КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
I ўсё ж — хай патужна, праз сілу — усмешка... Анёле! Сарві гэту ўсмешку, як каліўца з кветкай, і апусці яе ў вазу разам з усімі радасцямі, пе спазнапымі намі дагэтуль, і ўвекавеч іх, на урне пакінуўшы надпіс, горды, прыгожы і ўзнёслы «Subrisio Saltat». Ты, дарагая, праз цябе пераскоквае радасць, пайвялікшая радасць. Магчыма, валаны цешацца шчасцем сваім і тваім — альбо па дзявочых пругкіх грудзях металічны зялёны шоўк болей нічога не хоча, здаволены целам. Ты парушаеш заўжды раўнавагу, як яблык на рыпку, кінуты рэзка па шалю перад усімі, голая аж да плячэй. Дзе ж яно, мееца,— яно ў маім сэрцы,— дзе яны не маглі, дзе яны адпадаліся, быццам жывёлы, злучаныя паняволі, але не здольныя зліцца, дзе занадта вялікі цяжар, дзе няўпэўпена круцяцца на паднятых трысціпах няўстойлівыя талеркі... I раптам у гэтым цяжка здабытым Нідзе, раптам невыказнае месца, ў які.м пайчысцейшая драбната неверагодна змяняецца і пераходзіць у паражнечу надмернасці, дзе рахунак шматлічбавы незлічона расце. Плошчы, о плошчы Парыжа, арэна без межаў, дзе мадыстка madam Lamort трывожныя сцежкі зямлі, бясконцыя стужкі пераплятае і вяжа і нанава творыць з іх банты, фестоны, фальбоны і кветкі, плады штучнай флоры, барвы фальшывыя — дзеля аздобы шапачак зімніх Нядолі. Анёле! Пакажы тое месца, яшчэ не вядомае нам, дзе закаханыя, стаўшы на дыване небывалым, паказалі б нам тое, чаго тут паказаць не могуць,— бясстрашпасць фігур і палёту іх сэрцаў, вежы прынадных уцех і драбіны, адна на адну абапёртыя там, дзе няма ім апоры,— тут бы адважыліся сярод тлуму знямоглых, маўклівых нябожчыкаў-гледачоў,— ці кінулі б гэтыя мёртвыя людзі свае дбайна сабраныя, пільна, ашчадна хаваныя, вечпа патрэбныя, вечна апошнія грошыкі шчасця вось гэтай усмешлівай пары на іх прыціхлы дыван? ШОСТАЯ ЭЛЕГІЯ О смакоўніца, важна мне ведаць здаўна, як ты свой цвет у завязь ператвараеш, як у гатовы к даспеласці плод на галіне ўкладваеш чыстую тайну сваю некрыкліва. Нібы па трубах фантанаў, па гпуткіх галінах сокі імкнуцца і ўніз, і ўгару і са сну пырскаюць шчасцем свайго найсалодшага твора. Так, як у лебедзя бог... Мы ж марудзім — не хочам буяна цвісці і ў запознепы плод, у пераспеласць яго мы вінавата ўваходзім. Рэдка хто здольны нястрымпа імкнуцца да дзей, каб загарэцца адразу на поўнае сэрца ў час, калі прага цвіцення, як ветрык начны, вейкі кранае і вуснаў бутоп абуджае: можа, героям ці тым, што заўчаспа памруць, жылы круціць іначай садоўніка смерць. Мчацца яны стрымгалоў: апярэджваюць самі ўсмешку сваю, як запрэжка на фрэсках Карнака апярэджвае пераможцу-цара. Дзіўна блізкі герой да заўчасна памерлых. Барацьбы за сваю працягласць у свеце ён не баіцца. Жыве ён — угору йдучы, у пераменлівы светапарадак, у зоры вечнай, як свет, пебяспекі. Нямногія знойдуць там яго. Але разбуджаны Лёс, той, які змрочна замоўчвае нас, апяваць яго будзе ветрам парыўным свайго расшумелага свету. Толькі яго гэтак чую. I праз мяне з ветрам струменіць прыцемнены голас яго. Як бы хацеў я ад смутку схавацца: каб быць хлопчыкам — о, каб магчыма было ім зрабіцца — сесці, падперціся будучымі рукамі і прачытаць пра Самсона, пра тое, як колісь маці спачатку нічога радзіць не магла — потым усё нарадзіла. Ці ж ён не быў у табе ўжо героем, о маці, ці ж ён не ў лоне зрабіў свой уладпіцкі выбар? Тысячы ў лоне спелі, каб выспець, як ён, ды паглядзі: толькі ён адзін з тысячаў многіх змог