Сфагнум
Віктар Марціновіч
Выдавец: Кнігазбор
Памер: 320с.
Мінск 2013
грозлівая. - Мне, Кабан, трэ было не назіраць за тваімі ан- тысацыяльнымі паводзінамі, а прымаць захады. Разумееш? Трэба было накіраваць цябе ў прафілакторый, на прымусовае лячэнне, прасачыць, каб ты ўладкаваўся на працу, скласці графік рэгістрацый, каб ты з’яўляўся, расказваў пра свае пос- пехі, словам, узяць на кантроль. Прагледзеў я цябе, Кабан.
- Дык што я зрабіў?
- А ты не помніш? - Выхухалеў абышоў стол і адамк- нуў кайданкі, пазначаючы новую, максімальна давяральную, старонку іх стасункаў.
- He. He памятаю.
- Што ты рабіў уначы, раскажы.
- Ну як што? Ну, піў.
- А яшчэ што рабіў? Піць - гэта не занятак.
- Ну, спаў.
- A а якой лёг спаць?
- He помню.
- Ну прыкладна.
- Ну не помню, начальнік. Ну, можа ў дзесяць. А можа, і ў гадзіну. He помню.
- А што рабіў перад сном?
- Піў.
- А дзе піў?
— He помню.
- Эх, Кабан, Кабан, нават шкада цябе. Нуль раскаяння. Ты навошта чалавека забіў? А?
- Й? Чалавека?
- Так, ты, чалавека.
- Як забіў?
- 3 пісталета, Кабанаў. Дзве адтуліны ў чалавеку заста- ліся. Адна на ўваход, другая - на выхад.
- Ды не можа быць, Выхухалеў, ды ты што! He забіваў я!
- Ты яшчэ скажы, што ты краму не ўскрываў.
- Якую краму?
- Ну як якую? У вас там, у Малінаве, адна крама. « Райспажыўкааперацыя».
Кабан змоўк: ён спрабаваў згадаць начны паход у кра- му, але не здолеў. Праўда - і гэта яго пужала - не мог ён выклікаць і хоць нейкі іншы начны ўспамін, схапіўшыся за які ён мог бы пераканаць самога сябе, што ў краме не быў. Больш за тое, схаладнелы, ён усвядоміў, што ідэя абрабаваць райспажываўскую краму не раз прыходзіла да яго ў галаву, калі сабраныя ў лесе грыбы, налоўленых у рэчцы карасёў і выкапаную ў суседа бульбу ніхто не купляў, а выпіць хаце- лася. Пагатоў, тое, што краты ў краме былі зробленыя абы- як, ён даўно запрыкмеціў.
- Выхухалеў, ты скажы мне, як гэтую лаўку ўскрылі?
- Ну, а як яе можна ўскрыць? Разбілі акно, у яго прасу- нулі руку, адамкнулі дзверы - і ўся справа.
- I што, там на акне не засталося ніякіх доказаў? Ну ў сэнсе, што гэта не я?
- He, Кабан, усё акурат сведчыць, што рабіў ты. А алібі ў цябе няма.
- Як няма, ёсць! - ухапіўся падазраваны за абнадзей- лівае слова.
- Што ў цябе за алібі? Дзе ты быў уначы?
- Дома, спаў.
- Гэта не алібі, Кабан. Ці бачыў хто, як ты спіш?
- He, ну ты жартуеш, Выхухалеў? Хто мог бачыць? Баба ад мяне, ты ж ведаеш, сышла.
- Ну вось, значыць, ты забіў.
- Каго забіў? Кацьку-прадавачку?
- He. Хмыра нейкага, сам яго не ведаю.
- А што за хмыр?
Выхухалеў дастаў шэрую тэчку з надпісам «Справа №» і вытрас з яе колькі здымкаў. Абраў самы жудасны з мёрт- вым тварам, знятым буйным планам, і працягнуў Кабанаву. Відовішча разяўленага рота паралізавала чалавека пад чар- кай.
- Ведаеш яго? - удакладніў Выхухалеў.
- He ведаю. Гідкі нейкі, калі мёртвы. He ведаю, як калі жывы, а мёртвы - гідкі. А што за ён? Навошта мне яго за- біваць? He, Выхухалеў, гэта дурасць нейкая. Палучыўся ў
цябе глухар, ты надумаў яго на мяне павесіць. Але я не вазь- му, не забіваў, не, ніхера, я наогул нікога ў сваім жыцці не забіваў, толькі курэй і кабана, але яны не лічацца.
- He забіваў, значыць?
- He забіваў. Выхухалеў, адпускай ужо, мне пахмяліц- ца трэба, - Кабан падняўся, паказваючы, што размаўляць больш не будзе.
