Вядома, сустракаюцца людзі, якія не пасаромеюцца а б bids е кінуць акурак альбо па-перку ад марожанага. М. Пас-л я д о в і ч. Ен усё шукаў выпадку астац-ца з ёю д з е-н е б у д з ь удва-іх і не ведаў, як зрабіць. КЧ о р н ы. Насіўся на эмтээсаўскай ма-шыне па вёсках, еў усухамят-ку, начаваў дзе папала. I. Н а в у м е н к а. Мне ўсё роўна дзе: Mary на ферме даяркаю ці цялят-ніцаю. Р. Сабаленка. АБЫЯКАВА, РАУНАДУШ-НА, БЕЗУВАЖНА, БЕЗ-УДЗЕЛЬНА, БЕСКЛАПОТНА, БЕСТУРБОТНА, БЕСЦІКАУ-НА, НЕЗАЦІКАУЛЕНА, АД-ЧУЖАНА, НЯУЦЯМНА, БЯС-СТРАСНА, СПАКОЙНА, АПА-ТЫЧНА, УСЁ РОУНА, ХОЦЬ БЫ ШТО; ХОЦЬ БЫ ХНЫ, НАПЛЯВАЦЬ (разм.) □ III ХОЛАДНА HI ГОРАЧА, СКРОЗЬ ПАЛЬЦЫ, СПУС-ЦІУШЫ РУКАВЫ. Міцю сустрэў а б ы я к а в а, працягнуў з печы руку і адвяр-нуўся. I. Н а в у м е н к а. Я люблю ііеспакойных лю-дзей! Нельга жыць раўна-душна на свеце. Э. А г н я-ц в е т. Пачала чытаць. Безуваж-на: два радкі прачытае і па-глядзіць у акно, два радкі пра-чытае і паднімецца. Ц. Г а р т-н ы. — Так, ягады... — б е з-удзельна шэпча жанчына, думаючы аб нечым сваім, за-паветным. М. Л ы н ь к о ў. I разышліся бесклапот-н а, не агляпуўшыся назад. Я. К о л а с. I жыў ён птушкай пералёт- 16 най, хоць, праўда, ў вырай не лятаў, а больш на псчы б е с-турботна зімою ночы кара-таў. ЯК о л а с. I бачачы, што Рыгор сядзіць у роздуме ды зусім б е с ц і-ка ў « а прапускае між сябе ўсё тое, што яго, Сёмку, цікавіць, дзівіўся і думаў. Ц. Г а р т н ы. Барташук маўчаў. Глядзеў на іх так незацікаўлена, нібы яны былі празрыстыя... 3. Б я д у л я. — Добра, добра, я пагаманю з ім, пагаманю... — I адчу-ж а н а змоўк. М. 3 а р э ц к і. Чмаруцька няўцямна зір-нуў на іх і ўзяўся за свой ня-скойчаны абед. М. Л ы н ь к о ў. Пачарнелыя, набрынялыя ва-дой твары бясстрасна па-зіралі ў далёкае неба... М. Л ы н ь к о ў. Ен зрабіўся да некаторай ступені самалюбцам, мог спа-койна прайсці каля чужога гора і не звярнуць увагі. А. Ч а р н ы ш э в і ч. Кіепя нібы абмяк, а п ат ыч-н а пацягнуўся за папкай. У. Ш ы ц і к. А Бушмару было ўсё роў-н а, што і як пра яго гавораць. к. Ч о р н ы. —Заўтра-паслязаўтра дождж пойдзе, а ім х о ц ь б ы ш т о... — абураецца дзядзька Даніла. A. А с і п е н к а. А яны дык х о ц ь бы х н ы— слінай цыркаюць праз зубы. КІ\ р а п і в а. Што некаму кепска, што не-хта гіне — табе напляваць. У. Д а м а ш э в і ч. Гэта быў адзін з тых гава-руноў, якім ад усіх тых спраў, якія тут так цікавяць людзей, не было н і х о л а д н а, н і г о рача. КЧ о р н ы. Жорсткая расправа банды-таў з насельніцтвам