Сіямцы
Андрэй Жвалеўскі, Яўгенія Пастэрнак
Выдавец: Янушкевіч
Памер: 234с.
Мінск 2020
зараз і з’еду куды-небудзь! I ніякага запавольвання не будзе!»
Ян ускочыў і ўзяўся запіхваць падручнікі ў заплечнік. У пакой зазірнула маці.
— Ты куды? — здзівілася яна.
— Да бабулі! — адказаў Ян. — Буду да іспытаў рыхтавацца!
— А мы хіба замінаем?
— Вельмі!
Зачыніўшы за сынам уваходныя дзверы, Барбара вярнулася ў гасцёўню, дзе муж шчоўкаў каналамі.
— Ян да тваёй мамы паехаў, — сказала яна.
— А што здарылася? — насцярожыўся Станіслаў. — Маме дрэнна? А чаму яна мне не патэлефанавала?
— Ды ўсё ў яе добра, — Барбара села побач з мужам. — Гэта ініцыятыва Яна.
— Анягож? — здзівіўся муж.
— Кажа, яму там лягчэй да іспытаў рыхтавацца.
— Можа, і лягчэй, — пацепнуў плячыма Стас. — Бабуля цяпер, напэўна, на лецішчы тырчыць, ён у кватэры адзін будзе.
Барбара страпянулася:
— I сапраўды! Ілоны Эдуардаўны пэўна ж няма дома! Трэба ёй патэлефанаваць!
Муж злавіў яе за руку і пасадзіў на месца.
— Сам разбярэцца.
— А што ён там есці будзе? — не магла супакоіцца Барбара.
— Ад голаду памрэ! — Станіслаў пачаў траціць цярплівасць. — I ад смагі! Хопіць квахтаць над ім! Хлопцу праз месяц шаснаццаць стукне! Грошы на картцы ён мае! Крамы там працуюць!
— Але ўсё адно трэба патэлефанаваць Ілоне Эдуардаўне! — не здавалася жонка. — Ён прыедзе, а бабулі няма!
— Во няхай сам і вымяркоўвае! Тэлефон бабулі ведае? Ведае! Дасць рады!
Муж моцна абняў жонку за стан.
— А мы з табою хоць пажывём трохі ўдваіх.
У гэты момант на ягоныя калені ўскочыла Нора.
— Утраіх, — засмяялася Барбара і адразу ж пасур’ёзнела. — Але трэба ўсё ж такі пытанне з ключамі вырашыць!
— Ды мае ён ключы! — адказаў Стас. — Я сам яму на звязак павесіў. Як наконт паглядзець які-небудзь рамантычны фільм? Каб толькі ты і я... Нора! Годзе кусацца!
* * *
Мінск падбадзёрыўся і разгарнуў энергічную дзейнасць.
Супрацоўнікі раённай бібліятэкі вырашылі наладзіць буккросінг.
У расклад аўтобуснага маршрута 62э і электрычак «Маладзечна — Мінск» унеслі невялікія змены.
Пажылая эмігрантка, якая прыехала наведаць родны Мінск, у апошні дзень свайго візіту выйшла пашпацыраваць па цэнтры.
На рагу вуліц Якубоўскага і Адзінцова раптоўны парыў ветру падраў білборд.
Геула здолела паглядзець ролік «Развітанне сіямцаў» толькі раз. Яе душылі слёзы, і дзяўчына скарыстала выпрабаваны сродак — пайшла бадзяцца.
Думак ніякіх не было. А яшчэ яна чамусьці вельмі стамілася. Давялося сесці на лаўку на прыпынку. На краі лаўкі ляжала тонкая кніжка, на вокладцы якой быў цьмяна знаёмы мужчына, апарануты паводле моды XIX стагоддзя. У руцэ ён трымаў стары пісталет і намагаўся не глядзець на чэрап, што ляжаў перад ім.
Вецер дзьмухнуў, спрабуючы разгарнуць кніжку, але не змог.
I зноў Гэля адчула, што яе нехта або нешта падштурхоўвае. Ці просіць. Ці настойвае.
Геула ўзяла кнігу і неахвотна пагартала. «Паваражыць, ці што?» — падумала яна.
Спачатку трэба загадаць нумар старонкі. Гэля ўзняла вочы. Паўз яе, не спыняючыся, прамчаўся аўтобус № 62э.
«Значыцца, шэсцьдзясят другая, — зразумела Геула і адлічыла старонкі. — А радок...»
Яна пакруціла галавой і заўважыла працаўнікоў, якія наклейвалі свежы білборд на падраны.
«Зніжкі! — крычала рэклама. — 12 % толькі да 12 чэрвеня! Кошты — ніжэй не бывае!»
Дванаццаты радок знізу абвяшчаў: «...ён развярнуў каня назад на Маладзечна...»*.
