік абраду
урдз, -у шкода
урачыстань, -ю (suvrkti-) гімн
усерад усярэдзіну
усёды заўсёды
усполе разам
усяможны (visvavedas-) усебагаты, т.б. які валодае ўсякім набыткам (пар. заможны)
утропы сьледам, усьлед
хвалебен, -бну (sukta-) гімн (пар. малебен) хвалггва, -ы гімн (пар. малітва)
хупйвы спрытны
-хот, -а які хоча (напр., нагародахот)
-хочы які хоча (напр., перамогахочы, славахочы)
цырка, -і гульнёвая костка
цэла— усе(напр., цэланасытны 'усенасытны', т.б. які насычае ўсіх)
цясьніна, -ы (amhas-) атуга (гл. арт. Атуга)
чалон, -а частка цела
часьц/вы (anuvrata'які выконвае законы') набожны
чатя, -ы доля (пар. частка, рас. чета)
чатавлць, -уюнадзяляць доляю (асабліва ў аброку) човіць, -ўлю ня спаць, чуйнаваць
чукявы (vicetas-, vipascit-) вельмі ўважны, кемны (да човіць, чўЦЬ)
чын (kdrman-) дзеяньне, вычын, часта аброк (^кг 'рабіць' і яго вытворні шчыльна зьвязаныя ў РВ з паняцьцем аброку, таму нярэдка чыніць = чыніць аброк, чын = аброчны чын, чыньнік = чыньнік аброку)
шматкротнікі дзеясловы, якія азначаюць паўторнае ці ўзмоцненае дзеяньне (напр., буджаць, слаўляць, брыняць, зываць, раджаць)
штокожны (напр., што-дом 'кожны дом')
шчадровец, -ўца {maghavan-') 1) замоўца аброку; 2) эпітэт багоў, у першую чаргу Індры
ядуха, -і, м.р. {atrin'пажыральнік') від чартоў
яснота, -ы краса, нешта прыгожае, дар, багацьце
Сьпіс скаротаў
ав. авэстыйская мова адз.л. адзіночны лік арт. артыкул бел. беларуская мова В.скл. вінавальны склон гл. глядзі гоц. гоцкая мова гр. старагрэцкая мова ж.р. жаночы род
і.-э. індаэўрапейская прамова лац. лаціна
літ. літоўская мова м.р. мужчынскі род мн.л. множны лік н.р. ніякі род Н.скл. назоўны склон ням. нямецкая мова прасл. праславянская мова рас. расейская мова ст.-анг. стараангельская мова ст.-бел. старабеларуская мова ст.-ісьл. стараісьлядзкая мова ст.-сл. стараславянская мова т.б. то бок
т.с. тое самае
ц.-сл. царкоўнаславянская мова у. увага
укр. украінская мова хец. хецкая мова
АВ Атхарваведа AC апушчана слова ДС даслоўна
ПА паводле Анукрамані ПБ паводле Бётлінга ПГ паводле Гёльднэра ПЕ паводле Елізаранкавай ПЙ паводле Йаджурведы ПК паводле Кёйпэра ПН паводле Нірукты ПП паводле Падапатхі ПР паводле Рэну ПС паводле Сайаны ПТ паводле Тылака РВ Рыгведа
СІ Сьпіс асабовых імёнаў уі у іставіку (арыгінале) УП умоўны пераклад
ЗЬМЕСТ
Перадмова	3
Пра сьветагляд арйаў Рыгведы	9
Пра мову Рыгведы	15
Пра пераклады Рыгведы	22
Пра трансьлітэрацыю санскрыцкіх імёнаў	23
Вершаваныя памеры Рыгведы	24
у выпадку, кам багоў многа, пазначаецца альбо бог, якому перадусім прысьвечаны хвалебен (а ў дужках пабочныя багі), альбо даецца скарот 'розныя багі', альбо пазначаецца тып ці тэма хвалебну
тэкст увагі
1 Агні	 34	475
2	Вецер, Індра-Вецер,	Мітра-Варуна	 36	476
3	Ашвіны, Індра, усе багі, Сарасваці	 38	476
4	Індра	 40	476
5	Індра	 42	477
6	Індра й Маруты	 44	477
7	Індра	 46	477
8	Індра	 48	477
9	Індра	 50	478
10	Індра	 52	478
11 Індра	 54	478
12 Агні	 56	478
13 хвалебен-прыяньне	 58	478
14 усе багі	 60	479
15 што-боству ў суладны час	 62	479
16 Індра	 64	479
17 Індра-Варуна	 66	479
18 Пан малітвы (ды іншыя багі)	 68	480
19 Агні й Маруты	 70	480
20 Рыбгу	 72	480
21 Індра-Агні	 74	480
22 розныя багі	 75	481
23 розныя багі	 78	481
24 Агні, Савітар, Варуна	 82	482
25 Варуна	 85	484
26 Агні	 88	484
27 Агні (ды багі)	 90	485
28 абрад простага выжыманьня Сомы	 92	485
29 Індра	 94	485
30 Індра, Ашвіны, Зара	 96	486
31 Агні	 99	486
32 Індра	 102	486
33 Індра	 105	487
34 Ашвіны	 108	487
35 Савітар (ды іншыя багі)	110	487
36 Агні	112	488
37 Маруты	116	488
38 Маруты	118	489
39 Маруты	 120	489
40 Пан малітвы	 122	489
41 Варуна, Мітра й Арйаман, сыны Бязьмежы	 124	489
42 Пушан	 126	490
43 Рудра, Мітра-Варуна, Сома	 128	490
44 Агні (ды Ашвіны й Зоры)	 130	490
45 Агні (ды багі)	 133	490
46 Ашвіны	 135	490
47 Ашвіны	 137	491
48 Зара	 139	491
49 Зара	 142	491
50 Сонца (ды замовы)	 143	491
51 Індра	 145	492
52 Індра	 148	492
53 Індра	151	493
54 Індра	 153	493
55 Індра	 155	493
56 Індра	 157	493
57 Індра	 158	494
58 Агні	 159	494
59 Агні ўсялюдны	161	494
60 Агні	 163	495
61 Агні	 164	495
62 Індра	 167	495
63 Індра	 169	496
64 Маруты	171	496