КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
I мы: заўсёды, ўсюды — гледачы, ўсё бачым, выйсця ж нам нідзе няма! Мы поўныя праз край! Мы робім лад. Лад рушыцца! Мы ладзім зноў яго і распадаемся паволі самі. Хто павярнуў нас так, што мы заўжды супроць таго, хто выйсце мае? А ён выходзіць па апошні свой курган, адкуль відзён былы абсяг жыцця, ён спыніцца ў задуме, азірнецца... Мы ўсе жывём у вечным развітанні. ДЗЕВЯТАЯ ЭЛЕГІЯ Навошта, калі падаспела нарэшце пара тэрміп жыццёвы адбыць, пібы лаўр, чыя зелень — самая цёмная зелень, чый кожны ліеточак хвалісты па беражках (як усмешка ветру),— павошта тады чалавечнасць? Навошта, ад долі адрокшыся, прагнуць яе? 0, не дзеля шчасця — загадзя пасмакаваць сваю блізкую страту — і не з цікаўнасці да выпрабоўвання сэрца — здолеў бы гэта і лаўр He, а таму, што Зямное важней, і ў нас мае патрэбу Зямное — пяхай крыху хісткае. Нам, еамым хісткім, яно сама раз. Адзін раз. Толькі ўсяго адзін раз. Раз і пе болей. Раз гэты, толькі адзін, раз быць зямным іенавапнем — гэта, здаецца, і ёсць ііепаўторнасць, канечнасць. Гэтага прагнем усе! Толькі б дабіцца! Толькі б здабытак у проетых руках утрымаць, у перапоўненым позірку, ў сэрцы маўклівым! Хочам Зямнымі быць. Каму перадаць гэта потым? Лепш захаваць назаўсёды сабе... На той свет што з сабой возьмеш? He возьмеш Убачанасць, добра епазнаную тут, і мінулых падзей. Значыць, адны толькі болі, спазнаныя лепш, і даўгачасны свой вопыт кахання. I ўсё... Толькі ўеяго, невымоўнае толькі. Што з гэтым зробіш там, сярод зорак? А зоркі найбольш невымоўныя. 3 гор у даліну вандроўнік не будзе прыносіць жменю зямлі невымоўнай, а чыстае слова, цяжка здабытае там, і гарычкі сцябліну з жоўта-сіняю кветкай. Мы, пэўна, жывём тут, каб казаць чыста: «дрэва, дом, студня, акно». Самае большае: «вежа, калона». Казаць. 0, так казаць, каб падказваць сутнасць, схаваную ў рэчах самім гэтым рэчам. Хітруе зямля моўчкі, калі падбівае ўсіх закаханых жарам страсцей сваіх іншых паліць? Вось парог — абаім закаханым пераетупіць іх уласпы парог, тымі стаптаны, якія ішлі, і тымі, што прыйдуць... як гэта лёгка. Тут цяпер час для Вымоўнага, тут яго дом. Выкажся і прызнай. Тут хутчэй, чым дзе-небудзь тыя адкрышацца рэчы, што перажыты, іх безаблічная дзейнасць тут выштурхне, зменіць. Лопне яе абалона, і вырасце дзея проста з сярэдзіны і абмяжуе сябе. Сэрца між молатаў наша ляжыць, як язык за зубамі, але і тады славіць нястомна. Свет услаўляй перад анёлам, пе свет невымоўпы, не фапабэрся сваім пачуццём велізарным. Бо ў тым сусвеце, дзе адчуваюць пачуцці, ты — немаўля. Лепш раскажы там анёлу простае нешта, што з роду ў род перадаецца, паша спрадвеку — даткніся рукою да зор. Выкажы рэчы яму. I ён здзіўлена стане, як ты стаяў у майстэрні рымара ў Рыме альбо ў ганчарні па Ніле. Паказвай яму рэчаў нявіннасць, іх шчасце, іх крэўную нашасць, і пакажы, як пакута прымае аблічча яе, служыць за рэч і канчаецца ў рэчы, каб потым ужо на тым свеце ад скрыпкі шчасліва ўцячы. Рэчы, што ў смерці жывуць, зразумеюць хвалю, бо яны, тленныя, просяць ратунку ў нас тленных, думаюць, пэўна, што мусім у сэрцы нябачным ператвараць іх у нас — бясконца ў тых нас, якімі мы ўрэшце станем. fljbustp Ллй'І/С'ОУt^'f J -^сС^^ЛйЛ<Лал^ (J^tX ^Ок 4 -) Лллх £^й htajy 7 Кйл/: jJCltt-A'СгІхУ(й^> / лі^і Аўтограф Р. М. Рыльке з дзевятай «Дуіненскай элегіі» Хіба еапраўды