КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Толькі ж ці досыць іх? Ці дастаткова, каб існаваць? У вас, хто жыве ў захапленмі другога, пакуль не задаволіць палкіх жаданняў пакорай: болей не трэба, даволі! — у вас, што ад ласкі, як вінаградныя гронкі, налітыя сонцам, у вас, хто альбо памірае, альбо перамагае ў любві,— пра лёс наш пытаюся. Ведаю: ваша крананне таму нам прыемнае, што пе знікае месца, якое пяшчотна вы закранулі — у гэтым вы можаце мець чыстую вашу трываласць, надзею на шчасце, вечнае шчасце ў абдымках. I ўсё ж, калі зможаце вытрымаць: позірку жах і любоўную муку там пад акном, вашу першую ў садзе прагулку,— ці зберажэцца каханне? Ці вы — гэта вы? Бо, як абое прынікнеце вуснамі к вуснам і неспатольна п’яце адно аднаго — дзіўна, калі адмаўляецца піць адзін з вас. Ці не здзіўляе вас часам ашчадлівасць жэстаў на барэльефах антычпых? Няўжо старажытным клаліся лёгка па плечы кахаппс, разлука — нібыта створаны з іпшых субстапцый яны? Рукі бязважкія ўспомніце і параўнайце з сілай магутнай, якая закладзена ў торсы. Тыя — умелі валодаць сабою і ведалі межы. Так дакранацца нам трэба таксама; мацней толькі багі дакранаюцца. Гэта — іх воля. Каб жа знайсці нам малепькае чыстае поле чыста Людскога, шпурочак зямелькі ўрадлівай паміж патокам і скаламі. Нас паша сэрца перапаўпяе, як тых, даўнейшых, людзей; мы прасачыць сэрца не можам ні ў вобразах, што яго песцяць, ні ў боскіх целах, дзе стрымапа б’ецца яно. ТРЭЦЯЯ ЭЛЕГІЯ Адно — узнёсла спяваць пра каханне. Другое, о гора!— пра вінаватага бога рачнога ў крыві. Хлопец, якога дзяўчына чакае,— не знае яшчэ пра ўладара асалоды, які на самоце перш чым насыціцца ласкай дзявочай, альбо часта, не маючы ласкі, ўздымае боскую голаў і пепазпанасцю плешча, запальвае бунт уначы. 0 Нептун у крыві, о трызубец жахлівы яго! О цёмны вецер дыхання, што з тайных ракавін дзьме! Чуеш, глыбее, згушчаецца цёмная ноч. Яе зоркі — ці не ад вас ідзе бурная радасць каханка, які промні каханай угледзеў? Ці чыстая вера яго у чысціню яе твару народжана не чысцінёю зорак? Толькі, на жаль. апі ты, апі родная маці лук яго броваў не папялі для такога чакання. He на табе, о каханая, не, і не дзеля цябе пружацца губы яго цецівою жахлівай. Думае, можа, што ўразілі моцна яго лёгкія крокі твае, што сама ты — як золкавы ветрык? Хай ты спалохала сэрца, і толькі — а страхі, страхі старыя жылі ў юнаку і прачнуліся раптам. Клікні яго... ты не выклічаш з цёмпага кола нічога, хоць ён і хоча, і прагне, і лёгка прывыкпе да патаелнага сэрца твайго і пачнецца ў ім. Ці ён папраўдзе ў сэрцы пачаўся? Маці, ты — гэта тая, якая яго пачала; новы ён быў у табе, пад вачмі яго новымі ты дружны схіліла сусвет, ад чужога яго засланіла. Ах, дзе ж тыя гады, калі статпая постаць твая расхваляваны хаос ад яго адхіляла? Многае ўтойваеш ты: страхі начныя пакояў ператварыла ў бяскрыўднасць, у схованках сэрца перамяшала прастор знелюдзелы з прастораю почы. He ў цемру, о не, у тваю найбліжэйшую бытнасць паставіла светач начны, і ад прыязнасці шчырай к табе — ён заззяў. Кожны шолах магла ты з усмешкай пазнаць, растлумачыць, быццам ты ведала. як і калі скрыпне ў сенцах падлога... Слухаў ён і лагадпеў. Улагоджваць магла ты, калі ціха ўставала: з-за шафы выходзіў лёе высачэзны яго; захінуўшыся ў складкі злёгку рассунутай цяжкай заслоны, к табе будучыня неспакойна-бунтоўная з мораку іішла. Сам жа ён, супакоены, ціха ляжаў пад дрымотнымі вейкамі лёгкага твару твайго, асалоду смакуючы, і прадчуваў