КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Бітае шкло звонка х р аб у с-ц і ц ь пад нагамі. М. Л ы н ь-к о ў. Пад нагамі х р у п а ў узвер-нуты за дзень армейскімі кола-мі і падмёрзлы ноччу лёд. М. Л о б а н. Ад пылу, які ўзнімаўся пад сотнямі ног, ад гарачыні пяр-шыла ў горле, хрупасцела на зубах. М. Л ы н ь к о ў. ТРОН, ПРАСТОЛ. Цар выракся т р о н а. К. Ч о р н ы. Узышла Кастрычніка зара, з прастолу скінулі цара, пра- гналі папа са двара. П, Б р о ў-к а. ТРУБАЧ, СУРМАЧ, ГАР-НІСТ, ФАНФАРЫСТ. Т р у б а ч ы палкавыя дня вітаюць прыход. М. К а л а-ч ы н с к і. Здаецца, чую, як падвечар у рог турыны дзьме с у р м ач. A. В о л ь с к і. Грай, гарніст, баявую трывогу! А. Г у р л о. Восем фанфарыстаў, усе аднолькавыя, як браты-блізнюкі, стаяць шарэнгай з узнятымі трубамі... М. Р а-к і т н ы. ТРУНА /аздобленая, камен-ная ці драўляная: САРКА-ФАГ; ДАМАВІНА, ДАМОУКА (разм.). На досвітку камякі сырога жвіру глуха ўпалі на сасновае века т р у н ы. К. К р а п і в а. I ложак наш, у холадзе за-стылы, на ўсю сцяну стаіць, як саркафаг. Я. К о л а с. Просіць бедны чалавек сусе-дзяў зрабіць д а м а в і н у і выкапаць магілу для дзіцяці. К а з к а. He часалі д а м о ў к і яму сталяры, не заплакалі бліжнія вочы. Я. К у п а л а. ТРЫПУТНІК, ПАДАРОЖ-НІК. А людзі раяць — прыкладзі яго лісток да раны: суніме боль т р ы п у т н і к, усё выцягне, пакутнік. В. В і т к а. Высокі падарожнік б’е па каленях. Я. С к р ы г а н. ТРЫСНЕГ, ТРЫСНІК. Зашумелі над ракою т р ы-с н я г і, аквяціла ясна зелень берагі, Я. К у п а л а. Шумеў у голай лазе, шэпчу-чы, т рыс нік... I. П т а ш-н і к а ў, 425 ТРЭСКА, ШЧЭПКА; ЦЕСКА (абл.). Дзе дровы сякуць, там т р э с к і лятуць. П р ы к а з-к а. I за ш ч э п к у пан знойдзе прычэпку. П р ы к а з к а. На дварэ — паленне, ц ё с к і, куча сметніку ляжыць. Я. К о-л а с. ТУБЕРКУЛЕЗ Ілёгкіх: СУ-ХОТЫ. Настоем з карэння і лісця агавы ў народнай медыцыііе лечаць туберкулёз. Б е л С Э. Бацькі не помніў зусім, ледзь памятаў маці, якая памерла ад с у х о т а ў, калі яму споўніла-ся якіх шэсць год. I. М е л е ж. ТУЗАЦЬ, ТОРГАЦЬ, РВАЦЬ, ЦЯГАЦЬ, ТАРМА-СІЦЬ, ТАРМАШЫЦЬ; ШКУ-МАТАЦЬ (разм.). Т у з а е, тузае за канец мар-лі і рады не дасць. К. Чор-н ы. Янка т о р г а е за клямку:— Адчыні, мая Маланка... 3. Б я-Д У л я. А нашто было р в а ц ь за валасы? 3. Б я д у л я. Сёстры сердавалі і залаб Юзіка ц я г а лі. Я. К о л а с. Нехта т а р м о с і if ь мяне за плячо, просіць дайграць спектакль. X. Ж ы ч к а. Яны тармашылі яе за спадніцу, мітусіліся вечна каля яе з крыкам: «мамка, давай есці!» 3. Б я д у л я. Сярдзіты вецер шк у м а-т аў стра.