КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Хвілін праз дзесяць самалёт паменшыў хуткасць і паступо-ва пачаў з н і ж а ц ц a. М. Т к а-ч о ў. Такая ж залацістая каса с пад а л а на плячо, ледзь прыкметныя кудзеркі віліся над скронямі, такія ж сінія вочы, ямачка на шчацэ. Г. Ш ы-л о в і ч. Невядома, колькі гадзін яны паўзлі праз завею, але калі да-браліся да сцірты, зімовае сон-ца ўжо садзілася за неба-схіл. В. Б ы к а ў. Але правальваецца снег і бегчы не хапае сілы. A. В о л ь с к і. АПЫНУЦЦА; АЧУЦЦА (абл.). Трэба было дбаць аб лю-дзях, якія апынуліся ў ня-шчасці. I. Г у р с к і. 3 ліку рабочых завода ачу-ліся ў лапах паліцыі да двац-цаці чалавек. Ц. Г а р т н ы. АПЫРСКВАЦЬ, АБДА-ВАЦЬ. Данілу відаць, як машына-палівачка апырсквае па-саджаныя з вечара кветкі на клумбах... Р. Сабаленка. Машыны а б д а в а л і пеша-ходаў пырскамі бруднай вады і перацёртага ў радкаватую ка-шу снегу. У. Д а м а ш э в і ч. АПЯВАННЕ, ПАЭТЫЗА-ЦЫЯ. I, мабыць, таму паэма «Та-варыш» кранае сваёй перша-адкрывальнасцю, узнёсласцю апявання байца рэвалюцыі. A. К л ы ш к а. Асноўны матыў творчасці Адоеўскага — паэтызацыя рэвалюцыйнага подзвігу, гра-мадзянскай мужнасці, ідэй сва-боды, любові да радзімы, асу-джэнне тыраніі. Б е л С Э. АП’ЯНЕННЕ, СП’ЯНЕ-ЛАСЦЬ; АЧМУРЭННЕ, ХМЕЛЬ, ДУРМАН (разм.). Ен многа выпіў, але ап’я-ненне адразу прайшло... М. Л ы н ь к о ў. Як ні туманіла галаву сп'я-не ласць, помніла — усе ве-даюць, што было ў яе з Васі-лём, і пяшчоты з яго брацікам асудзяць... I. Мележ. 40 Куля драмаў, відаць, ці так ляжаў у п’яным ачмурэн-«і... Я. Брыль. Хмель ад першай чаркі за-кружыў галаву. М. Л у п с я-ко ў. Гідка і надзвычайна прыкра ўбіраць у грудзі мутны д у р-ман адгону... М. Н і к а н о-в і ч. АП’ЯНЕЦЬ, СП’ЯНЕЦЬ, СП’ЯНІЦЦА, ВЫПІЦЬ, ПАД-ВЫПІЦЬ, ПАДПІЦЬ, НАПІЦ-ЦА, УПІЦЦА, ПЕРАПІЦЬ, ПЕРАПІЦЦА, СПІЦЦА; АХМЯЛЕЦЬ, ЗАХМЯЛЕЦЬ, НАСМАКТАЦЦА, НАЖЛУК-ЦІЦЦА, НАЛІЗАЦЦА, НА-ЛЫКАЦЦА, НАСЦЯБАЦЦА, НАСЦЁБАЦЦА, НАБРАЦЦА, ПЕРАБРАЦЬ, ЗВІЦЦА, АКА-СЕЦЬ, АДУРЭЦЬ (разм.) □ НАБРАЦЦА ГАРЭЛКІ, УЗЯЦЬ ЧАРКУ, ЗАЛІЦЬ ВО-ЧЫ, НАСТУПІЦЬ HA КО-РАК, БЫЦЬ НА УЗВОДЗЕ. Лабановіч ужо зусім ап’я-не ў. Праўда, цвярозых тут і не было, апрача паненак... Я. К о л а с. Выпівалі ўпершыню — гарэл-ка з непрывычкі ўдарыла ў га-лаву, яны адразу с п' я н е л і. 1. Н а в у м е н к а. Еш. Бо так скора сп’ яніш-с я. I. М е л е ж. Ен калі вып’е — дурны ро-біцца. A. С а в і ц к і. П а д в ы п’ ю ц ь, ведаеш, мужчыны, ото гаворка распач-нецца! ЯК о л а с. Пасля таго, як госці п а д-п і л і, у хаце стала шумна. К. Ч о р