ты хочаш, зямля, адрадзіцца нябачнай у нас? Ці не гэта — нябачнасць! — было даўнім жаданнем тваім? Нябачпасць! Зямля! Ператварэняе — найбольшая мара твая! Зямля, я люблю цябе. Вер мне, няшмат мне патрэбна вёснаў, каб я пакарыўся табе. Мне даволі нават адной — і яе ўжо ў крыві дастаткова! Безыменны ляцеў я к табе з далёкае далі. Вечна ты слушная, і прасвятленне тваё — давяральпая смерць. Бачыш, жывы я. Чаму? Hi дзяцінства, ні будучьшя не паміраюць у сэрцы маім... Звышжывое жыццё з сэрца крынічыць майго. ДЗЕСЯТАЯ ЭЛЕГІЯ Хай бы хоць раз на зыходзе жореткага знання славу запеў я і радасць анёлам зычлівым. Каб аніводзін з грозных молатаў сэрца марна не біў, каб трапляў па мякка-сумненных струпах парвапай душы. Каб успыхнуў нятленна твар мой абмыты; каб чыста-празрыстыя слёзы твар арасілі. 0, як бы тады я любіў ночы засмучаныя! Тады перад вамі, сёстры няўцешныя, больш бы не кленчыў і ў косах вашых распушчаных не абудзіўся б ніколі. Мы — адмаўляльнікі боляў. Іх мы прадбачым у смутяым чаканні — закончыцца мусяць яны. Болі — азімае лісце, цёмны барвенак, адна з пораў таемнага года — не толькі пара, а і месца, паселішча, грунт і жытло. Вера Оўкама-Кнооп (1900—1919) Стары замак Мюзо (Шато дэ Мюзо) да рэстаўрацыі ў 1900 г. Ах, якія чужыя завулкі Горада Мукі, дзе ў цішыні фальшывай, складзенай з гукаў, вылітай з формаў пустэчы, высіцца трэснуты помнік — шум пазалочапы. 0, як стаптаў бы анёл іхні Рынак Уцех каля сабора, куплены цалкам: чысты, замкнуты, пусты, як нядзельная пошта. А навокал яго вечпа віруе кірмаш. Арэлі свабоды! Штукарства заўзятасці звыклай! I долі ўпрыгожапай лялечны цір, дзе бляха дрыжыць і грукоча, калі шчасціць стралку. I Рынак ад воплескаў, ад захаплення віруе; батлейкі, вярцепы вабяць, равуць, барабаняць. Дарослым цікава бачыць, як множацца, анатамічна амаль, грошы; не толькі цікавасць: бачаць прыроду грошай яны, і працэс, і вынік, і ўсё да канца — гэта і вучыць, і робіць плоднымі іх..„ ...Рынак пакіпем, бо за парканам адразу, дзе шыльда «Ад смерці паможа»,— горкае піва, якое здаецца салодкім тым філосафам-спажыўцам, што жыццём і яго спасцігненнем закусваюць горыч... А за парканам, адразу, ўжо дзейнасць пануе: дзеці гуляюць, і паасобку — каханкі, там жа, наўзбоч, на ссохлай траве цешацца воляй, прыроднай раскошай сабакі. Хлопцу цікава далей — і здаецца, што Скруху ён пакахаў маладую... За ёю на луг ён пераходзіць... I кажа яна: «Пойдзем далей. Бо далей мы жывём...» А дзе? I закаханы юнак ідзе следам. Постаць яе вабіць яго — яе плечы і шыя...— Відаць, з добрага роду яна. Але хлопец пазней кіне яе, адвярнуўшыся пойдзе назад, развітальпа махне ёй рукой... Што рабіць? — Гэта ж — Скруха... Толькі і юпыя душы на першай пары пазачаснай адвыкласці і раўнадушнасці пойдуць за ёю з любоўю. Дзяўчат пачакае яна, пасябруецца з імі. Пакажа потайкам цела сваё. Пацеркі мукі, вэлюм цярпення.— А з хлопцамі моўчкі далей пойдзе яна. Там жа, ў даліне, дзе Скрухі жывуць, Скруха старая за руку хлапца возьме і скажа яму: «Мы калісьці былі, Скрухі, з вялікага роду,— так скажа яна.