Сіямцы
Андрэй Жвалеўскі, Яўгенія Пастэрнак
Выдавец: Янушкевіч
Памер: 234с.
Мінск 2020
— Кухня? — здзівілася дзяўчына. — Тут няма кухні...
— Чына ж сказаў, што ёю не карысталіся, — згадала Гэля.
— Ды няма тут кухні, — упэўнена сказала дзяўчына.
— Цяпер ёсць, — паведаміў працаўнік, які праходзіў міма, — асабісты рэкорд. Мы яшчэ ніколі так хутка не рабілі мантаж. Дзе гаспадар?
— Гаспадар унізе, — Геула паглядзела на маці.
Ліза сціснула вусны ў тонкую палоску.
— Хадзем паглядзім! — радасна сказала дзяўчына. — Кухня — гэта добра! Бо сядзім тут суткамі, жэрці хочацца.
* * ★
— Дзве духоўкі, пліта, як і прасілі, лядоўня самая вялікая, выцяжка прамысловая... А паглядзіце, якая стальніца! А во тут крэсла можна павярнуць і сюды падкаціць, і ў вас будзе...
Геула не заўважыла, як Ліза знікла. Тэлефон яна ігнаравала.
— Дзядзька Чына, авой, Чынгіз Ахматавіч, вы маю маму не бачылі?
— А куды яна... — пачаў Чынгіз.
— Яна зразумела, што вы адмыслова дзеля яе гэтую кухню зрабілі, — выпаліла Гэля, — і збегла. Дзядзька Чынгіз, вы ж ведаеце, што яна крыўдуе, ну навошта вы? Яна зноўку будзе плакаць, што вы ёй так шмат дапамагаеце. Давайце мы ўжо з’едзем спакойна ў Маладзечна, і ўсім будзе добра! Мама ўвесь час кажа, што яна не можа быць вінная, а вам мы ўжо столькі вінныя...
— Вінная, кажа, — змрочна прамовіў Чынгіз, схапіў Гэлю за руку і павёў да сябе ў кабінет. — Я заняты для ўсіх! — сказаў ён дарогаю. — Альбіна мяне потым заб’е, але я табе раскажу, хто каму вінен...
У кабінеце ён нервова схапіў са стала шакаладны батончык, адкусіў, спахапіўся:
— Хочаш?
Геула пакруціла галавой. Чынгіз зніштожыў батончык, уздыхнуў:
— Лішнія паўгадзіны ў трэнажорцы...
Потым сеў на сваё месца, кіўнуў Гэлі на крэсла насупраць. Яна села, не зводзячы вачэй з гаспадара кабінета. У такім бязладным настроі яна ніколі яго бачыла.
— Ат! — махнуў рукой Чынгіз. — Хай яно перуном! Слухай.
* * *
Ад жончынай цяжарнасці Чынгіз псіхаваў болей за яе саму. Нават адмовіўся ад высвятлення полу дзіцяці на УГД*. Альбіна толькі пасмейвалася. Сама яна цішком у доктара спытала, і той супакоіў — хлопчык. Вядома ж, Чыне патрэбны быў менавіта хлопчык. Ён жа ўсходні чалавек, яму нашчадка давай.
I толькі напярэдадні родаў, калі Чынгіз вёз жонку ў «сямёрку», ён раптам прызнаўся, што марыць пра дзяўчынку. Альбіне ў той момант было ўсё адно, але ў памяць інфармацыя запала.
Нарадзіла яна ўдала, сама, без кесарава.
Але нешта ў гэты момант разладзілася ў гарманальнай сістэме Альбіны.
— Прагестэрон у яе панізіўся, уяві! — Чына быў не ў стане ўседзець на месцы, пачаў катацца ў офісным крэсле туды-сюды. — Я пасля таго выпадку ўсе гармоны вывучыў... Атады...
А тады ён быў малады і гарачы. Даведаўся, што сын нарадзіўся, — адразу ж забыўся, што марыў пра дачку. Пачаставаў усіх сяброў. I знаёмых. I малазнаёмых. Раніцой выйшаў на вуліцу, лавіў выпад-
* Ультрагукавое даследаванне.
ковых мінакоў, якія спяшаліся на першую змену, — наліваў ім. Яго спрабаваў затрымаць міліцэйскі патруль — напаіў і міліцыянтаў.
Заскочыў дахаты, каб памыцца і пераапрануцца. Сеў на секунду ў фатэль, каб перадыхнуць... і ўсхапіўся ў халодным поце ўжо на пачатку дванаццатай! А прыёмны час ў шпіталі пачынаўся аб адзінаццатай! У тэлефоне ўбачыў восем прапушчаных ад Альбіны, спрабаваў перазваніць — жонка кідала слухаўку.
Чынгіз на таксоўцы (хапіла глуздоў на сваёй не ехаць) даімчаў да радзільні, дарогаю купіўшы букет памерам з дырыжабль.