дасягнуць, і абраць, і рашыць, і стаць. Рушыў калоны таму, што ён вырвацца здолеў з цеснага змроку цела твайго да свету, дзе выбіраць мог і йсці па шляху станаўлення. Маці герояў, крыніцы патокаў, кіпучых патокаў! Вы — гэта бездані тыя, куды з кручаў сэрца, войкнуўшы, кідаліся маладыя дзяўчаты, будучых вашых сыноў і ўнукаў — ахвяры. Бо калі прарываўся герой праз завалы кахання, кожным ударам імпэтнага сэрца гнаны, ён, адвярнуўшыся, ўжо над абрывам усмешкі,— быў зусім іпшы. СЁМАЯ ЭЛЕГІЯ Гэта не покліч, не позва, а голас-назад — сутнасць у крыку тваім, хоць крычаў ты, йібы птах напрадвеспі, забыўшы, што ён — толькі гаротная кволая птушка, і толькі, a не суцэльнае сэрца, якое цела ў пеба душэўнае ўзпосіць. I ты, пібы птах, клікаў бы, можа, кахапую так, каб здалёку, нават не ўбачыўшы мілага, голас пазнала, так, каб прачнулася раптам у сэрцы яе позва к табе, абагрэтая клічам пачутым,— так, каб на кліч твой страсцю ўзгарэлася самка. I зразумела б вясна — што няма тут месца, дзе пе гучала б прадвесце любві. А спачатку слабы твой кліч, запрашальны, ў адказ на які цішай гнятлівай, сцвярджальнай прамоўчвае дзепь. Потым угору прыступкамі гэтага клічу Ў будучыню, у прывідны храм! А там песні, пырскі фантанаў; а там іх чакае у гульні-абяцапцы падзепня шматрадасны гімн, пырснуты промень-струмень. А тады — прыйдзе лета. Нават не раніцы летнія, пават не золкі, што праясняюцца, каб абярнуцца днямі. Нават пе летнія дні, што распешчваюць кветкі і дрэвам уладу, магутную веліч даюць. Нават не любасць да сіл, што раскрыліся летам, і не шляхі, і не толькі лугі на змярканні, нават не светлы павеў пасля буры вячэрняй, нават не сну набліжэнне, не толькі цьмяныя мары... Перш за ўсё ночы! Глыбокія летнія ночы. Перш за ўсё зоркі! Высокія зоркі зямныя. О, каб у смерці дазнацца, што безліч — іх лік, лік гэтых зорак: ну як жа, ну як жа забыць іх! Чуеш, я клічу каханую. Толькі прыйсці хоча яна не адна... Са сваіх аслабслых магіл з ёю прыйшлі б і дзяўчаты... Л як абмяжую кліч той прызыўны? Зямлю, як рапсй, тапсльцы клічуць, шукаюць... 0 дзеці, зямную рэч узяўшы, ўзялі вы бясконцую безліч рэчаў. Лічыце, пэўна, што лёс — згустак дзяцінства? Часта вы абганялі кахапых, калі беглі кудысьці шчасліва ў прастору — куды? Жыць на зямлі — гэта велічна! Зпалі, дзяўчаты, вы гэта добра заўсёды, зпалі і тыя, што апускаліея ў крыўдзе балючай на дно ў гулкія вуліцы горада, у гпаявішчы — кожная з вас мела шчасця гадзіну, няхай і пе гадзіну — а толькі прамежак у часе, тыя імгненні, калі цалкам валодаеш светам. Жылы пульсуюць жыццём. 0 жыццё! Як лёгка мы забываем усё, што суседзі ўсмешкай зайздроснай не ўхваляць ніколі. Нам трэба яўпас і паўпаважкае; яўпае шчасце дадзена зведаць ва ўнутраным ператварэнні. Свет — толькі ў пас, у каханні стваралыіым нашым. Ператварэнне — вось наша няспыппасць жыцця. Там, дзе калісьці ўзвьппаўся рэальны дом, бачыцца сёння прыдуманы вобраз, які нібы ў мозгу застыў без перамен аніякіх. Сховішчы моцы будуе сабе дух часу бясформнаю сілай, якую ён чэрпае скрозь. Ён жа не знае святынь. Мы, спажываючы сэрца, нешта ашчадна збіраем. I кожпая рэч, намі здабытая проеьбамі, мольбамі, прагне цалкам з Нябачпым самкпуцца. А большасць падзей гэтага бачыць не могуць, пе могуць япы гопкі з калонамі храм збудаваць у сабе. Колькі бяздольных такіх у выкрутах свету! Будучыня і мінулае ім не належаць. Нават наступнае цяжка здабыць чалавеку. Хай гэта нас пе бянтэжыць, хай моц набірае вобраз