Ляснога, дзе лягло больш ста ахвяр, ускалыхнула нават тых, хто глядзеў на ўсё скрозь па л ь ц ы і думаў паціху пе-ражыць неспакойны час. А. Ч а р н ы ш э в і ч. А вось папробуй на ціка-васць, стрымай службовую ру-хавасць, служы, с п у с ц і іў-ш ы р у к а в ы, і выкінь служ-бу з галавы, — такія ў лесе выйдуць справы... ЯК о л а с. АБЯЗЗБРОІЦЬ, РАЗЗБРО-ІЦЬ. Астаюцца два арсеналы, узяўшы якія мы ўзброім сябе і аб яззб роім ворага. У. Караткевіч. Мы падпальшчыкаў войнаў раззброім, нашай радасці ім не зацьміць. М. В а с і л ё к. АБЯЗЛЮДЗЕЦЬ, АПУС-ЦЕЦЬ. Пляж абязлюдзеў, ды і нам заставацца на ім не было ніякай ахвоты. М. Л ы н ь-к о ў. Прыдарожныя вёскі, мястэч-кі і гарады а п у с це л і. На-сельніцтва пахавалася па ля-сах. 3. Б я д у л я. АБЯЦАННЕ, СЛОВА, ЗА-РОК, ГАРАНТЫЯ; АБЯЦАН-КА, АБЯЦАНКА-ЦАЦАНКА, ПОСУЛ, БАЖБА (разм.); АБАВЯЗАЦЕЛЬСТВА, ЗА-ПЭУНЕННЕ, ЗАПЭУНІВАН-НЕ (кніжн.); ПРЫСЯГА, КЛЯТВА (выс.). Ен здзейсніць сваё а б я ца н-н е, здзейсніць помсту. Б. М і-к у л і ч. He раз успамінаў Вольгу Віктараўну і сваё с л о вa — пабыць у яе. Я. Колас. Ен зламаў цвёрды зарок Наталлі Пятроўны ніколі не выходзіць замуж. I. Шам я-к і н. Ен [селянін] пачне патраба- 17 ваць гарантыі палітычных свабод. П. Г а л а в а ч. Аказалася пасля, што цара-такі прагналі, але вольнасць народу багатыя не далі, ашу-калі народ а б я ц а н к а м і. Э. С а м у й л ё н а к. А б я ц а н к а-ц а ц а н к а, як той казаў, а тым часам пада-так аддай... К. К р а п і в а. Але ж на свеце ёсць злачын-цы, што напускаюць мжу, ту-ман ды суляць шчодрыя гасцін-цы, а п о с у л іх — адзін пад-ман. Я. К о л а с. Хоць бацька мой таксама кляўся-бажыўся, што качаргі і ў вочы не бачыў, але Райскі не даў яму веры і са школы яго вытурыў — за зладзейства і за наглую б а жб у. М. Faps ц к і. Убачыўшы тое, што зрабілі маладыя будаўнікі за дзесяць месяцаў, верыш кожнаму іх абавязацельству, кож-наму іх с л о в у. С. Г р а х о ў-С К і. «Гэта гавару я вам, Кох!»— з гонарам закончыў свае Sana ўненні камісар гестапа. М. Л ы н ь к о ў. За чыстую манету прымаў ты, брат, запэўніванні ў прыязнасці, у тым, што табе адно і зычаць дабра. Т. X а д-к е в і ч. Шэпты, п р ы с я г а, вечная згода, вечная любасць, — вось вам і ода. Я. К у п а л а. Мітынг скончыўся к л я т • ваю біцца да канца з пана-мі, біцца за вызваленне пра-цоўных. я. К о л а с. АВАДЗЕНЬ; ЗДРОК (абл.). Ляныя валы паціху ідуць уперадзе сахі, бароняцца хва-стамі ад а в а д н ё ў... П. Г а-л а в а ч. Пастушок вымаў з торбы кніжку і