Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў

Выдавец: Вышэйшая школа
Памер: 592с.
Мінск 1976
133.77 МБ

 

Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Крадком ён заўважыў на стале добрую г о р к у сшыт-каў, здагадваючыся, што гэта напэўна і ёсць хатнія работы... А. Я к і м о в і ч.
Прыйдзе кніжнік на базу, гляне на с ц і р т ы часопісаў і цяжка-цяжка ўздыхне... К. К р а п і в а.
— Ага, — мармытнуў ён са-бе пад нос і з-пад к і п ы сшыткаў дастаў старую кніжку ў скураным карычневым пера-плёце. У. Дамашэвіч.
На прасторах балота стаіць штабелямі здабыты торф. П. Г а л а в а ч.
Яшчэ ў нярушанай ка л о-дзе і казыры ляжалі ўсе. В. В і т к а.
Былі навалены стопкамі кнігі па хіміі і сельскай гаспа-дарцы. 3. Б я д у л я.
СТРАЛОК Ітрапны: СНАЙ-ПЕР; СТРАЛЕЦ (разм.).
— Рукі ўверх! — і на курок палец свой паклаў с т р а л о к. A. А л е к с а п д р о в і ч.
Што ты, дзеду, ды я ж с н а й п е р, маху не даю. Я. К о л а с.
Кожны с т р а л е ц сваю стрэльбу хваліць. й р ы к а з-к а.
СТРАЛЯНІНА, СТРАЛЬБА, АГОНЬ /па цэлі: АБСТРЭЛ /з двух бакоў: ЙЕРАСТРЭЛКА /з гармат: КАНАНАДА; ЙАЛЬ-БА (разм.).
405
Хоць яшчэ страляніна была, але ўжо лес быў як мае быць ахоплен кругом намі... К. Ч о р н ы.
Па эканомнасці стральбы ён адчуваў, што тут недзе свае, аднак заўважыць пікога не мог. А. Кулакоўскі.
Праз некаторы час а г о н ь з боку праціўніка стаў слабець. I. Г у р с к і.
Іх хапалі і пасылалі на ра-боту ў Германію або проста на фронт — капаць акопы, размі-ніраваць пад абстрэлам замініраваныя ўчасткі...
А. Я к і м о в і ч.
Перастрэлка ўстрыво-жыла палякаў у вёсцы. Я. К о-л а с.
Артылерыйская кананада даходзіла сюды прыглушаным громам. К. Ч о р н ы.
Мог і пад другую кулю па-пасці. Такая п а л ь б а была, не дай ты божа! М. Л ын ь-к о ў.
СТРАЛЯЦЬ, БІЦЬ /з аўта-матычнай зброі: СТРАЧЫЦЬ /залпамі ці часта: ПАЛІЦЬ; СМАЛІЦЬ, ТАТАКАЦЬ (разм.) □ ВЕСЦІ АГОНЬ.
Я разумею вайну так: бачыш ворага—с т р а л я й. I. Н а-в у м е н к а.
Між тым праціўнік пачаў б і ц ь з мінамётаў. A. К у-лакоўскі.
С т р о ч ы л і з кулямётаў і аўтаматаў у расчыненыя вокны і дзверы, пакуль не змоўклі крыкі. Б. С а ч а н к а.
Па вераб’ях з гармат пе п а-л я ц ь. П р ы к а з к а.
Немец с м а л і ц ь з гармат.
А. Я к і м о в і ч,
Лявей, ужо ўперадзе, па-грымлівалі гарматы, а на пра-вым флангу дзянікінцаў т а т а-ка л і кулямёты. Я. К о л а с.
Пракляты немец поўз, як гад, а мы в я л і а г о н ь... М. Т а н к.
СТРАХ, ПОСТРАХ, БОЯЗЬ, БОЯЗНАСЦЬ, СПАЛОХ, СПО-ЛАХ, ПЕРАПАЛОХ, ПЯРЭПА-ЛАХ, НАПАЛОХАНАСЦЬ, ЖАХ, ЖУДА, ЖУДАСЦЬ, ЖУДЗЬ, ЖУД /масавы: ПА-НІКА; СТРАХОЦЦЕ, СТРАХА-ТА, ПУД, ПЕРАПУД (разм.); ПЕРАЛЯК (абл.).