ху... С. Г а ў р у-с ё ў. ТУЛІЦЦА, ГАРНУЦЦА, ПРЫПАДАЦЬ, ЛЬНУЦЬ, ІЛЬНУЦЬ. Дзяўчына к хлопцу т у л і ц-ц а курчавай галавон. A. А с т-р э й к а. Цалуючы дзяўчыну, як апан-таны, я адчуваў, як яна ўся да мяне г о р н е ц ц a... A. К а р-п ю к. Усе, хто быў у хаце, п р ы-п а д а л і да вокнаў і стоена пазіралі на гэтых двух небарак. М. Р а к і т н ы. 3 трывогай друг к дружцы маладыя л ь н у ц ь... Я. К у-п а л а. He, не язычнік я, хоць гала-вой ільну да траў і рэк, да дрэў і зорак. А. Л о й к а. ТУРМА; КАТАЛАЖКА (разм.); АСТРОГ, КРЭПАСЦЬ, ВЯЗНІЦА, ЦЯМНІЦА (уст.); БАСТЫЛІЯ (перан.). Прыбылі ў турму новыя арыштаваныя. П. П е с т р а к. Раніцай наступнага дня ля каменнага сутарэння журавіц-кай к а т а л а ж к і зароў ма-тор нямецкага грузавіка. I. Н а в у м е н к а. Аў астрозе ж няма во-лі, ні ў чым няма і ніколі. Ф. Багушэвіч. Адсідка ў крэпасці вяла за сабою паліцэйскі нагляд: яўны або патайны. Я. К о л а с. I вы, муры маёй в я з н і ц ы, вы—сведкі крыўды і пакут, вас хутка крыллем навальніцы змя-це з зямлі працоўны люд. М. М а ш а р а. Дрогнуць сковы ц я мн і ц, бліснуць іскры зарніц... Я. К у-п а л а. Недалёкі той час, калі па сценах польскіх б а с т ы л і й ударыпь вал пераможнай пралетарскай рэвалюцыі... В. Т а ў л а й. ТУТ; ГЭТТА (абл.). Я ж т у т, нідзе не дзелася. М. Л ы н ь к о ў. Усяго пакрысе знойдзеце вы гэтта.— пры сасе, пры касе собрана за лета. Я. К у п а л а. 426 ТУХНУЦЬ, ПАТУХАЦЬ, СТУХАЦЬ, ЗАТУХАЦЬ, ГАС-НУЦЬ, ЗГАСАЦЬ. У вёсцы тухнуць агні. Позна... М. Л у п с я к о ў. Агонь то ўспыхваў, прабя-гаючы па сухіх пруцінка.х гал-ля, то п а т у х а у. Я. С к р ы-г а н. Паволі с т у х а е агонь на паляне. A. К У л я ш о ў. Канчалася лета, замірала прырода, з а т у х а л і яркія агні ясных праменняў сонца. Я. К о л а с. Г а с н у ц ь агні па хатах, і ў вёсцы наступае цемень і ці-шыня. Я. К о л а с. Зга'саюць у вокнах са-мыя познія агпі, чарната ночы робіцца гусцейшая... М. Пас-л я д о в і ч. ТЫНК, АТЫНКОУКА. I тады аж гудзела зямля і сыпаўся т ын к са сцен. М. Л ы н ь к о ў. Атынкоўка са столі ля-цела вялізнымі кавалкамі, ага-ляючы драніцы. У. К a р а т-к с в і ч. ТЫФ /сыпны: СЫПНЯК (разм.); ТЫФУС (yer.). Але пасля перанесенага т ы-ф у ён яшчэ слабы. П. П е с т-р а к. Валяўся па шпіталях, хварэ-ючы с ы п н я к о м. А, Ч а р-н ы ш э в і ч. Фельчар загаварыў пра т ы-ф у с, пачаў тлумачыць жанчы-нам, як ад яго можна ўбераг-чыся. П. Г а л а в а