Саветы Заходнебеларускі раман-хроніка Янка Трацяк

Саветы

Заходнебеларускі раман-хроніка
Янка Трацяк
Выдавец: ЮрСаПрінт
Памер: 430с.
Гародня 2015
109.46 МБ
Мы не пыль на ветру, а соль землн! амаль што крычаў Цэрбер. Ты понял это, негра?!
Понял, понял...
Ты негра, сагласен с этнм? Трэпелеў-Цэрбер уставіўся сваімі п’янымі і чырвонымі вачамі на Антося, быццам толькі цяпер яго ўбачыў.
-	3 чым? не зразумеў Антось.
-	3 тым, што ты працуеш, як негра! растлумачыў Пуценька. Цябе толькі савецкая ўлада можа вызваліць ад гэтага рабства!
-	0! Это можна к дзелу прышыць, загарэўся раптам Цэрбер. Пуценька, даставай бумагн, надо пнсаць...
Пуценька мітусліва дастаў паперы.
-	Так, Цэрбер на хвіліну задумаўся, Запншам так: Антоннй... как его... Свонм недвухсмысленным высказываннем о том, что Дойновнч такой же враг, как он негр, подтверднл прнчастность Дойновнча к вражескому Советской стране лагеру, нбо нзрёкшнй оное нмярек действнтельно является негром, нбо пашет, как негр, с чем согласен н подтверждает вышензложенное своею собственноручной подпнсью. Ну, как?
-	Класна! Я бы в жізьні так не прыдумаў бы! Шыбка граматны вы чалавек, таварыш камісар! Пуценька з павагай паглядзеў на Цэрбера.
-	Опыт, батенька, не прап’ёш! Велнк человек в делах свонх! з гонарам за сябе пацвердзіў сваю «граматнасць» Цэрбер. Бывала, н не такое прнходнлось сочннять в качестве прнговора. Главное, чтоб было всё логнчно н гладко, как у пнсателя Горкага...
-	У мяне калі-некалі таксама складна атрымліваецца! пахваліўся Пуценька. Дам калі-небудзь пачытаць.
-	Мы когда-небудзь проведзём н здесь лнтературный процес, паабяцаў Цэрбер. А счас этот негрытос пусть падішсывает бумагу!
-	На, падпішы! Пуценька сунуў Антосю ліст паперы.
-	Што? не зусім зразумеў той.
-	Табе якая розніца! Вось тут! Пуценька тыцкнуў пальцам. Што ты негра, а сябрук твой вораг! Сам жа казаў.
-	Нічога я ня буду падпісваць! упіраўся Антось.
-	Падпісвай! Ня то горш будзе! насядаў Пуценька. К дзелу прыш’ём!
-	Прышывай хоць да сракі!
-	Таварыш опер-чыкіст, кліент выражоўваецца!
-	He хорошо это, не хорошо! He по-ленннскн это. Мерзопакостннк он богомерзкнй. Ну, не хотнт, как хотнт! Отметь там, что от подпнсн отказался, сквернословнл н хамнл, вступал в пререкання с представнтелямн советской властн... За базар не отвечает. Что там есшчё... В обіцем, здесь надо подумать... Допншнш сам...
-	Дапішу, дапішу...
А не кажется лн вам, товарніц Путеньков, працягваў Цэрбер, — что здесь орудует целая контрреволюцнонноя органнзацня, членом которой является н этот негр! Кстатн, в По-
ставском районе действует уполномоченным мой друг, н он раскрутнл контрреволюцнонную нацноналнстнческую польскую партню «Озон» 14 человек... Молодец — говорят, всех под вышку подвёл. Н знаешь, как его фамплня? Москвнчёв!1 Наш человек!
Вось бы нам так раскруціцца! усклікнуў Пуценька. Па ордэну атрымалі б...
He мечтать надо, товарніц, а надо матерналы готовнть, связн устанавлнвать, нбо врагн народов не дремлют...
Якія матэрыялы, таварыш камісар, няма праблемы! падхапіў Пуценька. Я, во, толькі клікну і два подпісы пасуседству, а свой трэці пастаўлю... Ён мне так ужо надаеў тут пад бокам, прасьвету ж ад яго няма... так надаеў...
Нзвестное дело, еслн надоел, что ж терпеть, згадзіўся Цэрбер. Нбо всякое терпенне прнводнт к распятню...
Ізвестнае дзела, ізвестнае дзела! перадражніў Антось.
Шляюцца, як два лабідуды, толькі ад працы адбіваюць!
Во, чуў, таварыш камісар, як савецкую ўладу абзывае лабідуда!
А эта чё такое?
А хрэн яго ведае, але, відаць, нешта нядобрае... Трэба запісаць! Пуценька шкрабануў нешта ў сваіх паперах і раптам ажывіўся: О! Дык гэта расстрэльная стацьця!
Усё, мне трэба ісьці араць! Антось накіраваўся да дзвярэй.
Чево, чево?! Орать? На кого ты будешь орать?! ускіпеў Цэрбер. Здесь я буду орать! Запомнн это, раб божнй н человечнй! Раз н навсегда запомнн!
Так, так, дзядзько Антось, яны будуць араць, а ты будзеш пахаць, пахаць і есчо раз пахаць!
— Мы будем на тебя орать, н мы будем на тебе пахать! Вот так оно то правнльней будет, по-советскн! удакладніў Цэрбер. Нбо сказано, в труде своём обретёшь нстнну...
Антось агрызацца не стаў — не было сэнсу. Толькі і сказаў:
— Галёкаць вы можаце, заместа таго, каб справай заняцца...
I справамі зоймемся, не хвалюйся! паабяцаў Пуценька. — Мы завядзём, закруцім такія справы, што ого-го!.. Праўда, таварыш камісар?
Вот нменно! падхапіў Цэрбер. Вы тут, все, в землю врослн, как червн в ней колупаетесь, а что толку? Мы же, я н
1 Паводле дакументаў Занальнага архіву ў г. Маладзечана і сапраўды быў такі аператыўнік НКУС.
вот, товарнш, Путенька, нацня более культурная... Мы, как те еврен: онн лнбо торгуют, лнбо песнн поют н шутят, но в навозе ковыряться не станут. А ў вас нету своей культуры... Вы отсталая нацня! Вы немножко недоразвнтые!... Вам лншь бы детей клепать... Мы завоевалн вас так, что вы даже н не заметнлн! Вы нашн рабы! Мы, что хотнм, то с вамн н делаем!.. Знай это, мать тваю так п разэтак!..
Вы мне тут, таварыш опер, маскалёў ня гніце абразы на куце, абурыўся Антось.
— Чего не гнуть? не зразумеў Цэрбер.
Таго самага... He мацюкайся тут, прашу! Антось зноў паказаў спачатку на кут, а пасля на дзверы.
Это ты мне?! На мой родной матерный язык так?! Цэрбер нервова стаў адшпіляць кабуру з рэвальверам.
Таварыш аператыўны ўпаўнамочаны, пачакайце, прыстрэліць яго мы заўсёды пасьпеем, умяшаўся Пуценька.
А чего ждать: днём раньше, днём позже...
Я думаю, што трэба трохі пачакаць, каб выглядала ўсё законна...
Да я здесь закон!..
Я панімаю, товарышч Трэпелеў, Пуценька гаварыў асцярожна, баяўся, відаць, выклікаць абурэнне старшага onepa сваім заступніцтвам. Шмат будзе непатрэбнага шуму: прыйшлі, застрэлілі чалавека, а доказы дзе?
Доказы? здзівіўся Цэрбер. Якія доказы?!. Да я нутром в натуре чувствую врага народа!
Чувстваваць гэта адно, але гэтага мала, — разважыў Пуценька.
Ты, Путенька, нлкогда не будешь хорошпм следователем! абурыўся Цербер.
— А гэта чаму?
Как-то наш главный прокурор, товаршц Вышннскнй на совеіцаннн поговарнвал: «Следователю нужно обладать не только техннческнмн знаннямн своей узкой спецнальностн, но н нужно поднять свою культурную подготовку настолько, чтобы он мог на трн мнлн вндеть насквозь землю. Вот тогда только он будет настояіцпм следователем»! А ты под носам ннчего не вндншь! і Цэрбер спрытна нацягнуў картуз Пуценьку на самы нос.
— А я между протчым на беларуска-расейскай мяжы нарадзіўся! з ноткамі крыўды заявіў Пуценька. У мяне бацька быў рускім камандзірам.
У армпн Деннкнна? перапытаў Цэрбер.
У конніцы ў Будзённага! важна абвясціў Пуценька.
Якога Будзённага? абурыўся Антось. Бацька твой як драпануў з Мікалаеўскай вайны, дык да гэтага часу ніхто ня ведае, дзе ён дзеўся, можа, з немцамі падаўся...
