КНІГІ ОНЛАЙН
Пошук сярод кніг, што прайшлі індэксацыю гуглам. Некаторыя кнігі гугл не знаходзіць
Ніжэй чорным алоўкам размашыстым почыркам было дапісана: «Севастьян Юрйй Августовйч, 1902 г.р., д. Слукй, Леіцйнского с/совета, Мядельскогорайона, грамотный, белорус, земледелец. Прй бывшей Польше являлся руководйтелем контрреволюцйонной органйзацйй »Коло молодёжй», состоял членом КПЗБ do 1930 г„ после чего оказался провокатором, являлся конфйдентом полйцйй, за что получйл вознагражденйя. В настояіцее время враждебно настроен к Советской влаcmu u проводйт контрреволюцйонную й антйсоветскую деятельность, что подтверждается показанйямй свйдетелей... Подпйс... дата»1. Антось затрымаў каня, уважліва азірнуўся навокал і стаў чытаць далей: «Товаршцу Сталйну от дочерй Кобылянского Вйктора Антоновйча: Эмйлйй Вйкторовны Кобылянской, с/с Гулйдова, пос. Ласйца, р-н Дунйловйчй. К ТОВАРПІЦУСТАЛМНУ. Пйшу к Вам, товарйіц Сталйн, пйсьмо, девочка йз Бе лоруссйй, в котором выражаю своё обйдное сожаленйе. Мой 1 Дакументы цытуецца паводле: Владнмнр Адамушко, Наталья Нванова. Людскне судьбы в пнсьмах // Крыжовы шлях: дапаможнік для вывучаючых гісторыю Беларусі. -Мінск: «Згода», 1993. папа, 14.09. забран в тюрьму в город Вйлейка. Когда прйшла КраснаяАрмйя, мы цветамй встречалй бойцов, которые нам прйнеслй равноправный язык, за освобожденйе Белоруссйй, a за ІІольшей не в состоянйй грамопгно пйсать бы.лй... а сейчас ймеем равные npaea, й я могу пйсать к товарйіцу Сталйну как к родному отцу, пйшу всё открытпо, верно делю свою радость й жалобу... ...В 1936 г. мой папа очень тяжело заболел склерозом, й врач запретйл тяжелоработапгь, но мой папа no прйвычке не мог быть без работы, тогда купйл пчёл трй улья й досматрйвал пчёл, через 4 года добыл 32 улья. Папа мой под Польшей всегда слушал радйо йз Россйй, потому что равноправйе любйл й держал руку за родной языж, а польскйх правйтельств не мог переносйть за то, что везде была несправедлйвость, в парпгйях польскйх нйкакйх не был, а о партйях Коммунастйческйх под Польшей всё знал, й когда послы. к нам прйходйлй йз Россйй может сам председатель Владймйр Цырбан подтвердйпгь... Когда прйшла Красная Армйя, папа сам землю разделйл... йбо хотел, чпгобы у всех было ровно. Папа мой планы государства выполнял прежде наказов, потому что папа знал за что даёт в государство, за правность. Также пйшу свою жалобу дорогому Опгцу Сталйну й прошу обратйпгь внйманйе на моё сожаленйе. Товарйш, Сталйн, так верно Вам пйшу, чпго папа не вйноват... Товаршц Сталйн, дайтерадостный ответ мне. Белоруска Эмйлйя Кобылянская». Да гэтага пісьма быў падшыты лісток «Нз дело»: «ВакторАнтоновйч Кобылянскйй является самым крупным кулаком. В своём хозяйстве сам не работал, а эксплуа пгйровал наёмную рабочую сйлу, батраков й сезонныхрабочйх, которых работало у Кобылянского no 5 человек. Кобылянскйй заставлял батраков работать от восхода до захода солнца й, зачастую, выгонял бапграков, не заплатйв йм за труд. Кроме того Кобылянскйй являлся агентом бывшей польскоіі полйцйй, no заданйю которой выявлял й доносйл о всех рево люцйонно настроенных лйцах. В 1939 г., с прйходом Красной Армйй на террйтораю Зап. БССР, Кобылянскйй органйзовал банду, которая делала вооружённое сопропгйвленйе частям Красноіі Армйй »4 1 Дакументы цытуецца паводле: Владнмнр Адамушко, Наталья Нванова. Людскне судьбы в пнсьмах // Крыжовы шлях: дапаможнік для вывучаючых гісторыю Беларусі. -Мінск: «Згода», 1993. «Москва, т. Мйхайлу Мвановйчу Калйнйну. Чеслава Ромуальда Матусевйча, жйтеля села Еленовкй, Кокшетаіцского района, Северо-Казахстанской обласпгй. ЗАЯВЛЕННЕ Мне от роду 10 лет. Научйлся я по-русскй уже пйсать й чйтать, а ввйду очень тяжёлого положенйя решйлся обратйпгься с просьбой. Дня 13 апреля с.