Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў
Выдавец: Універсітэцкае
Памер: 255с.
Мінск 1993
Qui vitat molam, vitat farinam Хто пазбягае млына, пазбягае i мукі. 75
Qui vitulum tollet, taurum subduxerit idem Хто зносіць цяля, украдзе і быка. 188
Quod caret alterna requie, durabile non est Што не чаргуецца з адпачынкам, не бывав трывалым. 76
Quod cibus aliis, aliis est atrum venenum Што для адных — ежа, для другіх згубная атрута. 159
Quod cito fit, cito perit — Што хутка робіцца, хутка гіне. 179
Quod clausum in pectore, hoc in lingua promptum habeo Што ўтоена насэрцы, тое відавочна маю на языку. 16
Quod fuit, numquam revertetur — Што было, тое ніколі не вернецца. 180
Quod habet, non numerat Што хто мае, таго не цэніць. 26
Quod hodie non est, cras erit — Чаго няма сёння, будзе заўтра. 180
Quod in corde sobrii, id est in lingua (in ore) ebrii — Што на сэрцы ў цвярозага, тое на языку ў п’янага. 148
Quod non licet, acrius urit — Што не дазволена, мацней узбуджае. 27
Quod non videt oculus, cor non dolet — Чаго не бачыць вока, аб тым сэрцне смуткуе. 117
Quod satis est, cui contingit, nil amplius optet — У кожнага ёсць дастаткова не трэба шукаць / жадаць большага. 82
Quo plus honoris, eo plus oneris Чым больш товару, тым большы цяжар. 106
Quo plus sunt potae, plus sitiuntur aquae Чым больш п’юць, тым больш хочацца. 145
Quot homines, tot sententiae Колькі людзей, столькі думак. 48
R
Radix saepe mala producit pessima mala — Ад дрэннага кораня часта бываюць вельмі дрэнныя яблыкі. 92
Raro lupi lenti praebentur fercula denti Калі на ваўка лянота нападав, рэдка што яму на зуб трапляе. 76
Rastro dentato prata parata dato — Kaci лугі, калі паспелі. 64
Ratio contra vim parum valet Розум перад I у параўнанні э сілай мала значыць. 85
Recte faciendo neminem time — Калі сумленна дзейнічаеш, нікога не бойся.107
Re labor est dulcis, quia non pluit usus hiulcis — Праца карысная, таму што дабро не льецца дажджом у рот. 76
Res inquieta est in se ipsam felicitas — Шчасце само па сабе справа неспакойная. 117
Res mala vir malus est, mala femina pessima res est Дрэнны муж — палова бяды, дранная жонка цэлая бяда. 92
Risu corruere Падаць ад смеху. 207
Roganti melius quam imperanti pareas Хутчэй паслухаеш таго, хто просіць, чым таго, хто загадвае. 16
S
Saepe dissimulare satius, quam vel ulcisci fuit Часта лепш не звяртаць увагі на нешта, чым помсціць. 83
Saepe est etiam olitor valde opportune locutus Часта нават агароднік вельмі ўдала скажа. 198
Saepe est etiam sub palliolo sordido sapientia — Часта i пад брудным адзеннем тоіцца мудрасць. 153
Saepe facit pietas hoc, [quod] nequit ipsa potestas — Часта каханне робіць тое, [чаго] не можа зрабіць улада. 92
, Sal patriae pluris faciendus, quam hospitis mensa Родную соль варта цаніць больш, чым чужы абед. 166
Saltare ad tibiam alicujus Танцаваць пад чыюсьці флейту. 207
Sanior est pisce — Здаравейшы за рыбу. 35
Sano non paret dolor, aegro quantus amaret Здаровы не адчувае болю, які ўласцівы хвораму. 35
Sapientia in exitu canitur — Розум хваляць, калі справа закончана. 65
Semel in laqueum vulpes Калі-небудзь ліса [трапляе] у пастку. 198
Semper graculus assidet graculo Галка заўсёды сядзіць побач з галкай. 195
Semper Saturnalia agere — Заўсёды святкаваць Сатурналіі. 27
Semper vocis et silentii temperamentum tene — Прытрымлівайся заўсёды памяркоўнасці ў размове і маўчанні. 16
