КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Што ж будзе далей? Вось дзе г в о з д!.. Я. К о л а с. Значыць, купіць крывасмок, які праз некаторы час яшчэ прыкупіць і стане памешчыкам. Вось у чым загваздка! I. Г у р с к і. Але гэта была толькі павяр-хоўнасць справы. С я р э д з і-н а была іншая. К. Ч о р н ы. СУХІ, НАСОХЛЫ, ССОХ-ЛЫ, ПЕРАСОХЛЫ, ЗАСМЯГ-ЛЫ. Чутпо толькі было, як тра-шчала пад нагамі сухое гал-лё. Я. М а ў р. На самым краі табару па аглоблі воза сядзеў стары і спа-койна падкідваў у агонь н а-с о х л ае сучча. М. Л о б а н. Шастае пад сярпом с с о х-л ы, аж пакорчаны ў каласах, ячмень. I. Пташнікаў. Перасохлыя губы яе дрыжалі. А. Б а ч ы л а. Засмяглая зямля, зда-ецца, аж чаўрэла і ледзь не прасіла: дажджу, дажджу! Р. Сабаленка. СУЧАСНАСЦЬ, СУЧАССЕ; ЦЯПЕРАШНЯЕ, СЯГОННЯ, СЕННЯ (перан.) □ СЕННЯШ-НІ ДЗЕНЬ. Закончыўшы працу над кні-гай, я адчуваю сябе так, як быццам пераступіў парог з мі-нуўшчыны ў сучаснасць. В. Т а ў л а й. Бурліва спрэчкі заструменяць альбо аб тым, якіх адзпак па-віпен быць у нас пісьменнік, с у ч а с с я нашага мастак. А. Александровіч. А мінулае і цяп е р ашня е моцна злучаны паміж сабою. Я. К о л а с. Бо што не возьмеце с я г о н-ня, таго і заўтра вам не ўзяць. Я. К у п а л а. Уздымаліся тосты за гаспа-дароў, за наша шчаслівае с ё н- 413 й я i за светлае заўтра. У. К о р б а н. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі — вось лозунг сён-н я ш н я г а д н я. Я. К о л а с. СХАВАЦЦА; ЗАБІЦЦА, ЗА-ШЫЦЦА (разм.). Ен [дзік] бачыць толькі на блізкай адлегласці, а мы с х а-в а л і с я добра. В. В о л ь-с к і. 3 а б і ў с я ў такі гушчарнік, што нельга было ісці. А. Ч а р-н ы ш э в і ч. Паны разбегліся, як мышы, каб зноў з а ш ы ц ц а дзе пад шчыт... Я. К о л а с. СХІЛ, НАХІЛ, СПАД, СПУСК, СКАТ, АДХОН, СХОН, АДКОС /абрывісты: АБРЫУ, СТРОМА, КРУЧА, КРУЦІЗНА, КАСАГОР. I ён з усяе сілы пабег, пака-рабкаўся між камянёў і елак угору, наўкось па горным лясіс-тым с х і л е. В. Б ы к а ў, Берагі і нахілы канала выкладзены каменем. П. Г а-л а в а ч. Вн вырашыў, што найлепш было б перайсці там, дзе с п а д кургана не такі круты, дзе ён найбольш апоўз у балота. Э. С а м у й л ё н а к. Мы ўзлятаем на ўзгорак. За ім с п у с к, там нас ужо не дастаць. В. Б ы к а ў. Дзьмуў халодны вецер, змя-таў з узгоркаў снег і агаляў пясчаныя іх с к а т ы. Я. К о-л а с. Недзе блізка паравоза стогн... Эшалон кульнуўся пад а д х о н. A. А с т р э й к а. Наперадзе быў с х о н уз-горка. Бегчы туды, угору, было б цяжка... М. Л ы н ь к о ў. Колькі