— Вось тады і драпануў ён да Будзённага...Так што, сусед, не забывайся! працягваў Пуценька. А тое, што ты мне некалі даваў тое-сёе, як кажаш, дык паспрабаваў бы ня даць — даўно ўсё попелам пайшло б. Вось так!.. Так што, давай, налі нам па сто грамаў, і мы пойдзем, каб прыйсьці заўтра!
— Ідзіце, ідзіце! — Антось ківаў на дзверы і гаварыў спакойным тонам, хоць у нутры ўсё клекатала.Ані вадзіцца, ані піць з вамі я ня буду!
— Мы то пойдзем, Антось! Пуценька паківаў пальцам. — Але мы запомнім, што ў гэтай хаце нас не паважаюць!
— Ты знаешь, что мне товарніц Сталлн по этому поводу поговарнвал? — успомніў нешта опер-чыкіст.
He...
Товарніц Сталнн, когда направлял меня сюда, говорнл: «Серго, смотрн, к человеку надо подходнть не с познцнн его геннальностн, таленовнтостн, образованностн, а с познцнн — насколько его можно нспользовать в нашем деле».
— Толкам сказана...
Так ведь Сталнн... Так вот, этот элемент, Цэрбер паказаў рукой у бок Антося, — в нашем деле, мне кажется, нспользовать не удастся, нет прока от него.
Чево нет? перапытаў Пуценька.
Прока!
О-о-о! Дрэнь справа... I гарэлкі не дае, скаціна... I проку няма... Так чо дзелаць? А можа, усё ж такі лепш яго прыстрэліць? — цяжка было разабрацца, ці гэта Пуценька так пажартаваў, ці гаварыў сур’ёзна.
Да! Товарнгц Сталнн говорнл, что такнх надо в расход пускать...
— Правільно гаварыл... Вось толькі каб ня дзеці...
Нм же хуже будет! Что онн, не поннмают, нлн дуракн?! дзівіўся камісар. Я белофннов бнл, белополяков бнл н белорусов бнл н буду бнть!
-	Правільна! падтрымаў Пуценька. Трэба біць да таго часу, пакуль ня стануць рускімі.
— А счас насчет законнастн... Счас мы посмотрнм, как мы тебя будзем оформлять, Цэрбер разгарнуў свае паперы і стаў зачытвать. — Участннк антнсоветской днверсноннотеррорнстнческой органнзацнн...
-	Ня пойдзе, які зь яго дыверсант, засумняваўся Пуценька.
-	Член антлреволюцлонной органлзацлл...
-	Які зь яго член, зноў засумняваўся Пуценька.
-	Может, как бывшлй жандарм, охраннлк, белогвардеец, офлцер, члновнлк, помепдлк, торговец, фабрлкант?..
-	He, які зь яго тарговец, фабрыкант мордай ня выйшаў, — зноў засумняваўся Пуценька.
-	Простлтуткл, занлмаюіцееся незаконно...
-	Не-не!
— Соцлально опасный элемент...
-	Вось гэта можа быць...
-	Так, отметлм. Дальше: антлсоветская аглтацля...
-	Таксама можа быць...
-	Так. Шплонаж в пользу Польшл...
-	Пойдзе! У яго швагер у Польшчу ўцёк!
-	Так. Контрреволюцлонная деятельность...
-	Таксама пойдзе...
-	Так. Оскорбленле советской властл прл лсполненлл...
—	Во-во! Гэта нармальна...
-	Распространенле контрреволюцлонных л провакацлонных слухов...
—	Распрастраняў, дакажам! А яшчэ цесьць яго высланы як вораг народу, падказваў Пуценька і хваліўся: Я зь Сьцяпанам афармляў.
-	Так, член семьл врага народа, отметлм, Цэрбер на самай справе нешта адзначаў у сваіх паперах.
— А яшчэ — заўсёды можна выкарыстаць дзяжурныя стацьці: шпіянаж на карысьць амэрыканскай, ангельскай, нямецкай, японскай і іншых разьведак! Праўда, таварыш Трэпелеў?
—	0, мы яго заделаем клтайсклм шплонам! — усклікнуў Цэрбер.
-	Чаму кітайскім? спытаўся Пуценька.
-	У его же детей, как у клтайца...
—	0, класна!
-	Н, что само главное, працягваў Цэрбер, доплшлм: «особа не гарантлруюіцая коммунлстлческого восплтанля».
-	Можа, ужо хопіць стацьцей! прапанаваў Пуценька. Ты бачыў, за што мы можам цябе арыштаваць, пасадзіць, выслаць і нават застрэліць?! А тут і на вышку запраста можа пацягнуць!
-	Гэта яшчэ даказаць трэба! абурыўся Антось.