- Кабан, ну ты разумееш, што я толькі папярэднюю размову праводжу?
- Так, разумею.
- I мне па гарачых слядах трэба прапанаваць нейкую версію.
- Ну.
- А пасля падлучыцца пракуратура, следчыя, яны будуць працаваць, узнаўляць па дэталях, пільна.
- I што? Мне пахмяліцца трэба, Выхухалеў.
- I што? А тое! He маю права я цябе адпусціць, пакуль мы з табой дакумент не напішам.
- Што за дакумент?
- Чыстасардэчнае прызнанне. Працэдура такая. Прый- шоў, пакуль прызнанне не напішаш, давядзецца цябе ма- рынаваць.
- А калі напішу?
- Адразу вольны.
- Ды ну.
- Ну так, Кабан! Ты пра маёра Проніна кніжкі чытаў?
- He, не чытаў.
- А дарма. Цікавы дэтэктыў пра працу ў органах. Дык там усё напісана. Ты мусіш напісаць прызнанне, што віна- ваты, а потым пракуроры будуць аднаўляць кожную дэталь, даводзіць, што ты не вінаваты. А віну ў нашай краіне ўво- гуле суд вызначае.
- I што, я адразу свабодны буду?
- Ну вядома. Але для вызвалення патрэбная прычына.
- Якая?
- Я ж кажу, чыстасардэчнае прызнанне. Гатовы напісаць?
- А без яго нелыа зваліць?
- He, Кабан, без яго нелыа. Альбо пішы прызнанне, аль- бо сядзі тут да скону.
- I што пісаць?
- Ну, як было ўсё, як прыйшоў, як забіў.
- Ды я ж не забіваў!
- Ды ясна, што не забіваў, але папера патрэбная, іначай цябе нельга адпускаць. A то як гэта - чалавека я затрымаў, дапытаў, а паперы няма. Непарадак?
- Ну так, - пагадзіўся Кабан. Ідэя пра тое, што кожны раз пасля прыходу ў міліцыю павінная з’яўляцца нейкая папера, яму збольшага спадабалася.
- А як я напішу, як забіваў, калі я не ведаю гэтага хмыра і не ведаю, як яго прыбілі?
- А ты падумай.
- А раптам я не так напішу? Гэта ж падман будзе!
- Ну, вось следчыя гэта і адчуюць, што падман, суд па- бачыць. Усе зразумеюць, што ты не вінаваты. Вось табе па- пера, пішы.
- Ну, ладна. I што пісаць?
- Ну, вось пачні так: «Чыстасардэчнае прызнанне», па цэнтры ўверсе.
Кабан згроб асадку ў кулак і, крэкчучы ад стараннасці, з цяжкасцю накрэмзаў слабараспазнавальныя словы на папе- ры, пакінуўшы яшчэ і тлусты след нячыстай далоні.
- Што ты напісаў, дубіна? - ускрыкнуў Выхухалеў.
- А што я напісаў?
- Прачытай.
- Чыстасардэчнае прызнанне.
- «Чыстасардэчнае» пішацца ў адно слова! Што ты феняй ботаеш у афіцыйным дакуменце? Як ты дадумаўся наогул - «чыста сардэчнае прызнанне»? Ты што, пацанам прад’яву пішаш, шконку табе вызваліць просіш? Ладна, Кабан, давай я на камп’ютары тэкст набяру, а ты падпішаш.
- Ну, ладна, хай так.
Пачакалі, пакуль уключыцца камп’ютар. Кабан са здзіў- леннем адзначыў, што пахмелле не толькі не адступае, але, наадварот, мацнее. Больш за тое, абстаноўка міліцэйскага
кабінета выклікае ў ім узмацненне дэпрэсіўнасці. Тым ча- сам Выхухалеў адкрыў праграму і падрыхтаваў указальныя пальцы для друкавання.
- Ну што, расказвай.
- Ды што расказваць? He ведаю я нічога. To бо не помню. П’яны ж быў. Ты зразумей, Выхухалеў, калі я што праўда нарабіў, я адмаўляцца не буду: не па-нармалыіаму гэта. Вось калі следчыя твае дакажуць, тады добра.
- Ладна, давай не пачынаць па кругу. Як вы сустрэліся?
- Ды не ведаю, як сустрэліся.
- Ты падумай, Кабан.
Кабан задумаўся. Працэс прыдумвання гісторыі захапіў яго.
- Ну, раз я яго не бачыў, відаць, ён да нас у Малінава чагосьці прыехаў. Я да яго падыходжу, кажу, э, ты, дай за- курыць, таму што не мясцовы. А ён мне...
- Кабан, так падрабязна не трэба. Вось я пішу: «3 забі- тым пазнаёміўся 10 чэрвеня».
