КНІГІ ОНЛАЙН
Аўтаматычна згенераваная тэкставая версія, можа быць з памылкамі і не поўная.
Кажуць, што доўгія г а д ы лёс дае звычайна дурням, каб яны папоўнілі разумовы неда-хоп багатым вопытам. У. К а-р а т к е в і ч. Даўно мяне цягне свой род-пы куток, дзе я гадаваўся, ву-чыўся, дзе правёў свае мала-дыя л е т ы, куток, якога я не бачыў ужо з І915 г. Я. К о-л а с. УЗЯЦЦА /моцна: УХАПІЦ-ЦА, УЧАПІЦЦА, УЛЯПІЦЦА. Старшыня ў з я ў с я за лей-цы, зычна прыцмокнуў. А. Я к і м о в і ч. Калі топіцца, то і за брытву ў х о п і ц ц а. П р ы к а з к а. Марылька з меншым браці-кам учапілася за матчы-ну спадніцу і таксама загаласі-лі на ўвесь вагон. А. Я к і м о-в і ч. Тады падбегла Аляксеева жонка і дляпілася Ганне ў валасы. К. Ч о р н ы. УЗЯЦЬ, АТРЫМАЦЬ, ПРЫ-НЯЦЬ, ЗАБРАЦЬ Іпрымусова: АДНЯЦЬ, ЗАХАПІЦЬ Іпрыму-сова на карысць дзяржавы: РЭКВІЗАВАЦЬ; ХАПНУЦЬ, УХАПІЦЬ, АДХАПІЦЬ, СХА-ПІЦЬ, ЦАПНУЦЬ, УВА-РВАЦЬ, УРВАЦЬ, ВЫРВАЦЬ, ЗАПАРВАЦЬ, УПАРВАЦЬ, ЗАГРАБАСТАЦЬ, ПАЛАТАЦ-ЦА (разм.); ПРЫГАРНУЦЬ, САДРАЦЬ, ЗДЗЕРЦІ, СКУ-БЯНУЦЬ, ЗЛУПІЦЬ, ЗАГРАБ-ЦІ, УГРАБЦІ, ГРАБЯНУЦЬ (перан.) □ ПРЫБРАЦЬ ДА РУК, ВЫРВАЦЬ 3 РУК, ВЫ-РВАЦЬ 3 ГОРЛА, ВЫРВАЦЬ 3 ЗУБОУ. Любіш узяць, любі і ад-даць. П р ы к а з к а. 3 трывогай «заказное» апус-ціў і ат р ы м а ў адказ—тваё маўчанне. Р. Б a р а д у л і н. Людвік п р ы н я ў падару-нак ад старога пасечніка. A. Кулакоўскі. Угару ўзняў немец рукі, зброю дзед яго з а б р а ў. К. Астрэйка. Шмат вайна а д н я л а і ў мяне... A. К у л я ш о ў. 3 а х an і паўлітэрку і — прыходзь. М. Л у п с я к о ў. Мясцовыя Саветы атрымалі права рэквізаваць у па-мешчыкаў, кулакоў, гандляроў, спекулянтаў збожжа на патрэ-бы фронту і галодным. Б е л С Э. Дастае і глядзіць, як смешна ёп [акунь] пазяхае сваім шыро-кім ротам, нібы хочучы штось-ці х а п н у ц ь. Я. Б р ы л ь. 433 У x a пі ў шылам патакі. П р ы м а ў к а, Бывала, пераканае ўсіх, што сеяць рана, а сам пасее і ра-гоча — абдурыў і першую прэ-мію а д х а п і ў. A. А с і п е н-к а. Жонка с х а п і л а падушку і коўдру і панесла за ім у пу-ню. 3. Б я д у л я. Клубам гнецца, прыхіліўся: кветку-шчасце ц а п н у ц ь хо-ча. Я. Ку пал а. А кожны ж прышэлец ідзе па чужую зямлю не на тое, каб што-небудзь прынесці ёй, а каб сабе з яе ў в а р в а ц ь. К. Ч о р н ы, Тут ўрваў, там аддаў. П р ы к а з к а. Яны зноў загаварылі аб анек-сіІ, жадаючы як мага болып в ы р в а ц ь. I. Г у р с к і, Цяпер што з a п а р в а ў, тое і тваё. Р. С а б а л е п к а. Глядзеў зладзейкавата, што б такое ў п а р в а ц ь. I. М е-л е ж. Ен заграбастаў усю іх