ч. ТЭЛЕГРАМА Ітэрміновая; МАЛАНКА; ДЭПЕША (уст). Тэлеграм Кузьміч чакае ад сыноў пад Новы год. А, Б я л е в і ч. Калі ўварваўся Бор і заявіў «м а л а н к а», я адразу ж прыняў яе. X. Ш ы н к л е р. Ліст кароткі, як д э п е ш а. 3. Б я д у л я. ТЭРМОМЕТР; ГРАДУСНІК (разм.). Ртуць у т э р м о м е т р ы падала ніжэй і ніжэй. Б. М 1-к у л і ч. Ен меў градуснік, куп-ляў у аптэцы парашкі ад гала-вы, жывата, розныя кроплі, збіраў травы і рабіў пастойкі. А. Ч а р н ы ш э в і ч. У ГЭТЫМ ГОДЗЕ, СЯГО-ЛЕТА, СЕЛЕТА. Хоць і позпяя, алс дружная была ў г эт ы м годзе вяс-на. Б. М і к у л і ч. Ранняя сяголета вясна. П. П е с т р а к. Я па ўсіх прыкметах бачу — будзе с ё л е т а багаты ура-джай. П. П а н ч а н к а. УВАЖЛІВА, УВАЖНА, ПІЛЬНА, ЧУЙНА, ТАРОПКА, НЯЗВОДНА, НЕАДРЫУНА, HE АДРЫВАЮЧЫСЯ, УНІК-ЛІВА; НЕЗМІГУТНА, БАЧЛІ-ВА (абл.); НАПРУЖАНА, СА-БРАНА, ЗАСЯРОДЖАНА (пе-ран.) □ ЗАТАІУШЫ ДЫХАН-НЕ, СТАІУШЫ ДЫХАННЕ, НАСТАВІУШЫ ВУШЫ, РАЗ-ВЕСІУШЫ ВУШЫ, ВА УСЕ ВУШЫ, НА УСЕ ВОЧЫ, У АБОДВА ВОКІ, РАЗЯВІУШЫ РОТ. Хлопец гаварыў з запалам, і слухалі яго ў в а ж л і в а. 427 I. H a в y м e н к a. Усе ўважна слухаюць. 3, Б я д у л я. Хлопцы смела садзіліся на свае месцы і слухалі пі л ь н а, што казаў настаўнік. Я. К о-л а с. Зноў пайшла па лесе, цяпер яшчэ больш ч у й н а прыслу-хоўваючыся да цішыні. Б. С а-ч а н к а. А Іван, чуць толькі яна вый-дзе, таропка ўглядаўся і прыслухоўваўся, як далёка адышлася Магда... Я. К о л а с. Устане з зямлі цень мой, на крыж абапрэцца і глядзеці бу-дзе у той бок нязводна, дзе ляжаць загоны Беларусі роднай. Я. К у п а л а. Марына, апусціўшы галаву, неадрыўна пазірала на кветкі, сарамлівая чырвань успыхвала на бялявым яе тва-ры. М. Л у п с я к о ў. Малы н е а д р ы в а ю ч ы-с я глядзіць на полымя. М. Л у ж а п і н. I ён у н і к л і в а стаў пры-слухоўвацца. Я. К о л а с. Пяцёра ўзброеных канвойцаў паіпырылі ацяты вакол палон-ных круг, незмігутна со-чачы за безаружным «ворагам». Ц. Г а р т н ы. Яе сынок глядзіць б а ч л і-в а на твар, на постаць рыба-ка. Я. К о л а с. Міця напружана слу-хае. I. Н а в у м е н к а. Ен часта аглядаў поле, і аг-лядаў не бесклапотпа, a с a-б р ан a... I. М е л е ж. Івап Анісімавіч пазіраў на людзей, якія засяроджана чакалі, што ён скажа. A. A cine н к а. Людзі слухалі яго затаіў-ш ы д ы х а н н е, і я не заха-цеў перашкаджаць ім. A, A cine н к а. С т а і ў ш ы д ы х анне, лю-дзі слухалі. М. Т к а ч о ў. Я слухаў з цікавасцю, як той казаў, н а с т а в і ў ш ы в у-ш ы... П. П е с т р а к. Сырамалот, развесіўшы в у ш