спазнаньі. Стаяў ён не раз паміж памі, ў цэнтры зпіпічальнага лёсу, у гушчы людской, у абыякавасці і гарнуў да сябе зоркі з бяспечпага пеба. Анёле, табе тут гэта я пакажу. У паглядзе тваім хай ратаванаю стройнасцю ёп узнясецца. Сцепы, калоны, упоры, аркады і сфіпкс у заняпалым паселішчы — велічны храм. Хіба ж пе цуд? I яго — мы зрабілі, анёле. Вызнай, вялікі, што здольныя мы па такос — і на хвалу мне дыхання не хопіць. He марна, зпачыць, імкнёмся ў прасторы, у нашы прасторы. (Веліч якая ў іх ёсць! Бо за тысячы год іх перапоўпіць пачуццямі мы не маглі.) Вежа высокая, праўда, апёле? I пават у параўнанні з табою высокай была, ПІартр быў таксама вялікі. Музыка ж толькі — вышэй за яго і за нае. А каханая... ноччу, адна перад цёмным акном... кволая ў бездапаможпасці горкай. He думай, быццам, апёле, я клічу цябе! Ты ж пе прыйдзеіп. Заклік гучыць мой, як — прэч! але супроць патоку, не, ты не пойдзеш. Мой заклік падобпы руцэ, ўрачыста падпятай. Далопь, якая гатова схапіць, о Недасягальны, будзе заўсёды адкрыта табе, як асцярога, як абаропа. Вось яна... ВОСЬМАЯ ЭЛЕГІЯ Прысвячаецца Рудальфу Каснеру Адкрытымі вачамі цэлы свет стварэнне бачыць. Вочы ў нас, наадварот, на ўсе бакі расстаўлены, нібыта пасткі навокал выхадаў на волю. Што звопку ёсць, мы пазнаём з аблічча ўсіх жывёл; змалку мы япічэ дзяцей няволім, навучыўшы іх усе прадметы бачыць дагары, а не адкрыты свет, які ў звяроў па іх абліччах гэтакі глыбокі. He мае смерці свет. Бо толькі мы смерць бачым; а свабодны звер еваю пагібель мае за сабою, наперадзе ж ён бачыць бога. Хай ідзе у вечпаець тое, іпто ідзе, як рэкі, як крыніцьі, як патокі. У нас пяма нідзе такога дня, каб адкрываў нам чыстую прастору, дзе кветкі скрозь і скрозь раслі б. Заўсёды свет такі: у ім нідзе нічога няма — каб без нічога; чысціні нябачнай, поўнай подыху, каб знала усё бяскопца; знаючы ж усё, каб ке жадала. Так дзіця у гулыіях забывае ўсё, пакуль сабой не зробіцца, калі памрэ. Хто блізкі смерці — той яе не бачыць, бо пазірас ўбок вачамі звера. 0 закаханыя! Калі б яны адно другому светлы далягляд не засцілі, напэўна, што змаглі б даўмецца, поўныя здзіўлення... Ці памылкова, выпадкова, ім прастор адчынены не ўсім адразу... Але ніхто пераступіць мяжы свае не можа; кожны з іх таму сваім зноў светам робіцца памалу. А мы, ўзіраючыся ў акт стварэння, мы толькі бачым гэты свет заўжды бязмежнасці адбіткам, на які смуга дыхання нашага асела. Або здаецца нам, што звер, нямы, спакойным позіркам сваім наскрозь нас працінае. Вось які ён — лёс: стаіць насупраць, і нішто яго не ўражвае; вось так і чалавек, і толькі так, наеупраць ён заўсёды. Калі б ён нашую свядомасць меў, той звер, што ўпэўнена ідзе на нас ці ў іншы бок,— ён нас бы павярнуў на свой, звярыны, шлях. Аднак яго быццё бясконца неабдымнае, і пам не зразумець яго, не зразумець яго тугой не стомлены пагляд. I там, дзе будучыню бачым мы, Усё ён бачыць, а ва Усім — сябе суцэлыіага заўсёды. 0 шчасце тых малых істот, што застаюцца ў мацярынскім лоне; о шчасце мухі, той, што ў шлюбны час ляціць сама ў сябе: ёй лона — Усё. Упэўненасць няпоўную згадай у птушкі, што дваістасць знае свайго паходжання, нібы яна — душа этруска мёртвага, які ў прастор прыпяты, дзе ягоны дах — спакойныя фігуры. О, як той бянтэжыцца, хто робіць свой палёт, прарваўшы лона! 0, як страшна ён сябе баіцца, рэжучы паветра! Яго палёт, як трэшчына на вазе. Так кажана нябачны воку след фарфор вячэрні неба працінае.