н ы. Што ж з яго будзе за ра-ботнік, калі ён нап’ е цца? К. Ч о р н ы. Mae галубочкі, да мяне і пер-шую чарку пускалі, і другую, і ... я ўжо ўпілася. КЧор-н ы. На вялікдзень дазвалялася піць, колькі хто можа. Калі ж хто і п е р a п ' е, таго не су-дзілі. ЯК о л а с. А потым дадавалі аб тым, як пераігіліся паліцаі і ва-ляліся на дварэ — хто спаў, a хто рыгаў на ўвесь падворак. П. П е с т р а к. Ну ж і вяселле было! Уся вёска спілася. ІА. Л у п с я-к о ў. Так пахне, што можна ахмялець. 3. Бядуля. Калі кончылі бутэльку, Мар-цін такі добра захмялеў. X. Ч а р н ы ш э в і ч. Закончыць працу — і ў бу-фет, насмокчацца, бывала, як не след... У. К о р б а н. — Ну і нажлукціўся, як свіння, — злосна сказаў Смір-ноў, адыходзячы ад п’янага. 1. Н о в і к а ў. Тут былі і такія, што паспелі н а л і з а ц ц а і спявалі песні. ЯК о л а с. А той афіцэр, загадаўшы мне першаму выпіць, — мусіць, гад, баяўся, каб я атруты якой не паднёс, потым налыкаўся. Р. С а б а л е н к а. А Зеўс тым часам насця-б а ў с я, што носам чуць зям-лю не рыў... «Т а р а с н a ГІ а р н а с е». А можа, ён там самагонку гпаў, бо вунь жа як н а с ц ё-б а ў с я. Р. Сабаленка. Набраўся. Сваімі не дой-дзе. I. Н а в у м е н к а. Ідзі, праспіся, перабраў, відаць. М. Л ы н ь к о ў. А мы яму яшчэ ў шнапс язык памачыліі — вот ён і з в і ў с я. М. Л о б а н. Каменданту падлівала, па-куль той не а к а с е ў. А. А с т-р э й к а. Ен піў сёння больш за мяне, я а д у р э ў, а ён свежы... У. К а р а т к е в і ч. У другой хаце святы Мікола набраўся г а р э л к і, як сцелька, ляжыць пад лаваю і храпе... Я. К о л а с. 41 Сойдуцца хлопцы святым днём або перад вечарынкаю ка-лі — хочацца чарку ўзяць, а няма. М. Л о б а н. Чалавек сабе месца не зна-ходзіць, а сынок в о ч ы з а-ліў і жартачкі строіць. А. Чарнышэвіч. Ды, відаць, шафёр, як ка-жуць, н а к о р а к н а с т у-п і ў, бо машына заехала ўбок і перакулілася, а яйкі высыпалі-ся ў канаву. В. В о л ь с к і. Там выпіў як належыць, за-кусіў, ну і н а ў з в о д з е б ы ў, вядома. У. К о р б а н. АРАТЫ; АРАТАЙ, РАТАЙ, ЙЛУГАР (уст.). Сям-там відны былі а р а-т ы я, чорныя гракі хадзілі за імі, падбіраючы чарвякоў. А. Ч а р н ы ш э в і ч. Зранку ў полі за сахою а р а-т а й гукае... ЯК о л а с. Р а т а й, р а т ай, ідзі на шнур! 3. Б я д у л я. Час пачынаць ільну пасеў, выходзьце, п л у г а р ы!.. Б я-л е в і ч. АРАЦЬ, УЗОРВАЦЬ, УЗ-ДЫМАЦЬ, ЙАДЫМАЦЬ /увосень пад яравыя: ЗЯБ-ЛІЦЬ □ ГНАЦЬ БАРАЗНУ. Як ні а р ы, абы чорным да-гары. й р ы к а з к а. Яны [трактары] у з о р в а-ю