Ціха ў хаце. Сэрца ные, страх душу апанаваў. Я. К о л а с.
Слабы замок, які бараніў дабро толькі ад сумленных лю-дзей і вісеў так сабе, на п о-с т р а х, зламаўся. 3. Б я д у-л я.
Я не веру, што ёсць людзі, якія без трывогі, без б о я з і ідуць на смерць. Р. С а б а-л е п к а.
Цяжка было пераканаць муж-чын, перамагчы іх недаверлі-васць, б о я з н а с ц ь, што іх тут ашукаюць... К. К р а п і-в а.
Ад с п а л о х у ёні слова не мог вымавіць. П. К а в а л ё ў.
У с п о л а х у бегалі людзі па вёсцы, і крыкі, і енкі нясліся ў прастор. М. Маш а ра.
Залп у цэнтры абозу падняў яшчэ болыпы перапалох і хаос. Я. К о л а с.
Быў прарыў фронту, быў пярэпалах. К. Чорны.
Нязмерная напалоха-н а с ць змянілася пякучым со-рамам за тое, што здарылася. X. Ш ы н к л е р.
Потым ён з ж а х а м уба-чыў, што гарэла не толькі стай-ня, а ўся вёска. М. Т к а ч о ў.
Ціха. Глуха... I нейкая ж у-да ахапіла Андрэя. Я. К о-л а с.
Стаяла такая цішыня, што аж жудасць брала. К. Ч о р-н ы.
Страшна хлопцу мімаволі, прабірае яго ж у д з ь... Я. К о-л а с.
Па скуры пасыпаліся мураш-
406
кі ж у д у. Э. С а м у й л ё-н а к.
На вуліцы ўсчалася страля-ніна, а разам з ёй п а н і к а. М. Л ы н ь к о ў.
Абраслі курганы с т р а х о ц-ц я м і, нібы каменні мохам. 3. Б я д у л я.
Пазалочаны, сіняхвосты кука-рэка, страхата ўсіх сусед-ніх пеўняў, станавіўся ў позу... Я. Б р ы л ь.
Жонка з п у д у богу душу аддала. Я. С к р ы г а н.
Загрымелі ў вёсцы стрэлы, у фашыстаў п е р а п у д.
А. Астрэйка.
Мядзведзь з такога п е р а-л я к у згубіў і гальштук дзе-разовы. У. Д у б о ў к а.
СТРАШНЫ, ГРОЗНЫ, ПА-ГРОЗЛІВЫ, ЖАХЛІВЫ, ЖУ-ДАСНЫ. ЖУДКІ. ЗЛАВЕС-НЫ; СТРАХОТНЫ (разм.); ЖУТКІ (абл.); ПАЧВАРНЫ (перан.).
Самы с т р а шн ы вораг кожнай арміі — гэта паніка. М. Л ы н ь к о ў.
Тады, паны, тады, пілаты, надыдзе г р о з н ы час рас-платы! Я. К о л а с.
Штосьці пагрозлівае і ўсяўладнае прыйшло ў дом. У. Караткевіч.
Пасля той жахлівай на-валы ляжала ўсё ў ранах кру-гом. П. Б р о ў к а.
Толькі скуль гэты ж у д at-н ы гул? Вадароднае землетра-сенне! П. Панчанка.
Ды не бойся, мой брат, гэ-тай жудкай цішы... Я. К о-л а с.
Танкі, прыземістыя, зла-в е с н ы я, упарта набліжалі-ся. I. М е л е ж.
Гэта было адно з тых месц, пра якія калісьці народ рас-казваў страхотн ы. я каз-кі — з разбойнікамі, з лесуна-мі, з русалкамі. 3, Б я д у л я.
Колькі жу т к аг а, колькі
горкага зла ўсялякага ходзіць, поўзае... Я. К у п а л а.
Дагэтуль сніцца той час п а-ч в а р ны і немы голас сусед-кі сніцца. У. Нядзведскі.
СТРОГІ, СУРОВЫ, СУР’ЁЗ-НЫ пра характар: КРУТЫ (перан.).
Марозам марозіць с т р о-г а я зіма. Я. К у п а л а.
