КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Баюся людскіх я дакладных слоў. Усё людзі знаюць, усё ім відно: вось гэта — сабака, а гэта — гумно, тут бачаць канец, тут пачатак асноў. Усё людзі знаюць: што ёсць і было. Бянтэжаць мяне іх кепікі, злосць, ні бруд іх не здзівіць, ні прыгажосць — ад бога ў іх нават сад і жытло. нячыстыя помыслы прэч, спявае кожная рэч! зразважна, з нахрапам тупым, песні затопчаце ў пыл. * * * Альфрэду Вальтэру Хаймелю Дпі, уяўпа плывучы ад пас, к пам вяртаецеся адчувальна; мы, ператвараючы свом час, прагнем быць у часе-днях рэальна. 1907 * * * Зноў мы і зноў, хоць і зпаем еакрэты кахання, хоць помнім жаласны водгук імён на магілах, і жахліва раз-зяўленай прорвы прадонне, ў якое іншыя рухнулі,— зпоў мы і зпоў удваіх выпраўляемся з хаты пад векавечныя дрэвы на мяккую посцілку траў — кветкі цвітуць там навокал, там неба над памі... 1914 ПАЧАТАК КАХАІІНЯ 0 ўсмешка, першая ўсмешка, наша — твая, мая. Ўдыхаць духмянасць ліп і елухаць парк маўклівы... Раптам глянь у глыбіню вачэй і... усміхніся. Ва ўсмешцы гэтай успамін пра зайца, іпто там, на ўлонні, бегаў па траве,— тады было яшчэ маленства ўсмешкі; о ўсмешка рухаў лебедзя, якога угледзелі мы ў шэрані вячэрняй — на сажалцы прыцішанай, прымоўклай... I верхавіны ў небе чыстым, вольным, яшчэ пакуль што не пачным, не чорным, усмешкай цепляць вусны на абліччы зачараванай будучыні нашай... 1915 * * * Пані Фанэт Клавэль Той, хто душэўна замоўк, мовы карэнне кранае; кожны гук, вырасшы, мае сілу для перамог: выліць маўчання гром, выкасаць кпіны злога і з дапамогай слова зло асудзіць на злом. 1924 * * * Вернаму і дзейснаму пасрэдніку Вітальду Гулевічу (Ольеіду) з удзячнасцю Райнэр Марыя Рыльке Шчасце — ўсвядоміць, што певыказнасць пазамоўна жыве, што непасрэдна ў пашую яснаець веліч адтуль плыве! Так разпастайна ўсе мы наводзім паразумення масты, што ў захаплепні агулыіым знаходзім радаспы свет паўпаты. 1924 НА ВУЛІЦЫ, СОНЦАМ АБЖЫТАП... На вуліцы, сонцам абжытай, з калоды, з прадзёўбанай кукеы камля, што даўно стала карытам,— празрыстай вадой сілу ўзнаўляючы, смагу спатольваю, свежасць і сутнасць вады ў сябе прыгаршчамі пераліваючы. Піць — слова не тое, будзённае вельмі; рух маіх рук запытальны, чакальны — чыстаю вадкасцю студзіць мяне. Ты ж бы прыйшла, я спатоліў бы прагу гэтак жа — дотыкам лёгкім рукі: ці то да плеч, іх акругласці юнай, ці то да пруткіх грудзей. 1924 5 Зак. 2388 65 * * * Цэлы свет быў у абліччы мілай — раптам выліўся й разліўся ён: не сабраць яго, не ахапіць. Што ж пе піў яго я з поўнай чашы? — гэты свет любімага аблічча, блізкі, і духмяны, і салодкі! Ах, я піў. Піў свет я неспатольна. Толькі перапоўнены быў светам і, п’ючы, разліўся з берагоў. 1924 Рыльке. Рысунак Э. Орліка. Другі справа — Рыльке. Рысунак Э. Орліка. ІДАЛ Бог ці багіня кашэчага сну, ласае боства, што ў цемрыве-рота спелыя ягады-вочы трушчыць, сок ссаладзелы з бачанпя гронак, вечна-святло ў паднябенных крыптах. He, не сон-песпя.