Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Спецвопратка яшчэ бы-ла на ім чыстая: ён яе шана-ваў, як усё адно святочны гарнітур які... К Ч о р н ы.
Зялёную ф о р м у надзелі лясы. Э. Агняцвет.
Гэта была фатаграфія дзяў-чынкі гадоў у пятнаццаць, апранутай у гімназійную у н і-ф о р м у. М. 3 а р э ц к і.
Усё абмунозіраванне гэтага байца, рукі, твар, шыя былі ў чырвані, на спіне цэлым роем гудзелі мухі. А. К у л а-к о ў с к і.
Набытку ўсяго і было, што салдацкая абмундзіроўка на плячах. КЧ о р н ы.
Айцец Епіфаній, у царкоў-ным аблачэнні, гаворыць да веруючых, якія стоўпіліся каля вялікай чорнай труны. Я. Рамановіч.
АДЗІНКА, ШТУКА, ПА-АСОБНІК, ЭКЗЕМПЛЯР.
Нас здзівіла спачатку тое, што з тысяч і тысяч людзей на пляжы купаліся толькі рэдкія а д зінкі. М. Л ы н ь к о ў.
Я перад тым, як ісці на клірас, выпіваю шт у к і тры яец. КЧ о р н ы.
Прышчапілі багата, сотні паасобнікаў, а прыняло-ся... усяго васемнаццаць пры-шчэпаў. У. Д у б о ў к а.
ГІрадаўшчыца здзівілася, на-вошта ў бібліятэку аж дванац-цаць экземпляраў кнігі. Р. Сабаленка.
АДЗІН-НА-АДЗІН, САМ-НАСАМ; 3 ВОКА HA ВОКА (разм.) □ HOC У HOC.
Усеваладу вельмі патрэбна такая хвіліна, каб астацца а дз ін-н а-а д зін з Галінаю. Я. С к р ы г а н.
С а м-н a с а м яны асталіся з нябожчыцай. Р. С а б а л е н-к а.
Ты адзін перад усёй гэтай бязмежнай, нямой глыбінёй, з в о ка на вок a... I. Г р а-м о в і ч.
24
Тут ён нос у нос сутык-нуўся з самім Яўхімам Халу-стам. А. Ча р н ы ш э в і ч.
АДЗІНОКА, САМОТНА, НЕ-ЛЮДЗІМА, СІРАТЛІВА, CAM ГІА САБЕ □ ЯК ПЕНЬ.
У пустой хаце Андрэй адчу-ваў сябе вельмі адзінока. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Гэта братава жонка, граючы, думае пра тое, як с а м о т н а і шэра праходзяць дні маладос-ці. Б. М і к у л і ч.
Тры гады жыў Гарасім у Ма-лінаўцы—н е л ю д з і м а, ад з і-нока, але, мабыць, па-свойму шчасліва. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Сапраўды, на лясніцкай ся-дзібе — прасторнай паляпе, якая, раптоўна, з-за дубоў, ад-крылася позірку, вакол старой няўклюднай будыніны канторы, новага прыгожага дома ляс-нічага і леснічоўкі, што сірат-ліва стаяла воддаль — нібы цыганскі табар разбілі... I. Ш а-м я к і н.
Трымайся сам па сабе, не зводзься ні з кім, кампанія да дабра не давядзе. М. 3 а-р э ц к і.
Адшчапіўся ад грамады, ад сям’і, я к п е н ь тырчыць на іх дарозе. ЯК о л а с.
АДЗІНОКІ, АДЗІН, САМОТ-НЫ, ЗАБЫТЫ, ПАКІНУТЫ, ЗАНЯДБАНЫ, БЯЗРОДНЫ, АСІРАЦЕЛЫ.
А д з і н о к а й, без падру-жак, гадавалася яна. П. Броў-к а.
Нядобра дзецям а д н ы м, халодным і галодным... I. М е-л е ж.
I самотная маці з халод-ным спакоем і дагэтуль чакае, што вернецца сын. П. Г л е б-к а.
У глухім кутку з а б ы т а я, па жыцці ты ўсё смуцілася. Я. К о л а с.