С у р о в ы час. Мая радзіма гарыць у полымі вайны. П. Г л е б к а.
Дзе ж тут стаць с у р' ё з-н а й, не смяяцца, як наўкол рагоча ўвесь народ!.. X. Ж ы ч-к а.
Толькі чалавек ён, відаць, к р у т ы, вы яго як-небудзь з падыходам... М. Л у п с я-к о ў.
СТРУЖКА, ГАБЛЁУКА.
Адтуль пахне заўсёды размо-чанаю вапнаю, смольнымі стружкамі. К. Ч о р н ы.
Крыўдна яму, што гэтыя ру-кі, з-пад якіх некалі са звонам каціліся новыя колы, істужкамі слаліся габлёўкі, гэтыя ру-кі цяпер — бездапаможныя... A. Р ы л ь к о.
СТРЭЛ, ВЫСТРАЛ /з не-калькіх стрэльбаў, гармат: ЗАЛП.
Грукне стрэл — і ў яго бліскавічным агні перамогі аб-рысы ты ўбачыш на міг. П. Панчанка.
3 абодвух бакоў затрашчалі в ы с т р а л ы з вінтовак. К. Ч о р н ы.
Па-над Берлінам нашыя гар-маты апошнім з а лп а м гроз-на прагулі. П. Панчанка.
СТРЭЛЬБА, РУЖЖО /з він-тавою нарэзкаю: ВІНТОУКА Івінтоўка з пакарочанаю руляю: КАРАБІН Івінтоўка з абрэза-ным канцом рулі: АБРЭЗ /па-ляўнічая 3 дзвюма рўлямі:
407
ДВУХСТВОЛКА, ДУБАЛЬ-ТОУКА; КАРАБІНКА /зара-джаецца аўтаматычна: САМА-ЗАРАДКА /з калібрам 7,6 мм: ТРОХЛІНЕЙКА /паляўнічая, зараджаецца шротам: ДРАБА-ВІК (разм.) /пістонная: ПІС-ТАНОУКА /з прамалінейнаю нарэзкай: ШТУЦЭР /адназа-радная вінтоўка: БЯРДАНКА Іцяжкая буйнога калібру: МУШКЕТ Ікрамянёвая: ФУЗІЯ (гіст.).
Кожны	стралец	сваю
стрэльбу хваліць. Пры-к а з к а.
Заўсёды ходзіць бор сцярэг-чы і птушак біць з р у жж a Тарас. «Т а р а с н а П а р н а-с е».
Дружылі мы з сяброўкаю, пяхотнаю в і н т о ў к а ю... М. Л у ж а н і н.
Хай абрэз іржавы,— мы рукамі голымі з вашых ручак белых вырвем к a р а б і н... В. Т а ў л а й.
Той, каго барадач называў Андрэем Ігнатавічам, на правае плячо павесіў двухствол-к у. X. Я к і м о в і ч.
Яшчэ дыміцца курок яго дубальтоўкі. 3. Б я д у-л я.
Міколку ж ён аддаў маленькі штык ад нямецкай к a р а б і н-к і. М. Л ы н ь к о ў.
Баец Аляксандраў цэліўся дасканала, цярпліва і страляў з самазараакі. А. К у л а-к о ў с к і.
Грымотны стрэл рускай трохлінейкі аглушыў усіх — і ворагаў, і Максіма. В. Б ы к а ў.
Аднаго разу яго падстрэлілі з драбавіка, аднойчы ха-целі ўтапіць. В. Б ы к а ў.
3 пістаноўкамі су-праць гарматаў не вельмі па-ваюеш. С. Грахоўскі.
Упоперак сядла ляжаў доўгі англійскі шт у ца р; два піс-талеты былі слаба заторкнуты
ў сядзельныя сумы. У. К а-р а т к е в і ч.
I таварыш таварышу клятву даваў над ствалом партызан-скай бярданкі. A. К у л я-ш о ў.
Эх, верны ды грозны схапіць бы м у ш к е т!.. A. В я л ю-г і н.
Абодва бакі палілі з ф у з і й так, што атынкоўка са столі ля-цела вялізнымі кавалкамі, ага-ляючы драніцы. У. К a р а т-к е в і ч.