г. вывезло нас (т.е.меня), НКВД, мою мать Леонарду Мапгусевйч, брапга Мренсуша 5 лет, сестрёнку Луцйю 1 год й бабушку 80 лет Елену Матусевйч в Ceeepo-Казахстан. Опгца же нашего Рамуальда Матусевйча вывезлй 10.02. с.г. в нейзвестном нам направленйй. й до сйх пор о нём нйчего не знаем. Жйлй же мы в Западной Белоруссйй Вйлейской областй Свнрского р-на, хутор Нйстанйшкй. Собственной землй мы не ймелй, так что отец купйл кусок землй с помоіуью банка й мы его выплачйвалй, но еіцё ймелй много долга. За что забралй й нас вывезлй, нам нейзвестно, ішгде мой отец в нйкакйх органйзацйях не участвовал. Мать моя в продолженйй этйх шестй месяцев бйлась, чтобы нас прокормйть, всё, что ймела с собой, уже продала, й теперь, с наступленйем зймы, нет средств к дальнейшему суіцествованйю. Просьба возвратйть нас на Родйну, где бы нам была возможность прожйть. Там, средй родственнйков, не пропадёшь. Вторая моя просьба это возвратйть нам нашего отца, нашего кормйтеля. Вы наш опекун u в вашей сйле это сделапгь. Здесь же мы все погйбнем с голоду. Пожалейте меня... граждан маленькйх. 24.10.40. Чеслав Матусевйч». «СПРАВКА На Матусевйча Ромуальда Станйславовйча, 1902 г.рожденйя, поляк, хутор Нйстанйшкй Вйшневской волостй. Обвйненйя: учаспгнйк контрреволюцйонно-повстанческой органйзацйй.Арестован 10.02.40 г. Допрашйвался 2 раза, вйновным себя не прйзнал, но облйчается показанйямй свйдетелей. 31.05.40 г. дело направлено на рассмотренйе Особого Совеіцанйя...»1. Антось адклаў папку ўбок. Болей чытаць ён не мог слёзы на вачах размывалі літары. Ён вельмі жыва ўявіў сваіх дзетак на месцы гэтых няшчасных. Нават калі бацька і быў у чым вінаваты перад гэтай нялюдскай уладай, дык у чым вінаватыя дзеці? I што гэта за ўлада такая, якая падвяргае дзяцей такому суроваму выпрабаванню і карае дзяцей? He, 1 Дакументы цытуецца паводле: Владнмнр Адамушко, Наталья Нванова. Людскне судьбы в пнсьмах // Крыжовы шлях: дапаможнік для вывучаючых гісторыю Беларусі. Мінск: «Згода», 1993. відаць, не камунізм нясе такая ўлада, а звычайнае, аздобленае прыгожымі словамі і ідэямі, рабства. I той, хто паверыць у гэтыя словы і ідэі, той неўпрыкметку для сябе і не ўсведамляючы гэтага стане рабом. I будзе раб шчаслівы тым, што мае права называцца савецкім чалавекам... Свет яшчэ не бачыў такога ачмурэння. * * * Памыляўся Антось, калі думаў, што ўлады паўцякалі ў савецкую Расею. Як стала вядомым трохі пазней, паўцякалі толькі прышлыя: Кацалапаў, Цэрбер і Пуценька разам з імі. Астатнія апынуліся хто дзе: хто быў дабравольна мабілізаваны ў Чырвоную армію і адразу накіраваны на фронт, а хто яшчэ перад самым пачаткам вайны хаваўся пад рознымі нагодамі ад той мабілізацыі, а каго чамусьці не ўзялі на фронт, нягледзячы на іх жаданні. Так, да прыкладу, калгасны і сельсавецкі актыў з мясцовых членаў застаўся паводле загаду партыі для арганізацыі падпольнай работы і партызанкі. «Якой партызанкі, — абураліся самі актывістыя, нас жа тут за адну ноч пераб’юць тыя, хто вернецца з Полыпчы разам зь немцамі, ды, відаць, і людзі