Пальцы Выхухалева пачалі дзяўбці клавіятуру. Тая крах- тала ды патрэсквала: адчувалася, што доўга яна такога стаў- ленпя не вытрымае.
- Калі, удзень ці ўвечары пазнаёміліся?
Прапойца прыкінуў: дзень ёп яшчэ як-піяк памятаў, за- ходзіў да Жабаеда, яны разам балакалі пра палітыку, і ні- якага чужога хмыра побач не назіралася. Пасля ён выпіў пару кропляў, памяць дала збой, і болып дакладных успа- мінаў не было.
- Пішы, Выхухалеў, што вечарам пазнаёміліся. Каля восьмай вечара. Прыехаў ён, значыць, у вёску, пытанне, вя- дома, як прыехаў, бо аўтобусаў больш не ходзіць, а калі б на машыне прыехаў, людзі б ведалі. Іншая справа, калі сам прыйшоў, пехам, тады людзі могуць не ведаць. Ты б пага- маніў з людзямі, Выхухалеў.
- Гэта не важна пакуль. Вось я пішу: «3 забітым пазна- ёміўся 10 чэрвеня». Што рабілі разам?
- He ведаю. Што мы маглі рабіць? He ў тапчыкі ж гу- ляць. He дзеці ж.
- Ясна. «Адразу па знаёмстве пачалі сумеснае ўжыван- не алкаголю».
- Я, калі што, абы з кім не п’ю, Выхухалеў. 3 табой то пэўна не піў бы.
- He важна, Кабан, ну выявілася, добры чалавек, вы- рашыў ты з ім выпіць. Што далей? Як у краме апынуліся?
- Ну, ясна як, - Кабан уздыхнуў. Яму было сорамна новым для яго тыпам сораму - за тое, што ён здзейсніў, за што нібыта нёс маральную адказнасць, але пра што не па- мятаў. - Рашылі мы ўскрыць краму.
- Чаму?
- Ну, ясна чаму. He ў танчыкі ж гулялі. He дзеці.
- Значыць, так пішу: «Вырашыўшы працягнуць ужы- ванне, сумесна, арганізаванай групай, мы задумалі крадзеж з узломам». Так?
- Відаць, што так.
- Я тады дапісваю: «бо грашовых сродкаў для набыцця алкаголю не мелася».
- Гладка.
- He гладка, - Выхухалеў занепакоена ляпнуў па ста- ле побач з клавіятурай. - Хрэнь у нас з табой атрымалася, Кабан.
- Чаму ж? Як па мне, дык нават дужа добра.
- Таму, што ў забітага было бабло. Адшукалі сто тысяч беларускіх рублёў і пяцьдзясят даляраў ЗША ў кашальку.
- Навошта мы тады краму ўскрывалі?
- Вось і я пра тое ж.
- Маглі спакойна пайсці ды купіць сабе. Прычым гарэлкі.
- Маглі. Давядзецца цябе памарынаваць, Кабан, пакуль нічога лепшага не згадаеш. Фіговы з цябе пісьменнік.
- He трэ марынаваць. Бяры іншы камп’ютар, пішы за мной.
Выхухалеў паслухмяна адкрыў новы дакумент на камп’- ютары.
- Гатовы пісаць?
- Давай.
- Значыць, займаўся я сабе ўжываннем, нікога не ча- паў, пад ноч узнікла жаданне дагнацца, грошай не было, гэта праўда, рашыў зрабіць паход на краму. Улез у краму, a там гэты хмыр.
- У краме?
- Ну!
- А што ён у зачыненай краме рабіў?
- А ты напішы, што крама ўжо ўзламаная была. Ён уск- рыў, а я толькі прыйшоў, гляджу, нейкі гарадскі нашую кра- му рабуе. Вось я яго і коцнуў. У помач міліцыі.
Выхухалеў узважыў версію Кабана. Яна ўтварала доўгую і нудную перспектыву па высвятленні таго, хто быў рабаўнік і чаму ўзломваў гэтую краму. Справа пра забойства пера- тваралася ў справу пра вымушаную абарону падчас спробы прадухіліць злачынства. Адначасова Кабан з падазраванага рабіўся сведкам, што Выхухалева катэгарычна не задаваль- няла. Нарэшце, замест злачынства, раскрытага па гарачых слядах сіламі РАУС, ён атрымліваў відавочнага глухара з незразумелымі ролямі дзейных асобаў, уключна з забітым.
- He, Кабан, гэта казка нейкая ў цябе атрымалася.
- Чаго казка?
- Ну ты ўяві, два чалавекі ідуць рабаваць краму ў адзін час. Прычым адзін забівае другога за тое, што той абкрадае краму. He, Кабан, не веру.
КНІГІ ОНЛАЙН