СТУЖКА, БАНТ ]заплеценая ў касу: КАСНІК; ЖЫЧКА (абл.).
Яны ў аднолькавых паркалё-вых сукенках, у валасах чыр-воныя с т у ж к і. I. Наву-м е н к а.
Ордэн на б а н ц е чырво-ным прышлілены да гімнасцёр-кі. X. Ш ы н к л е р.
Маці косы заплятала новым крамным к а с н і к о м! П. Б р о ў к а.
У дзяўчынкі, у княгіні, што падчас мне вочкам кіне, — ка-ласісты вянок жыта — коска ж ы ч к а ю павіта... Я. К у-п а л а.
СТУКАЦЬ, СТУКАЦЦА, ПА-СТУКВАЦЬ, ЛЯСКАЦЬ, БІЦЬ, БІЦЦА, ЦОКАЦЬ; СТУКА-ЦЕЦЬ, СТУКАТАЦЬ, ГРУ-КАЦЬ, ГРУКАТАЦЬ, ГРУКА-ЦЕЦЬ, ТАРАХЦЕЦЬ, ЛАСКА-ТАЦЬ, ТУКАЦЬ, ТУКАТАЦЬ, ТУХКАЦЬ, ТАХКАЦЬ, ЦЮ-КАЦЬ, БУХАЦЬ, ГОПАЦЬ, ГУПАЙЬ, ЦУПАЦЬ, ЛОПАЦЬ, ЛЯПАЦЬ, ЛЕСКАТАЦЬ, ЛА-ПАЦЕЦЬ, ЛЯЗГАЦЬ (разм.); БАРАБАНШЬ, БУБНІЦЬ, БУБНЕЦЬ, МАЛАЦІЦЬ (пе-ран.)
Толькі дзятлы с т у к а л і па дрэвах. В. В о л ь с к і.
Касматай лапаю с т у к а е ц-ц а ў шыбу клён. М. П я н к-р а т.
408
У вокны бэз пастуквае галлём. А. 3 а р ы ц к і.
Аж л я с к а л і аб медную конаўку зубы пана ад страху... М. Л ы н ь к о ў.
У бубны дахаў вецер б ’ е...
М. Б а г д а н о в і ч.
Пад сярмяжнай мокрай сві-тай гнеўна б’ е ц ц а сэрца... С. Ш у ш к е в і ч.
У цішыні звонка ц ок а лі падковы аб сухую, угрэтую зямлю. A. А с і п е н к а.
Калі холад дабіраецца да плеч, у яе самі пачынаюць стукацець зубы. П. Г а-л а в а ч.
Сэрцы стукаталі, як ца-пы на таку. 3. Б я д у л я.
Грукаюць колы—едуць балаголы. С. Ш у ш к е в і ч.
I вось па бруку каля канюш-ні асцярожна грукочуць колы... Я. Б р ы л ь.
Па рэйках цераз пераезд ка-лёсы г р у к а ц я ц ь. A. В я-л ю г і н.
Далёка наперадзе т a р а х-ця ць па карэцні калёсы, л а с-ко ч у ц ь глух.а, дробна.
I.	П т а ш н і к а ў.
Дзесьці непадалёк старанна, раз-пораз, т у каў дзяцел. П. Г а л а в а ч.
I сэрца, чую, т у к о ч а: тук-тук. Я. С к р ы г а н.
Каровы злосныя бягуць, адна другую б’юць рагамі і толькі тухкаюць нагамі.... Я. К о-л а с.
Т а х к а ў на сцяне вялікі, падобны на шафу, гадзіннік. А. Ч а р н ы ш э в і ч.
Ля канюшні цюкалі сяке-рамі, абчэсваючы бярвенне, цес-ляры. I. Навуменка.
I нават тады, як б у х а л і прыкладамі ў дзверы сяней..., ён усё яшчэ спаў і нічога не чуў. М. М а ш а р а.
I чуваць на прыгуменнях сме-ла г о п а ю ц ь цапы.
П. Т р у с.
Аднае ночы ў мястэчку неш-та гарэла, а па нашай вуліцы ехалі конна партызаны—коні цяжка г у п алі капытамі па зямлі. В. А д а м ч ы к.
Дзе-нідзе цу п а лі ўжо ца-пы. I. М е л е ж.