Хадоська думала мала, не-ахвотна, чула сябе дзіўна адзінокай, пакінутай. I. М е л е ж.
Машыніст, здавалася, не Mi-Hay ні аднаго самага заня-д б а н аг а раз’езду без таго, каб не пастаяць колькі хвілін. I. М е л е ж.
Людзі бяздомныя, ЛІОДЗІ б Я 3-р о д н ы я! Поўняцца вамі астрогі халодныя... ЯК о л а с.
Асірацелыя старыя ду-бы ў чорных шапках бусліных гнёздаў спакойпа стаялі... Я. К о л а с.
АДЗІНОТА, АДЗІНОЦТВА, САМОТА.
Калі мы ўсе жывём у сям’і, ці сярод сваіх людзей, то мы не ведаем нават, што та-кое можа быць а д з і н о т а. Я. С к р ы г а н.
Паціху дрыжэў вагон, нага-няў дрымату, нараджаў нейкі, невядомы да гэтага, настрой, пачуцпё поўнага а д з і н о ц-т в а. П. Г а л а в а ч.
Дубы, сябры мае самоты... Я. К о л а с.
АДЗНАКА, АЦЭНКА, БАЛ.
Ен паспяхова закончыў на-вучалыіы год, з выдатнымі і добрымі адзнакамі перай-шоў у чацвёрты клас. П. К а-в а л ё ў.
Уступныя экзамены Вера зда-ла, але з нізкімі а ц э н к а мі, не вытрымала конкурсу і не была залічана ў інстытут. I. Дуброўскі.
Пасля кожнага экзамена ёй хацелася бачыць Пецю, па-хваліцца яму сваім б а л а м. М. Л о б а н.
АДКАЗАЦЬ, ДАЦЬ АДКАЗ; АДРЭЗАЦЬ (разм.).
Але хлопчык нічога не а д-казаў на манерыны запытан-ні... Ц. Г а р т н ы.
25
Д а с ць на пытанне любое сн поўны a д ка з. A. К у л я-ш о ў.
— Лдчапіцеся вы ад мяне, дзядзька Анісім, — а д р э з а-4 а Алімпа. Р. С а б а л е н к а.
АДКУЛЬ, 3 ЯКОГА БОКУ; СКУЛЬ (разм.).
— А самі адкуль вы? — пытаюся я. — Прыдонскія стэ-пы — радзіма мая. А. 3 а-р ы ц к і.
Простая выпадковасць, з я к о г а боку ні паглядзі. I. Ш а м я к і н.
I чорны бор, скуль ваколіч-ныя мужыкі вазілі паціху но-выя хаты, зашумеў галасней... М. Ч а р о т.
АДЛЕГЛАСЦЬ, ДАЛЕЧ, АДДАЛЕННЕ, АДДАЛЕ-НАСЦЬ, АДГОН, ПРАМЕ-ЖАК, ІНТЭРВАЛ, ДЫСТАН-ЦЫЯ.
Праз некалькі хвілін на грэ-бені ўзгорка ў некаторай а д-легласуі ад лесу паказаліся тры чалавекі. Я. К о л а с.
Бацька пад’ехаў бы на стан-цыю, a то на сабе несці і клу-нак і чамадан такую далеч... А. Пальчэўскі.
Насупраць плошчы, бліжэй да Дзвіны, — трохнавярховы з шырокімі вокнамі будынак адной з сярэдніх школ, пааба-пал, у некаторым а д д а л е н-ч і, меншыя, але такія ж пры-гожыя будынкі дзінячых яс-ляў і саду. Т. X а д к е в і ч.
1 хоць прайшло ўжо два га-ды з часу яго такой заўчаснай і недарэчнай смерні, пачуццё аддаленасці яшчэ не акрэслілася... А. 3 в о н а к.
Па ўзбоку салдацкае кало-ны, на некаторым адгоне адзін ад другога, ехалі вярхом на конях здаровыя, сытыя ка-мандзіры. Ц. Г а р т н ы.
Вялікія спадзістыя валы, па-добныя на гарыстыя ўзвышшы.