«Рыхтык! — падумала Гэля. — Маладзечна... Хоць якое Маладзечна? У мамы праца ўжо ёсць... Ды і ад следчага мы адбрахаліся».
* 3 кнігі Уладзіміра Садоўскага «1813».
Яна перавяла погляд на суседнюю старонку і прачытала: «Граф хутка мінуў руіны Маладзечна».
Думкі закруціліся ў галаве.
Ці ўсё ж такі паехаць, калі лёс ёй падказвае?
Што трэба нарэшце даць пажыць і маці. Што час аддаваць пазыкі, што яна ўжо дастаткова дарослая, каб пачаць жыць самастойна, а не сядзець у маці на шыі.
Няхай маці застаецца ў Мінску, калі ўжо для яе знайшлася праца. Дзядзька Чына не дасць ёй прапасці, цётка Аля падтрымае. Урэшце, маці яшчэ маладая і прыгожая і можа выйсці замуж. Нават нарадзіць яшчэ адно дзіця можа. Калі Гэля не будзе блытацца ў яе пад нагамі.
«Дзе вучыцца ў Маладзечне», — прагугліла Гэля ў тэлефоне.
Знайшла, што там ёсць каледж мастацтваў, і страшэнна ўзрадавалася. Тое што трэба!
«Зняць пакой у Маладзечне», — прагугліла Гэля.
Як мінімум пяцьдзясят даляраў, сума не празмерная, але і немалая, з улікам таго, што яшчэ есці нешта трэба, а васямнаццаці пакуль няма, і на нармальную працу яе ніхто не возьме.
А калі інтэрнат?
У каледжы мастацтваў інтэрната няма, затое ёсць у гандлёва-эканамічным... He мара жыцця, але таксама ніштаваты варыянт.
Гэля паспрабавала на сайце высветліць, якія дакументы трэба будзе падаваць, але неўзабаве страціла надзею нешта зразумець.
«Славік, я заўтра хачу прыехаць у Маладзечна, складзеш кампанію пагуляць?»
«Ды хоць сёння!» — адказаў Славік.
У маршрутцы Ян зашыўся на задняе сядзенне, начапіў навушнікі, запусціў медыяплэер. Нечакана пачуў «Паўла Каэльё. Алхімік». Здаецца, ён паўгода таму запампоўваў нейкія аўдыёкнігі, але так і не паслухаў. Паленаваўся пераключаць на музычку, а праз пару хвілін уцягнуўся.
На фразе «Калі нечага моцна захочаш, увесь Сусвет будзе садзейнічаць таму, каб жаданне здзейснілася» давялося прачнуцца — яго штурхаў у бок кіроўца.
— Канцавы, — сказаў ён. — Выходзіць будзеш?
★ ★ ★
Са Славікам Гэля сустрэлася на ганку каледжа. Інфармацыю здабыць аказалася не так і лёгка (краіна-партызанка!), але выпадкова сустрэтая ў калідоры маці былога аднакласніка Славы паведаміла ўсё, што трэба. I пра тое, калі і якія дакументы падаваць, і пра інтэрнат, у які няпроста трапіць, і пра сярэдні бал атэстата.
Геула загарэлася. Бал яе цалкам задавальняў.
Потым Славік частаваў яе марозівам і яны шпацыравалі ў парку. Гэля ўжо збіралася на вакзал, калі Славіку патэлефанавалі. Ён доўга моршчыўся і паўтараў «ага», а пасля націснуў адбой і сказаў:
Аты з сабакамі ладзіш?
— 3 якімі сабакамі?
— 3 вялікімі... Я іх не вельмі, а тут трэба выгуляць... Карацей, давай ты наступную электрычку возьмеш, га?
— Бяшку чатырнаццаць гадоў, ён ужо зусім старэнькі, яму трэба гуляць тройчы на дзень, — хутка казала Славікава маці. — Мне патэлефанавала калега, Ілона Эдуардаўна, а ў мяне яшчэ чатыры ўрокі другой змены, я не магу цяпер, а ён там спаскудзіць усю кватэру. Яго выгуляць каля пад’езда, ён далей не ходзіць.
— А з гаспадыняй што? — змрочна спытаў Славік.
— Ды ўсё добра з гаспадыняй, сустрэла ў Мінску аднакласніцу на вуліцы, тая з Ізраіля на дзень прыехала, ну і вельмі просіць, каб нехта пагуляў з Бяшкам, а яны пакуль абдымаюцца. Яна вернецца раніцой. Вось ключы.
— А ключы ў цябе скуль? — здзівіўся Слава.
— Ды ў яе на працы заўсёды захоўваецца запасны камплект, ці мала што. Карацей, заняткі праз дзве хвіліны, я бягу. Аброжак і павадок ляжаць проста ў калідоры.