ц ь цаліну, рыхтуюць пад сяў-бу зябліва... Т. X а д к е в і ч. Выходзіць селянін на поле, зямлю у з д ы м а е сахою... Я. К у п а л а. Цаліну падымае араты. А. Александровіч. Выбраўся на поле на цэлы дзень — з яб л і ц ь. КЧ о р-н ы. Яшчэ вучыў мяне мой дзед, як баразёнку г на ць. К. Б я л е в і ч. АРКАН, ЛАСО. Яму раптоўна накінулі на шыю а р к а н. 3. Б я д у л я. Адзін з балельшчыкаў [фут-бола] палічыў рашэнне арбіт-ра няправільным, накінуў на яго л а с о, якім ловяць жывёлу, і сумеснымі намаганнямі ба-лельшчыкі пачалі цягнуць бе-далагу па трыбуну. «3 в я з-д а». АРКУШ, ЛІСТ. На чыстым аркушы, прад вузенькім акном, прыгожа лі-тары выводзіць ён пяром. М. Б а г д а н о в і ч. Крывыя подпісы мужыкоў занялі ўвесь ліст паперы. Я. К о л а с. АРТЫСТ, АКЦЕР, АКТОР, ВЫКАНАУЦА. У горад прыехалі ленінград-скія а р т ы с т ы аперэты. A. К а р п ю к. Янка прымаў паставу акцё-ра і трагічным голасам казаў: — йраўда можа забіць чала-века, калі яна не ў часе выяў-ляецца! ЯК о л а с. Ен успамінаў біяграфіі вя-лікіх актораў свету, расказ-ваў пра Шылера, Шэкспіра. М. Лупсякоў. Выступленні ўсіх калектываў і індывідуальных в ы к а н а ў-цаў прайшлі з велізарным по-спехам. «3 в я з д а». АРХІТЭКТАР; ДОЙЛІД (уст.). Ідзе архітэктар, задумай багаты, ён бачыць свой горад, прыгожы, крылатыі й. Б р о ў-к а. Той смелы д о й л і д, што ўздымаў муры, — мастацтва бог. М. Л у ж а н і н. АРЫСТАКРАТЫЯ, ЗНАЦЬ. йасля набажэнства радаві-тая шляхта, паны-абшарнікі і ваенная арыстакратыя заходзяць да ксяндза йацей-коўскага на «шклянку гарба-ты». Я. К о л а с. 42 Два цёмныя кметы знайшлі смаю мэту ў няроўным змаган-ні з драпежнаю знаццю... А. Б а ж к о. АРЭОЛ, НІМБ. Зямля ў блакітным а р э о л е, у тонкіх жылках сініх рэк. С. Грахоўскі. Фарба ад н і м б а ў Елісея расплылася па галаве. У. К а-р а т к е в і ч. АРЭХ, ГАРЭХ, ЛУЗАНЕЦ. Знайшла вавёрка між ля-шчын а р э х і па гасцей пай-шла. М. Т а н к. Маланка паліць на вугаль чорны ўвесь г а р э х. Цётка. Калі я падкінуць збіраўся ў агонь ахапак пажоўклага ліс-ця ляшчыны, апаў л у зан е ц залаты на далонь... М. Т а н к. АРЭШНІК, ЛЯШЧЫННІК, ЛЯШЧЭУНІК. Між стогадовых тоўстых дрэў — гушчар з арэшніку, маладых бяроз, ліп. А. Я к і м о-в і ч. А якія вялікія арэхавыя шышкі рвалі мы з ляшчын-н і к у! М. П а с л я д о в і ч. Пачулі сваты — ёсць над На-раччу дзеўка: у лесе сасновым паджарая Белка, такая вясё-лая, з песнямі, з смехам, збі-рае з ляшчэўніку летам арэхі. М. Т а н