— Нашы бацькі працавалі ў капальнях глыбокіх гор высачэзных; яшчэ можна сёння знайсці адшліфаваны кавалак Пра-мукі ў людзей ці скамянелы асколачак ггіеву з вулкапа. Бо — ён з вулкана. Багата жылі мы тады». I павядзе яго лёгка далей, па Краіне Скрухі, хлопцу пакажа калоны сабораў, руіпы замкаў былых, дзе калісьці магнаты Краіпы мудра вялі гаспадарку. Пакажа яму высачэзныя Дрэвы Слёз і Палеткі пышна расцвілай Журбы (ўсе жывыя бачаць там толькі лісточкі пяшчоты), статкі Жалобы на пашах пакажа хлапцу — часам пырхне спалохапа птушка і разарве погляд іх лётам імклівым, працягне ў паветры, як адчувальную ніць, асамотпены крык. Вечарам Скруха яго павядзе да магіл продкаў са Скрушпага роду, сваіх вешчуноў. Зблізіцца ноч, і пакрочаць паволі; ўгару месяц узыдзе, абсягаў усіх вартавы, помнік нядрэмны, крэўны абліччам сваім пільскаму сфінксу, ахоўніку вечнае тайны. Помпік здзіўляе іх царскі, помнік, што твар моўчкі паклаў навекі на шалі зорнай вагі. Гэтага ўбачыць не здолее той, хто заўчасна памёр. Толькі погляд яе выганіць соваў з падвойнай кароны. Яны мяккім, лагодным павевам крапуцца іх шчок, тых акругласцяў спелых, і ўмалююць пяіпчотна ў новы слых памерлых, на ліст двойчы разгорнуты, свой неакрэслепы, смутны абрыс. Зоркі — вышэй. Новыя. Зоркі Краіны Пакут. Скруха паволі іх называе: «Вупь там, бачыш: Коннік, там — Посах, а поўнае тое сузор’е — Нізка Пладоў. А далей — Калыска, Шлях і Кніга Агню, Лялька, Акно. А на паўднёвым небе, чыста, нібы на далоні, бласлаўляе накрэслены зоркамі знак, што азначае — Маці».... Толькі памерлы павінен адгэтуль ісці,— Скруха старая вядзе берагам бездані, дзе пад промпямі поўні радасці ззяе крыніца. Пачціва Скруха яе называе: «Струмень гэты сплаўляе людзей...» Моўчкі стаяць ля падножжа гары. 3 плачам яна абдьімае яго. Ён на Пра-мукі гару адзінока ўзыходзіць. Крокаў яго не чуваць у бязгучнасці лёсу. * Толькі ж памерлыя ў нас абудзі.іі вобраз няясны, падобны на знанае нешта; глянь,— можа, гэта і ёсць каташкі, што абвісаюць з пустое ляшчыны, альбо ліўні нагадваюць, што напрадвесні цёмную пояць раллю... Мы, хто ўзнёсласці ў долі прагне, мы адчуваем трымценне, якое, калі ападае Шчасце,— пас узрушае. САНЕТЫ АРФЕЮ (1922) Як эпітафія Веры Оўкама-Кнооп ПЕРШАЯ ЧАСТКА I У росце дрэва: чыстае ўзрастанне! 0 спеў Арфея! 0 спяванне дрэў! Замоўкла ўсё. I нанава з маўчання пачаўся рух, пачаўся рост і спеў. Ішлі звяры — з таемнае бярлогі, з гушчарных лежняў і глыбокіх нор — не іх драпежны нораў вёў праз бор, не страх прыцііпыў іх да асцярогі,— вяло пачутае. Крык страшных драм аціх у сэрцы іх. I там, дзе ў слыху прытулак быў для сочкі і для ўлову, дзе ў слыху быў апошні ключ да схову, дзе гніў тады аплот жыцця паціху,— цяпер Арфей паставіў песні храм. II Нібы дзяўчынка выбегла з мяне, калі яе пазвала ліры песня. Дзіця гармоніі, дзіця прадвеспя, мой слых запалапіўшы, ў лёткім сне забылася. I высніла яна чужую даль і хвалі роднай нівы, дзе я знаходзіў дзіва міг шчаслівы і ўсё, чым жыў уражліва здаўна. Свет спаў у ёй! 0, чым, Арфей-пяюн, зачараваў яе, каб не жадала яна прачнуцца? Сонную стварыў! Дзе смерць яе? Ці знойдзеш ты матыў для іншай песні — каб не памірала?.. Дзяўчо знікае... ў заміранні струн... III Бог гэта змог. А як жа — чалавек? Праз вузкасць ліры ён не прадзярэцца. Дваісты ён. На скрыжаванні сэрцаў не мецьме храма Апалон вавек. Твой спеў — урок. А нам патрэбен звон, нас парывае толькі перамога. Спеў ёсць жыццё. Салодкае — у бога. А як жа мыі Калі ж паверне Ён да нас арбіты зор? He будзе, хлопча, табе ў любві патолі заўтра, калі прарвацца з сэрца песня хоча. Мінецца ўсё. Забудзь, што ты пясняр: па-іншаму гучаць павінна праўда. Яна — парыў, I вецер. Божы дар.