Альбіна ў прыёмны пакой спусціцца адмовілася, толькі перадала нейкія непатрэбныя рэчы. Званкі па-ранейшаму скідвала.
— Ну, я пераканаў мяне прапусціць, — сказаў дзядзька Чынгіз, гледзячы ўбок. — He, нікога не забіў, хоць думкі такія ўзнікалі. I вось уваходжу я да сваёй нарачонай...
...Нарачоная сустрэла яго халодным маўчаннем. Чына быў жанаты ўжо не першы год, ён ведаў, што трэба прасіць прабачэння і прызнавацца ў бязмежным каханні. Упаў на калені, папрасіў, прызнаўся. Альбіна — у слёзы.
«Ты з ёю ноч правёў, так? — крычала яна, не саромеючыся суседак. — Скарыстаў момант, калі ніхто замінаць не будзе?»
У Чынгіза ад здзіўлення мову заняло. У яго, акрамя Альбіны, ніводнай жанчыны не было... У кожным разе, пасля вяселля. Ён спрабаваў гэта патлумачыць.
«Гэта ты мне адпомсціў так? — працягвала псіхаваць Аля. — Таму што я табе не дачку, а сына нарадзіла?»
Пачуўшы шчырую бязглуздзіцу, Чынгіз зрабіў стратэгічную памылку — раззлаваўся на жанчыну, якая толькі што нарадзіла. Нешта такое рэзкае сказаў. Нават голас узняў. Пачалася істэрыка: «Ты мяне ніколі не кахаў! Ты мне хлусіш!» Ён спрабаваў супакоіць, абняць — Альбіна рыдала і адбівалася, як дзікая котка.
Тады ён ужыў жалезны, як яму здавалася, аргумент. Сказаў: «Супакойся, гэта для дзіцяці шкодна». У адказ ён пачуў жахлівае: «Гэта не тваё дзіця! Пакінь мяне! Ненавіджу цябе».
У гэтым месцы аповеду Геула здзіўлена страсянула галавой: Кастусь быў выкапаны тата. He такі дужы, але рысы твару, рухі, хада...
— Ды хлусіла, вядома ж, — уздыхнуў Чынгіз, працягваючы мучыць крэсла. — Але ў той момант мяне бы малатком па галаве жахнулі. Карацей... я сышоў.
Наступныя суткі ён не памятаў. He, ані кроплі не выпіў, проста чалавечая памяць літасцівая. Праз дзень набраўся смеласці, пайшоў расстаўляць усе кропкі над «і». Альбіна сустрэла яго нежывым паглядам. На ўсе пытанні адказвала: «Так», «Не», «Не ведаю». Самае галоўнае — што Кастусь не ад яго — пацвердзіла.
— Я сядзеў, — апавядаў дзядзька Чына, — і прыкідваў, дзе жыць буду. Кватэру, вядома ж, я б Алі з дзіцём пакінуў. Нешта такое сказаў... А Альбіна раптам: «Я ад дзіцяці адмаўляюся».
Чынгіз спрабаваў угаварыць яе аддаць сына яму. Альбіна паўтарала як заведзеная: «Гэта не тваё дзіця, у цябе няма на яго правоў».
— Я плакаў, абяцаў азалаціць яе. Нырку прадаць збіраўся, — казаў дзядзька Чына, і амплітуда ягоных
паездак у крэсле рабілася ўсё большай. — Можаш сабе ўявіць?
Геула не магла. Дакладней, уявіць дзядзьку Чыну, які прадае дзеля цёткі Алі нырку, — лёгка. Але дзядзьку Чыну, які плача...
— Ішоў ад яе калідорам як п’яны. Нічога не бачыў... I тут мяне даганяе Ліза.
Ліза як нічога ніякага ўзяла яго пад руку, папрасіла правесці да палаты: «Бо мне цяжка». Ён, вядома ж, правёў. А яна завабіла яго ў пакой і паказала Кастуся. Чынгіз яго адразу пазнаў. I Ліза сказала, што ён выкапаны бацька. I што Альбіну зараз слухаць не варта, яна пасля родаў не ў сабе. У яе шок. I прагестэрон панізіўся. I трэба трохі пацярпець і падтрымаць. Сказала, што будзе ўстаўляць Алі глузды на месца, што будзе трымаць Чыну ў курсе. Мабільніка ў яе тады яшчэ не было, яна штовечар тэлефанавала з паста медсястры і дакладвала, што і як.
— Тыдзень яна была для нас як маці Тэрэза, — казаў Чынгіз. — А праз тыдзень у Альбіны глузды на месца вярнуліся. I прагестэрон, каб яго, трохі падвысіўся...
Дзядзька Чына з пачуццём адштурхнуўся ад стала, крэсла ўрэзалася ў падаконне і з грукатам развалілася. Геула спалохана ўскочыла.