засыпанне... адчуваў ахаваным сябе... А ўнутрана — хто, хто ахаваў яго ад паплыванпя зачыну? Гэта была неабачнасць заснулага; ў сне марыў і сніў, і жыў ён у сошіай гарачцы: Ён — гэты Новы, Трывожпы, аблытаііьі быў доўгімі вусамі ўпутранага выспявання, быў ён аплецены ўзорамі, што заціскалі зросласцю формаў звярыных, цялееных. Ён ім аддаўся. Ён палюбіў. Ён палюбіў сваё ўнутранае, тыя дзікія нетры, тую Пра-пушчу ў сабе, дзе на глухіх трухлявішчах стала сэрца яго прамяніста-зялёнае. Ён палюбіў. Але пакінуў усё і карэннем глыбока пайшоў у магутпы пачатак, дзе нараджэнпе малое яго ўжо адбылоея. Улюбёна сышоў да сваёй пра-крыві, быццам у бездань, дзе жах затаіўся, продкамі сыты. I ўсё Страшпае знала яго і шматзпачпа маргала. Гэта Жахлівае ўсмешкай вітала... He чаета так усміхалася ты яму, маці, пяшчотна. Як жа не мог гэта ўсё ён душой не любіць, як жа не мог не любіць ён усмешкі! Раней за любоў да цябе ён адчуў любоў гэту, якая ў той час, калі ты насіла яго, ў лоне таілася, ў водах, жыццеўтрымалыіых для плода. Бачыш — кахаем не гэтак, як кветкі кахаюць, што толькі раз зацвітаюць у год; пам любоў жыццядайны сок улівае ў гарачую плоць. 0 дзяўчына, кахаем у нас пе Адно, і не толькі Будучыпю, а бязмернасць кіпення; пе толькі Дзіця, а найперш тых Бацькоў, што ўрошчаны ў нашыя сэрцы, быццам абваліны гор; а найперш перасохлае рэчышча даўніх-былых Мацярок; а пайперш краявід над захмаранай альбо бясхмарнаю доляй; — вось што, дзяўчына, было да цябе. А ты сама, што ты знаеш сама, ты, што змагла выклікаць з любага ўсё папярэдпяе? Колькі пачуццяў выйсці на свет з праміпулых ужо існавапняў змаглі? Колькі жанок цябе ненавідзяць? Колькі пахмурных мужчын разбудзіла ў крыві юначай? Дзеці памерлыя любяць цябе... О ціха, о ціха, мілая, нешга зрабі для яго,— павядзі любага па садах, падары яму змроку начпога празмерпасць... Каханнем яго ўтрымай... ЧАЦВЁРТАЯ ЭЛЕГІЯ 0 дрэвы жыццяў, колькі да зімы вам? Мы раз’ядпаны. Мы не птушкі пералётныя. Мы вельмі позна кідаем сябе на вецер, падаем пасля на роўнядзь сажалкі бязвольна. Мы і цвіцём і вянем адначасна. А недзе львы жывуць і пра бяссілле, пакуль магутныя, не хочуць ведаць. А мы павіппы, прагнучы з’яднання, дапіну ўсім плаціць. Варожасць пам бліжэй. Бо закахапыя — і тыя ў любові межы знаюць, хоць прасторы, свабодпых ловаў і радзімы прагнуць. Эскіз імгнення звыкла мы ўспрымаем на фоне процілегласцяў і цяжка нам бачыць гэта; бо тут ясна ўсё. Бо мы абрысаў пачуцця не бачым, а толькі абалонку фармавапня. Хто не сядзеў перад заслонай сэрца, нібы ў тэатры, баязліва, ціха: і дэкарацыяй была разлука! Няцяжка зразумець. Знаёмы сад, павевы ветру, малады тапцоўшчык. He той. Даволі. Грым — не дапаможа, пераадзетага пазпаеш мешчаніпа, які ў жытло праз чорны ход ідзе. Штб маска гэтая пустая! Лепш! — мне лялька. Бо напоўнена япа. Прыемней бачыць мне марыянетку, і ніткі, і трысцё ў руках актора альбо ў маіх. Я тут, я перад сцэнай. Хай тухнуць рампы і пяхай мпе скажуць: «Усё, закопчана», няхай на сцэпу пустэча выйдзе шэрым скразпяком — няхай мяне самотнага пакінуць мае нямыя прашчуры, жапчына і нават любы вірлавокі хлопчык — я застаюся на спектаклі, тут. Пяпраўда? Ты, хто праз мянс зазпаў жыццёвай горычы, мой бацька, ты, хто ў мой пагляд дапытліва ўзіраўся, хто піў настой павіннасцей маіх, пакуль я рос і прыйшлаець смакаваў, ты, бацька мёртвы той, хто гэтак часта сярод надзей маіх лунаў трывожна, хто кожны міг адмовіцца гатовы ад абыякавасці — скарбу мёртвых, дзеля крупінкі лепшай