паляцела пад а д к о с нямецкіх эшалонаў! В. Т а ў-л а й. Наперадзе, за полем, стромкі а б р ы ў, відаць Дняпро. М. Л у п с я к о ў. 3 гэтага боку бераг Дняпра крута зрываецца высокай жоў-таю с т р о м а й... М. 3 а р э ц-к і. Над самаю к р у чай віецца дарога, і мы на шафёра глядзім, як на бога. С. Грахоўскі. Пярэднія перайшлі ўжо луг і карабкаліся па круцізне, астатнія даганялі пярэдніх. В. Б ы к а ў. Вось высокі к a с а г о р над самым Нёманам. Я. Колас. СХОВІШЧА, СХОУ, схо-ВАНЬ, СХОВАНКА, СХАВАН-КА, СХОУКА, СХОВА, СХОУ-НЯ, СХОВЫ (мн.), СПРАТ, УКРЫЦЦЕ, ПРЫКРЫЦЦЕ, ЗАСАДА, ТАЙНІК, ПАТАЙ-НІК, ПАТАЕМНІК, ЯУКА; НАРА (перан.). Гэта было надзейнае месца для сховішча, непрыкмет-нае для вока ліхадзея. М. Т к а-ч о ў. Салаш ужо блізка, аточан шчыльна, безнадзейна для тых, хто знайшоў сабе ў ім с х о і) і адпачынак. Я. К о л а с. А яна ўкрадзе, схавае, у яе недзе с х о в а н ь ёсць... А. Ч а р н ы ш э в і ч. Ці то забыўся на месца, дзе прыхаваў, ці, можа, знайшоў хто другі яго схованку. М. Л ы н ь к о ў. Добрая с х а в а н к а. Хто можа падумаць, што тут, у дрывотні іканапіснага Шчы-гельчыка, хаваецца крамола? П. П е с т р а к. Але ёй было няёмка туліцца ў с х о ў ц ы, даваць такі кло-пат адной Парасцы, хавацца за чужой спіною. I. М е л е ж. Казюк Клышэўскі сядзеў у сваёй патаемнай с х о в е ў ле-се. П. Б р о ў к а. Ну і было ж гаворкі, калі, разбіраючы ток, адкрылі па- 414 таемную с х о ў ню. П. Б р о ў-к а. Лес і завёў Грушку тады ў свае незнаёмыя с х о в ы. П. П е с т р а к. Жыў не буду, калі не праса-чу, дзе ты знайшоў с п р ат свайму золату. М. Л о б а н. Трое чырвонаармейцаў вы-беглі аднекуль з у к р ы ц ц я і кінуліся на групу немцаў, якія хацелі перабегчы вуліцу. К. Ч о р н ы. Мы са свайго прыкры ц-ця любаваліся кожным рухам гэтага дужага і прыгожага стварэння. В. Вольскі. Мы выбіраемся са сваёй з а-с а д ы і следам за дзікамі ідзём па пратаптанай сцежцы. В. В о л ь с к і. Яны ўдвух за раніцу абышлі ўсё сяло, абшарылі ўсе т а й-н і к і, усе склады некрашоўскіх хлопцаў... М, Л о б а н. Падаіўшы другую карову ў новае вядро, Аўдотка зноў на-сцярожліва аглядзелася і па-чала наліваць малако ў грэлкі. Поўную зноў запраторыла ў свой надзейны п ат а й ні к... В. В і т к а. Станавіцеся, глядзіце. Няма ў нас патаемнікаў дру-гіх. С. Ш у ш к е в і ч. Я ў кі выведаў, — верылі людзі яму. А. К у л я ш о ў. Чуе, што выбары будуць, вы-лез. Хай бы сядзеў у сваёй н а р ы. М. Л о б а н. СХУДНЕЦЬ, ЗБЛАЖЭЦЬ, ПАБЛАЖЭЦЬ, ЗМАРНЕЦЬ, ЗМІЗАРНЕЦЬ, ПАМІЗАР-НЕЦЬ, ЗАЧАУРАЦЬ; АСУ-НУЦЦА, ПАДАЦЦА, З’ЕХАЦЬ, АБ’ЕХАЦЬ (разм.); ВЫСАХ-НУЦЬ (перан.) □ УПАСЦІ У ЦЕЛЕ, СПАСЦІ 3 ТВАРУ, ЗВАСТРЭЦЬ ТВАРАМ. За гэтыя дні ён страшна с х іі д н е ў, вочы яго ад бес-сані сталі чырвоныя... К. Ч о р-н ы.. Яна нават зблажэла крыху за гэтыя дні: завастрыў-ся нос, сталі больш глыбокія вочы... М. Л ы н ько ў. Ен заўважыў, што маці п а-б л а ж э л а за гэты час: кло-пату многа і жывецца нялёгка. Я. К о л а с. 3 м а р н е ў, як націна. П р ы м а ў к а. Вера, здавалася, стала мен-шай, скурчылася і з м і з а р-н е л а. У. Д а м a іп э в і ч. Гавяда п а м і з а р н е л а, ураджай паменшаў... Ц. Г а р т-н ы. Быў час, што ён нават з тва-ру асунуўся, і гэтая ху-дарлявасць дала яму некалькі новых рысаў старасці. К. Ч о р-н ы. Сухенькая бабка Магда. За гэтае лета асабліва п а д а л а-с я. Я. К о л а с. 3 ’ е х а ў я зусім, а с у н у ў-с я, тырчыць толькі адзіп нос ды вочы парабіліся вялікімі. Я. К о л а с. Зусім зачаўраў чалавек, аб’ехаў — што шкілет... I. Пташнікаў. Ідзі спаць. Ты ж высах за гэты час. Паглядзі на сябе ў люстэрка. 3. Бядуля. Я вельмі аслабеў, у п а ў у ц е ле. Я. К о л а с. Ой, не ляціце, сарокі, цераз двор высокі, каб маё дзіцятка добра спала, каб яно з т в а-р ы к у н е с п а л a... А. 3 а-р ы ц к і. За гэтыя колькі дзён і за апошнюю ноч і паўдня ён звастрэў тварам і па-быстрэў вачыма. К. Ч о р н ы. СЦЯБЛО, СЦЯБЛІНА, БА-ДЫЛЬ, БАДЫЛІНА, БА-ДЫЛЛЕ (зб.), БАДЫЛЛЕ (зб.), БЫЛІНА, ЦЯВІНА, ЦЫ-БУР, ЦЫРБУН, ЦЫРБУННЕ (зб.), СТРЫМБУЛЬ. Страказа с ц я б л о прыгну-ла... С. Ш у ш к е в і ч. 415 I мела кожная сцябліна два каласы. К. К і р э е н к а. Праз акно баковачкі, у якой сядзіць Васіль, відаш> крывы, амаль ссохлы данізу б а д ы л ь сланечніку. Р. Ш к р а б а. Вецер мяце сухі снег на сухія б ад ыл і н к і... М. Л у ж а-н і н. Б а д ы л л е бульбы тонкае, як ніцінкі. П. П е с т р а к. Пахне свежая ралля, пятрэе сухое б а д ы л л ё, цвёрды ча-бор хаваецца ў іржэўнік. К. Ч о р н ы. Стан танюткі, як б ы л і н к а, ну і Кася, ну дзяўчынка! Ц ё т-к а. Гэта — зялёная цявінка мятліцы ў роце ў дзяўчыны. I. Г р а м о в і ч. Побач зелянелі густыя град-кі морквы, завязваліся крамя-ныя качаны капусты, чырвапелі бурачныя цыб у р ы. А. Я к і-м о в і ч. Абмацаўшы ў жолабе, Юрка заўважыў:—Адпы цы рб у н ы. К. Ч о р н ы. Вакол гэтай альтанкі летам, відаць, цвітуць клумбы піво-няў і руж. Цяпер пасохлае цырбунне іх зябка дры-жыць над белымі гурбамі cilery. М. Л о б а н. Кароль і прыкладваў яе [pally] дзіваннай — лякарствам ад шалёных сабак — зеллем, што расце на выгарах у лесе: жоў-тыя кветкі на тоўстым с т р ы м-б у лі і шырокае, як у лопуха, лісце. В. А д а м ч ы к. СЦЯГ, ФЛАГ, ПАЛОТНІ-ШЧА; ШТАНДАР (уст.). Гарачы, як сонца, крылаты, як вецер, наш с ц я г пурпуро-вы, адзіны на свеце. П. Г л е б-к а. Азербайджанская ССР мае свой дзяржаўны герб, ф л а г і гімн. Б е л С Э. На хатах віселі большыя і меншыя, шырокія і вузкія чыр- вопыя п а л о т н і ш ч ы. С. Грахоўскі. Адзіная мэта працоўных вя-ла: узняць над краінай ш т а н-д а р рэвалюцыі... П. Г л е б-к а. СЦЯНА /лёгкая: ПЕРАГА-РОДКА, АДГАРОДКА, ПЕРА-БОРКА. На с ц я н е вісеў партрэт Карла Маркса. I. Г у р с к і. Дашчаная перагародка раздзяляла кватэру на два до-сыць прасторныя пакойчыкі. Я. К о л а с. За маленькаю а д г а р о-д а ч ка й была кухня. П. П е с т р а к. Еіі жыве ў другім пакоі, за п е р а б о р к а ю. Я. С к р ы-г а ц. СЫТЫ, ТЛУСТЫ, УКОРМ-ЛЕНЫ, АДКОРМЛЕНЫ, РАСКОРМЛЕНЫ; ПОУНЫ, РАСПАУНЕЛЫ, ПАЎНАЦЕ-ЛЫ, ПУХЛЫ, ГЛАДКІ, КРУГЛЫ (разм.) □ У ЦЕЛЕ, АЖ БЛІШЧЫЦЬ. Чаму с ы т ы ён, як лін? Я. К о л а с. Стары ксёндз выехаў у Віль-ню, атрымаў па службе пад-вышэнне, а на яго месца пры-ехаў новы, здаравенны слуга божы, т л у с т ы, як парсюк, і чырвоны, як бурак. М. Г а-р э ц к і. Гэта была дужая, шырака-плечая, укормленая жан-чына. Э. С а м у й л ё н а к. А яна перавальвалася з нагі на нагу, як адкормленая гусь. К. К р а п і в а. Качкі, не могучы ўтрымаць на сваіх кароткіх ножках р а с-кормленае цела сваё, пе-раміналіся з нагі на нагу... Я д в і г і н Ш. Другія немцы былі п о ў-н ы я, нязграбныя. Р. Н я-х а й. 416 Яе адразу запрасіла сесці за свабодны столік афіцыянтка, маладая, але ўжо распаў-н е л а я дзяўчына... У. Ш а-х а в е ц. Потым спусціўся з сядзення кароценькі, паўнацелы ча-лавек у вайсковай шапцы... A. К у л а к о ў с к і. I раптам Надзея Клейна за-смяялася так, што затрэслася яе п у х л а е цела. У. К а-р а т к е в і ч. Г л а д к і я коні хрупаюць тлустую сечку... Я. Брыль. Ты зрабілася, як тая мака-вачка чырвоненькая! А круг-л а я-к р у е л а я. аж зай-здрасць бярэ! 3. Б я д у л я. У добрай арцелі ўсе коні ў це л е. Прыказка. Вядома, не якому-небудзь Ладымеру ён раўня: і дзве ка-ровы добрыя мае, і конь у яго, як печ, а ж б л і ш ч ы ц ь. К. Ч о р н ы. СЯБАР, ТАВАРЫШ, ДРУГ, ПРЫЯЦЕЛЬ, БРАТ /па рабо-це, прафесіі: КАЛЕГА; СЯБ-РУК, ДРУЖБАК, ДРУЖАКА, КАМРАД (разм.); САЮЗНІК, ПАБРАЦІМ (перан.) □ СВОй ЧАЛАВЕК, НАШ ЧАЛАВЕК. Рады я: с я б р о ў у нас не меней, чым у сонца залатых праменняў... П. П а н ч а н к а. Вершы я чытаў т а в а р ы-ш а м дома і ў майстэрні. Ц. Г а р т н ы.