Sequitur superbos ultor a tergo Deus — Услед за ганарыстым ідэе помета Божая. 145
Seris venit usus ab annis Вопыт прыходзіць з гадамі. 35
Sero est in periculis consilium quaerere — Позна шукаць параду ÿ час небяспекі. 139
Sero paras stabulum tauros jam fure trahente Позна будаваць хлеў, калі злодэей ужо цягне валоў. 140
Sero sapiunt Phryges, dummodo sapiant — Позна становяцца раэумнымі фрыгійцы, толькі б разумнелі. 180
Sero venientibus ossa Хто позна прыходзіць, таму косці. 181
Sero, verum aliquando tamen Позна, але праўда нарэшце [выяўляецца]. 122
Serram cum aliquo ducere Пілаваць з кім-небудзь (г. зн. сварыцца). 100
Serva me, servabo me — Выручы мяне, выручу цябе. 140
Sibi bene facit, qui bene facit amico — Сабе робіць дабро той, хто робіць яго сябру.83
Si cuculum doceas, non ejus cantica mutas Як бы ты ні вучыў зязюлю, спеваў яе не зменіш. 27
Sidera caelo addere — Дабаўляць зоркі да неба. 140
Simia simia est, etiam si aurea gestet insignia — Малпа заставила малпай i ÿ залатых знаках узнагароды. 159
Similis simili gaudet — Падобны падобнаму радуецца. 195
Simul ас quis misertus est, memoria interiit — Як толькі хто робіцца бедным, аб ім ніхто не ўспамінае. 132
Sinistro pede assurgere — Уставаць з левай нагі. 207
Si non possis, quod velis, velis id, quod possis Калі ты не можаш [зрабіць] таго, што хочаш, жадай таго, што можаш. 181
Si quis amat piscem, debet sua crura madere — Калі хто любіць рыбу, ён вымушаны замачыць свае ногі. 77
Sit tibi consultum: mulierum spernere vultum Вось табе добрая парада: пагарджай жаночай прыгажосцю. 65
Specie formosa, mente odiosa 3 выгляду чароўна, душой непрыемна. 154
Spes melior plebis semel „accipe”, quam bis „habebis” — Людзям больш да душы раз „бяры”, чым два разы „будзеш медь”. 66
Spes sola hominem in miseriis solatur Надзея адзінае суцяшэнне людзей у няшчасці. 118
Stagnum litus edit, torrens properando recedit — Ціхая вада падмывае берагі, бурйы паток; хутка пранёсшыся, адступае. 27
Stat sua cuique dies Кожнаму наканаваны свой дзень. 36
Stipite momenta nulla sunt fune retenta Час не прывязаны да ствала дрэва канатам. 181
Stultitia est venatum ducere invitas canes Неразумна весці сабак на паляванне сілком. 86
Stulti qui crescunt, stulti sunt, quando senescunt Хто дурнем у сталым узросце быў, той будзе ім і ў старасці. 48
Stultitia pacatum et quietum habet nihil Глупства не ведае ні эгоды, ні спакою. 48
Stultus est, qui cupida cupiens cupienter cupit Неразумны той, хто заўзята прагне ажыццявіць усе жаданні. 49
Stultus nil celat, quod habet sub corde revelat Дурны нічога не тоіць, што ў сэрцы мае адкрывае. 49
Sua cuique patria jucundissima est Кожнаму свая радзіма самая лепшая. 167
Suadelae multae fabricabunt atria stulte — Чым больш парад, тым горшы дом. 182
Suae quisque fortunae faber Кожны сам каваль свайго лёсу. 28
Suae vitae durius consulere Жормка абысціся са сваім жыццём. 36
Sua quisque pericula nescit Ніхто не ведае сваёй небяспекі. 198
Sub nive quod-tegitur, dum nix perit, invenietur — Калі раиае снег, тое, што пад снегам, выяўляецца. 122
Summa sedes non capit duos — Ha высокім крэсле не бывав дваіх. 100
Superflua non nocent — Залішняе не шкрдзіць.188
Surdo canere Спяваць глухому. 140
Sus magis in caeno gaudet, quam fonte sereno Свінні больш падабаецца ў гразкай лужы, чым y чыстай крыніцы. 28