к. АСАБЛІВАСЦЬ, СВОЕАСАБ-ЛІВАСЦЬ, УЛАСЦІВАСЦЬ, ЯКАСЦЬ, РЫСА, КЛЯЙМО, ЗНАК, АДЗНАКА, ПРЫКМЕ-ТА, АДМЕТА, АДМЕТНАСЦЬ, БОК, ХАРАКТАР, СПЕЦЫ-ФІКА, АТРЫБУТ, СІМПТОМ, ШТРЫХ. Жыццё ў паграніччы мае свае a с а б л і в а с ц і. ЯКолас. Нават у накідах «з ходу» лёгка заўважыць своеасаб-лівасць пісьменніцкай інды-відуальнасці: у звычайным зна- ходзіць высокае, прынцыпова важнае. У. Ю р э в і ч. Тут табе кветкі, а тут і пла-ды! Гэта ўжо такую ўласці-в а с ць мае дрэва. Э. С а м у й-л ё п а к. У гэтым чалавеку я бачыў увасабленне ўсіх лепшых я к а с ц е й: сціпласць, духоў-ную зграбнасць, яснасць ро-зуму, волю... Я. С к р ы г а н. Самай важнай і цікавай р ы-сай паэзіі Паўлюка Труса бы-ла яе народнасць. КЧ о р н ы. Кожны з іх мае свой уклад жыцця, занятак адкладвае па кожнага своеасаблівае кляй-мо. 3. Б я д у л я. Смех без прычыны — зна к дурачыны. П р ы к а з к а. Там-сям стаялі камячкі бе-лаватых хмурынак, як а д з н а-кі добрае пагоды. ЯК о л а с. Я па ўсіх прыкметах ба-ЧУ — будзе сёлета багаты ураджай. П. П а н ч а н к а. Спрадвечная а д м е т а восе-ні — цішыня — жыла тут. I. П т а ш н і к а ў. Цяпер вось пачынаю вылу-чаць позіркам адзін дом, дру-гі, пачынаю бачыць у іх нейкую адметнасц ь... М. С т р а л ь ц о ў. Купала як паэт вельмі дара-жыць музыкальным б о к а м паэзіі, добра адчуваючы, якое магутнае ўздзеяпне мае гэта на чытача. I. Н а в у м е н к а. Гаварылася аб стомленасці нямецкіх салдат трохгадовай бойняй, выкрываўся грабежніц-кі характар вайны. I. Г у р-с к і. I нарыс трэба паставіць у шэраг усіх іншых жанраў, які мае сваю с п е ц ы ф і к у. КЧ о р н ы. Гальштук або капялюш лі-чыліся ганебнымі а т р ы б у т а-м і старога свету. М. П а с л я-д о в і ч. I першым с і мпт о м а м хва-роб росту бывае заўсёды не- 43 дахват кадраў, недахват лю-дзей. X. Ш ы н к л е р. I яшчэ адзін ш т р ы ш о к да абрысоўкі постаці старога партызанскага атамана. ЯК о-л а с. АСАДКА, РАМКА. Калі заходзіш у гэтую хату, яшчэ з парога ў вочы кідаецца невялічкі партрэт, што вісіць у зграбнай ружовай a с а д ц ы на сцяне. Б. С а ч а н к а. У р а м ц ы сумуе Купала. М. Т а н к. АСВЯЖЫЦЬ, ПРАВЕТ-РЫЦЬ. Каторы раз ужо так дары-ваецца ён да стала, забыўшыся нават на тое, каб адчыніць акно, асвяжыць пакой. X. Ш ы н к л е р. — Ды от выйшла п р а в е т-р ы ц ь мазгі трошачкі, — адка-зала і як бы спахапілася: са-праўды, куды яна і чаго ідзе? Р. С а б а л е н к а. АСВЯТЛЯЦЬ, АСВЕЧВАЦЬ; АЗАРАЦЬ, ЗАЛАЦІЦЬ (паэт.). Электрычнасці яснай агонь асвятляе дарогу далёка. А. Б я л е в і ч. Недагарак свечкі ў ліхтары-ку на сцяне асвечваў яго маладзецкія вусы. КЧ о р н ы.