— Усё нармальна, — пракрахтаў Чынгіз, устаючы, — даўно хацеў гэную ламачыну замяніць. Дык во... Мы, вядома, памірыліся. Лізе дзякавалі як шалёныя. Прапаноўвалі ёй... што заўгодна, яна толькі адмахвалася. Я да лекара пайшоў, каб даведацца: можа, дачцэ яе чым дапамагчы. Тут нам лекар і сказаў пра цябе... Што ты не жылец... прабач.
Дзядзька Чына бязмэтна пабіў нагой абломкі крэсла і сказаў, пазіраючы на іх:
— А яна нас мірыла, разумееш? У яе дзіця памірае, а яна з намі носіцца, соплі нам выцірае. Я ніколі раней не думаў, што так увогуле бывае... Я больш ніколі ў жыцці такім дурнем не пачуваўся. Я пытаюся ў яе, чым, маўляў, дапамагчы. А яна маўчыць. Чым дапамагчы... Чым дапамагчы чалавеку, у якога дзіця пры смерці... Гэта такая бяссільнасць, ты не ўяўляеш. I такое шчасце цяпер ведаць, што я дапамагчы магу! I буду!
Геула прамаўчала.
— Тупай адсюль, карацей, — прабурчаў дзядзька Чына. — Мне прыбрацца трэба, крэсла замовіць. Процьма спраў!
Гэля пайшла да дзвярэй.
— I запомні, — сказаў Чынгіз, — калі хтосьці табе нешта робіць, дык гэта не дзеля цябе, а дзеля сябе.
Геула спынілася, здзіўлена паглядзела на дзядзьку Чыну.
— Ці ён ад цябе нешта хоча атрымаць... — працягваў ён. — Тады гэта авансавы плацеж. Ці расплачваецца за тое, што ты для яго зрабіла. Тады гэта адсоткі па крэдыце. Па крэдыце заўсёды плаціць болей даводзіцца.
— А мая мама? — спытала Гэля. — Калі яна вас мірыла, чаго яна ад вас хацела?
— Нічога! — злосна адказаў Чынгіз. — Вось таму я ёй свой доўг яшчэ доўга выплачваць буду. Усё, тупай!
— Я хацела... — пачуўся раптам голас Лізы.
Чынгіз і Гэля сінхронна азірнуліся. У дзвярах стаяла заплаканая маці.
— Я хацела развеяцца. Калі б не вы, я б тады звар’яцела.
— He дуры мне галаву! — сказаў Чына. — Развеяцца яна хацела... Усе б так рабілі! Ты працаваць збіраешся?
Ліза кіўнула.
— Тады руш на працоўнае месца! А ты чухай дахаты, няма чаго тут пад нагамі блытацца.
* ★ ★
Гэля ўвайшла ў пад’езд і ўбачыла, што ад рэкламы іхняя паштовая скрынка распухла, адчыніла яе, выцягнула ўсю кучу і ўжо збіралася выкінуць, але ў апошні момант заўважыла паперку з пячаткай.
«З’явіцца... а 13-й гадзіне... у пракуратуру...»
«Халера!» — падумала Геула і схапіла тэлефон.
— Патрэбна ваша дапамога, — сказала яна ў слухаўку.
Павісла секундная паўза, а потым Чына выпаліў:
— Ты ў небяспецы? У міліцыю тэлефанавала? Хутка дыктуй адрас, я зараз буду.
— Не-не-не, не трэба ехаць, — стала тлумачыць Геула, — са мной усё добра, проста прыйшла позва, і я...
— Геула, табе пагражаюць?
— Дзядзька Чына, я дома, са мной усё добра!
— Дакладна? — падазрона спытаў Чына.
— Клянуся, — адказала Гэля, — прабачце, не хацела напалохаць.
— Уф, — шчыра выдыхнуў Чына, — проста ты ўпершыню ў жыцці папрасіла ў мяне дапамогі, я ўжо думаў, цябе забіваюць.
Гэля патлумачыла пра позву. Чына запатрабаваў яе сфатаграфаваць, паглядзеў на здымак і адразу сказаў, што гэтую «паперку» можна смела выкінуць.
— Там увогуле нічога не напісана, нават у якасці каго Лізу выклікаюць. Я ўжо не кажу пра тое, што такія рэчы ўручаюцца асабіста ў рукі. А калі не ўручаюцца, дык гэта не ваша праблема.
— Дык што мне рабіць? — спытала Гэля.
— Нічога, — адказаў Чына, — зрабі выгляд, што ты яе выкінула разам з рэкламкамі, як збіралася. I не кажы нічога маме, таму што яна пойдзе і будзе спрабаваць размаўляць, бо ўпэўненая, што «ўсюды людзі» і «з усімі можна дамовіцца».
КНІГІ ОНЛАЙН