гаспадарку... Р. С а б а л е н-к а. Панскі вартавы да яе там на дварэ сватаўся, ды мала п а-л а т а ў с я. Я. К о л а с. У той дзіця сваё, дык яііа свайму п р ы г о р н е ўсё, ча-го не возьмеш зараз! П. Г а-л а в а ч. Апошнюю кашулю хацеў с а-драць за розныя нядоімкі і штрафы. А. Б а ж к о. А гэты жэўжык Марціню-коў—дадумаўся, ліха яму, па рублю з гаспадара; от абы з д з е р ц і. К. Ч о р н ы. Адзік 'скуб яне, другі с к у-б я н е, от табе і па ўсім. К. Ч о р н ы. 3 л у піў стары з пана за выжла добрыя грошы... К а з-к а. Што ў лапу заграбеш — і валачэш дамоў. У. К о р-б а н. — Будзе гэтак, — яшчэ раз азірнуўся Банадысь, — пазга-няюць усіх і тады будзе табою арудаваць, хто ўладу ў рукі ў г р а б е. К. Ч о р н ы. — Ты ж крычаў, каб яго рас-кулачыць.— Бо ён сабе вель-мі ж г р аб я н у ў быў!.. К. Ч о р п ы, Усё, ліха іх матары, п р ы-б р а лі д а сваіх р у к. С. Б а р а н а в ы х. Твайго крывёй акропленага шчасця не в ы р в а ць болып нікому з мужных р у к. А. 3 в о н а к. 3 г о р л а в ы р в е ў цябе кожны, калі не прытрымаеш, або сам другому ў горла не ўпі-лішся. К. Ч о р н ы. Думаеце, пастаўку немцам выканаюць? He в ы р в е ш з з у б о ў — грама не павязуць. I. Н а в у м е н к а. УЛАДКАВАЦЬ, УЛАДЗІЦЬ, ПРЫЛАДЗІЦЬ; ПРЫСТРО-ІЦЬ, УСТРОІЦЬ, УМАСЦІЦЬ, ПРЫМАСЦІЦЬ, УМЯСЦІЦЬ (перан.). Дзядзька пасля школы ўладкаваў яго ў саўгас, які тады толькі-толькі пачаў аргапізоўвацца. I. Н а в у-м е н к а. На завод у л а д з і ў. Там у мяне сваяк, сын брацешііка працуе. М. Л о б а н. Папрашу яго добранька, мо-жа ў тэхнікум які п р ыл а-д з і ц ь. A. А с і п е н к а. Дабрачыпны Зэлік адразу прыстроіў яго ў шавецкай майстэрні пана Халяўскага... М. Г а р э ц к і. Мне думаецца, што цябе ўдасца ўстроіць на нашым заводзе. Ц. Г а р т н ы. Бацька ў м а с ц і ў яго ў гімназію. К. Ч о р н ы. П р ы м а с ц і ў браціка ў суседнім сяле, а сам падаўся ў Каламыю шукаць сабе нейкага 434 прывіднага шчасця. Р. С а б а-л е н к а. Усе гаварылі, што Сурвіла мяркуе ўмясціць свайго сына прыставу ў пісары. К. Ч о р н ы. УЛАСНЫ, СВОЙ. Выкуем долю ў л а с н а й рукою — ласкі нам панскай не трэба... Я. К о л а с. С в а я зямля, свая пасада!.. Ці ёсць мацнейшая прынада? Я. К о л а с. УЛІЧЫЦЬ; УЗВАЖЫЦЬ (nepaH.). У л і ч ы, гэта не простае за-данне. X. Ж ы ч к а. Візэнер заўсёды любіў паду-маць, усё дасканала ў з в а-ж ы ц ь. I, Ш а м я к і н. улукаткі, УКОСІКІ. Іду ўлукаткі, як п'яны... Б. С а ч а н к а. Пасля адразу палягчэла, і ён, нават добра не спляваўшы, усхапіўся і, хістаючыся, пайшоў у ко с і