ы, слухаў, як цікавую казку. Р. Сабаленка. Дзяўчаты в а ў с е в у ш ы слухалі яе. Л. A р а б е й. Алесь н а ў с е в о ч ы гля-дзеў на жанчыну. У. К a р а т-к е в і ч. Віцька глядзіць на сястрычку ў а б о д в а в о к і. М. Л у-ж а н і іі. Ніколі пе паўтараўся, і слу-халі мы яго р а з я в і ў ш ы р о т. М. Л у ж а н і н. УВОДЗІНЫ, УСТУП. Ва ўводзінах да «На-рыса», якія належаць пяру В. Івашыпа, даецца ўвогуле правільная ацэпка ролі і месца Ф. Багушэвіча ў гісторыі бе-ларускай літаратуры... Р. Ш к р а б а. Яго [ксяндза] казанііі толькі ў с т у п. падрыхтоўка да трэ-цяга, самага аспоўпага і патэ-тычнага... Я. К о л а с. УВОЛЮ, АДВОЛІ, УДО-СТАЛЬ, ДАСТАТКОВА □ У ДАСТАТКУ, КОЛЬКІ ХОЧАШ, КОЛЬКІ УЛЕЗЕ, ПА ЗАВЯЗ-КУ, АД ЖЫВАТА, АД ПУЗА. У в о л ю пахадзіўшы па ле-се, Макар заходзіць у калгас-ную кантору. A. А с і п е н к а. Ен не тое хлеба — солі спа-жываць не мог а д в о л і... У. Д у б о ў к а. ён яшчэ зранку пайшоў у сталярню — там рабілі парніко-выя рамы, і работы яму цяпер было ўдосталь. Р. С а б а-л е н к а. Вады ў пас дастаткова, а ўсё ж ад засух часта церпім. У. Краўчанка. I хлеб і сала — усяго маюць у д а с т а т к у. П. П е с т-р а к. Табе там працы знойдзецца к о л ь к і х о ч а ш. М. Saps ц к і. 428 На ўроках мы маглі нагле-дзецца на свайго началыііка і настаўніка ко л ь к і ў л е з е... Я. М а ў р. ён не бачыў канца салодкаму бытаванню: і сабе стае па за-в я з ку, і дамоў можна ада-слаць акуратную скрыначку не свайго дабра. М. Л у ж а н і н. — Усіх размясціць, стараста, накарміць лепшым а д ж ы-в ат а! — крычаў афіцэрык... Б. М і к у л і ч. Заскочым у Альхоў. Наядзім-ся а д п у з a. I. Н а в у м е н-к а. УГАВАРЫЦЬ, УПРАСІЦЬ; УЛАМАЦЬ (разм); УМАЛЁ-ГАЦЬ (абл.). Але Аўгіню ніяк не ўгаво-р ы ш. Уперлася кабета на сва-ім і ні з месца. Я. К о л а с. Я ўпрасіла бацьку ўзяць мяне з сабою на Украіну. Э. А г н я ц в е т. He ўломіш ты яе... Яна ж тваёй работы, тваіх гэтых кніжак аніяк да душы не бярэ. П. П е с т р а к. Паволі, паволі ўмалёгалі яе. Івану нават удалося за стол пасадзіць. М. Л обан. УГНЯВІЦЬ, УГНЕВАЦЬ, РАЗГНЯВІЦЬ, РАЗЗЛАВАЦЬ, УЗЛАВАЦЬ; УЗАРВАЦЬ (пе-ран.) □ УВЕСЦІ У ГНЕУ, ВЫ-ВЕСЦІ 3 СЯБЕ, ВЫВЕСЦІ 3 ЦЯРПЛІВАСЦІ. Што ж, каб гаспадыню не ў г н я в і ц ь, трэба аладкі па-хваліць. A. М а х н а ч. У г не в а ў бога ты! Маліся, брат! Д ж. Г. Б а й р а н, пе-ракл. У. Д у б о ў к і. Пагрозы яшчэ болып pas-in я в іл і Клаву. Р. Н я-х а й. Нашы людзі першымі не ле-зуць у бойку, а варта іх р а з-злаваць, знімуць галаву праціўніку. I. Г у р с к і.