— А калі ён падумае, што мы зладзеі? — спытала Геула.
— Бяшка? — засмяялася Славікава маці. — Ён узрадуецца. Заліжа вас да смерці. Калі не палянуецца ўстаць.
★ * *
3 замком Славік пакутаваў доўга. Геула паспела знервавацца, што зараз іх арыштуюць за незаконнае пранікненне ў чужую кватэру.
— Бяшка! — нясмела паклікаў Славік, адчыніўшы дзверы.
У кватэры было ціха.
— Бяшка! Бяшка!
Слава і Геула акуратна зазірнулі на кухню, а потым і ў пакой.
— Можа, мы не ў тую кватэру ўвайшлі? — спытала Гэля. — Таму і ключ не пасаваў.
— Ён проста схаваўся! — упэўнена сказаў Слава. — Зараз знойдзем!
Яны яшчэ раз уважліва агледзелі кватэру.
— Можа, маме патэлефануй? — прапанавала Геула.
Славік выцягнуў з кішэні смартфон, але адразу схаваў яго.
— У яе заняткі, яна не возьме слухаўку.
Яны памаўчалі.
— Можа, яго скралі? — няўпэўнена зрабіў здагадку Славік.
Геула абвяла вачыма ідэальна прыбраны пакой.
— А можа, гэта знак лёсу? — Слава зрабіў крок да Гэлі і аказаўся залішне блізка.
Геула адступіла.
— He, сапраўды, — працягваў Славік ненатуральна вясёлым голасам. — Гаспадыні няма. Сабакі Hawa. Мы тут зусім адны.
I зрабіў яшчэ адзін крок да Гэлі. Яна паспрабавала адсунуцца далей, але там была сцяна.
Слава падступіў усутыч і ўпёрся рукамі ў сцяну справа і злева ад Геулы. Гэля нарыхтавалася выцяць яго каленам, але не паспела. Расчыніліся ўваходныя дзверы, і ўвайшоў Бяшка — вялікі даберман са слязістымі вачыма. За ім стаяў Ян.
Здаецца, у п’есах гэта называецца «нямая сцэна».
Зрэшты, нямой яна была нядоўга. Ян ацаніў сітуацыю і закамандаваў:
— Фас!
Бяшка ўсміхнуўся і рушыў на Славу. Славік таргануўся і ўпаў, паваліўшы за сабою і Геулу. Тут іх і нагнала страшыдла, якое ўзялося вылізваць здабычу з нечаканым для свайго веку энтузіязмам. Славік выкруціўся і рвануў з нізкага старту, пратараніўшы ўваходныя дзверы. Убачыўшы гэта, Гэля зарагатала. Праз секунду да яе далучыўся Ян.
— Фу! — спрабаваў ён спыніць ласкавага Бяшку. — Нельга!
Але ад смеху не мог сабрацца з сіламі і ссунуць сабаку хоць на міліметр.
Насмяяўшыся і адапхнуўшы ад сябе Бяшку, Геула ўбачыла, што ўся яе вопратка пакрытая слядамі брудных сабачых лап.
— I як я паеду ў такім выглядзе? — засмуцілася яна. — Замыць бы...
— Дык замый, — адказаў Ян. — У бабулі новая пралка.
— Гэта кватэра тваёй бабулі? — здзівілася Геула.
— Ну так. Я прыехаў, яе няма, а Бяшка пакутуе. Ну я і выгуляў яго. А ты як тут?
— Доўгая гісторыя.
Ян падазрона паглядзеў на яе.
— Ну дык што, — сказаў ён, — будзеш замываць? Ці бабулю пачакаем?
— А яна сёння не прыедзе, — паведаміла Гэля. — Яна ў Мінску старую сяброўку з Ізраіля сустрэла... Карацей, дзе тут пралка? Я рэчы закіну і ўсё патлумачу...
— Ян, можна ўзяць халат тваёй бабулі? — спытала Гэля з-за дзвярэй ваннага пакоя.
— Вядома ж, бяры, — дазволіў Ян.
На століку бразнуў тэлефон Геулы.
— Табе тут паведамленне прыйшло! — гукнуў Ян.
Геула выскачыла з ваннага пакоя і прачытала.
«Я чакаю цябе ўнізе», — напісаў ёй Славік.
Гэля доўга глядзела на экран мабільніка, разважаючы, ці варта адказваць. Тэлефон зноў бразнуў.
«Або цябе трэба ратаваць?» — удакладніў Славік.
«Усё ок, — набрала Гэля, — не чакай мяне».
Геула сустрэлася вачыма з насцярожаным Янам.
— У тваёй бабулі гарбата ёсць? — спытала яна.
Ян нервова пацепнуў плячыма.
— Пашукаем? — прапанавала Гэля.
КНІГІ ОНЛАЙН