долі сыну,— скажы: ці праўда? I скажыце вы, хто мне дарыў сваю любоў заўсёды, каго і я пачаў любіць патроху, хоць забываў пасля, бо ў вашых тварах мне пачыпала бачыцца прастора, сусветная прастора, у якой ужо не бачыў вас... I я чакаю на лялечным памосце дзеі... He, не чакаю — прагну ўбачыць, бо, каб увагу пільную спатоліць, між лялек выйдзе неўзабаве сам апёл і выступіць жывым акторам. Відовішча! — анёл і лялькі разам! Тады і ўключыць, можа, ёп усё, што разлучае нас, у кругаверць падзей і змен і падначаліць там сабе ўсе поры года — і анёл пачне ігру сваю паказваць нам. Нябожчыкі павінпы ведаць, што людскія справы — кволая зачэпка для ўчынкаў болып высокіх. Бо пічога тут першароднага няма. Дзяцінства, калі за рэчамі яшчэ было штось большае, чым проста час мінулы, а будучыні й знаку не было, калі мы ўсе стараліся расці Рыльке, 1906 г. Пабла Пікаса, «Вандроўныя акрабаты», 1905 г. Па матывах карціпы напісана нятая «Дуіненская элегія». на ўцеху тым, хто, апрача сваёй даросласці, нічога болып не мае,— о вы, дзяцінства шчасныя гадзіны! Тады ў сваім самотным руху мы, здаволеныя цалкам існаваннем, стаялі паміж цацкаю і светам, на месцы тым, якое ад пачатку адведзена для чыстых парыванняў. А хто пакажа, дзе стаяць дзіцяці? Хто паміж зор яго паставіць, хто яго руцэ адлегласці даверыць? Хто вылепіць дзіцяці з хлеба смерць? Хто ў пухлы роцік зерне пакладзе з атручанага яблыка?.. Забойцу не цяжка зразумець. А смерць, яе, пранесеную праз жыццё ў сабе лагодна, ўсцешана,— і гэтай смерці не апісаць... ПЯТАЯ ЭЛЕГІЯ Прысвячаецца пані Херце Кёніг Хто ж яны тыя, скажы, вандроўнікі; можа, гнаныя доляй уцекачы болей, чым мы, мы, каго выгнала на дасвецці невядома каму на пацеху вечна галодная і ненасытная злая сваволя. Іх яна гоніць, круціць, трасе, нагінае, кідае ўгору, хапае; і зноў як па масле з гладкіх вышыняў па гладкім паветры ўніз апускае на падасланы пад погі старэпькі дыван, мяккую латку ў сусвеце, пластыр на целе прасторы там, дзе ваколіцы неба ранамі ўкрылі зямлю. Апускаюцца і — пругка на ногі ўстаюць і падобныя ўжо па вялікія літары ў тэксце... I дужых мужчын схопяць жартам і звычнаю хваткаю скруцяць, быццам Аўгуст Дужы, што мог за сталом нехаця пальцамі міску скруціць. Ах, вакол гэтага цэнтра ружа цвіце, захаплення ружа, і ападае пялёсткамі. А пад сэрцам песціка самаапыленага завязь уяўная марна расце, неахвотна — яна пеўсвядомлена свеціцца праз абалонку ўяўна смяшлівай сваёй пеахвоты. Гэты: маршчыністы, горкі мацак; толькі ляскоча, стары, у занадта прасторнай сваёй абалоне, быццам у ёй спачатку двое былі, адзін з якіх у магіле, другім перажыты, другім, хто аглух і здурнеў у аўдавелай скуры сваёй. Гэты: малайцаваты, нібы нарадзіўся ад скруцівяза й манашкі; туга набіты мускуламі і прастадушнасцю. 0 вы, хто падораны быў замест цацкі недаспелай пакуце, калі спакваля ўбіралася ў сілу яна... Ты, хто, як плод, зеляпан, сотні разоў штодня падаеш з дрэва разам пачатага руху (які шпарчэй за ваду працячэ праз вясну, і праз лета, і восень),— падаеш ты. гупаеш аб дамавіну; часам нешта ўзнікае ў табе, як аблічча, рэдка калі паверпутае да тваёй маці, любімай табою так моцна, ды ў целе гладкім тваім палахліва знікае, ледзьве акрэсленае аблічча... I зноў, пляскае зноў у далоні мужчына — Ап! — знак да скачка даючы, і перад тым, як абвострыцца боль каля сэрца, што нясецца галопам заўсёды,— адчуецца ў пятах прапізліва-востры агонь, і прыпячэ ён раней за прычыну слёз на вачах, плоцкіх слязінак знямогі й адчаю...