к і. М. Л о б а н. УЛЮБЁНЕЦ, ЛЮБІМЕЦ. Ціха перашэптваліся чырво-наармейцы, каб не абудзіць малога, які стаў агульным улюбёнцам усяго шпіталя. М. Л ы н ь к о ў. Студэнт-іспанец Віяна, ма-ленькім хлапчуком прывезены ў СССР у 1937 годзе, быў л ю-б і м ц а м усяго інстытута. A. К а р п ю к. УМЕННЕ, МАЙСТЭРСТВА; УМЕЛЬСТВА (разм.); НАВУ-КА, СПРЫТ. ХВАТКА (пе-ран.). Многа патрабавалася ўмен-н я на тое, каб кожная група была занята і не сядзела без работы. Я. К о л а с. Навокал стоўпіліся шмат ці-каўных, якія прагна глядзелі, дзівіліся з майстэрства дзядзькі, дакраналіся пальцамі да жалейкі. П. П е с т р а к. Умельствам кухара га-нарыўся сам князь... М. Г а-р э ц к і. Невялікая ж навука ка-роў даіць. А. Б я л е в і ч. Карыстаўся Міхал у сялян вялікай пашанай, як ніхто з кавалёў у акрузе. За што? За свой кавальскі с п р ы т, за сумленную працу. П. й е с т-р а к. He давялося тады пастаяць блізка ні пры кім з людзей ле-нінскай вывучкі, х в а т к і. біяграфіі... М. Л у ж а н і н. УМЕШВАЦЦА, МЯШАЦЦА, УСТУПАЦЬ; УВЯЗВАЦЦА, ВЯЗАЦЦА. УТЫКАЦЦА, ЛЕЗ-ЦІ, СУНУЦЦА, УЛІПАЦЬ (разм.); УРАЗАЦЦА, УКЛІНЬ-ВАЦЦА, ТАЧЫЦЦА (перан.) □ УТЫКАЦЬ HOC, ТКНУЦЬ HOC, ТОРКАЦЬ HOC, СО-ВАЦЬ HOC, СУНУЦЬ HOC, ПХАЦЬ HOC, ЛЕЗЦІ 3 НО-САМ, СУНУЦЦА 3 НОСАМ. He ў м е ш в а й ц е с я вы ў мае справы. Я лепей за вас ве-даю, што мне рабіць, а чаго не трэба. A. М а к а ё н а к. Я выйшаў ужо з-пад апекі і не люблю, каб нехта, хоць бы і сястра, м я ш а ў с я ў мае справы. В. Д у н і н-М а р ц і н-к е в і ч. У спрэчкі не ў с т у п а е, ма-быць, саромеецца, — хлопцы болей ведаюць, ён скончыў толькі шэсць класаў. I. Н а-в у м е іі к а. У гаворку ўвязвацца няма чаго: падвыпіла, думкі ўзвінчаны. A. К у л а к о ў-с к і. Хто яго ведае: можа, зай-здросна чалавеку, што я жыву не так, як ён, можа, іншае што, толькі ён заўжды ўпікае мяне, в яж а цца ў сварку. П. Г а-л а в а ч. Цяпер ён не ўтыкаўся ў 435 справу, а моўчкі прыглядаўся і чакаў. М. 3 а р э ц к і. Кантралёр паглядзеў на паса-жыраў з дакорам і цвёрдым жэстам рукі як бы сказаў: не л е з ь ц е. Я. С к р ы г а н. I праўда, хлопцы, чаго с у-н е ц е с я, не перашкаджайце! X. Ш ы н к л е р. Такую жаласніцу трэба гнаць, каб у жыццё чужое не ў л і п а л а. У. К о р б а н. — Дазвольце, прыяцелі мае! ■— звонкім голасам у р а-з а е ц ц а ён у гаворку. X. Ш ы н к л е р. У жыццё і тварэнне ўладна і груба ўкліньваюцца разбурэнне і смерць. М. Л у-ж а н і н. Быццам я з-за помсты цяпер т а ч у с я ў яго сямейнае жыц-цё. A. А с і п е н к а. He ў т ы ка й нос, куды не