— Гонг! Гонг! Тое, што іншых таймуе багоў, гэтага хітрага бога вядзе да яго ўлады, што падае ў цела. 1925 G8 гонг He для вушэй ужо...: Звон, што, нібы вуха глыбінь чуе уяўнасцю нас. Выкрут прастораў. Эскіз светаў з нутра напаверх..., храм да-народжвання іх, канцэнтраваны раствор з нерастваральных багоў...: Гонг! Сума маўклівага, што толькі сябе вызнае, зычны зварот у сябе самазнямелага — і вечнасці з руху выгнёт, пера-літая зорка...: Гонг! Ты, каго век не забыць, ппод разбурэння і страт, неспасцігнепня трыумф, вуснам нябачным віно, бура ў апорах калон, звергласць дарожніка ў шлях, нашая здрада ўсяму...: Гонг! 1925 ДУІНЕНСКІЯ ЭЛЕГП (1912, 1922) 3 уладання княгіні Марыі фон ТурніТаксісТогэнлоэ ПЕРШАЯ ЭЛЕГІЯ Хто ж бы з анёлаў, калі б закрычаў я, пачуў? Нават калі б і пачуў і спагадна крануўся сэрца майго, я сканаў бы адразу, забіты сілай яго існавання. Сама прыгажосць — гэта пачатак жахлівага. Вытрымаць гэты пачатак здольныя мы; і любім вітаць хараство, хоць яно грэбуе намі, знішчаць не спрабуе. Вусцішны кожііы анёл і жахліва прыгожы. Так вось і я сунімаю парывы свае, сунімаю покліч жахлівага плачу! Ах, ці хто-небудзь нам тут патрэбен яшчэ? Анёлы — не, людзі — не! Нават жывёлы спрытнейшыя тут заўважаюць, як нам няўтульна ў свеце тлумачапым жыць, дзе застаецца нам толькі пахілае дрэва, дрэва над урвішчам, дрэва, якое штодня мы бачыць прывыклі; а можа, ўчарашняя вуліца і неадчэпная вернасць прывычцы, якая нас не жадае пакінуць, таксама прывычна. 0, яшчэ ноч! Калі вецер сусвету нам студзіць і паліць аблічча... каму гэта ноч застаецца, ласкі і расчаравання жаданая ноч, тая, якая ўсе сэрцы ў змрок свой прымае? Можа, яна закаханым лягчэйшая? Ах, толькі сабой засланяцца — такі іхні лёс. Хіба не ведаеш гэтага? Кінь пустату і прастору, якою мн дыхаем; птушкі, магчыма, больш пранікнёна ўмеюць і могуць адчуць расшырэппе сусвету. Ты быў патрэбен вясне. Зоркі маглі спадзявацца, што іх адчуваеш. Часам з мінулага хваля ўздымалася грозна, і, як праходзіў пад вокнамі, пасцеж адкрытымі, ты — скрыпка табе аддавалася. Ў гэтым быў заклік. Ты адгукпуўся? He! Надта няўважлівы быў ты ад чакання, якое табе прадвяшчала блізкасць каханай. (Куды ты схаваў бы яе, ў час, калі ўзнёслыя думкі ў дом твой прыходзяць і застаюцца ў ім нанач з табою сам-насам?!) Трэба спяваць пра кахапне, калі ты сумуеш бясконца, бо і да сёння яно яшчэ пе бесемяротпае. Нават пакінутым часта зайздросціў: яны любяць мацпей, чым абрапцы шчаелівай патолі. Зпоў услаўляй і ўслаўляй бясконца, бязмерна; помні: герой бессмяротны, і пават пагібель яго — толькі пагода, каб зноў нарадзіцца, каб нанава жыць. А закаханых ва ўлонне прымае прырода стомлепая, нібы сілы ўжо ёй не стае зпоў нараджаць іх. Падумай пра Гаепару Стампу,— чыстая гэта дзяўчыпа за прыклад абрала кінутую і, натхнёная вобразам страсці, марыла быць, як япа. Ці спрадвечпы боль зробіць нас плоднейшымі? Мо пара нам любоўна вызваліцца ад кахання, парэшце, яму супрацьстаіць, падобна таму, як страла супрацьстаіць цеціве, да ўпору папятай,— раптам адпушчаная, япа робіцца нечым большым, чым ёсць япа, бо ёй супыну няма. Кліч галасоў. Услухоўвайся ў іх, маё сэрца, так, як святыя толькі ўслухоўвацца ўмелі: покліч магутны іх адрываў ад зямлі, ўкленчаных у малітоўным экстазе,— і пе заўважыўшы гэтага, слухалі моўчкі яны, Божага голасу вытрываць, сэрца, не зможаш. Хай бы паслухала, сэрца, хоць веянпе весткі, весткі няспыппай, утворапай з цішы пякелыіаіі. Сёішя табе гэту вестку мёртвыя шэпчуць, тыя, што замаладзь у цішыпю адышлі. Можа, лёс іх спакойна гаворыць з табою, калі ты заходзіш у храмы Пеапаля, Ры.