каціліся адзін за адным з прамежкамі амаль што ў паўкіламетра. М. Л ы н ь к о ў.
— Трымаць і н т э р в а л! — крыкнуў Чумак... А. Кула-к о ў с к і.
Усе стралялі з блізкай д ы-с т а н ц ы і. К. Ч о р н ы.
АДЛІГА; АДЛЕГА (абл.).
Каля гумна на ўзмежку растаў за а дл ігу снег... К. Ч о р н ы.
Па шляхах ляжыць а д л е г a і здаеіша быццам, што трава пад пульхным снегам стала ва-рушыцца. П. Б р о ў к а.
АДЛІОСТРАВАННЕ, АДБІ-ТАК, АДБІЦЦЕ; ЛЮСТЭР-КА, ПЯЧАЦЬ (перан.).
А длюстраванне лодкі ў возеры нічым не адрознівала-ся ад рэальнай лодкі на па-верхні. В. В о л ь с к і.
На плугах адбіткі месяца гараць. Г. К л я ў к о.
Зорын глянуў уніз, ён уба-чыў а д б і ц цё зор у вадзе, якая спакойна плыла. 1. Г у р ■ с к і.
Мова — люстэрка жыцця народа ў мінулым і сённяшнім. У. Ю р э в і ч.
Ей трохі сорамна, відаць, a ў вочках — радасці пячаць. Я. К о л а с.
АДЛЮСТРОУВАЦЦА, АД-БІВАЦЦА, АДБІВАЦЬ, АД-СВЕЧВАЦЬ, АДСВЕЧВАЦЦА.
Сонца адлюстроўвала-с я на зіхатлівых трубах. A. А с і п е н к а.
У чорнай вадзе а д б і в а л і-с я зоркі. ЯМ а ў р.
Калі ён [гарадавы] павяр-таўся перадам да Рыгора, мед-ная бляха на шапцы а д б і-в а л а сонцам. Ц. Г а р т н ы.
Гэта, мусіць, сонца ад шыб адсвечвае. К. Чорны.
У паркеце адсвечваліся ножкі крэслаў, халодныя грані
26
калонаў, гронкі вясёлкавых бра. ЯС к р ы г а н.
АДНАУЛЯЦЬ, ПАДНАУ-ЛЯЦЬ, АДРАДЖАЦЬ, ПРА-ВІЦЬ, ПАПРАУЛЯЦЬ, АДБУ-ДОУВАЦЬ, ЛЯЧЫЦЬ, РА-МАНТАВАЦЬ, РЭСТАУРЫ-РАВАЦЬ, РАПАРАВАЦЬ □ ЛЯЧЫЦЬ РАНЫ.
I зруб новы паставяць. А каб вы не чапалі яго, то ён, на-пэўна, збуцвеў бы там і ні.хто б яго не аднаўляў. Я. К о-л а с.
Цяпер, летам гэтым, пад-на ў л яць хату буду, ужо за-пісалася на дзерава, адпускаць будуць. КЧ о р н ы.
Мы адраджалі гаспадар-ку на трох з паловай дзесяці-нах спадчыннай зямлі. В. Т а ў-л а й.
Стары п р а в і ў у хаце ха-мут. Я. Б р ы л ь.
А яшчэ колькі людзей адры-валі на вайну — ганялі ў або-зы, папраўляць дарогі. Я. С к р ы г а н.
Палова маёнтка была зруй-навана, але пан пачынаў ужо яго а д б у д о ў в а ц ь. КЧ о р-н ы.
Ты будзеш л ячыць свае паравозы, а я буду лячыць лю-дзей... М. Л ы іі ь к о ў.
To зубіць сярпы патрэбна ім, то плугі рамантавац ь... А. 3 а р ы ц к і.
Міхальчук рэстаўрыруе старыя [восі], робіць новыя. A. К а р п ю к.
Пілыіая праца: сячкарню з маёнтка прывязлі рапара-в а ц ь... Ц. Г а р т н ы.