просяць! I. Мележ. — А тут от гэты песлух, — паказала жанчына на хлопчы-ка, — усюды нос свой т к н е. Р. С а б а л е н к а. Я ведаю, што робіцца ў Сіў-цы, і прашу н о с а свайго не т о р к а ц ь куды не трэба. М. 3 а р э ц к і. He люблю, калі нехта с о в а е свой нос у мае справы. А. Ч а р н ы ш э в і ч. А ты не с у н ь свайго н о-с а, куды цябе не просяць... К. К р а п і в а. Ен ведае сваё месца і не п х а е н о с а куды не трэба. А. Ч а р н ы ш э в і ч. Ты, пане дабрадзею, баба, не л е з ь сюды з цікавым н о-с а м. Я. К у п а л а. А сват, тудэма-сюдэма, не с у н ь с я з сваім н о с а м туды, куды цябе не просяць. Я. К у п а л а. УМЯШЧАЛЬНЫ, ПАКОУ-НЫ. Толькі за адзін апошні год ён пабудаваў новы свіран, у м я ш ч а л ь н ы, з двайной столлю. М. Т к а ч о ў. За плячамі ў яго быў досыць п а ко ў н ы мяшок з хлебам і скорамам, прыладжаны на руч-ніку. Я. Колас. УНІЗ, ДАДОЛУ, ДОЛУ; ДОЛКІ, ДАЛОУ (разм.). Пад зорамі сокал завіс, гля-дзіць па-арлінаму ў н і з. Я. К у п а л а. Трава пажоўклая схілілася d a 0 о л у і галавы сваёй не можа прыпадняць. П. Г л е б-к а. Д ол у гнецца густая трава ля ракі, серабрыцца расяным налівам. А. Александро-в і ч. Ен апусціўся д о л кі на драбіне... I, П т а ш н і к а ў. Лезці на камбайн было ня-зручна: боты саслізгвалі з круглых поручняў, і Юхневіч ледзь не зваліўся д а л о ў. С а в і ц к і. УПАРАДКАВАЦЬ □ НА-ВЕСЦІ ПАРАДАК, ПРЫВЕС-ЦІ ДА ПАРАДКУ. Цяпер трэба было ўпарад-к а в ац ь усю гэтую здабычу. Я. Маў р. У калгасе шмат папрацавалі над тым, каб н а в е с ці п а-радак на зямлі, укараніць правільныя севазвароты... «3 в я з д а». Рэзкі вецер узмачаліў космы валос, абдаў холадам твар, дум-кі п р ы в ё ў д a п a р а д к у. М. Л ы н ь к о ў. УПАРТЫ, НЕПАСЛУХМЯ-НЫ, НЕСЛУХМЯНЫ, КАП-РЫЗНЫ; НАРАВІСТЫ, НА-ТУРЫСТЫ, НАТУРЛІВЫ, УБОІСТЫ, ЗАЦІНЛІВЫ (разм.). Упарты, як казёл. П р ы-к а з к а. Часам на Ніка як бы нешта находзіла і ён станавіўся дзёрз- 436 кі, грубы і непаслухмя-н ы. М. Л ы н ь к о ў. Я міжвольна схамянуўся, неслухмяны чуб паправіў, а затым мне стаў цікавым ве-рабей на плоце шустры. П. Панчанка. Многа часу адабрала ў кал-гаснікаў капрызная рэч-ка. A. В а с і л е в і ч. Наравістаму каню пу-га не паможа. П р ы к а з к а. I ўпартасць, як у таго н а-турыстага каня. I. М е-л е ж. Ат, за сваю бытнасць я пры-вык ужо да праборак, абабіўся, як той натурлівы конь. Р. С а б а л е н к а. Апусціў галаву, як той конь у б о і с т ы, уніз, ды цягаецца, быццам чагось углядаючыся. Я д в і г і н Ш. Зацінліваму каню пуга не дапаможа. П р ы к а з к а.