чытаў, нават забы-ваючыся аб тым, што ўжо сон-ца высушыла росы і з д р а к і пачынаюць непакоіць скаціну, М. Хведаровіч. АВАНГАРД, ПЕРАДАВЫ АТРАД. Вучань велічнай партыі Ле-ніна, авангард маладых — камсамол. А. Астрэйка. У ne р ад а в ы м а традз е быў Сёмка-матрос, Міколка... М. Л ы н ьк о ў. АВАНС, ЗАДАТАК- А ля выдавецкае скупава-тай касы аўтар з мінай скром-наю чакае а в а н с у. Я. К у-п а л а. I Саўка бярэцца за работу. He брацца нельга: барыш выпі-лі, задатак узяў. ЯК о-л а с. АВАРЫЯ, КРУШЭННЕ, КА-ТАСТРОФА. Прадпрыемствы не працуюць, на транспарце — а в а р ы і... Б. М і к у л і ч. Калі Вейс з’явіўся са сваім атрадам на месца к р у ш э н-н я, ён адразу ўбачыў, што ні-чым ужо нельга дапамагчы гэтаму эшалону, які ляжаў ця-пер пад адхонам. М. Л ы н ь-к о ў. I ён адтуль не вярнуўся — загінуў пры авіяцыйнай к а-тастрофе. X. Ж ы ч к а. АГАРОД, ГАРОД, ГРАДЫ; КАПУСНІК (абл.). Ен пайшоў на другую частку агароду. Тут была паса-джана бульба. П. К а в а л ё ў. У гародзе мак, а на полі так. П р ы к а з к а. Эх, не морква — шакалад, шчодры дар калгасных град. A. А л е к с а н д р о в і ч. Ен да паўдня быў у хаце, a тады выйшаў гарадзіць Kanye н ікі. К. Ч о р н ы. АГАРОДЖА, АГАРОЖА, ЗАГАРАД, ЗАГАРАДЗЬ, SA- 18 ГАРАДКА,. ЗАГАРОДКА, ЗА-ГАРОДА, ЗАГАРАДА, ЗГАРО-ДА, АБГАРОДКА, ПЛОТ, ПАРКАН, ТЫН, ЧАСТАКОЛ /мураваная: МУР /плеценая: ПЛЯЦЕНЬ, ПЛЕТНІК /з жэр~ дак: ЖАРДЗЯНІК /з дошча-чак: ШТЫКЕТНІК /з раслін-насці: ЖЫВАПЛОТ. На волю з-за агароджы нікога не выпускалі. П. К а-в а л ё ў. За пуцямі... цягнулася а г а-р о ж а з калючага дроту. М. Ч а р о т. Можна было падумаць, што ўбачыў ён не рыбу ў рацэ, a сама менш — авечы статак у сваім з а г a р а д з е. М. Л о-б а н. Сонныя вароны відны былі на жардзяных загарадзях ля паплавоў. КЧ о р н ы. Жардзяная загарадка была забруджана курамі. КЧ о р н ы. Добра чую, як пад нажніца-мі скрыгоча дрот. Так рэ-жуць загародку драцяную. А. 3 а р ы ц к і. Дратоў загарода бясшум-на прарвана... А. Бачыла. Быдла драпежнае, якому ўдалося на момант заг а-р а д у разламаць. К. К р а п і-в а. Па згародзе ўецца хмель... К. Б у й л о. Гэта быў прысадзісты бетон-ны абеліск за штакетнаю а б-гародкай, проста і без ліш-няй выдумкі змайстраваны ру-камі нейкіх мясцовых умель-цаў. В. Б ы к а ў. Платы вакол садоў і дач, навокал паркаў, хоць ты плачі С. Г р а х о ў с к і. Галлё спусціўшы над пар-канам, расла тут грушка з тонкім станам. ЯК о л а с. Крайняя хата была абгаро-джана пачарнелым тынам. А. Кулакоўскі. Невялічкі дворык іх быў