Suum cuique mos est — У кожнага свой нораў / звычай. 28
Suus rex reginae placet Кожнай царыцы падабаецца свой цар. 159
т
Tabula ex naufragio Дошка пры караблекрушэнні. 208
Tacere est optimum et pro viribus sapere Лепш за ÿcë маўчаць i быць мудрым па меры ein. 16
Tam deest avaro, quod habet, quam quod non habet — Скупому ў аднолькавай ступені не хапае і таго, чаго не мае, i таго, што ў яго ёсць. 145
Temperantia est custos vitae Памяркоўнасць захачальніца жыцця. 182
Tempus minuit luctus maestaque corda juvat — Час памяншае смутак i супакойвае журботныя сэрцы. 182
Testudo volat — Чарапаха лётае (пра недарэчнае). 199
Totus de capsula Увесь са шкатулкі (аб франтах). 146
Tuam ipse terram calca Тапчы сам сваю з?;млю (г. зн. няхай кожны выконвае сваё жыццёвае прызначэнне). 167
Turpe est aliud loqui, aliud sentire Ганебна адно гаварыць, а другое думаць. 123
Tympana eloquentiae Бубны красамоўства. 17
U
Ubi dolet, ibi manus adhibemus Дзе баліць, туды рукі цягнем. 29
Ubi leonis pellis deficit, vulpinam induendam esse — Дзе няма шкуры льва, там варта надзяваць шкуру лісы. 110
Ubi multa capita, ibi nullum consilium Дзе шмат галоў, там мала карысці. 182
Ubi opes, ibi amici — Дзе багацце, там і сябры. 100
Ultima nos omnes efficit hora pares Апошні час ycix нас робіць роўнымі. 36
Uncum se praebet quod curvum crescere debet Робіцца крывым тое, што расце крива. 29
Unius dementia efficit multos Шаленства аднаго перадаецца мнопм. 195
Unum malo datum quam promissum geminatum Дічу за лепшае, каб адзін раз далі, чым двойчы паабяцалі. 66
Unus dies gradus est vitae — Адэін пзенъ — прыступка жыцця. 36
Unus flos non facit ver Адна кветка не робіць вясны. 188
Unus vir nullus vir Адзін чалавек — ніякі чалавек / нічога не значыць. 188
Utere consilio, licet omnia noveris arte Карыстайся парадай і ўсё глыбока зазнаеш. 49
Ut fructus florem, sequitur dulcendo laborem — Як кветка не бывав без плода, ітак праца не бывав без асалоды. 77
Utilitas aliqua sequitur post tristia damna Нейкая карысць ідзе за сумнай стратай. 141
Ut legas messem, debes praemittere semen Каб сабраць ураджай, ты павінен папярздне кінуць семя. 77
Utraque mundatur, dum palma palma lavatur Абедзве рукі робяцца чыстымі, калі рука руку мые. 101
Uxor erat qualis, herbarum coctio talis Якая была жонка, такім быў і абед. 93
Uxori nubere suae — Быць жонкай у сваёй жонкі. 93
V
Vacua arista super plenas eminet — Пусты колас тырчыць над поўнымі. 50
Vanitas pulchritudo — Прыгажосць — прывіднасць. 154
Venter cibi avidus praecepta non audit — Галодны страўнік не слухае павучанняў.132
Verba ligant homines, taurorum cornua lunes — Словы звязваюць людзей, вяроўкі рогі быкоў. 17
Vere est miser, culpa est sua quisquis miser Той сапраўды няшчасны, хто няшчасны па сваёй віне. 50
Veterem reminiscendo injuriam, invitas novam Успамінаючы старую крыўду, выклікаеш новую. 208
Vineta sua caedere Сячы свой вінаграднік. 50
Vis veritatis maxima est Сіла праўды вельмі вялікая. 123
Vita sine amieis tristitia est Жыццё без сяброў сумнае. 101
Vivas frugalis, ut res est materialis — Жыві памяркоўна, як дазваляе тваё багацце. 183
ПАКАЗАЛЬНІК БЕЛАРУСКІХ ПРЫКАЗАК, ПРЫМАВАК, КРЫЛАТЫХ СЛОЎ
А
Абое рабое. 189
Абы да дуты, пражывём і ў шалашы. 88
Абы з воч, дык і з памяці проч. 117
Абы харчы, a едакі знойдуцца. 97
Абяцанкі цацанкі а дурню радасць. 12
Абяцаў пан кажух. 12