ма. Ці не азваўся табе надмагільны граніт надпісам гордым у Santa Maria Formosa? Чым жа я ўзычу? Хочуць, каб ціха я зняў з іх занядбання пячаць, бо яна замыкае душы памерлых у лёгкім і чыстым іх руху. Праўда, нам дзіўна зямлю пакідаць і пе жыць, болып нашых звычаяў нудных ужо не трымацца, ў ружах і ў іншым усім, што нечым нас вабіць, болей не бачыць значэнпя, істотнага для чалавека, рукі забыць, што трывожна пас песцілі колісь, кінуць імя сваё, нібы разбітую цацку. Дзіўна — зямлю пазаўсёды пакінуць, нс марыць. Дзіўна — угледзець, як тое, што важным было, пырхае лёгка ў прасторы і вольпа лунае. Смерць пам спачатку таксама дзіўнай здаецца. Звыкнуцца трэба, пакуль спакваля пе пачнеш вечнасць нутром адчуваць.— Памыляюцца толькі жывыя, калі яны вельмі выразпа, дакладна смерць ад жыцця адасобіць спрабуюць. Кажуць, анёлы часам і самі не знаюць, ці да жывых, ці да мёртвых прыходзяць яны. Вечпая плыпь абмывае абодва царствы і паглыпае ў абодвух усе пакаленні. Мы не патрэбпы анёлам, адорвепі прахлыя ад маладога жыцця; ад зямнога адвыкпуць можна — нібы ад грудзей мацярынскіх дзіця. Мы, каго тайны вялікія вабяць адвечна, мы, каму скруха духоўна раеці пасабляе,— продкаў памерлых забыўшы, ці пражывём? Кажа легенда, што галашэнне па Ліну моўчу здранцвелую музыкай колісь прарвала: у баязлівай прасторы, адкуль назаўсёды юны паўбог адышоў, пустата загучала тым, што нас цешыць і вабіць, што нам памагае. ДРУГАЯ ЭЛЕГІЯ Кожны анёл — жахлівы. I ўсё-такі — гора мне! — Вас апяваю, амаль што загубныя птушкі душы, знаючы вас. Куды ж дзеліся Товія дні — калі Прамяністы стаяў па парозе пакуты, нібы вандроўнік, адзеты ў дарогу, не страшны; (хлопец да хлопца — прыглядваўся кожны цікаўна). 0, каб цяпер той архангел, што там, за свяціламі, грозна наблізіўся хоць на імгненне да нас, сэрца разбілася б наша адразу. Дык хто ж вы? Рана пашчасціла вам, мілаванцам стварэння. Вы — гэта гор вышыня, небакраі дасвецця, дробны пылок бажаства, што цвісці пачынае, троны, ступені, праходы, суставы евятла, сутнасці вечнай начынне і сумятня асалоды, выбухі бурныя шалу, пачуццяў чароўных, люстры, якія з сябе хараствво сваё льюць і — узнаўляюць яго ў абліччы сваім. Бо, адчуваючы,— робім усё пра-мінулым, бо, уздыхаючы,— мы выдыхаем сябе, бо, палымнеючы,— мы ад успышкі да ўспышкі тлсем слабей і слабей. Няхай нехта пам скажа: ты ўваходзіш у кроў маю, ласку, вясну, ты напаўняеш сабою прадмет... He ўтрымае нас ён, калі мы знікаем бясследна ў ім. Хто ж утрымае прыгожых! Няспынна іх твар бляскам уяўпым азораны — гасне адразу. 3 нас яно — Наша знікае, як з лісця раса, мы астываем, пібыта гарачая страва... А наша ўсмешка? — куды зпікае яна? А нашы новыя, палкага сэрца парывы?.. Гора! Мы ў гэтым жывём. Хіба, можа, сусвет, у якім мы растворымся, мае наш прысмак? Можа, анёлы ўспрымаюць толькі сваё, тое, што выпраменьваюць самі, а можа, ім дастаюцца часцінкі ад сутнаеці нашай? Можа, упісаны мы ў рысы іх так, як няпэўнасць — хай нават не часта — ўпісана ў рысы аблічча цяжарнай жанчыны? У пастаянным вяртанпі ў сябе яны могуць гэтага нават не бачыць. (Хоць бачыць павінны.) Ноччу маглі б закаханыя — толькі б умелі — дзіўныя дзівы расказваць адно аднаму, бо ахінае іх вечпая тайна, маўчанйе. Дрэвы нямыя, дамы, у якіх мы жывём,— ўсё непарушпа стаіць. Толькі мы абцякаем гэта, як продзімень пругкага ветру прадметы. Зладжана ўеё нае замоўчвае, з сорамам часам, часам з надзеяй маўкліваю верачы ў нас. Вас, закаханых. шчаслівых у шчырай любові, я заклікаю нас зразумець. Вы з’яднаны. Што вам вядома пра пас? Раскажыце спакойна. Вось падымаюцца рукі мае, і ў іх тоне стомлены твар мой. I гэта дае мне пачуцці.