нас не пашкадуюць за руплівасьць у арганізацыі калгасу...». I ім заставалася толькі адно: хавацца ў лесе, хавацца ад усіх, а болей за ўсё, ад сваіх аднавяскоўцаў. Такім чынам у лесе, недалёка ад сваёй хаты, апынуліся Сцяпан з сваімі братамі і пляменнікамі і іншыя мясцовыя актывістыя. Праўда, у лесе яны былі толькі першыя дні вайны, а пасля звычайна зыходзілі на дзень, а начавалі дома. A калі стала халадаць і калі трошкі ўсё супакоілася, круціліся каля сваіх хатаў, толькі што не высоўваліся ў адкрытую на людзі. Калі аднаго разу, Антось абходзіў былую цесцяву сялібу — яна зараз засталася без гаспадароў анікому не патрэбнай — і думаў, што рабіць з ёй, яго нехта аклікнуў з кустоў. Антось прыгледзеўся Пятро, пляменнік Сцяпана. Антось даўно ўжо заўважыў, што, з устанаўленнем савецкай улады, перасталі людзі вітацца ў вёсцы адзін з адным. А, дзякуючы руплівасці мясцовых актывістаў, якія аніколі першымі не віталіся, перастаў з імі першым вітацца і Антось. Так, відаць, атрымалася і з іншымі. Эй, ты, ідзі сюды! крычаў Пятро з кустоў і махаў рукой. Антось хвіліну якую пастаяў не было ў яго агульных інтарэсаў з гэтым чалавекам і ён развярнуўся і пайшоў у адваротны бок. Дык жа пачакай! крычаў Пятро. Сцяпан хоча з табой пагаварыць! Антось спыніўся. «Пра што ён хоча пагаварыць? падумаў Антось. Няма зараз у іх хвалюючых тэмаў, як некалі, для гаворкі. Апошні раз, перад арыштам Дайновіча, яны вельмі добра пагаварылі. А цяпер усё стала само сабой. Цяпер кожны сваёй дарогай, і лепш было б ім не сутыкацца на гэтых дарогах... Пайсьці яму і сказаць пра гэта... А яшчэ расказаць яму пра Пуценькавыя сшыткі і яго літаратурныя практыкаваньні, хай ведае...». Антось развярнуўя і пайшоў да кустоў. Дзе Сьцяпан? спытаўся ён падыходзячы бліжэй. Там! Пятро кіўнуў галавой у кусты. Першым жаданнем было выказаць Сцяпану ў вочы ўсё, што ён перажыў за апошні год яго, Сцяпанавай, улады: увесь свой боль і крыўду, згадаць яму і цесьця з цешчай, і Дайновіча, і Сакалоўскага, і Саковіча, але, падышоўшы бліжэй, ён убачыў зусім не таго Сцяпана. На камяні, прыгорбіўшы плечы, сядзеў схуднелы, паніклы і пастарэлы чалавек. Побач, на другім камяні, на разасланым ручніку ляжаў хлеб, сланіна і цыбуля. Ну, што там у цябе? першым загаварыў Сцяпан замест прывітання. У мяне анічога! А ў цябе? Сядай, перакусі, прапанаваў Сцяпан. Хацеў Антось сказаць, што не з галоднай хаты, але язык не павярнуўся апошнія месяцы савецкай улады елі і лебяду і крапіву. — Абайдуся, не зусім ветліва адмовіўся Антось. Гляджу, Антось, у цябе і сівізна ўжо зьявілася, здзівіўся Сцяпан. А ты на сябе паглядзі, болей-меней спакойна адказаў Антось. — А ўсё дзякуючы табе і тваёй уладзе! Старэем... Аўлада?.. Закончылася мая ўлада можаш радавацца... А ня надта я й радаваўся, як яна пачыналася... Ведаю... — Мала ты ведаеш! тут Антось хацеў перайсці да Пуценькі, але Сцяпан яго перапыніў. Антось, ведай і ты, што савецкая ўлада гэта мая ўлада! А ці была твая ўлада? - Ці была, кажаш? перапытаў Сцяпан і задумаўся, a пасля перавёў гутарку на іншую тэму: - Ты, Антось, лепш пажні жыта свайго цесьця, каб не прападала дабро... Калі што я дазволіў... - А на халеру мне тваё жыта! Каб пасьля Цэрберы да сьценкі ставілі?! - Зярно, колькі тут будзе... тоны дзьве... упарадкуеш палову ў Качанюкоў аруд, а палову сабе забярэш, працягваў Сцяпан. — Там паглядзім, што будзе... Бульбы не чапай самі выкапаем...