аб- гароджаны частаколам. Я. К о л а с. Галавою м у р у не праб’еш. П р ы к а з к а. Уздоўж п л я т н я цягнуўся цэлы рад высачэзных вязаў, аддзяляючы прыгожы парк ляснічага ад школьнага пляца. я. К о л а с. Вясной, як толькі што рас-пусцяцца дрэвы, яна выйдзе сабе з сваёй хаты, абапрэцца каля варот на плетнік... КЛ е й к а. Параска нясмела пералезла цераз жардзянік пад віш-нямі, к гумну падышла. М. Л о-б а н. Побач — штыкетнік, a за штыкетнікам — чорны сілу-эт валаснога будынка. М. Л о-б а н. За рэдкім жываплотам, якім агароджан сад, цвіце лён. А. Б а ж к о. АГАРОДНІНА, ГАРОДНІ-НА, ЗЕЛЯНІНА. Кожнай агародніне свой час. Свой час ягадзе і свой час баравіку. Я. К о л а с. Горка плачуць дробныя ганд-ляркі, валіцца гародніна з рукі... П. Панчанка. Стаў ля латка з з е л яні-ч а й і еў радыску. Э. С а м у й-л ё н а к. АГЛЯДВАЦЬ, АГЛЯДАЦЬ, АЗІРАЦЬ. Вярнуўся пан камендант. Аглядвае горбачку «пада-зроных» кніжак, пачку адкла-дзеных лістоў. В. Т а ў л a ft. Максім старанна аглядаў сляды нядаўняй пакражы ў яго абходзе. ЯК о л а с. Я тваімі вачамі азіраў белы свет. А. Б я л е в і ч. АГОНЬ, ПОЛЫМЯ, ПА-ЖАР, ЖЫЖА (дзіц.). А г о н ь — найстрашнейшы злодзей. П р ьі к а з к а. 19 Адкуль дым, адтуль I п о-л ы м я. П р ы к а з к а. Быў п аж а р. На поўны го-лас раўлі сірэны. Б. М і к у л і ч. Унь ж ыжа сведіць, падзі-віся! Я. К о л а с. АГУЛАМ, АГУЛЬНА, СКО-ПАМ □ БЕЗ РАЗБОРУ. Але нашто вініць а г у л а м і гэтак жорстка нападаць? Я. К о л а с. Дарэмна ты гаворыш так а г у л ь н а. Я. М а ў р. Каралі ўсіх скопам — ві-наватых і невіноўных. В. Б ы-к а ў. Уварваўшыся ў вёску, эсэ-саўскія малойчыкі без р а з-б о р у забівалі старых, жанчып, дзяцей. М. Паслядовіч. АДАДРАЦЬ, АДДЗЕРЦІ, АДАРВАЦЬ; АДЛУПІЦЬ (разм.). На першай ад яго дома хвоі даўно ўжо чавальніца а д а-драла тоўстую галіну... КЧ о р н ы. Прачытаўшы, аддзёр па-перку, парваў яе на кавалачкі і сыпануў імі, нібы жменяй мя-кіны, камусьці нябачнаму ў вочы. Я. Б р ы л ь. Потым узяла асадку, а д а-р в ал а вузенькую палоску паперы, крыху падумала. Я. К о л а с. Хацеў голымі рукамі а д л у-пі ц ь вечка скрынкі, але яно было гэтак моцна прыбіта, што паабломваў пазногці і не даў рады а д а р в а ц ь. Р. С а б а-л е н к а. АДАСОБЛЕНАСЦЬ, АДА-РВАНАСЦЬ, ЗАМКНЁНАСЦЬ, ЗАМКНУТАСЦЬ; ІЗАЛЯЦЫЯ, ІЗАЛЯВАНАСЦЬ (кніжн.). Я не заўважыў у ім [Юрасю] і следу колішняй вяласці, а д а-собленасці, замкнёна-с ц і. Т. X а д к е в іч. Мяне вось таксама цікавіць ваша адарванасць ад жыцця наўкольнага, вірлівага. X. Ш ы н к л е р.