Край ажывае, л е ч ы ц ь свае р а н ы, будуе дбайна свой шча-слівы лёс. A. А с т р э й к а.
АДНАЧАСОВА, АДНАЧАС-НА, АДНЫМ ЧАСАМ, У АДЗІН ЧАС, У ТОЙ ЖА ЧАС, РАЗАМ, РАЗАМ 3 ТЫМ, ЗА-РАЗ, АДРАЗУ, ЗААДНО, ЗА
АДНЫМ; ЗАРАЗОМ (абл.) □ ЗА АДНЫМ ЗАХОДАМ, АДНЫМ МАХАМ, ЗА АДЗІН MAX.
Камандзір і камісар слухалі з вялікай цікавасцю і адна-ч а с о в а ў адзін голас выка-залі сваё захапленне дзяўчы-най. I. Ш а м я к і н.
Жанкі крычалі то па чарзе, то адначасна. ЯКолас.
Ды пасля апошніх ягоных слоў мы ўжо не ведалі, як пад-ступіцца: пачутае а д н ы м ч а-с а м і бянтэжыла і выклікала далікатную насцярожанасць. I. Ч ы г р ы н а ў.
На душы было ў адзін ча с і трывожна і хораша. I. Ч ы г р ы н а ў.
Мікалай быў студэнтам і ў той жа час працаваў — выкладаў мову і латаратуру ў вячэрняй школе. М. Л у п с я-к о ў.
Нейкая дзіўная песня — і ласкавая і разам страшная. П. П е с т р а к.
I р аз а м з т ым жыла на-дзея, адчуванне, што ўсё коіі-чыцца добра. I. Мележ.
Ці ж можна дзве работы ра-б і ц ь з а р а з. П. П е с т р а к.
Рэдка каторы з іх [лодачні-каў] можа адзін управіцца з двума вёсламі адразу... Я. Б р ы л ь.
Трэба там знішчыць усё іх дабро на станцыі. 3 a а д н о, канечпе, і гарнізон. Я. С к р ы-г а н.
Андрэй прывёз папа..., з a а д н ы м прыхапіў і дзяка. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Пачаў думаць — як прыйдзе дамоў, скіне з сябе ўсё мок-рае, павячэрае, а з a р а з о м і паабедае гарачай калустай ды палезе пагрэцца на печ. М. Л у-ж а н і н.
— Павязло табе, Крьістын-ка: за адным заходам двое гасцей адбудзеш, — жар-
27
тавалі суседкі, прыносячы сёе-тое на пачастунак. А. Паль-ч э ў с к і.
— Давайце, старшыня, тады а д ным ма х а м абмяркуем і наш новы графік работы, — прапанаваў Язэпчык. I. П т а ш-н і к а ў.
А што, калі з a а д зін ма х прыцісне пан і панятога? Я. К о л а с.
АДНЕКУЛЬ, ЗНЕКУЛЬ.
Аднекуль здалёк чуваць гром вадаспада. А. Ч а р н ы-ш э в і ч.
I бягуць, і бягуць з н е к у л ь хвалі, без канца, без пачатку бягуць. М. М а ш а р а.
АДНОЙЧЫ, НЕЯК, РАЗ, АДЗІН РАЗ. АДНАГО РАЗУ, АДНЫМ РАЗАМ, АДНАГО ДНЯ, НЕКАТОРАГА ДНЯ, ТОЙ ДЗЕНЬ.
Дружбакі мне а дно й ч ы сказалі: — Мала пішаш пра выплаўку сталі... А. Б я л е в і ч.
Выйшлі мы касіць н е я к ра-нічкаю. Б. С а ч а н к а.
Р а з, ужо ў пбзнюю воседь, грамада мужыкоў прываліла ў школу. Я. К о л а с.
Зося а д з ін р а з, як ішла па дзядзінцы, адчула на сабе пільны позірк іх абодвух. КЧ о р н ы.
Помніць, ён, як аднаго р аз у з маткай у грыбы пай-шоў. 3. Б я д у л я.
А д ным р а за м Рыгору трапілася адзін на адзін па-гутарыць з Гэляй. Ц. Г а р т-н ы.